‘In 2012 eerste vlees zonder slachten’

Bio-industrie vervuilt enorm, vergt heel veel veevoer en erger nog: het bezorgt dieren heel veel leed. Tijd voor een alternatief, denken steeds meer mensen. Volgens sommige optimisten zal binnenkort het eerste dierenleedvrije labvlees een feit zijn. Komt eindelijk een einde aan de meest wijdverspreide vorm van dierenmishandeling? En kunnen we eindelijk proeven hoe panda’s, olifanten en andere bedreigde dieren smaken?

Eerste McLab hamburger al in 2012?
Wetenschappers kwamen eind augustus 2011 bij elkaar in het Zweedse Göteborg om een traject uit te stippelen naar het eerste vlees zonder slachten [1]. Al langer is gestoeid met het idee van vlees zonder slachten, maar verschillende valse claims later is er tot in 2011 toe nog steeds niemand in geslaagd in vitro vlees te kweken. Volgens Nederlander Mark Post van de universiteit van Maastricht is de eerste worst uit het lab al in zes maanden te bereiken. Post heeft geëxperimenteerd met varkenscellen en en heeft kort geleden een methode uitgedokterd om spierweefsel in een lab te kweken. Hiervoor behandelde hij varkensstamcellen met het serum van een paardenfoetus. Hij produceerde spierachtige stroken weefsel van 2,5 cm lang en 0,7 cm dik. Hij geeft de kunstspieren oefening, maar met de aanmaag van myoglobine, dat vlees zijn rode kleur geeft wil het nog niet echt vlotten. Dat is uiteraard geen probleem als je het vlees in dingen als gehakt of worst verwerkt. Of hamburgers. Uitgaande van stamcellen van koeien denkt Post dat dit einde 2012 gelukt moet zijn[2].

Berenklauwen en kankerburger
Een andere mogelijkheid is dat vlees van zeldzame of moeilijk te kweken dieren wordt gekweekt. We eten op dit moment vooral vlees van dieren die makkelijk te kweken zijn. Niet van de dieren met het lekkerste vlees. Zo schijnen, als ik de boeken van de populaire negentiende-eeuwse Duitse western-schrijver en kruimeloplichter Karl May mag geloven, de klauwen van grizzlyberen erg lekker te zijn. Wie weet worden deze, of pandabiefstuk, wel een enorme hit in de supermarkt.

Er is alleen één probleem met stamcellen. Net als bij die van mensen, delen ze maar twintig of dertig keer voor het telomeer, het eindje aan het chromosoom, zo kort is geworden dat ze niet meer delen. Nuttig, want zo wordt meestal voorkomen dat een cel zich kan ontwikkelen tot kankercel. Dit betekent wel dat de cellen regelmatig moeten worden ververst met nieuwe. Dat is bij varkens en koeien niet zo’n probleem, maar bij zeldzame dieren uiteraard wel. Uiteraard kan tumorweefsel worden gebruikt, de HeLa-cellijn is bijvoorbeeld uitgedijd tot een veelvoud van het lichaamsgewicht van wijlen mevrouw Henrietta Lachs,  maar  vermoedelijk zal de kankerburger commercieel wat minder snel aanslaan.

Bernard Roelen van de universiteit Utrecht, ook aanwezig in Göteborg, heeft mogelijk de oplossing. Hij isoleerde in 2008 de zogenaamde muscle-derived progenitor cells (MDPCs) die zich veel meer vermenigvuldigen. Naar eigen zeggen kan van duizend cellen in drie maanden miljarden cellen gekweekt worden[3]. Ter vergelijking: ons lichaam bestaat uit 100 000 miljard cellen.

Een ander probleem is dat de consument waarschijnlijk niet zit te springen om labvlees. Niemand heeft het goedje ooit geproefd. Ook is serum afkomstig van kalverfoetussen niet toegestaan als ingrediënt om vlees mee te produceren. Dit omdat het mogelijk prionen kan bevatten, de infectueuze eiwitten die de gekke-koeienziekte BSE veroorzaken. Dit risico is overigens theoretisch klein. Ook is er zo nog steeds dierlijk materiaal nodig om vlees te produceren.

Veevoer uit algen redt aarde
Joost Teixeira de Mattos van de universiteit van Amsterdam en anderen proberen juist veevoer gebaseerd op cyanobacteriën te produceren. Cyanobacteriën zijn algen en produceren extracten die rijk zijn aan aminozuren, suikers en vetten die de dierlijke cellen nodig hebben om te groeien. Sponsoren vinden is moeilijk, al heeft dierenrechtenorganisatie PETA een miljoen dollar toegezegd. Op deze manier voedsel produceren is immers ‘onnatuurlijk’. Ook zal de al zwaar geplaagde veeteeltsector niet staan te juichen. Daartegenover staat dat kunstvlees heel veel landbouwgrond en veevoeder uitspaart, tot zelfs 99% [4]. Precies het nieuws dat onze overbelaste aarde nodig heeft. Ook kweken we alleen maar de eetbare delen van een dier. Wie weet is dit wel de ethische opvolger van de bioindustrie.

Bronnen
1. Workshops Detail: Invitro Meat: Possibilities And Realities For An Alternative Future Meat Source, European Science Foundation (2011)
2. Meat without slaughter: ‘6 months to bio-sausages’, New Scientist (2011)
3. Karlijn Wilschut et al., Isolation and characterization of porcine adult muscle-derived progenitor cells, Journal of Cellular Biochemistry (2008)
4. Hanna L. Tuomisto en M. Joost Teixeira de Mattos, Environmental Impacts of Cultured Meat Production, Environmental Science and Technology (2010)