Weer eens wat anders. Een spelshow waarbij er DIT met je auto gebeurt als je verliest.

Een produkt binnenstebuiten keren

Erger jij je ook aan allerlei ontzettend dom opgezette producten en diensten? Een echte visionair laat het daar niet bij zitten en vindt een veel slimmer alternatief uit. In dit artikel de vijfde en laatste SIT-tool: veranderen van afhankelijkheid. Vooral erg handig om bestaande  producten en diensten te verbeteren.

Andere relaties leggen
Bij veel producten is er een duidelijke relatie tussen één eigenschap en een andere. Zo zijn grotere auto’s doorgaans duurder. Het kan interessant zijn om deze relatie te verbreken en juist nieuwe relaties te verzinnen en te leggen. Een goed hulpmiddel hierbij is een matrix te maken van productafhankelijkheden.
Als voorbeeld deze matrix van de eigenschappen van een koffiezetapparaat.

Hoeveelheid koffie Prijs per kop Snelheid koffiezetten Smaak
Hoeveelheid koffie + 0
Prijs per kop + 0 +
Snelheid koffiezetten 0 +
Smaak 0 + +

Zou je een koffiezetapparaat uit kunnen vinden waarbij bijvoorbeeld snel veel koffie kan worden gezet, zonder dat dit ten koste gaat van de smaak? Fabrikanten werken bijvoorbeeld met geconcentreerde, van tevoren gezette koffie. Dit kan je uiteraard ook doen met een ander product of dienst waaraan je je wild ergert. Een aantal gedwongen diensten van de overheid bijvoorbeeld.

Bron van productverbeteringen
Als je eenmaal begint met het in kaart brengen van ogenschijnlijk vanzelfsprekende verbanden, kom je vanzelf op unieke ideeën. Gewoonlijk is een grote auto duurder dan een kleine. Wat als je dat verband doorbreekt? Zo heeft de autofabrikant Lancia een luxe, kleine auto ontwikkeld. Dit bleek een gat in de markt. Ook een miljonair wil uiteraard zonder een dertigjarige loopbaan als autocoureur of bouwkraan, haar auto op een kleine parkeerplaats kunnen parkeren.

Voorbeelden
Alternatieve wekkerradio
Een wekkerradio maakt geluid als de wektijd gekomen is. Ik heb zelf als student geëxperimenteerd met een ouderwetse matrixnaaldprinter die een afgrijselijk kabaal maakt als deze print. Ik maakte dan snel dat ik mijn bed uitkwam, want anders raakte mijn lint op. Deze alternatieve wekkerradio werkte door dat extra verband daarom veel beter. Ook omdat mijn afspraak meteen werd uitgeprint.

Onbeperkt films bekijken
Bij Netflix kan je films zolang houden als je wilt. Er is maar een beperking. Je mag maximaal drie films tegelijkertijd in bezit hebben en pas als je je films terug hebt gestuurd, krijg je nieuwe. Dit is een radicale verandering met hoe een traditionele videotheek te werk gaat, waarbij je per uitlening betaalt, maar geen abonnementskosten betaalt. Het lenen van films loopt niet de spuigaten uit,omdat er enkele dagen vertraging zitten tussen het posten en ontvangen van een film.

Weer eens wat anders. Een spelshow waarbij er DIT met je auto gebeurt als je verliest.
Weer eens wat anders. Een spelshow waarbij er DIT met je auto gebeurt als je verliest.

Spelshow waarbij je ook kan verliezen
In een nogal milieubewuste spelshow van de KRO, duidelijk nog van voor het Endemol-tijdperk, stelden deelnemers hun auto in de waagschaal. Wonnen ze, dan kregen ze een milieuvriendelijke prijs. Verloren ze, dan kregen ze hun auto mee als een samengeperst pakketje staal. Kostelijke tv.

Vuilnisbak wordt groter als er meer afval in zit
Bij vuilnisbakken is er altijd het eeuwige dilemma van ruimtebeslag versus capaciteit. Een grote vuilnisbak hoef je zelden te legen, maar kost veel ruimte. Wat als je de vuilnisbak uit laat zetten als deze gevuld rakt met afval? Als de vuilnisbak te groot wordt en je enorm in de weg zit, weet je dat je moet legen.

Betere behandeling hoeft niet duurder te zijn
In de gezondheidszorg lopen de kosten steeds meer uit de hand. Voor een groot deel komt dat, omdat nieuwere behandelingen veel duurder zijn dan bestaande. In feite is dat onzinnig: producten als computers en kleding worden juist steeds goedkoper.
Gelukkig komen er nu steeds meer uitvinders en medisch onderzoekers met goedkope, maar toch betere behandelingen. Zo blijkt ouderdomsdiabetes te genezen met een streng, extreem koolhydraatarm dieet. Met een antibioticakuurtje schakel je Helicobacter pylori, de bacterie die maagzweren veroorzaakt, snel uit. De farmareuzen die miljarden verdienen met insuline en daarvoor met de anti-maagzweermiddelen cimetidine en ranitidine (Tagamet), hebben uiteraard niet de minste interesse in dit soort onderzoek. Een typische taak dus die de overheid beter kan verrichten dan Big Pharma.

Bron
Mascha van der Voort et al, Productontwerpen, ISBN 90 5931 331 3, Lemma 2004

Reptielen dragen de vochtige omgeving in hun ei mee. Daarom kunnen ze ook in de woestijn overleven.

Eenheid als ideaal

Erger jij je ook aan allerlei ontzettend dom opgezette producten en diensten? Een echte visionair laat het daar niet bij zitten en vindt een veel slimmer alternatief uit. In dit artikel de vierde SIT-tool: unificatie.

Wanneer is samenvoegen handig?
Vaak (niet altijd) is het handig om extra functies aan een apparaat toe te voegen. Deze functies maken dan doorgaans deel uit van de ‘closed world’ van een apparaat, maar bevinden zich niet in het product zelf. Het nadeel is dat dit apparaat erg afhankelijk wordt van die omgeving en daarom beperkt inzetbaar is. Een slimme toevoeging aan een apparaat of dienst maakt het daarmee universeler toepasbaar. Een domme, alleen storingsgevoeliger en duurder.

En wanneer niet?
Kansloos geflopte producten zijn bijvoorbeeld tv’s met een dvd-speler ingebouwd. Als een van de twee kapot is, wordt de andere daarmee waardeloos. Ook moet je als één apparaat verouderd is, ook meteen het andere vervangen. Maar weinig mensen zijn zo gek een dergelijk onding te kopen en hebben ze het gedaan, dan was dat eens maar nooit weer. Samenvoegen moet je dus alleen doen als er duidelijke synergie is, dus als de combinatie het apparaat echt veel handiger maakt. Anders kan je het beter laten.

Reptielen dragen de vochtige omgeving in hun ei mee. Daarom kunnen ze ook in de woestijn overleven.
Reptielen dragen de vochtige omgeving in hun ei mee. Daarom kunnen ze ook in de woestijn overleven.

Voorbeelden van slimme unificatie
Het ei met waterdichte schaal.
Amfibieën leggen eieren die veel weg hebben van kikkerdril. Hierdoor kunnen amfibieën alleen overleven in vochtige gebieden waar er voldoende voedsel is voor de kikkervisjes. In een reptielenei (en vogelei uiteraard, vogels stammen af van dinosauriërs, reptielen dus) is het vochtige gebied met voedsel als het ware ingepakt in een ei. Daardoor kunnen reptielen als woestijnschildpadden en side winder slangen ook heel droge gebieden zoals woestijnen bewonen. Er zijn overigens Australische vissoorten en amfibieën die overleven in de woestijn door in winterslaap te gaan.

Laptop met ingebouwd zonnepaneel.
Een laptop maakt deel uit van een gesloten wereld waar ook het elektriciteitsnetwerk en de centrale bij horen. Een ingebouwd zonnepaneel voegt de elektriciteitscentrale samen met de laptop. Zo kan je overal werken waar er maar voldoende zonlicht is.

Groene zeewormen.
Het universum van een dier bestaat onder meer uit voedsel. Er zijn enkele diersoorten die in hun lichaam algen ‘kweken’: groene zeeslakken, groene zeewormen en de enorme doopvontschelp. Deze worden geoogst door witte bloedlichaampjes. Deze zijn biologisch gezien dus een samenvoeging van dier en voedsel.

Shampoo met conditioner.
Het geknoei met aparte flesjes shampoo en hair conditioner vinden de meeste mensen maar lastig. Geen wonder dat shampoosoorten die tegelijkertijd ook als hair conditioner werken erg populair werden.

Zelfbediening.
In zelfbedieningswinkels worden de functie van klant en verkoper uitgevoerd door één persoon: de klant. Prettig voor de winkelier, die hiermee salaris uitspaart (maar wel veel meer last heeft van winkeldiefstal).

Eetbare of brandbare verpakking.
Het samenvoegen van voedingsmiddel en verpakking tot één geheel voorkomt afval. Je zou ook kunnen denken aan barbecuevlees, waarbij de verpakking als aanmaakblokje of brandstof voor de barbecue kan worden gebruikt.

Bron
Mascha van der Voort et al, Productontwerpen, ISBN 90 5931 331 3, Lemma 2004

Ngong Ping kabelbaan. Bij een kabelbaan beweegt de 'weg' met het voertuig mee. Erg handig als het terrein niet geschikt is voor een weg. Bron/copyright: RUG

Gedeeld product is dubbele vreugd

Erger jij je ook aan allerlei ontzettend dom opgezette producten en diensten? Een echte visionair laat het daar niet bij zitten en vindt een veel slimmer alternatief uit. In dit artikel de derde SIT-tool: delen.

Een andere verdeling
Een product kent een bepaalde omgeving waarin het gebruikt wordt. Deze combinatie van product en omgeving heet binnen systematic inventive thinking closed world. Bij veel producten is het een slim idee om deze closed world op een andere manier op te delen dan op dit moment het geval is of zelfs het gehele product op te delen.

Vormen van deling
Er zijn in principe drie manieren om een product te delen. Zo is er fysieke deling (het product wordt in verschillende onderdelen verdeeld), behoudende deling (ieder onderdeel behoudt de functies van het geheel) en natuurlijke deling (de deling verloopt langs functionele grenzen).

Voorbeelden van deling
Een voorbeeld van fysieke deling is een draadloze hoofdtelefoon, die de muziek van de walkman of radiostation weergeeft.

Een voorbeeld van behoudende deling is een zwerm robotjes die als sensoren of samenwerkende groep een bepaalde taak uitvoeren. In de natuur kennen we kolonies insekten, zoals mieren of bijen.

De voornaamste onderdelen van een pc: het toetsenbord, het beeldscherm en het rekengedeelte zijn alle los van elkaar te nemen. Op deze manier kan een pc zeer veelzijdig benut worden. Een displaymodel heeft bijvoorbeeld alleen een rekengedeelte en beeldscherm, een server bestaat alleen uit een rekengedeelte. Terminals, uit de tijd dat computers nog schaars en duur waren, bestaan alleen uit een toetsenbord en beeldscherm, terwijl de centrale computer zelf in een andere ruimte zit.

Een kruimeldief is een kleine stofzuiger die opgedeeld is in het netsnoer (via het laadstation) en de rest van de stofzuiger. Bij veel modellen is ook de stofzuigerzak uitneembaar.

Ngong Ping kabelbaan. Bij een kabelbaan beweegt de 'weg' met het voertuig mee. Erg handig als het terrein niet geschikt is voor een weg. Bron/copyright: RUG
Ngong Ping kabelbaan. Bij een kabelbaan beweegt de 'weg' met het voertuig mee. Erg handig als het terrein niet geschikt is voor een weg. Bron/copyright: RUG

Een auto, opgedeeld
Als voorbeeld een auto. Een personenauto is een apparaat om mensen en vracht te vervoeren. De omgeving waarin een auto opereert, de closed world, ziet er ongeveer zo uit.
– zitruimte
– passagiers
– bestuurder
– bagageruimte
– vracht
– aandrijving: de motor
– energievoorziening: de brandstoftank en (los) benzinepomp
– bescherming tegen regen, koude en wind
– de weg waarop de auto rijdt

Er bestaan inderdaad allerlei vervoersconcepten waarbij de auto in onderdelen wordt gesplitst. Een paar voorbeelden:
– caravan (extra verblijfruimte voor passagiers)
– robotvoertuig (externe besturing)
– vrachtwagencombine met aanhanger (vrachtruimte los van bestuurder en motor)
– elektrische locomotief met wagons (elektrische centrales nemen functie brandstoftank over, splitsing motor+besturing van de passagiers).
– cabrio met afneembaar dak
– kabelbaan, waarbij de weg met de auto meebeweegt

Bron
Mascha van der Voort et al, Productontwerpen, ISBN 90 5931 331 3, Lemma 2004

Het samengestelde oog van een fruitvlieg bestaat uit duizenden oogbuizen, elk goed voor één pixel.

Gaat heen en vermenigvuldig

Erger jij je ook aan allerlei ontzettend dom opgezette producten en diensten? Een echte visionair laat het daar niet bij zitten en vindt een veel slimmer alternatief uit. In dit artikel de tweede SIT-tool: vermenigvuldigen.

Hoe werkt vermenigvuldigen?
In een bepaalde probleemsituatie bevindt zich een aantal objecten. De grap met vermenigvuldigen is een van deze objecten in aantal toe te laten nemen. Het hoeven geen kopieën te zijn, ze kunnen ook sterk in vorm of functie afwijken.

Enkele voorbeelden van vermenigvuldigen

Het samengestelde oog van een fruitvlieg bestaat uit duizenden oogbuizen, elk goed voor één pixel.
Het samengestelde oog van een fruitvlieg bestaat uit duizenden oogbuizen, elk goed voor één pixel.

De luchtsluis
Een bekend probleem met deuren is dat door de deur te openen, tocht ontstaat. Veel grote winkels en instellingen hebben daarom een dubbele deur: een luchtsluis. Als de buitenste deur opengaat, kunnen mensen naar binnen, maar kan er geen tocht ontstaan omdat de binnenste deur dicht blijft.

Dubbel boekhouden
Bij de in Nederland uitgevonden moderne boekhoudmethode, schrijf je bij elke boeking twee mutaties op. Koop je bijvoorbeeld met kasgeld een nieuwe kantoorstoel van 100 euro, dan wordt er in het kasboek een afboeking van 100 euro gedaan (met als tegenrekening de inventaris) en bij de inventaris een bijboeking van 100 euro. Door dit dubbele boekhouden is het veel makkelijker een overzicht te krijgen wat je als ondernemer precies bezit. Ook voorkomt dit fouten.

Veel banen en inkomstenbronnen
Als werknemer loop je voortdurend het risico door je baas te worden ontslagen. Als je twee of drie banen en andere inkomstenbronnen hebt, verklein je hiermee het risico aanzienlijk.

Dubbele ruiten
Een dubbele ruit isoleert veel beter dan enkelglas. Het stilstaande laagje lucht tussen binnen- en buitenruit werkt als isolator.

Dubbele fietsband
Een fietswiel heeft een buiten- en een binnenband. De buitenband is zeer slijtvast. De binnenband levert de druk, is flexibel en kan bij een lek makkelijk vervangen worden.

Facetoog bij insekten
Insekten hebben ogen die uit grote aantallen zeer primitieve oogbekers bestaan. Deze oogbekers kunnen alleen doorgeven of ze licht waarnemen of niet. Door hun grote aantal geven ze het insekt toch een grofkorrelig beeld. Meer optische informatie kan het kleine insektenbrein trouwens ook niet aan.

Extra rollen bij drukpersen en walsen
Door een extra rol toe te voegen, kan een offsetpers veel regelmatiger worden geïnkt. De eerste rol wordt geïnkt en brengt de inkt over op de tweede rol. Dit systeem wordt, om een andere reden, ook bij sommige metaalwalsen toegepast. Hier verdelen de vele extra rollen de druk.

Er zijn nog veel meer voorbeelden te bedenken. Wat zijn jullie ideeën?

Bron
Mascha van der Voort et al, Productontwerpen, ISBN 90 5931 331 3, Lemma 2004

Vier nieuwe regels in DNA-grammatica ontdekt

Al meer dan zestig jaar zijn er maar twee ‘grammaticale regels’ bekend in DNA. Onderzoekers hebben met een baanbrekende ontdekking nu vier extra gevonden.

Al langer was bekend dat DNA uit vier bouwstenen bestaat: adenine, guanine, thymine en cytosine. Direct aan de ontdekking van DNA ging de ontdekking van de eerste twee DNA-grammaticaregels vooraf. De Oostenrijkse biochemicus Erwin Chargaff  ontdekte deze twee naar hem genoemde regels. Deze zijn: er is in DNA altijd precies evenveel adenine als thymine (plm. 30% elk) en guanine als cytosine (plm. 20% elk), maar de verhouding tussen adenine en guanine kan verschillen. Hierdoor slaagden Watson en Crick er in om de structuur van DNA op te helderen. DNA bestaat uit een dubbele spiraal, waarin er altijd een adenine tegenover een thyminemolecuul zit en een guaninemolecuul tegenover cytosine.

Chargaff ontdekte echter nog een tweede regel. Ook het meeste enkelvoudige DNA voldoet aan de 30:30:20:20 regel. We weten nog steeds niet waarom. Na deze twee ontdekkingen van Chargaff bleef het stil voor meer dan een halve eeuw. Tot een nieuwe ontdekking.

Michel Yamagishi van het Braziliaanse Applied Bioinformatics Laboratory en Roberto Herai van Unicamp in Sao Paulo, ook in Brazilië, zeggen dat ze hogere-orde patronen hebben ontdekt door verzamelingenleer te gebruiken. Hiermee leidden ze hogere-orde (ingewikkelder)  regels af uit de twee regels van Chargaff. Hiervoor deelden ze de DNA-reeksen in stukken van twee of drie baseparen in. Ook hierin moeten fractalpatronen voorkomen. Yamagishi and Herai vatten deze in vier vergelijkingen samen.

Het bleef niet alleen bij deze wiskundige afleiding: bij 32 soorten waarvan het complete DNA in kaart is gebracht (waaronder de mens) zochten ze deze fractalpatronen. Inderdaad vonden ze die ook. Hiermee wordt aangetoond dat ook deze korte reeksen nucleotiden (oligonucleotiden) niet-variante patronen vertonen bij vrijwel alle soorten. Dit is erg handig als een soort foutcontrole. Zijn de patronen verdwenen, dan is het in kaart brengen van DNA klaarblijkelijk niet zorgvuldig gebeurd.

Pas echt interessant is dat deze patronen bij twee soorten niet voorkwamen: het aidsvirus HIV en Xylella fastidiosa 9a5c, een micro-organisme dat perzikbomen aantast. Van HIV is bekend dat het extreem snel muteert, maar wat is de reden dat Xylella niet aan de regel voldoet?

Bron: 
Michel Yamagishi en Roberto Herai, Chargaff’s “Grammar of Biology”: New Fractal-like Rules, Arxiv.org (2011)

Door dingen weg te laten uit een autoruit met wissers, ontstaan een aantal verrassend nieuwe producten.

De kunst van het aftrekken

Erger jij je ook aan allerlei ontzettend dom opgezette producten en diensten? Een echte visionair laat het daar niet bij zitten en vindt een veel slimmer alternatief uit. In dit artikel de eerste SIT-tool: aftrekken.

De kunst van het aftrekken
In het eerste deel zijn de basisprincipes van SIT al aan de orde gekomen. Nu de eerste van de vijf tools die bij SIT worden gebruikt: het aftrekken. Met deze verbluffend simpele techniek kunnen compleet nieuwe producten en diensten worden bedacht.

Less is more
Deze gevleugelde kreet blijkt maar al te waar als je nieuwe producten en diensten bedenkt. Iedereen kent wel de van allerlei functies uitpuilende gadgets waar de gemiddelde consument niet op zit te wachten. Logisch ook, iets toevoegen is heel makkelijk. Zeker wat software betreft. Toch loont het de moeite iets weg te halen. Vaak ontstaan zo verrassende producten en diensten.

Door dingen weg te laten uit een autoruit met wissers, ontstaan een aantal verrassend nieuwe producten.
Door dingen weg te laten uit een autoruit met wissers, ontstaan een aantal verrassend nieuwe producten.

Voorbeeld: een autoruit met ruitenwissers
Stap 1: de Closed World van de autoruit
Iedere auto heeft,verplicht, een voor- en achterruit met ruitenwissers. Als we ons op de voorruit concentreren,komen we op de volgende onderdelen.
– de buitenlucht
– de regen of andere neerslag
– de ruitenwissers
– de ruit zelf
– de binnenlucht
– de carosserie die om de ruit heen zit en de rest van de auto.

Stap 2: wat gebeurt er als we hier onderdelen uit verwijderen?
De buitenlucht verwijderen klinkt onzinnig, maar wat als de buitenlucht verandert in datgene waar regen uit bestaat, water? Aquariumliefhebbers kennen het probleem vast wel van algen die zich aan de wand van het aquarium vasthechten. Daar heb je van die irritante magneetwissers voor die de neiging hebben van de wand af te vallen. Wie weet zijn er fervente hobbyisten geïnteresseerd in automatische ruitenwissers voor aquaria. Een schoonmaakrobotje of iets dergelijks.
Productidee: automatische ruitenwissers voor aquaria

Wat als je de regen verwijdert? Ruitenwissers voor een droge ruit klinkt krankzinnig, maar is het niet. Neem bijvoorbeeld een winderige, stoffige omgeving als de Sahara, waar woestijnstof voortdurend op de ruiten neerslaat. Ook voor de bouwers van zonnepanelen in de woestijn is dit een groot probleem.
Productidee: stofruitenwissers voor de woestijn.

Wat krijgen we als we de ruitenwissers verwijderen? Dan vloeien de waterdruppels samen en ontstaat er door de neerslag uiteindelijk een waterfilm op de ruit. Opmerkelijk genoeg wordt het zicht zo snel beter (ik heb onvrijwillig de proef op de som genomen toen mijn ruitenwissers onderweg kapot gingen).
Productidee: Een speciale hydrofiele coating op de ruit aanbrengen om dit effect kunstmatig op te wekken. Zo heb je geen ruitenwissers meer nodig.

Ook interessant is de ruit zelf weg te halen. Hoe zou het zijn om in een auto te rijden zonder voorruit? Niet erg aangenaam, maar er zijn toepassingen waar een dergelijke auto wel eens heel erg handig voor zou kunnen zijn: een rijdende windtunnel bijvoorbeeld.
Productidee: een rijdende windtunnel, waarin de wind wordt opgewekt door te rijden.

En wat als je alleen een ruit hebt, wel met ruitenwissers maar zonder auto? Op dit moment worden we overspoeld met zogeheten tablets. Dat zijn laptops waar ze het toetsenbord van hebben afgehaald (trouwens ook een mooi voorbeeld van de kracht van het principe van het aftrekken). Schoonmaken moet altijd met duur schoonmaakmiddel. Zou er geen markt zijn voor een tabletreiniger, die je als een soort ruitenwisser over het ding kan trekken? OK, niet erg zinnig maar wie weet. Iets zinniger is een muntautomaat waarmee je gevoelige oppervlakten kan reinigen.
Productidee: ruitenwisser-gadget voor tablets.
Productidee: reinigingsautomaat voor tablets

Dit kan uiteraard ook met diensten. Probeer het eens voor de grap.

Lees ook: Zo word je uitvinder

Bron
Mascha van der Voort et al, Productontwerpen, ISBN 90 5931 331 3, Lemma 2004