Kinderbescherming: hoe moet het wel?

Op dit moment biedt de kinderbescherming, tegenwoordig in newspeak Jeugdzorg geheten, ongeveer net zoveel bescherming aan onterecht beschuldigde ouders als de Stasi van de DDR. Waarom ontstaan de wantoestanden bij Jeugdzorg, en wat kunnen we er aan doen?

Hoe werkt Bureau Jeugdzorg?
Het overzichtsartikel van Julie over wat in Nederland doorgaat voor kinderbescherming geeft een goed overzicht. De primaire taak van Bureau Jeugdzorg is kinderen te beschermen, vandaar de vroegere, eerlijker naam Kinderbescherming. Het zogeheten “belang van het kind”, althans wat voor belang van het kind doorgaat in de ogen van Jeugdzorg, staat voorop. Kinderen ‘stromen in’ doordat er een (doorgaans anonieme) melding over het kind binnen komt bij het AMK, Advies- en Meldpunt Kindermishndeling. Door voornoemde wanpraktijken is ondertussen ook deze naam besmet en hebben ze nu de naam “Veilig Thuis” ingevoerd. Doorgaans is deze anonieme melding van een buur die bijvoorbeeld genoeg heeft van kindergeschreeuw, een  moeder die overhoop ligt met de dochter, rancuneuze ex-partner of een school die een schooladvies dwingend op wil leggen. Deze melding wordt vervolgens onderzocht door een interne commissie van het AMK, Nemen ze deze serieus, bijvoorbeeld omdat er een gezinsvoogd dreigt zonder werk te komen, dan word(en|t) de gelukkige ouder(s) bezocht door een team van het AMK,  Dit gesprek overleven is van levensbelang. Vindt het AMK namelijk dat er sprake is van een zogeheten bedreigende situatie voor het kind, dan wordt er een ondertoezichtstelling (ots) uitgesproken, die in ongeveer 50% van de gevallen leidt tot uithuisplaatsing, en hiermee voor grote persoonlijke drama’s voor zowel ouder als kind. Zie voor goede tips de volgende website: Stichting KOG.

Jeugdzorg als geldmachine
Waar ons knusse kikkerlandje tussen 2008 en 2015 werd geteisterd door economische tegenwind, groeide Jeugdzorg als kool. In 2011 ging er naar schatting 1,2 miljard euro per jaar naar de voormalige kinderbescherming. Vooral het uit huis plaatsen van een kind is lucratief, naar schatting ongeveer een halve ton per kind. Hiervan gaat er een achtste naar het pleeggezin, de rest naar Jeugdzorg zelf, met onder meer het snel groeiende leger gezinsvoogden, die zo’n 3000 euro bruto per maand verdienen. Geen wonder dus dat er zoveel ondertoezichtstellingen en uithuisplaatsingen plaatsvinden. Ordinair winstbejag lijkt een grote rol te spelen. Vandaar dat ook de Kinderombudsman kritisch is over de praktijken van Jeugdzorg [2].

Wat is beter voor het kind: uithuisplaatsing of bij de ouders blijven?
Wetenschappelijk onderzoek wijst uit, dat het scheiden van moeder en kind in vrijwel alle gevallen een groot emotioneel drama is voor kinderen, met onder meer verhoogde agressie en negatieve gevolgen op de emotionele ontwikkeling[1]. Kortom, een middel dat je dus alleen in acute noodsituaties in moet zetten.  Helaas rekent Jeugdzorg voornamelijk de eigen financiële positie tot noodzaak. Een geoliede marketingmachine, die intimidatie en valsheid in geschrifte niet schuwt, verdedigt de eigen belangen met hand en tand. We kunnen dus stellen dat het exorbitant hoge uithuisplaatsingen door Bureau Jeugdzorg (20.000 kinderen per jaar) geen onschuldig fenomeen is, maar enorm emotioneel leed bij kinderen ((en niet te vergeten de ouders aanricht.

Hoe moet het dan wel?
Kinderbescherming is in sommige gevallen nodig. We zagen dit bijvoorbeeld bij het Meisje van Nulde, waar falen van instanties en geesteszieke ouders tot de dood van een klein kind leidden. De huidige opzet zal echter drastisch hervormd en vooral ingeperkt moeten worden. Een beter functionerende Kinderbescherming zou m.i. de volgende uitgangspunten moeten hebben:

• Afschaffen van anonieme meldingen. Deze gestapo-praktijken horen niet thuis in een democratische rechtsstaat. Uiteraard moeten deze klokkenluiders dan wel beschermd worden tegen fysiek geweld.
• Het gezin centraal stellen in plaats van het kind. In een gezond functionerend gezin zijn kinderen veilig. Dit betekent dus: ouders op opvoedingscursus en psychologisch grondig onderzoeken. Aan ouders kan opvoedingsondersteuning worden geboden. Alleen in gevallen waarin psychopathie, gewelddadigheid of ernstige emotionele instabiliteit aanwezig is, zijn verdere maatregelen nodig.
• Ouders met een laag inkomen, financieel meer ondersteunen. Uit onderzoek blijken het vooral kinderen uit lage-inkomensgezinnen te zijn, die  uit huis worden geplaatst. Klaarblijkelijk is er een halve ton  per jaar budget om kinderen uit huis te plaatsen. Dan is er zeker genoeg budget om ouders met een laag inkomen in de problemen, extra inkomenssteun, en gratis kindgerelateerde zorg, te geven. Dat zal ook veel spanningen wegnemen.

Bronnen
1. Kimberly Howard et al, Early Mother-Child Separation, Parenting, and Child Well-Being in Early Head Start Families, Attach Hum Dev. 2011 Jan; 13(1): 5–26.
2. Kinderombudsman, Is de zorg gegrond? Analyse van het feitenonderzoek aan de basis van ingrijpende jeugdzorgbeslissingen, 2013