Hetzelfde geld wordt vele keren uitgeleend.

Oorzaak economische crisis gevonden: haircuts

Economische modelbouwers zijn er naar eigen zeggen achter wat de crisis mede heeft veroorzaakt: te lage haircuts. Kan nu een nieuwe schuldencrisis worden voorkomen?

Lenen en opnieuw uitlenen, een luchtkasteel van niet-bestaand geld

Goud lijkt safe en solide. Toch is de goudprijs de afgelopen dertig jaar met factor zes gestegen en gedaald.
Goud lijkt safe en solide. Toch is de goudprijs de afgelopen dertig jaar met factor zes gestegen en gedaald.

Bankiers zijn voortdurend bezig om bezittingen te belenen en met het geleende geld weer nieuwe bezittingen te kopen. Dus stel, ze kopen voor een miljoen euro aandelen, dan kunnen ze hier weer een lening op afsluiten.

Niet de gehele waarde van het bezit kan worden beleend. Een bepaald percentage, de ‘haircut’, moet vrij blijven. Dit is een verzekering om te voorkomen dat de schuld groter wordt dan de waarde van het onderpand (bijvoorbeeld Griekse staatsleningen). Hoe lager de haircut, hoe hoger de ’toren van Babel’ van lening op lening kan worden. Goed nieuws voor de bankiers, want deze kunnen zo met weinig kapitaal heel veel winst maken. Uiteraard nemen ze hiermee ook een enorm risico. Zakt deze toren in elkaar, dan blijft de bank met een enorme schuld zitten. Dat zal de bankier uiteraard een rotzorg zijn. Die geniet ondertussen van zijn vette bonus in een zonnig land terwijl de belastingbetalers met de brokken zitten.

Haircuts
Gedurende tijden van economische bloei, is het vertrouwen zo hoog dat maar één tot tien procent overwaarde nodig is. Het gevolg: hetzelfde bezit wordt vaak tientallen keren beleend. Met een grote hoeveelheid geld in hun handen wordt de verleiding voor bankiers groot om die in zeer riskante beleggingen te steken. Denk aan hypotheken voor mensen die die eigenlijk niet kunnen betalen. Als het wantrouwen enorm sterk is, stijgen de haircuts tot bijna honderd procent. Het is dan vrijwel onmogelijk geld te lenen. De ’torens’ met hun virtuele geld storten in. De situatie in een economische recessie.

Twintig procent haircut voorkomt financiële crisis
Drie economen die bij de Engelse centrale bank werken, Andrew Haldane, Sujit Kapadia en Prasanna Gai, experimenteerden met een virtueel banksysteem met meerdere banken, waarbij elke virtuele bank zoveel mogelijk winst probeerde te maken. Dit gebeurt uiteraard door geld zo vaak mogelijk uit te lenen. Ze ontdekten dat door haircuts op 20 procent of hoger te stellen, oververhitting kan worden voorkomen. De limiet verlagen tot vijf procent (banken worden nu verplicht slechts zes procent van hun totale balans uit eigen vermogen te laten bestaan) vertienvoudigde  het risico op een bankencrisis. Kortom: geen strenge limieten eisen voor haircuts, is vragen om een zware financiële crisis.

Verergerd door fusies en op hol geslagen computerprogramma’s

Hetzelfde geld wordt vele keren uitgeleend.
Hetzelfde geld wordt vele keren uitgeleend.

Het haircutprobleem is flink verergerd doordat banken elkaar sinds de millenniumwisseling als razenden op hebben gekocht. Als een klein bankje als DSB omvalt is dat vervelend voor de rekeninghouders, maar voor de economie als geheel geen grote ramp. Als een reus als ING wankelt, betekent dat dat honderden miljarden euro’s in rook opgaan en Nederland op de rand van het faillissement wankelt, omdat onze politici zo stom zijn geweest zich hiervoor garant te stellen.

Ook zijn financiële producten steeds creatiever en innovatiever geworden, en vooral veel ingewikkelder. Het gevolg: één falend product betekent dat veel andere producten mee worden gezogen. Financiële besmettingen grijpen razendsnel om zich heen.

Hoe kan een nieuwe bankencrisis worden voorkomen?
De oplossing is volgens de onderzoekers dus de verplichting om maximaal tachtig procent te mogen belenen: een minimale haircut van twintig procent dus. Ook moeten banken veel meer echte liquide bezittingen aanhouden die ook echt hun waarde behouden. De onderzoekers noemen hierbij goud. Een onzinnig plan uiteraard, want de goudprijs schommelde van onder de 300 dollar per ounce in 2001 tot rond de 1800 dollar in 2011. Het is dan verstandiger te kiezen voor energie. De energieprijzen hangen vrij nauw samen met de economische ontwikkeling en met behulp van energie is vrijwel al het andere te maken, fantasie uitgezonderd.

Bronnen
‘Haircuts’ identified as a cause of financial crisis, New Scientist (2011)
Prasanna Gai, Andrew Haldaney en Sujit Kapadia, Complexity, Concentration and Contagion, Bank of England (speech), 2011

6 gedachten over “Oorzaak economische crisis gevonden: haircuts”

  1. Het is toch te idioot voor woorden, banken mogen al geld uit het niets maken zie Money as Debt en dan gaan ze ook nog eens dat dusdanig doen zodat ze amper eigen vermogen hebben om hun winst nogmaals uit te breiden en als ze dan wel in de problemen komen dan moeten ze wel met belastinggeld gered worden. En jawel de winsten gaan naar de banktop toe en de eventuele verliezen naar de belastingbetaler. Als het systeem zo werkt dan is het toch vragen om ellende. Ik zou het als bankier iig ook wel weten. Als je de oscarwinnende documentarie Inside Job overigens bekijkt zie je dat dit kaartenhuis nog veel groter is want als je het schuldpapier van andere landen als bezittingen gaat zien dan kun je met elkaar schuldpapier uit ruilen en zo de lening nog veel verder oplazen. Ik vond dit overigens ook wel wat open deuren die werden ingetrapt maar wellicht dat nuttig dat iemand het officieel zegt:

    Umair Hague van Harvard Business Review geeft 6 waardevolle lessen voor de nieuwe economie:
    1) Als je instituties niet vernieuwt bij een systeemprobleem, dan verdwijnt het probleem niet op magische wijze.
    2) Als je de instituties die de crisis veroorzaken ondersteunt in plaats van vernieuwt, zal de crisis verergeren.
    3) Wanneer disfunctionerende instituties elkaar ondersteunen, dan wordt de economie een kaartenhuis. De crisis wordt een periode van stagnatie.
    4) Wanneer het ondersteunen van falende instituties je financiële bronnen uitput, dan maak je van een crisis een catastrofe.
    5) Hoe langer het duurt voor je de ernst van een crisis inziet, hoe sneller dingen buitenproportioneel uit de hand gaan lopen.
    6) Wanneer mensen, die gevangen zitten in de dogma’s die de crisis veroorzaakten, de leiding hebben bij het oplossen van diezelfde crisis, dan kun je maar een ding verwachten: nog meer crisis.

    Ik moet eerlijk bekennen dat ik nog niet 1 van deze 6 punten in actie heb gezien in Nederland of in Amerika waar de ellende begonnen is.

  2. Ik ben zeker geen econoom, maar ben ondanks dat, op mijn eigenwijze manier wel tot een vergelijkbare conclusie gekomen. Waar ik dat artikel geplaatst heb weet ik niet meer, maar daarin vermeldde ik de mogelijkheid, van het toekennen aan iedereen van een energiequotum. Het energiequotum werd dan toegekend bij geboorte, en wordt afgeschreven en toegekend op basis van gelijkwaardige, geleverde prestaties. Een werkgever bijvoorbeeld, wordt zo afhankelijk van het aantal werknemers dat de onderneming in dienst gaat nemen, omdat de kosten van faciliteiten als ; gebouwen, verlichting, verwarming, productieapparatuur en voorraden, eerst moeten worden voorgeschoten door efficiënt geschoold personeel. Het energiequotum van een personeelslid, dient altijd 100% te worden terug betaald bij ontslag, tenzij de werknemer wanprestaties levert die quota kosten. Het gevolg zou zijn, omdat meer productie dus meer quota oplevert, efficiëntie vertaald gaat worden door het geschoolde personeel zelf, in ontwikkelingen die daarop gericht zijn. Zonder echter de economische noodzaak, om soms personeel te ontslaan, als gevolg van een instortende markt, of concurrentie. Voor elk product staat dan een vast energiequotum, het is echter de kwaliteit van dat produkt, die bepaald of er voldoende kopers zijn. Zo wordt concurrentie niet uitgeschakeld, maar gedwongen om aan innovatie en produkt verbetering te doen. De kosten van wangedrag worden van iemands energiequota afgetrokken, dus je kansen voor de toekomst maak je zelf groter of kleiner, en zijn voor iedereen gelijk. Iedereen kan met een goed plan dan een bedrijf beginnen, rechtsongelijkheid is er niet meer.

  3. De werkelijkheid is nog veel erger dan aangeven. Geld ontstaat in onze maatschappij doordat banken het uitlenen. Er hoeft dus geen geld te bestaan om te vermenigvuldigen, het geld ontstaat doordat je een schuld bij een bank aangaat.
     
    Op het moment dat je een lening bij een bank aangaat, tikt de bank gewoon een getal in op de computer en Poef! het bestaat. Je zou denken dat een bank dat niet zomaar mag? Ja en nee. Eigenlijk mag een bank dat niet, dus die leent het weer bij een bank die dat wel mag: de centrale bank. Maar dat is gewoon een detail. De centrale bank (die tot taak heeft om de geldhoeveelheid te reguleren) hobbelt achter de feiten aan en kan hooguit een beetje met rentetjes spelen.

Laat een reactie achter