Geografisch bestaat Libië uit twee delen: Tripolitanië (het westelijke kustgebied) en Cyrenaica die het grootste deel van de geschiedenis ook twee aparte provincies of rijken vormden. Het opsplitsen van Libië in twee staten heeft de nodige voordelen.
Libië is een enorm, maar dunbevolkt land waar de meeste mensen in maar twee kleine gebieden wonen: het waterrijke Tripolitanië, rond de hoofdstad Tripoli, en Cyrenaica, rond Benghazi en Tobroek. De rest van het land, Fezzan, bestaat uit woestijn met een handjevol oases in het zuiden. De burgeroorlog in Libië golft heen en weer tussen de twee grote bevolkingsconcentraties in het land. Zodra de aanvoerlijnen van één kant te lang worden, legt deze het af. Een steeds groter deel van het ooit zeer welvarende land wordt in puin geschoten – door Gadaffi, door de opstandelingen en door NAVO-vliegtuigen: de zogeheten vredesbombardementen, dat laatste vanzelfsprekend met een nobel doel.
Volgens de main stream media is Moeammar Gadaffi een eenling, een knotsgekke en bloeddorstige dictator die zijn volk wil uitmoorden en zijn de opstandelingen nobele, naieve idealisten die een democratie naar westers model voor ogen hebben. De werkelijkheid is, zoals wel vaker, anders dan de media doen voorkomen.
Gadaffi
Gadaffi heeft het nodige bloed aan zijn handen. Hij steunde diverse terroristische groeperingen en trad bloedig op tegen dissidenten in binnen- en buitenland. Ook de burgeroorlog toont aan dat Gadaffi niet terugschrikt voor een mensenleven meer of minder. Hierin is hij echter geen uitzondering en zelfs naar Noord-Afrikaanse maatstaven vrij mild. Denk bijvoorbeeld aan de gewaardeerde bondgenoten van het westen, wijlen koning Hassan II van Marokko die buurland Sahara onder de voet liep (en duizenden dissidenten liet verdwijnen), het tirannieke Saoedische bewind of Saddam Hussein die meer dan een miljoen doden op zijn geweten heeft. De man heeft zijn zakken aanzienlijk gevuld, maar heeft zijn volk hierin redelijk mee laten delen.
Gadaffi is een eigengereide man die een eigen, unieke politieke filosofie heeft ontwikkeld waarin socialisme en de islam zijn samengevoegd tot wat hij de “Derde Weg” heeft genoemd. De enorme olie-inkomsten en de geringe bevolking van Libië maakten dat hij zijn aandacht verlegde naar het buitenland. Buiten Libië deed hij zijn best om de islamisering te bevorderen. Zo was hij in Darfur de grondlegger van het Islamitische Legioen, wat later de moordzuchtige Janjaweed zou worden en liet overal in Afrika grote moskeeën verrijzen. Zijn steun aan terroristische groeperingen en revolutionaire retoriek maakten hem weinig populair bij de westerse grootmachten. Op middelbare leeftijd werd hij iets gematigder en deed hij afstand van zijn massavernietigingswapens, waardoor steeds meer westerse leiders over hun bezwaren heenstapten en een plek op de lucratieve Libische markt probeerden te veroveren. Ze waren echter niet vergeten wat hij in het verleden heeft gedaan. Vandaar dat ze de kans om van lastpost Gadaffi af te komen met beide handen aangrepen.
De islamistische achtergrond van veel rebellen
Cyrenaica is al decennia lang een hotbed voor islamisme. Een groot deel van de Al Qaeda-strijders komt uit dit gebied. Islamisme blijkt een geschikte ideologie om zich af te kunnen zetten tegen Tripolitanië en Gadaffi. Weliswaar is Gadaffi zlf een fervente islamist en Arabische nationalist, maar Gadaffi voerde enkele vernieuwingen door, zoals vrouwenrechten en het moderniseren van de sharia (w.o. het afschaffen van lijfstraffen voor vergrijpen als diefstal en overspel), die in de ogen van fundamentalistische soennieten ongehoorde ketterij vormen. In tegenstelling tot Gadaffi zelf hebben de rebellen geen gezamenlijke ideologische achtergrond. De berichten van de laatste weken wijzen op een steeds grotere invloed van islamistische elementen.
Twee islamisten maken onderdeel uit van de Libyan National Transition Council: Abd al-Hakim Hasidi, Al Qaeda Afghanistanveteraan en Al-Amin Bilhaj, lid van de Lioische afdeling van de Moslimbroederschap en betrokken bij een extremistische islamistische groep in Groot-Brittannië die nu naar Benghazi af is gereisd. Kortom: krijgen de rebellen in Cyrenaica de controle over heel Libië, dan betekent dit waarschijnlijk dat het land een islamistischer staat wordt.
De voordelen van het opdelen van Libië
Libië kent nu al de facto twee infrastructuren met eigen oliehavens,verzorgingsgebieden en dergelijke. De animositeit tussen beide delen is groot. Daarom is het verstandiger het land in twee stukken op te delen. Daarmee stopt de burgeroorlog. Gadaffi moet veel minder olieinkomsten verdelen over een relatief grote bevolking (driekwart van alle Libiërs woont in het westen, terwijl de olieproductie maar een derde van het totaal is), waardoor hij nauwelijks geld overhoudt voor woeste avonturen. Eventueel kan een van zijn wat minder extremistische zonen, zoals Sayf ul-Islam Gadaffi, de macht overnemen. Diens grote overschrijftalent bewijst dat de man in tegenstelling tot zijn vader niet erg creatief is, een groot pluspunt voor een puppet dictator.
Het oosten van het land is wel een probleem, maar ook hier geldt dat er veel geld zal moeten worden gestoken in het opbouwen van een nieuwe overheidsbureaucratie en het opbouwen van de vele vernielde huizen en gebouwen. Wel is een permanent probleem dat er grote hoeveelheden wapens in handen van schietgrage islamisten vallen. Dit zal de regio zwaar destabiliseren. Aan de andere kant, daar heeft Gadaffi zelf ook al behoorlijk aan meegeholpen…