Het communisme slaagde vooral in het vestigen van de dictatuur van de voorhoede van het proletariaat.

Het nieuwe communisme

Het is nu (en wordt in de toekomst) makkelijker dan ooit om mensen in ieder geval een minimum bestaansniveau te verschaffen. Waren Karl Marx en Friedrich Engels hun tijd domweg te ver vooruit?

Deze stelling lijkt vreemd. Het gaat op dit moment al decennia bergafwaarts met het communisme. In 1989 stortte de ene na de andere communistische dictatuur uiteen. Communistische partijen zijn splinterpartijtjes geworden.  De overgebleven communistische landen China en Vietnam lijken steeds meer kapitalistische eenpartijstaten te worden. Cuba wordt in een trager tempo kapitalistischer. Alleen Noord-Korea blijft een ouderwetse stalinistische dictatuur, al vertoont de Juche-ideologie veel trekken van een godsdienst en zou het land beter met fundamentalistische dictaturen als Iran of Saoedi-Arabië vergeleken kunnen worden.

Dictatuur van de voorhoede van het proletariaat
In zijn beroemde boek Das Kapital, gepubliceerd in 1848, stelde Karl Marx, de grondlegger van het marxisme, dat de geschiedenis niet wordt bepaald door ideeën of grote leiders, maar door economische ontwikkelingen. Volgens de marxistische leer gaan maatschappijen door opeenvolgende fases.

Het communisme slaagde vooral in het vestigen van de dictatuur van de voorhoede van het proletariaat.
Het communisme slaagde vooral in het vestigen van de dictatuur van de voorhoede van het proletariaat.

Vanuit de primitieve jager-verzamelaar maatschappij waarin een soort communisme heerst (in de praktijk zijn bezittingen als vrouwen erg belangrijk bij jager-verzamelaars)  ontstaat opeenvolgend slavenmaatschappij (de klassieke oudheid en islamitische rijken), feodale maatschappij (gekenmerkt door een adel die ook krijgerskaste is en een achtergestelde horige bevolking) die zich ontwikkelt tot een kapitalistische industriële maatschappij met een duidelijke arbeidersklasse (het stadium waarin Europa zich bevond toen Karl Marx zijn boek schreef). Volgens Marx en zijn volgelingen zou er in dit stadium een zogeheten klassenstrijd uitbreken tussen de arbeidersklasse, oftewel proletariërs en de bourgeois, de gegoede burgerij. Het volgende stadium zou de dictatuur van het proletariaat worden: het proletariaat grijpt de macht en bepaalt wat er in de maatschappij gebeurt. Ondertussen wordt door vooruitgang van wetenschap en techniek de productie steeds efficiënter en grootschaliger en de bevolking verandert in verlichte, verbeterde mensen. De staat sterft af. Het eindresultaat is een maatschappij waarin de productiemiddelen evenwichtig verdeeld zijn over de bevolking en het geld afgeschaft wordt. Iedereen krijgt wat hij of zij nodig heeft. Het droombeeld van Marx.

De geschiedenis verliep anders dan Marx had verwacht. Niet industriële landen zoals Duitsland of Groot-Brittannië veranderden in socialistische republieken, maar juist feodale staten als Rusland en China waar nauwelijks arbeiders aanwezig waren. De revolutie werd hier gedragen door boeren. In de enkele industriële staten waar het communisme werd ingevoerd, gebeurde dat van buitenaf, doorgaans onder groot verzet van de lokale bevolking. Kortom: de communistische leiding was genoodzaakt om de communistische theorie aan de afwijkende situatie aan te passen. Vandaar het ontstaan van maoïsme (waarin boeren een grote rol spelen), leninisme (de dictatuur van de voorhoede van het proletariaat, die de communistische partij natuurlijk erg goed uitkwam) en dergelijke.

Waarom faalde het communisme?
Voor zeker drie decennia sidderden en beefden de kapitalistische landen voor het goed georganiseerde en militaristische communistische blok. Ironisch genoeg werd het communisme om uitgerekend economische redenen achterhaald. Toen de economie nog eenvoudig van aard was, zoals vlak na de Tweede Wereldoorlog, was het voor het centrale planningsbureau makkelijk bij te benen. De planning faalde echter steeds meer. Innovatie van begaafde uitvinders was er genoeg, vooral op militair gebied, maar er bestond geen systeem om inefficiënte producenten uit te schakelen. Niet competentie, maar vriendjespolitiek leverde het meeste op, de reden dat de Russische maffia zich kon ontwikkelen. Sommige Sovjetfabrieken produceerden producten die minder waard waren dan de grondstoffen die ze aangeleverd kregen. Er was weinig vraag naar de verouderde producten van de Sovjetindustrie, het land bleef alleen overeind door grondstoffenexport waarmee de voor het voortbestaan van het regime essentiële tarwe kon worden geïmporteerd (want ook de landbouw stortte om vergelijkbare redenen ineen: er was voor arbeiders geen prikkel om te presteren. Op 1% van de landbouwoppervlakte produceerden privé-boeren 23% van alle landbouwproducten).

Waar zijn neurotische voorganger Carter faalde met zijn graanembargo, pakte de Amerikaanse president Ronald Reagan, door progressief Nederland onterecht afgeschilderd als een domme cowboy, het doortastender aan. Hij legde de inkomstenstroom van de Sovjet-Unie droog door Saoedi-Arabië te dwingen gedurende enkele jaren de olieprijs flink te verlagen. Uiteraard pakte dit voor de VS met zijn aardolie slurpende economie juist zeer gunstig uit. De druppel was de Amerikaanse bewapeningswedloop met de Sovjet-Unie die dat land nog verder uitputte en uiteindelijk tot het faillisement bracht. China overleefde door de economie geleidelijk te privatiseren en tegelijkertijd de politieke controle in stand te houden.

Kortom: het communisme faalde door een gebrek aan zelfsturend vermogen.

Kapitalisme werkt steeds slechter
Het fundamentele probleem dat elk economisch systeem moet oplossen is het op elkaar afstemmen van vraag en aanbod. In een kapitalistisch systeem gebeurt dat door het lenigen van de vraag te belonen met kapitaal(want zo kan je geld noemen). Mensen die het beste in staat zijn de vraag te lenigen, verdienen het meeste en kunnen ook het meeste uitgeven (en hebben daardoor de meeste koopkrachtige vraag).  Daar bestaat dus ook een stevige prikkel voor.

Het probleem met het kapitalistische systeem is dat het zwaar “loaded”  is voor mensen die in het begin al beschikken over kapitaal. Ook al heb je een veel beter besturingssysteem gebouwd dan Windows, Microsoft kan er zoveel marketinggeld tegenaan gooien en zoveel programmeurs inhuren (of desnoods je kapot procederen wegens zogenaamde patentbreuk) dat alternatieven nauwelijks een kans maken. Het hele software-patentsysteem wordt geteisterd door patent-trollen en dient op dit moment vooral om concurrenten te kunnen chanteren (als jij niet klaagt over mijn patentbreuk die ik dat bij jou ook niet) en kleinere of open-source concurrenten buiten de deur te houden. Zelfs voor een simpel programma lap je waarschijnlijk al meerdere softwarepatenten aan je laars. Vandaar dat libertariërs stevige vragen stellen bij het patentsysteem.

Ook in andere industrietakken speelt dit probleem. Zelfs een zeer kleine fabriek (garage met wat zware machines) kost al tienduizenden euro’s. Geld dat de meesten pas bij elkaar hebben bij hun pensionering. In Nederland merk je al dat alleen mensen met rijke ouders, zelf ook een huis kunnen kopen. Kortom: de SP heeft op dit punt domweg gelijk: een tweedeling dreigt tussen een uitkeringen genietende onderklasse en een rijke bovenklasse, terwijl de middenklasse, de backbone van een stabiele maatschappij, steeds verder wordt uitgehold. Dit is een recept voor onheil en moet niet onderschat worden.

Kan het open-source model  leiden tot het nieuwe communisme?
Marxisten stellen terecht dat de ware communistische maatschappij nooit bestaan heeft. Zelfs in marxistische terminologie waren zelfs de meest communistische landen in feite socialistische volksrepublieken en dictaturen van de voorhoede van het proletariaat. Het einddoel van het marxisme, een menswaardig bestaan voor iedereen met niet al te veel materiële ongelijkheid, is nog steeds even lovenswaardig. De manier waarop het klassieke marxisme dit wil bereiken met klassenstrijd en dictatuur is dat uiteraard niet. Gelukkig is er ook een andere oplossing.

De RepRap, een fabriekje dat zichzelf kopieert. Het proletariaat kan nu zijn eigen fabriek downloaden en uitprinten.
De RepRap, een fabriekje dat zichzelf kopieert. Het proletariaat kan nu zijn eigen fabriek downloaden en uitprinten.

Steeds meer goederen krijgen een de-facto kostprijs nul. Goede open-source computerprogramma’s als Linux, diverse C++ compilers en Open Office zijn vrijwel gratis. Ze zijn ook bewust met dit oogmerk in elkaar gezet. Dankzij open-source software ontstaat een level playing field. Begaafde programmeurs kunnen nu in principe producten vervaardigen die in kwaliteit nauwelijks onderdoen voor commerciële alternatieven. De rol voor kapitaal verdwijnt. Tegelijkertijd wordt ook steeds meer arbeid overbodig door de toenemende automatisering. De laatste bouwsteen die kan leiden tot het nieuwe communisme zijn apparaten die in staat zijn om ideeën en ontwerpen, rechtstreeks om te zetten in fysieke realiteit. Als het goed is, heeft u waarde lezer, al zo’n ding met de geinige naam printer naast de computer staan. Dit hoeft slechts gevuld te worden met papier en (peperdure) inkt om welke afbeelding ook te vervaardigen. De 3D-equivalenten, 3D-printers, worden steeds goedkoper, rond de duizend euro voor een zelfbouw-reprap. Leuk ontwerpje voor een pennenbak (of iets praktischers) downloaden en hij komt uit je printer rollen.

Grondstoffen en energie zijn nog een bottleneck. Nog wel. In principe bevinden zich in de ruimte hier extreem grote hoeveelheden van, dus we komen in een maatschappij te leven waarin er nog maar één resource is waar echt om gevochten zal worden: aandacht. Liefde, zo ge wilt. Vandaar ook dat het verderfelijke bedrijf Goldman Sachs nu massaal investeert in sociale netwerksites als Facebook. Maar wat let ons om dit walgelijke bedrijf met één druk op de knop buitenspel te zetten? Een open-source sociale netwerk platform? Dit is met Wikipedia ook gelukt.

10 gedachten over “Het nieuwe communisme”

  1. natuurlijk ligt het wel iets ingewikkelder dan in het artikel beschreven maar JA, volmondig JA…het open source model kan mede eraan meehelpen dat het nieuwe communisme kan ontstaan. Communisme, mits in goede banen geleid hoeft niet noodzakelijkerwijs iets slechts te zijn, als geld afgeschaft word dan worden er ook vele redenen weggenomen voor oorlog. We zijn nu al onvermijdelijk hard op weg naar een wereldregering. 1 van de weinige dingen aan communisme die minder leuk zullen zijn is dat je per computer een aanvraagformulier zal moeten gaan invullen als je wasmachiene kapot is. En als je meer voedsel nodig heb dan je krijgt dat je het moet gaan bewijzen.

  2. Dat er in de 21ste eeuw nog steeds armoede en honger bestaan is geen toeval, maar een inherent onderdeel van het systeem.Negentienduizend kinderen sterven dagelijks aan geneesbare ziektes. Hoewel er meer dan genoeg voedsel op deze wereld is, leven volgens nieuwe cijfers van de Wereldbank 1,4 miljard mensen in extreme armoede, terwijl 1 procent van de wereldbevolking net zoveel bezit als 57 procent. In allerlei opzichten is het kapitalisme een systeem van zieke tegenstellingen. 
    Het socialisme in de USSR faalde vanwege stagnatie en bureaucratie (vooral onder Brezjnev), en haar economie werd belemmerd door de (wegens de NATO bedreiging en opgelegde wapenwedloop) torenhoge bewapenings uitgaven, alsmede door de kosten van de oorlog in Afghanistan (dat juist doordat de VS en fundamentalistische krachten ging steunen en bewpaenen een hopeloze strijd werd) en de erop volgende economische blokkade, en de machtspolitiek rond olie (het op aandringen van VS verhogen van de olieproductie in Saudie Arabie – de reden ook dat we over dat land nooit iets horen van kritiek waar het democratie, mensenrechten en steun aan terrorisme betreft, ze zijn immers een ‘betrouwbaar bondgenoot’ – met als gevolg lagere olieprijzen en dus minder kredieten voor de USSR uit olie-export en te weinig technologische know-how om de eigen olieproductie op te krikken), en als sluitstuk het opgelegde SDI wapenwedloop in de ruimte programma.Deze karikaturen van socialisme kunnen niet in de schoenen van Marx geschoven worden.

  3. Ach jongens toch!. ER zijn zoveel andere mogelijkheden om honger en ellende te verklaren zonder “Het Systeem”. Neem nou overbevolking, de pil bestaat al 50 jaar (naast andere methoden van contraceptie) maar in de landen waar ze er baat bij zouden hebben, wordt ze bijna niet toegepast. Maar uit culturele en politieke druk wordt dit aspect vooral LINKSE leiders als armoede oorzaak nummer één vaak onder tafel geschoven. In Zuid Amerika komt de ellende volgens die logica door Kolonialisme en Kapitalisme door Yankees en Europeanen via hun bedrijven, lees daar “de open aderen van LatijnsAmerika van Eduarde de Galeano op na, maar ondertussen verdubbelde de bevolking daar ELKE 25 jaar. Colombia bijvoorbeeld had bij de onafhankelijkheid van Spanje onder Simon Bolivar 200 jaar geleden 1 miljoen inwoners en nu 47 miljoen (en na ontiegelijk veel moordpartijen en burgeroorlog die de boel niet konden afremmen) , zou dit echt aan het kolonialisme hebben gelegen? De Galeano mept armoede door overbevolking, als argument, onder tafel en zegt dat Zuid Amerika elke bevolkingsgroei kan verdragen omdat het zo rijk is aan land en grondstoffen.
    Het is zelfs zo erg, dat de communistische FARC uit Colombia vorig jaar een gezinsconsulente die geboorteplanning promootte, doodschoot als collaborateure van de staat (Valledupar,Cesar). De geschriften van De Galeano zijn nu echter de basis geworden van een groot aantal Zuid-Amerikaanse politieke systemen, venezuela,Bolivia en Ecuador voorop. Op het nieuwe communisme , gepromoot door bovenstaande schrijver,hoeven we niet te wachten maar is in wording in dit soort landen. Argentinië en Brazilië, Peru ,Paraguay,Uruguay zijn sterk aan het verlinksen en worden soms geregeerd door ex-communistische terroristen. Alleen Colombia en Chili zijn ontsnapt aan deze enorme verlinksing van het continent. In Colombia kan men echter met enig leedvermaak zien hoe de politieke overmacht van Hugo Chavez met zijn ultra linkse plannen vooral tot economische chaos, exploderende criminaliteit en stagnatie en zijn intrede in de Venezolaanse politieke arena praktisch niet tot verhoging van de levensstandaard heeft geleid, eerder omgekeerd. Ik acht het schoolsysteem in Colombia beter dan in Venezuela, dus voor verbetering van het schoolsysteem heb je dat superlinkse systeem niet nodig, idem voor de basis medische verzorging . Chavez kon zijn ultra linkse plannen vooral ten uitvoer brengen door de revenuen van zijn olievoorraden , die tot de grootste ter wereld behoren, ongeveer zoals Jopie den Uil dat deed met de gasvoorraden van Nederland. Kan links zijn plannen alleen ten uitvoer brengen, als ze de beschikking hebben van gratis geld zoals aardgasbellen,olie voorraden, kopermijnen of transfer inkomens van rijke gebieden naar arme zoals van kapitalistisch Vlaanderen naar rood Wallonië, van hardwerkend Duitsland naar semi-Communistisch Griekenland en Portugal? Het lijkt er wel op. En het blijkt altijd, dat de producten daar ontstaan en economisch geproduceerd worden, waar persoonlijke eigenverantwoordelijkheid een grote rol speelt en niet het initiatief onderdrukkende collectief. We gaan hier in Nederland overigens nog een harde pijp roken na het laatste vleugje aardgas uit onze bodem, want we importeren hier ook het zweet van anderen, met het geld van de door ons, door een speling van de natuur verkregen welvaart. Links in Nederland is vooral een voortzetting van Protestantse en Katholieke gezinsproliferatie eisen, die stelde dat het een natuurrecht is je maximaal voor te planten en dat mensen die minder of geen kinderen hebben voor deze grote gezinnen moeten opdraaien uit solidariteit. Kijk maar naar wat je overhoudt na belastingen als alleenstaande, je werkt voor een ander. Met de internationalisering en globalisering wordt ons nu zelfs een moreel schuldprobleem aangekweekt voor gezinnen BUITEN Nederland zoals in Somalië of Ethiopië waar 7 tot 15 kinderen maken geen uitzondering is. Mijn spaarpotje wordt leeggeroofd met allerlei belastingen en door links gecreëerde inflatie, met het argument dat hun grote gezinnen, mijn vorm van uitbuiting is. Het komt er op neer dat het hebberige spaarpotje erger is, dan de hebberigheid van veel kinderen, alsof die per ongeluk komen. Tja, wie Thomas Malthus afwijst kan niet anders terecht komen dan bij Marx en de Galeano, die dergelijk gedrag vergoelijken. Hoe deze illusie een motivatie voor staatsafperserij-belasting-nivellering kan worden! In Nederland is de legitimering van afgunst het voornaamste doel geworden van de politiek.
    Het is tijd voor een film als “Dokter Chivago” gebaseerd op Boris Pasternak, of een serie boeken als “de Goelag Archipel” van Alexander Solchenizin en ook het Zwartboek over het Communisme kan wonderen doen in de geesten van bovenstaande schrijver om de mate van geweld en stompzinnigheid in communistische systemen aan het voetlicht te brengen. Wat onze bovenstaande schrijver ook op weg kan helpen is iets als cliometrics: het beschrijven van de geschiedenis op gebied van technische en demografische ontwikkelingen,zonder het gehijg van Marx in je nek.
    Ik zeg maar zo: als je je bevolking zo snel groeit, moet je de problemen van onderontwikkeling niet meer op een ander steken. Doe wat de Chinezen deden, stop excessieve bevolking groei desnoods met een 1 kind politiek en je kunt dan waarnemen dat je binnen een generatie armoede kan uitroeien.

    Uit de Galeano (blz 8) bevolkingsgroei -afwijzing van Malthus
    ¿Qué se proponen los herederos de
    Malthus sino matar a todos los próximos mendigos antes de que nazcan? Robert
    McNamara, el presidente del Banco Mundial que había sido presidente de la Ford
    y Secretario de Defensa, afirma que la explosión demográfica constituye el mayor
    obstáculo para el progreso de América Latina y anuncia que el Banco Mundial
    otorgará prioridad, en sus préstamos, a los países que apliquen planes para el
    control de la natalidad.

  4. Jorein Versteege

    Het ”communisme” faalde omdat het nooit de kans kreeg om te ontstaan. Vanaf 1922 werd de Sovjet-Unie bestuurd door een autoritaire bureaucratie. Deze bureaucratie ruimde langzaam al haar tegenstanders uit de weg. Eerst met royeringen ( Trotsky 1927, Bukharin 1929 ) en later met massa executies ( Stalin’s grote terreur 1936-1938 ).

    De Sovjet-Unie heeft nooit het communisme bereikt, het land is zelfs nooit socialistisch geworden. De tegenstanders van het communisme brullen dat de Sovjet-Unie communistisch was, maar dat is een leugen. De anticommunisten schrijven onze geschiedenisboeken en beweren en dat de Sovjet-Unie, de Volksrepubliek China en oost Europa ”communistische staten” waren. Terwijl het communisme juist anti-staat en anti-dictatuur is.

    In werkelijkheid hebben de Chinezen, de Vietnamezen, de Noord Koreanen en veel Afrikaanse landen, het sovjet bureaucratische model gekopieerd. Ze hebben het gemixt met nationalisme om hun eigen dictatuur te legitimeren.

    Economisch gezien werkte de planeconomie niet omdat de werkende klasse geen democratische insprak had. Er bestonden geen democratische organen die betrokken waren bij de planning. Alle economische macht lag in de handen van een zeer kleine groep bureaucraten. Deze groep stond onder strakke controle van het politbureau van de communistische partijen. De arbeidersklasse was een slaaf aan de wil van de stalinistische bureaucratie en daarom kun je niet spreken van socialisme, laat staan communisme.

    Een socialistisch land heeft nooit bestaan op deze aarde. Er zijn pogingen ondernomen ( Frankrijk 1871, Rusland 1917, Zuid Spanje 1936 ) maar die zijn, of mislukt of gedegenereerd. De anticommunisten doen nog steeds pogingen om het communisme zwart te maken! In Duitsland valt de neoliberale media iedereen aan die het waagt om zich communistisch te noemen! Iedere communist wordt met Stalin en met dictatuur gelijk geschakeld! Dat is hoe het anticommunisme werkt, op leugens en onwaarheden.

  5. In bovenstaand betoog kan ik me grotendeels vinden.
    De vraag is natuurlijk waarom het echte communisme nergens heeft kunnen ontstaan.
    Misschien omdat de mens van nature egoïstisch is en dat niet te rijmen is met de communistische idealen?
    Sinds de landbouwrevolutie heeft iedere samenleving een zelfverrijkende en machtsbeluste elite gekend. Zowel in feodale, communistische, kapitalistische of andere landen. Kennelijk zit het in de mens ingebakken om vooral als de groep wat groter wordt machtsposities voor zichzelf te creëren. Het grote probleem is denk ik hoe de mens in elkaar zit.

  6. Het communisme is fel bestreden door de VS; bij Amerikaanse democratie en Russisch communisme ontstond ruzie over Polen na de Tweede Wereldoorlog, en werd er een tweedeling gemaakt in Europa.
    De Vs wou toen de communistische invloeden van Rusland beperken, en uiteindelijk leidde dit tot de Vietnam-oorlog in 1961.

  7. Tijd om een ander systeem van verkiezingen te promoten nu rechts toch technocratische regeringen mag in mekaar zetten. In een eerste rond een links programma laten goedkeuren door verkiezingen en in een tweede ronde de dirigenten op projektlijsten aanduiden…internationaal en telematisch. Tijd om dit te promoten als je ziet dat steeds minder mensen gaan stemmen zoals in Spanje (en hoe dan)en de Belgen geen regering bij mekaar krijgen. http://bloggen.be/conscience2008

  8. De anticommunisten schrijven onze geschiedenisboeken en beweren en dat de Sovjet-Unie, de Volksrepubliek China en oost Europa ”communistische staten” waren. Terwijl het communisme juist anti-staat en anti-dictatuur is.In werkelijkheid hebben de Vietnamezen, de Noord Koreanen en veel Afrikaanse landen, het sovjet bureaucratische model gekopieerd. Ze hebben het gemixt met nationalisme om hun eigen dictatuur te legitimeren.

Laat een reactie achter