Privacy is een totale illusie geworden met het oprukken van bedrijven als Google en Facebook, die uit de enorme hoeveelheden gebruikersdata precieze profielen kunnen samenstellen over de gebruikers. In veel opzichten weten deze bedrijven meer van ons dan wijzelf.
In de toekomst wordt dit nog veel erger, als het Internet of Things, de term voor een web van miljarden sensoren overal op aarde, realiteit wordt. Aan de andere kant krijgen we zo een wereld die voor ons op maat gesneden is, problemen die al in een vroeg stadium worden opgelost en ziekten die ontdekt worden voor ze kwaad aan kunnen richten. Vloek of zegen? De jury is er nog steeds niet uit.
Reis meer. Reis zolang je dat nog lichamelijk kan, offer andere dingen op als dat noodzakelijk is. De meeste mensen zien hun reisavonturen als hoogtepunten van hun leven en hebben er spijt van dat ze niet meer hebben gereisd. In de woorden van een oudere respondent: Als je moet kiezen tussen een nieuwe keuken of een reis, ik zou zeggen, boek dan de reis!
Een oudere respondent op een onderzoek, waar hij spijt van had aan het eind van zijn leven
Veel mensen denken dat een wereldreis alleen mogelijk is als je veel geld hebt. Dit is gelukkig niet het geval. Als je creatief bent en echt wilt reizen en andere culturen wilt leren kennen buiten de hotels en vakantieoorden om dan zijn de volgende 3 strategieën ideaal om met beperkt budget de wereld te verkennen.
Het is in deze tijden altijd handig om te leren hoe je zelf organisch voedsel kunt verbouwen, WWOOF is een ideale leerschool!
WWOOF – World Wide Opportunities on Organic Farms Het concept van WWOOF is simpel. Mensen kunnen in ruil voor 4 tot 5 uur vrijwilligerswerk per dag, kost en inwoning krijgen bij organische boerderijen. Zelf heb ik hier veelvuldig gebruik van gemaakt tijdens mijn reizen en kan het van harte aanbevelen. Je leert op deze plekken hoe je zelf gezond voedsel kunt verbouwen en de werksfeer is vaak relaxed. Daarbij kom je op deze plekken regelmatig andere wereldreizigers tegen waar je verhalen en tips mee kunt uitwisselen. Door een tijd mee te werken op een plek leer je de cultuur en de mensen van een land kennen. Inmiddels zit het WWOOF netwerk in de hele wereld verspreid, incl. Nederland. Op wwoof.org kun je meer informatie vinden.
Pasporta Servo – met Esperanto goedkoop de wereld rond Esperanto is een logische en daardoor gemakkelijk te leren, politiek neutrale taal die nationaliteit overstijgt. Naast deze idealistische en praktische eigenschappen hebben Esperantosprekers het voordeel dat ze goedkoop kunnen reizen via een eigen netwerk van gastadressen. Het aantal Esperantosprekers wordt momenteel op 2 miljoen geschat, verspreid over meer dan 120 landen. Als reiziger kun je contact leggen met Esperantosprekers die lid zijn van het reisnetwerk en zo gratis slaapplaatsen regelen. Mensen die te weinig tijd hebben om te reizen, kunnen gastadres worden en Esperanto reizigers onderdak bieden. Het grote voordeel van dit netwerk is dat communicatie niet een probleem is en je als gast bij mensen komt waar je prima mee kunt communiceren. Daarbij treden ze vaak op als een lokale gids die je de omgeving kunnen laten zien. Als gastadres is het boeiend om je gasten je eigen omgeving te laten zien en ze de ins en outs te vertellen van je eigen woonplaats, stad, cultuur, etc.
Het huidige reisnetwerk van Pasporta Servo
Uit eigen ervaring kan ik mededelen dat Esperantosprekers vaak boeiende, avontuurlijke en open mensen zijn. Zelf heb ik meermalen met Pasporto Servo gereisd en heb aan meerdere reizigers onderdak geboden. Tot nu toe hebben we mensen uit o.a. Argentinië, Zwitserland, Ukraïne, Denemarken, Engeland, Spanje, en Frankrijk mogen verwelkomen. Voor mensen die meer over Esperanto willen leren is er op esperanto-jongeren.nl een boel informatie te vinden over de taal. De taal is met een kwartier per dag binnen een half jaar dusdanig goed onder de knie te krijgen dat je op een goed basisniveau kunt communiceren met anderen in de taal. Esperanto is o.a. gratis via het internet te leren. Naast het reisnetwerk Pasporta Servo worden er vele internationale bijeenkomsten georganiseerd over de hele wereld met Esperanto, wat vaak een goed excuus is om een ver land te bezoeken waar je anders wellicht niet zo snel naar toe zou zijn gegaan.
Banksurfend de wereld rond!
Couchsurfing Hetzelfde principe als Pasporta Servo maar dan in de Engelse taal is Couchsurfing. Via een netwerk kun je gratis logeeradressen over de hele wereld vinden en buitenlandse mensen onderdak bieden. Zelf heb ik minder ervaring met Couchsurfing en de keren dat ik het wou gebruiken reageerden mensen over het algemeen slecht. Maar veel bekenden zijn zeer over Couchsurfing te spreken en het kan mensen een prima low-budget reismogelijkheid geven waar je de mensen van een land zelf leert kennen. Wellicht dat er lezers zijn met ervaring met Couchsurfing die zelf ook wat meer over hun ervaringen kunnen vertellen. Op couchsurfing.org meer informatie.
Tot zover deze drie strategieën om goedkoop de wereld rond te reizen. Mochten mensen zelf nog andere tips hebben, deel ze vooral in de reacties.
Een complete geslachtsziektenpoli plus biolab overbodig gemaakt door een eenvoudig apparaatje, gekoppeld aan een smartphone? Daar lijkt het op, met dit zeer eenvoudig te bedienen microlab, dat eenvoudig kan worden gekoppeld aan een smartphone.
Het team heeft twee belangrijke innovaties aan de dongle toegevoegdom een laag stroomverbruik te bereiken, een must op plaatsen waar niet altijd 24 uur per dag elektriciteit is. Ze maakten de elektrische pomp onnodig door gebruik te maken van een “one-push-vacuüm”, waarbij een gebruiker mechanisch een kamer met negatieve druk activeert om een reeks reagentia te verplaatsen die vooraf op een cassette zijn opgeslagen. Het proces is energiezuinig, duurzaam, vereist weinig gebruikerstraining en vereist geen onderhoud of extra fabricage.
Een tweede slimme vondst was het gebruiken van de audio-aansluiting als stroombron voor zendvermogen en voor gegevensoverdracht. En omdat audio-aansluitingen onder smartphones zijn gestandaardiseerd, kan de dongle op een plug-and-play-manier worden aangesloten op elk compatibel smart-apparaat (inclusief oudere iPhones en Android-telefoons). Tijdens de veldtests in Rwanda kregen gezondheidswerkers 30 minuten training, inclusief een gebruiksvriendelijke interface om de gebruiker door elke test te helpen, stapsgewijze afbeeldingen met afbeeldingen, ingebouwde timers om de gebruiker te waarschuwen voor de volgende stappen en verslagen van testresultaten voor latere beoordeling. De overgrote meerderheid van de patiënten (97%) zei dat ze de dongle zouden aanbevelen vanwege de snelle doorlooptijd, het vermogen om resultaten te bieden voor meerdere ziekten en de eenvoud van de procedure.
Een van de vele bezuinigingsmaatregelen van het kabinet-Rutte II is het inperken van het recht om gratis op deze ziekten getest te worden bij een plaatselijke GGD. De staatssecretaris die hierover gaat, de econoom Van Rijn (PvdA), tijdens Rutte-III ook medeverantwoordelijk voor de bekende coronapuinhoop, was van mening dat de gratis testen geldverspilling vormen. Dit terwijl een enkele HIV-besmetting al honderdduizenden aan medische kosten met zich meebrengt, afgezien van het menselijk leed en (door toenemend risicogedrag) een sterke stijging van het aantal besmettingen is. Het is dan uiteraard slimmer, met technieken zoals hierboven beschreven het testen op deze ziekten veel goedkoper te maken. Een klassiek voorbeeld van peak fantasy, kortom.
De Bill and Melinda Gates Foundation van de bekende weldoener Bill Gates was mede actief bij de ontwikkeling van dit product. Dat maakt het merkwaardig dat deze zeer krachtige kit, die met enige aanpassingen tijdens de corona epidemie grote diensten had kunnen bewijzen, een stille dood is gestorven.
Een compleet lab, verkleind tot een vingerhoed. Bron: Columbia University
Vier revoluties in transport vinden tussen 2015 en 2025 plaats, stelt futuroloog en ruimtevaartondernemer Peter Diamandis. Geen science-fiction, maar technische ontwikkelingen die op dit moment al aan het doorbreken zijn.
Zelfrijdende voertuigen
Het zal u als lezer van Visionair niet ontgaan zijn. Zelfrijdende auto’s komen er aan in de toekomst van transport en reizen. De gevestigde autofabrikanten en nieuwkomers als Google, Apple en Tesla zijn als bezetenen technici bij elkaar aan het wegkopen. Elke groep probeert koortsachtig om de eerste zelfrijdende auto op de markt te brengen. Een veel genoemde streefdatum is het jaar 2020. Volgens het Amerikaanse onderzoeksbureau IHS zullen rond 2035 zeker 54 miljoen autonome voertuigen op de wegen rondrijden. Een te verwachten effect is dat het aantal verkeersongelukken drastisch zal gaan dalen. Op dit moment veroorzaken verkeersongelukken in de wereld 1,2 miljoen doden per jaar. Evenveel als bijvoorbeeld het aantal doden in de Golfoorlogen. Verreweg de grootste veroorzaker van verkeersongelukken is menselijk falen. Het uitschakelen van de menselijke factor zal dit cijfer drastisch doen dalen, al zijn de eerste resultaten niet bemoedigend: ongeveer een op de twaalf autonome voertuigen van Google was in een halfjaar betrokken bij een botsing, zes maal zo hoog als het gemiddelde per 100.000 rijkilometers in de VS. Vergeet echter niet, dat de computertechniek heel wat sneller verbetert dan de rijvaardigheden van de gemiddelde automobilist. Ook passen er tot acht maal zoveel autonome voertuigen op een gegeven verkeersnet, als door mensen bestuurde voertuigen omdat de reactiesnelheden van autonome voertuigen veel hoger zijn. Dit betekent dat er veel minder wegen nodig zijn dan nu, wat de steden weer ademruimte zou geven. Op dit moment is ongeveer een kwart van de broeikasgassen en een kwart van het totale Amerikaanse energieverbruik te wijten aan persoonlijk transport. Op zich besparen autonome voertuigen geen brandstof, maar Diamandis noemt dit toch als punt. Mogelijk omdat autonome voertuigen zonder problemen langdurig opgeladen kunnen worden, zonder ongeduldige bestuurder. Een autonoom voertuig zou bijvoorbeeld ’s nachts of tijdens werktijden naar een laadpunt kunnen rijden.
Ook besparen autonome voertuigen veel geld, stelt Diamandis. Dit, omdat ze gedeeld bezit zijn en de lagere hoeveelheid ongelukken, parkeerkosten en het lagere gewicht van elektrische auto’s de kosten zullen laten dalen tot tien procent van nu. Gesprekken met autobezitters die ik over dit onderwerp had, laten echter duidelijk blijken dat ze het erg prettig vinden om een auto tot hun beschikking te hebben als het hun uitkomt. Bij calamiteiten worden uiteraard alle autonome voertuigen snel weggegrist. Op je eigen autootje kan je altijd rekenen. Voor mensen zonder rijbewijs zijn autonome voertuigen dan weer een droom die uitkomt. Een ander voordeel van huurvoertuigen is dat voertuigen naar wens kunnen worden gehuurd. Het is niet nodig bijvoorbeeld een logge kampeerwagen te gebruiken om boodschappen mee te doen.
Hyperloop
Elon Musk, binnengelopen met PayPal en stichter van ruimtevaartbedrijf SpaceX en elektrische autogigant Tesla, ontwikkelde een krachtig nieuw vervoermiddel dat de sterke punten van vliegtuig en trein combineert. Geërgerd door de extreem hoge aanbestedingsprijs voor een hoge-snelheidstrein tussen Los Angeles en San Francisco van $69 miljard, bedacht hij de Hyperloop, die hetzelfde kunstje -en beter- verricht voor slechts een tiende van deze hoeveelheid dollars. De hyperloop is een bijna vacuüm gezogen buis, waarin een trein met snelheden boven de 1200 km per uur op een soort luchtkussen reist. Als er in Europa hyperloops zouden worden gelegd, zou je bijvoorbeeld in een half uur naar Parijs of Londen kunnen, in een klein uur naar Berlijn en in drie uur naar Athene.
De hyperloop is veel zuiniger dan een vliegtuig of hogesnelheidstrein. Dit omdat er bijna geen luchtweerstand is. Ook gaat versnellen en vertragen met magneetremmen die bijna 100% van de energie toevoeren en kunnen terugwinnen. Check voor een snelle indruk bovenstaande video.
Musk werkte zijn plannen uit in dit rapport, een aanrader als u het naadje van de kous wilt weten.
Lang bleef de hyperloop een droom, maar nu komt het werkelijk van de grond. Hyperloop Technologies heeft een aantal zwaargewichten, waaronder Diamandis zelf, geldmannetjes en Obama’s campagnemanager in het stuurcomité zitten en (volgens Diamandis) enkele begaafde ingenieurs ingehuurd.
Vliegende auto’s en ander persoonlijk luchtvervoer
Drones zijn nog maar het begin. De echte doorbraak komt als er betaalbare vliegende auto’s, jetpacks en andere persoonlijke luchttransportmiddelen komen. Vliegende auto’s en jetpacks zijn schoolvoorbeelden van science fiction voorspellingen die niet uitkwamen. Diamandis denkt dat ze nu eindelijk van science fiction, science fact worden door de opkomst van drie convergerende technologieën: batterijen met hoge energiedichtheid, autonome navigatie met GPS en lichte, extreem sterke materialen. X Prize wil een ‘Transporter XPRIZE’ uitloven om dit persoonlijke luchtvervoer werkelijkheid te laten worden. Wat Diamandis voor ogen heeft is een soort uit de kluiten gewassen quadcopter drone, of luchttaxi, die u als passagier oppikt, naar een vlieghoogte van 160 m brengt, naar de bestemming die de passagier mondeling geeft.
Winkelen met de Zee Aero? Wellicht binnenkort bij ons, als het aan de startup ligt.
Een vliegende elektrische autofabrikant, Zee Aero, wordt door Google gesponsord, zo gaan de geruchten. Het vliegtuigje van Zee Aero, dat over een groot aantal propellors beschikt, zou in staat zijn, op een ruime parkeerplek op te stijgen en te landen. Hiermee zou de droom van een vliegende boodschappenauto inderdaad dichtbij komen.
Een ander ontwerp is de Volocopter van bedrijf e-volo. Een elektrische helicopter voor twee passagiers met achttien rotors. Voor dichtbevolkte steden zijn deze vliegtuigjes een uitkomst (al blijft ook in drie dimensies ruimte een schaars goed, dus zullen er wel vliegroutes worden verplicht gesteld). Diamandis ziet de meeste mogelijkheden voor deze vliegtuigjes in moeilijk begaanbare gebieden met nauwelijks wegen, zoals in Afrika, of wat dat betreft, in Nepal. Zo zou je de aanleg van wegen kunnen overslaan. Ik ben hier persoonlijk wat sceptischer. Zelfs met benzine als brandstof, wat een hogere energiedichtheid kent dan zelfs de beste elektrische batterij, is de actieradius van kleine helikoptertjes klein, hooguit een paar kilometer. Zoals bij de zeer lichte, minimalistische Gen H-1, die maar 70 kg weegt, met een zeer lichte piloot, haal je met pijn en moeite honderd. Alleen als je gebruik kan maken van een nucleaire batterij, of een (theoretisch mogelijke, maar praktisch nog niet uitvoerbare) batterij die fotonen op kan slaan, kan je de actieradius vergroten tot honderden of zelfs duizenden kilometers.
Telepresence robots en virtuele werelden
Maar wat als je niet eens meer van je plaats hoeft te komen? Van een afstand van honderden, of zelfs duizenden, kilometers communiceren kunnen we al meer dan een eeuw. Duizenden jaren zelfs, als we de Afrikaanse tamtam meerekenen.
Op dit moment wordt er heel veel moeite gedaan voor het heen en weer slepen van menselijke lichamen. Alleen in de Verenogde Staten al 310 miljard dollar per jaar. Eigenlijk is dat helemaal niet handig, zoals iedereen die reist door vele tijdzones en barre luchthavens, waar je een uiltje probeert te knappen op oncomfortabele kuipstoeltjes, je kan vertellen. Waar het om gaat is de informatie. Diamandis zelf is een enthousiast gebruiker van telepresence robots. Dat zijn robots die de bewegingen van een mens zelfs op grote afstand, bijvoorbeeld duizenden kilometers, overbrengen. Diamandis werkt bij vier bedrijven en organisaties: Singularity University (Mountain View, bij San Francisco), XPRIZE (Los Angeles), Human Longevity Inc. (San Diego, bij de Mexicaanse grens) en Planetary Resources (Seattle, tegen de Canadese grens). Deze liggen in het meest extreme geval (San Diego en Seattle) duizenden kilometers van elkaar. Hij kan nu zonder problemen alle vier bezoeken in een dag, door gebruik te maken van telepresence robots. Met als bijkomend voordeel dat de robot met zijn razendsnelle sensoren alle lichaamstaal van de gesprekspartner kan opnemen, en eerdere gesprekken kan terughalen. Dat geeft uiteraard enorme voordelen bij onderhandelingen, zowel qua tijdswinst als qua inschatten van de gesprekspartner.
Een andere optie is een virtuele wereld op te zetten. Virtuele werelden, zoals Second Life, zijn nu nog vrij houterig, maar met de krachtige computers in de toekomst zullen ervaringen in een virtuele wereld levensecht lijken. Zodra je dan je VR-bril opzet, ben je echt in een andere wereld, waar je mensen van over de hele wereld kan ontmoeten. Dit zonder dat je door de douane heen moet, met vernederende fouilleringen of een röntgencheck.
Kortom: reizen zal heel anders worden dan nu. Of we nu gaan reizen met hyperloop, via een jetpack, in een robotauto of alleen in de virtuele wereld, wat ooit science fiction was, zal nu voor een groot deel science fact worden.
Aliens die bestaan uit een enkele cel. Zouden amoeben intelligent eencellig leven kunnen ontwikkelen? Het antwoord: misschien, al zijn er een aantal gewaagde veronderstellingen nodig…
Eencelligheid is de norm
Gedurende de 3,6 miljard jaar dat het leven bestaat, was dit langer dan twee miljard jaar, het grootste deel dus, eencellig. De meest complexe levensvorm op aarde was de bacterie. Pas een miljard jaar geleden vormden zich de eerste gevonden fossielen van eukaryoten (organismen met een celkern). De eerste meercelligen vormden zich pas rond zeshonderd miljoen jaar geleden, maar ook nu nog bestaat verreweg de meeste biomassa uit bacteriën. Ook mensen dragen kilo’s bacteriën met zich mee. Mensen hebben meer bacteriën dan lichaamscellen. Wat als zich nooit meercelligen hadden gevormd? Hadden zich in die omstandigheden intelligente wezens kunnen vormen?
Amoeben van bijna twee decimeter
De grootste eencelligen zijn foraminiferen, enorme amoeben die op de zeebodem leven en een soort schelpen vormen. Geologen zijn dol op foraminiferen, want ze zijn alomtegenwoordig en leveren karakteristieke gidsfossielen op voor elk geologisch tijdperk. Het gesteente van de Grote Piramide in Gizeh bestaat voor een groot deel uit de overblijfselen van forams. De grootst bekende foraminifeer, de “zeestrandbal” Syringammina fragrissima, vormt een schelp van twintig centimeter doorsnede. Amoeben met een dergelijke grootte hebben meerdere celkernen.
Leervermogen van amoeben
Amoeben blijken op rudimentaire wijze te kunnen leren. Worden ze bijvoorbeeld keer op keer blootgesteld aan een bepaalde prikkel, dan kunnen ze leren deze te negeren of bepaalde periodieke veranderingen te voorzien (1). Onderzoekers veronderstellen dat het dier gebruik maakt van biologische memristors, een soort ionkanaaltjes waarvan de elektrische weerstand verandert als er eerder stroom doorheen heeft gevloeid. In principe is het mogelijk met memristors een ‘denkend’ neuraal netwerk te vormen, waarmee de amoebe over een primitief lerend systeem zou beschikken. Onze hersenschors groeide en kartelde toen ons brein groeide. Dat zou ook bij een amoebe kunnen gebeuren met het membraan waar de biologische memristors in voorkwamen. Zo zou de eencellige steeds complexer gedrag en herinneringen kunnen ondersteunen.
Aangetoond is dat eencelligen dingen kunnen onthouden, ook na deling. Dit “genetische geheugen” (2) kan extra mogelijkheden bieden.
Onze cellen (en ook amoeben) bevatten een netwerk, het endoplasmatisch reticulum, dat een zeer rijke en complexe structuur heeft. Mogelijk zou in een buitenaards amoebeachtig wezen dit netwerk zich kunnen ontwikkelen als zenuwstelsel, waarbij een groot aantal memristoren de rol van de zenuwcellen enigszins overnemen. In feite denken de aanhangers van de uiterst omstreden theorie Orch-OR dat de microtubuli (kleine buisjes) in het ER een kwantumcomputer vormen.
Reuzenamoeben vormen een symbiose van verschillende eencelligen. In feite geldt dat ook voor onze eigen cellen: de mitochondriën, bijvoorbeeld, leefden ooit als vrije bacteriën. Misschien zouden deze symbionten zich tot deelorganen en morfologische structuren kunnen ontwikkelen. Of een vorm van genetisch geheugen kunnen vormen. Hoe een dergelijke alien er uit zou zien? Geen idee, maar ze zouden best wel onder de kier van een deur door kunnen kronkelen…
Door de hypotheekrenteaftrek – in feite een verkapte bankensubsidie – zitten Nederlandse huizenbezitters zwaar in de schulden. Ook drijft het de huizenprijzen tot astronomische hoogten op. Het kan ook anders. Hoe duur is het allergoedkoopste denkbare, maar toch nog legale, huis in Nederland?
Bureaucratisch paradijs Nederland
Nederland is een zwaar gereglementeerd land. Voor een deel is dat ook nodig. Immers we wonen hier dicht op elkaar, dus de kans is vrij groot dat je iemand hindert. Voor een ander deel kan je je oprecht afvragen of de regeldruk allemaal wel zo nodig is. Een goed voorbeeld hiervan is het zeer gedetailleerde Bouwbesluit, waarin alle eisen staan waaraan woningen moeten voldoen. En dat zijn er nogal wat. Zelfs het, volgens de overheid, beter leesbare Bouwbesluit 2012 telt ondanks de eenvoudiger tekst nog steeds 350 pagina’s. Tot overmaat van ramp wordt daarin ook vaak verwezen naar NEN-normen en dergelijke die alleen voor heel veel geld (rond de honderd euro per boekje) te bestellen zijn. Deze liggen overigens ook ter inzage in bibliotheken van technische universiteiten.
Belangrijkste eisen Bouwbesluit Als we uitgaan van de minimale eisen zoals in het Bouwbesluit 2012 genoemd, voor een gemiddeld gezin van twee volwassenen en twee kinderen, komen we op de volgende hoofdpunten. * Minimaal 12 vierkante meter woonoppervlakte per persoon (dus 48 m2 woonoppervlak). * Elke etage 3 m hoog. Bij afmetingen van plm. 5x5x6 m (de energiezuinigste vorm) komen we dus op 170 vierkante meter oppervlak, waarvan 25 vierkante meter elk fundering en dak. De vloer van de eerste verdieping is dan extra. * Goede ventilatie (7 liter + 0,9 l per vierkante meter per seconde), tegelijkertijd max. 0,2 kubieke meter per seconde tocht). * Voldoende droog: luchtvochtigheid overal lager dan 70%. * Voldoende energiezuinig (komt neer op minimaal dubbel glas, muur in totaal 2,5 m2 K/W. In de praktijk: bijvoorbeeld 7 cm dik, goed afgedicht massief hout of een dubbele geïsoleerde bakstenen muur). * Voldoende groot aanrecht (plm. 1,5 m2) met plaats voor een kooktoestel. * Sanitair (douche, wc, kraan). Afvalwater moet op een milieuvriendelijke wijze worden afgevoerd, dus geloosd op het riool of in een septic tank. Dit laatste mag alleen in het buitengebied, als er geen riolering is. Geen wonder, dit is een belangrijke inkomstenbron voor waterzuiveringsbedrijven waarin gemeenten grootaandeelhouder zijn. Zelf een biologische waterzuivering of biogastank aanleggen is uiteraard uit den boze. * Daglicht. Een hels ingewikkelde berekening die er op neerkomt dat de daglichtsterkte in elke ruimte minimaal 10% van die in het open veld moet bedragen. Geen ambtenaar die er op komt domweg deze simpele eis op te nemen, die ook zeer snel met een simpel lichtmetertje is te checken. Een amateurbouwer kan dit in grote lijnen bereiken door minimaal 10% van de totale buitenoppervlakte uit doorzichtig materiaal te laten bestaan. Hierbij moet uiteraard rekening worden gehouden met schaduwwerking van omringende bomen etc.
Oplossing: dubbel tuinhuisje plus serre
Uit enkele goed geïsoleerde blokhutten kan je een eengezinswoning samenstellen.
Het is uiteraard het goedkoopste, gebruik te maken van standaard materialen en componenten. Grote blokhuttenfabrikanten verkopen goed geïsoleerde tuinhuisjes met een oppervlakte van rond de 25 tot 30 vierkante meter voor rond de zesduizend euro per stuk. In 2021 zijn deze prijzen veel hoger geworden: een goed geïsoleerde blokhut van ongeveer 40 m2 met dikke 94 mm dikke wanden kost rond de 40.000 euro. Dit is in principe al een eengezinswoning. Hierbij kan een serre worden toegevoegd van enkele vierkante meters. Dit zal bij zelfbouw rond de duizend euro kosten. Hierbij moet een betonvloer gestort worden voor een stabiele ligging. Voor rond de vijftig vierkante meter kan dit voor tussen de duizend tot tweeduizend euro. Een eenvoudige douchecabine is bij de bouwmarkt Gamma te krijgen rond de vierhonderd euro, een eenvoudig toilet rond de honderdvijftig euro. Met simpele wastafel, betegeling en riolering komt dit in totaal op vijftienhonderd euro. Dan de keuken. Een eenvoudig aanrecht met ruimte voor een kookplaat, plus gootsteen komt op ongeveer tweehonderd euro. Het leggen van alle elektrische leidingen zal rond de driehonderd euro kosten. Een goedkope HR-ketel komt op de twaalfhonderd euro. Hierbij komt nog een geiser voor warm water voor de douche en de keuken. Reken voor al deze apparatuur plus installatie samen op rond de tweeduizend euro.
Wonen voor 50.000-60.000 euro mogelijk De totale kostprijs, exclusief bouwgrond dan, ligt hiermee onder de zestigduizend euro. Hiervoor heb je dan een mooie energiezuinige bungalow met kleine serre. Voor ongeveer dit bedrag is bij een Lets bedrijf overigens een vijf keer zo groot huis te bestellen. Wel moet dit huis dan nog worden voorzien van de genoemde inbouwapparatuur. Dit zal rond de vijfduizend euro extra kosten. Waarschijnlijk is door scherp in te kopen nog wel het een en andere op deze prijzen te beknibbelen. Ook is dit een redelijk mainstream en ook ecologisch verantwoorde oplossing. De volgende keer zullen we echt de diepte induiken wat prijzen betreft. Hiervoor is het echter nodig de Nederlandse bouwregels aan onze laars te lappen. Wel zal er geen enkel compromis worden gesloten wat wooncomfort en veiligheid/gezondheid betreft.
Sinds jaar en dag is er in de filosofie een debat omtrent wat we noemen “de vrije wil”. Mede dankzij Nietsche’s uitspraak dat alles slechts interpretatie is en zijn uitspraak dat God dood is, wint het determinisme sinds begin 20e eeuw steeds meer terrein. Ook vandaag de dag is de algemene opvatting dat “de wetenschap” uiteindelijk overal een antwoord op zal vinden en dat we dus gedetermineerd zijn. Hier mijn opvatting die, uiteraard, slechts een interpretatie is.
Determinisme zou het hebben van een vrije wil uitsluiten.
Omdat de wereld om ons heen en onze interactie met deze wereld te complex is voor onze hersenen om te bevatten, hebben onze hersenen zich in de loop der tijd zo ontwikkeld dat ze denken in betekenis. Hiermee zijn wij in staat betekenissen – die er op zichzelf niet zijn – toe te kennen aan fenomenen in de wereld, om zodoende toch iets met de complexiteit van de wereld te kunnen. Taal is hierbij een belangrijk instrument [a]. Helaas is ambiguïteit een veel voorkomend euvel in de taal; een semantische verwijzing komt zelden precies overeen met de ontologische werkelijkheid [b]. Dit kan ook niet anders, want mocht taal de werkelijkheid wel perfect dekken, dan zou het weer zo complex zijn dat de mens er niets mee is opgeschoten.
Een simpel voorbeeld van het interpreteren op verschillende niveaus wordt gegeven door Joel Anderson (1).
Stel je voor dat een deelnemer aan een schaaktoernooi zich opeens realiseert dat het schaakspel één grote nepperij is, want “Pionnen bestaan niet – het is slechts hout!”. (2)
Deze deelnemer realiseert zich op dat moment niet dat we in een wereld van betekenisgeving leven en daarmee een soort nieuwe realiteit over de complexe werkelijkheid hebben gelegd [c]. In zijn artikel uit 1949 verwijt Gilbert Ryle Rene Descartes een categoriefout te hebben gemaakt. Daar Descartes beweert dat lichaam en geest verschillende eigenschappen hebben en dus iets wezenlijk anders moeten zijn (3), zegt Ryle dat het ene niet logisch uit het andere volgt (4). Het is alsof je alle spelers van een voetbalteam hebt ontmoet, maar je afvraagt waar het team nu is [d]. Eenzelfde fout maakt de deelnemer aan het schaaktoernooi; op een ander niveau kan dezelfde fysische substantie een andere betekenis hebben. Ze doen niet alsof het een pion is; het is een pion (5).
Een ander hieraan gelijkende fout is terug te vinden in de vraag hoe het toch kan dat we, ook al lijken we gedetermineerd, toch denken dat we vrij kunnen handelen en dus een vrije wil hebben. Harry Frankfurt stelt hierover dat we ondanks dat onze handelingen gedetermineerd zijn, we onze “wil” in overeenstemming kunnen brengen met deze handelingen (6). Vrijheid is sturing van je gedrag op basis van desires; dat wat je uiteindelijk doet, is dan een gevolg van je wil. Deze illusie van de vrije wil is in zekere zin emergent aan de structuur van de hersenen en de wereld van betekenissen. Ook al zouden we ons best doen aan deze illusie te ontkomen, is het nog onvermijdelijk. Of om een voorbeeld van Daniel Wegner aan te halen: ook al weet je dat je door een illusionist voor de gek gehouden gaat worden, alsnog laat je je voor de gek houden (illusion of the magic self)(7).
De opvatting van de verschillende niveaus van betekenis vertoont gelijkenissen met het “perspectief dualisme” van Jürgen Habermas. Habermas stelt dat je nog steeds moreel verantwoordelijk gehouden kunt worden voor je handelen (2e persoonsperspectief), ondanks dat je vanuit de werkelijkheid an sich geen vrije wil kan abstraheren (3e persoonsperspectief) (8). Het is dus niet mogelijk om je bij het handelen te beroepen op het deterministisch perspectief, omdat vanuit de realiteit van betekenissen – welke in deze context ook als “de samenleving” gelezen kan worden – je wel verantwoordelijk wordt gehouden voor je handelen.
Stel dat je je na het lezen van dit artikel kan vinden in de stelling en onderbouwing en je gelooft in de visie op de wereld in de vorm van betekenisgeving, dan nog is de kans klein dat je naar aanleiding van dit artikel daadwerkelijk anders zult handelen in het dagelijks leven. Zoals gezegd is dit ook niet anders: de huidige realiteit van betekenissen en de druk(te) die dit vanuit de samenleving op ons neer legt is nog steeds te complex voor ons om ons niet voor de gek te laten houden en van perspectief te wisselen. Het is niet anders: zo zitten onze hersenen nou eenmaal niet in elkaar.
Notes:
[a] Betekenissen hebben pas zin vanuit een 2e persoonsperspectief, dus bij interactie tussen mensen. Zoals Wittgenstein (9) en Malcolm (10) al aangeven heeft het weinig zin om deze betekenissen binnen een “privetaal” te houden.
[b] Ik heb geen bron die dit letterlijk zo beweerd, maar ik denk dat ik het (als ik meer tijd had) zou kunnen afleiden uit hoofdstuk 2 en 3 van Semantics (11).
[c] Ik gebruik “werkelijkheid” om daarmee de ontologische, complexe werkelijkheid onafhankelijk van de mens aan te duidelijk. Ik gebruik “realiteit” om de wereld zoals die door de mens in taal (en betekenis) wordt omschreven.
[d] Voorbeeld overgenomen uit een college van Dr. Annemarie Kalis.
Bronnen:
Anderson, J. (2011). Vrijheid door betrokkenheid: Strawson en Habermans tegen vrije-wil-scepticisme. Hoezo vrije wil?, pp. 232-251.
Ibid., p.244.
Ruler, H. van (1999). Over de natuur van de menselijke geest; dat deze beter te kennen is dan het lichaam. Uitgelezen Descartes, pp. 237-244
Ryle, G. (2002). Descartes’ myth. The Concept of Mind. The University of Chicago Press, Chicago, pp. 11-24.
Zie bron 1, p. 244.
Frankfurt, H.G. (1971). Freedom of the Will and the Concept of a Person. Journal of Philosophy 68, pp. 5-20.
Wegner, D.M. (2008). Self is magic. Are we free? Psychology and free will, pp. 226-247.
Habermas, J. (2004). Freedom and Determinism. Pp. 1-11.
Wittgenstein, L. (2006). Filosofische onderzoekingen. Vertaling Derksen, M. en Terwee S., pp. 109-1 27.
Malcolm, N. (1958). Knowledge of other minds. The Journal of Philosophy, LV No. 23, pp. 969-978.
Saeed, J.I. (2009). Semantics (3rd edition). Pp. 23-80.
De Italiaanse econoom Vilfredo Pareto (1848-1923) ontdekte een opmerkelijke regel. Tachtig procent van de output, het resultaat, komt uit slechts twintig procent van de input, de inspanning. Door de Wet van Pareto consequent toe te passen is veel te bereiken en te besparen. Zou dit de oplossing zijn voor de uit de hand lopende overheidsuitgaven?
Twintig procent van de donoren geeft 80% van de inkomsten. Een voorbeeld van het Pareto effect. Bron: Wikimedia Commons
Het principe van Pareto Pareto was een enthousiast tuinier, zoals er velen zijn. Hij hield (en dat kwam minder vaak voor) nauwgezet bij welke van zijn erwtenplanten de meeste opbrengst gaven. Hij deed hierbij in 1906 een opmerkelijke ontdekking. Twintig procent van zijn erwtenplanten waren samen verantwoordelijk voor tachtig procent van zijn erwtenoogst. Toen Pareto er op ging letten, dook deze wetmatigheid ook bij andere verschijnselen op. Zo bleken twintig procent van de Italiaanse landeigenaren verantwoordelijk voor tachtig procent van het landbezit. Dit geldt ook voor de inkomstenbelasting. Er zijn heel veel landen waar het erger is, overigens. In feite bestaat er de zogeheten Pareto-index, waaruit de inkomensongelijkheid blijkt. Deze wetmatigheid is ter ere van hem later het principe van Pareto genoemd. Met Pareto zelf liep het minder goed af. De man trouwde met een Russin, die er later vandoor ging met een knecht. Hij raakte door zijn sociaal-darwinistische ideeën over de onvermijdelijkheid van ongelijkheid in fascistisch vaarwater. Dit maakte hem weinig geliefd.
Principe van Pareto vergroot winstgevendheid
Zijn principe wordt nu door zakenmensen gebruikt om hun winsten en doeltreffendheid te vergroten. Zo zijn doorgaans twintig procent van de klanten verantwoordelijk voor tachtig procent van de winst. Het is dus slim om die twintig procent te vertroetelen en af proberen te komen van de twintig procent van de klanten, die verantwoordelijk zijn voor tachtig procent van de klachten en kosten. Ook verkooppersoneel en advertentiecampagnes ontkomen niet aan Pareto’s scheermes. Want ook hier geldt: twintig procent is verantwoordelijk voor tachtig procent van het resultaat. Uiteraard konden we het niet laten het principe van Pareto op visionair.nl artikelen toe te passen. De twintig procent populairste artikelen zijn inderdaad verantwoordelijk voor meer dan tachtig procent van de bezoeken.
Pareto in het dagelijks leven
In feite geldt dit ook voor je dagelijks leven. Eenvijfde van je tijd ben je bezig met dingen die viervijfde opleveren van alles wat je doet. Het is dus slim om, bij te houden van welke dingen je het meeste plezier hebt en hoeveel tijd of geld ze je kosten. Is er een rotklusje dat je heel veel tijd kost maar wat maar weinig oplevert? Gaat tachtig procent van je geld naar een auto of een duur huis waar je nauwelijks plezier van hebt? Kijk dan of het niet mogelijk is daar een alternatief voor te verzinnen. Dit geldt ook voor overheidsuitgaven. Slechts een fractie hiervan is echt nodig. De rest kan worden wegbezuinigd en besteed worden aan de dingen die aantoonbaar wel wat opleveren. De grootste slokops, onderwijs en gezondheidszorg, zijn mooie voorbeelden. Tachtig procent van de uitgaven gaat naar twintig procent van de problemen. Eten, roken en alcohol drinken doen we maar een paar minuten per dag, maar de gevolgen op de gezondheid zijn zeer groot.
Een witte dwerg geeft heel fel licht, maar is maar heel klein, ongeveer zo groot als een aardachtige planeet, maar dan met de massa van een ster. Die kleine afmetingen maken een witte dwerg interessant voor een megalomaan project: een holle reuzenaarde bouwen. Zou dit kunnen?
Dysonschil
Met een Dysonzwerm kan je een groot deel van de totale energie van een zon aftappen.
Een spectaculair idee om ons gebrek aan woonruimte in één klap op te lossen is het aanleggen van een zogeheten Dysonschil, een concept bedacht door de Britse fysicus Freeman Dyson. In het kort komt het er op neer om in plaats van het planetenstelsel dat we nu kennen, een holle bolvormige schil rond de zon aan te leggen. De bewoonbare oppervlakte zou hiermee extreem groot worden. Als de schil zich ter hoogte van de aarde zou bevinden, zou de bewoonbare oppervlakte meer dan 1,1 miljard maal die van de aarde zijn. Veel onderzoekers denken dat dit een logische stap is voor een Kardashev-II beschaving.
Zoals zich laat vermoeden is hier ook extreem veel materiaal voor nodig dat bovendien extreem sterk moet zijn om de enorme krachten op te vangen. Om even een idee te geven: als de hele aarde gebruikt zou worden om de Dysonschil mee aan te leggen, zou dit een laagje van ongeveer een millimeter dik opleveren. Reken daarbij nog het materiaal dat nodig is om een leefbare ecosfeer te scheppen. Dit is dus wat minder praktisch.
Maar wat als de Dysonschil veel kleiner zou zijn? Bij de zon is dat onhaalbaar: de zon zelf is al 1,4 miljoen kilometer in diameter. Echter: er zijn veel kleinere sterren die uitstekend geschikt zijn: witte dwergen.
Bewoonbare zone rond een witte dwerg
Kleine sterren van ongeveer een zonsmassa of minder storten op het eind van hun leven niet ineen tot een neutronenster of zwart gat, maar veranderen in een witte dwerg. Een witte dwerg bevat het grootste deel van de massa van de ster, maar dan samengeperst in een volume ter grootte van de aarde. Afhankelijk van hoe zwaar de voorgangerster van de witte dwerg was, bestaat de kern uit opeengepakt helium, een mengsel van koolstof en zuurstof of (zeer zeldzaam) een kern bestaande uit neon, zuurstof en magnesium. Dit laatste vereist dat de ster op tijd het grootste deel van zijn massa afstoot, zodat zich geen neutronenster vormt en is dus vrij zeldzaam.
De lichtste vorm heeft zich nog niet kunnen vormen – een rode dwerg blijft voor zeker honderd tot duizend miljard jaar in de hoofdreeks (hoewel er witte heliumdwergen bekend zijn waarvan een zware begeleider de buitenste gaslagen heeft gestript) . Dat is tientallen malen de ouderdom van het heelal. Vrijwel alle witte dwergen behoren dan ook tot de nuttigste categorie: witte dwergen met een koolstof-zuurstofkern.
Starlifting, het oogsten van een planetaire nevel en een echte ozonlaag
Witte dwergen van deze grootte hebben een bewoonbare zone op ongeveer een miljoen kilometer afstand. Dit maakt de benodigde hoeveelheid materiaal veel kleiner, omdat de oppervlakte ‘slechts’ zevenduizend maar die van de aarde is. Geen punt, want om deze sterren bevindt zich een enorme planetaire nevel, tientallen procenten van de totale massa van de ster, die je zou kunnen oogsten. Vooral de koolstof hierin is uiteraard interessant, want hier kan je extreem sterke materialen als koolstofnanovezels van construeren en ook waterstof en stikstof, wellicht zelfs een spoor silicium en metalen vandaan halen. Een grotere bron van koolstof en ook zuurstof is de witte dwerg zelf. Je zou door middel van starlifters in een baan om de dwerg de ijle zuurstof-koolstofdampen rond de ster kunnen afzuigen. De zuurstofrijke atmosfeer binnen de Dysonschil vormt een ozonlaag die het leven op de oppervlakte van de Dysonschil beschermt tegen de sterke UV-straling van de dwerg. Het is even doorpakken, maar dan heb je ook je super-holle aarde. Wel moet je bij het ontwerp rekening houden met de koeling.
Stabiele omloopbaan
De krachten die op deze Dysonschil komen te staan zijn, vergis je niet, echt immens groot. Een massieve schil, waar Dyson aan dacht, is dus met de huidige technologie en met de vormen van materie die we nu kennen, niet mogelijk. Wel zou je kunnen denken aan een actieve schil, bestaande uit zwevende delen en een gasdicht membraan dat het gas opgesloten houdt of wellicht aan elektromagnetische opsluiting. De schil zal vermoedelijk ook de vorm van een torus of afgeplatte schijf kunnen krijgen. Door de schijf loodrecht op de rotatierichting te laten wentelen, zou je in principe het systeem stabiel moeten kunnen houden. Het hele systeem zou onzichtbaar zijn, maar warmtestraling van ongeveer een graad of twintig à dertig uitstralen. Er is dus een goede reden om objecten met ongeveer deze temperatuur, bruine dwergen, dit ding hier bijvoorbeeld, heel goed in de gaten te houden. Want wie weet zijn buitenaardse wezens ons al voor geweest…
Een zware zonnestorm beschadigt niet alleen de infrastructuur op aarde, maar laat ook een erfenis achter die gedurende een aantal jaren weinig heel laat van satellieten. Zijn we bestand tegen de gevolgen van een satellietloos tijdperk?
Tien jaar straling
Als de zon een grote wolk geladen deeltjes richting aarde uitstoot, worden hierdoor onze stroomnetwerken lamgelegd en satellieten doorgebrand. Maar daar blijft het geenszins bij. Nieuwe berekeningen wijzen uit dat een mega-zonnestorm een langdurig stralingsprobleem veroorzaakt op de hoogte waar de meeste satellieten zich bevinden, low earth orbit. Deze straling bedreigt de werking van satellieten tot een decennium na de zonnestorm. Dit gebeurt doordat de zonnestorm de binnenste Van Allen-gordel ontwricht – een natuurlijke buffer van geladen deeltjes die de aarde omringt tot een afstand van vier maal de diameter van de planeet.
Omdat dit plasma zo dicht is, kunnen zich geen elektromagnetische golven vormen die anders elektronen opzwepen en zo veranderen in gevaarlijke straling. Dit plasma beperkt de hoeveelheid straling in de binnenste Van Allen gordel die de aarde omringt en maakt hiermee het gebruik van satellieten mogelijk.
Storm van 2003 vaagde plasmawolk grotendeels weg
De kernproef Starfish Prime heeft naast kapotte elektronica op Hawaii, waarschijnlijk ook meerdere satellieten geroosterd.
Er is al eerder waargenomen dat zonne-uitbarstingen deze wolk aantastten. Zo bracht in oktober 2003 een zware zonnestorm de plasmawolk terug tot slechts twee maal de straal van de aarde. Als we weer te maken krijgen met een enorme zonnestorm zoals in 1859 – die zelfs met de toenmalige primitieve elektronica, weinig heel liet van telegraafstations – zal er vermoedelijk vrijwel niets over blijven van deze beschermende wolk.
Satellieten veranderd in ruimteschroot
Yuri Shprits van de Californische universiteit UCLA in Los Angeles simuleerde met zijn team hoe een dergelijke grote storm de straling rond de aarde zou beïnvloeden. Ze ontdekten dat als de wolk afwezig was, elektromagnetische golven de elektronen in de binnenste stralingsgordel tot ongekende snelheden kon opzwepen – met vernietigende gevolgen voor de gevoelige elektronica in satellieten. De elektronen kunnen zich ophopen en zo hoge statische elektriciteitsspanningen veroorzaken, wat weer kortsluiting veroorzaakt. Kortom: satellieten worden zo in korte tijd al veranderd in nutteloos ruimteafval. De oplossing: satellieten en permanent bemande ruimtestations, zoals het ISS, voorzien van een dikke wand, aldus Shprits.
Kernproef
De binnenste van Allen-gordel is het sterkst rond 3000 km boven de evenaar, hoger dan LEO. Op hogere breedtegraden bereikt de binnenste van Allen-gordel lagere hoogten en worden door satellieten doorkruist. Hebben de elektronen eenmaal deze snelheid, dan blijven ze lang actief in de gordel. In 1962 voerden de Amerikanen een kernproef uit in de ruimte, waardoor low earth orbit vol werd gepompt met snelbewegende elektronen, Waarschijnlijk heeft de kernproef Starfish Prime zo verschillende satellieten (voornamelijk hun eigen) vernield, naast de nodige problemen door EMP op Honolulu.
