Pensioenfondsen: van kapitaalvernietigende molochs tot innovatiemotoren

Pensioenfondsen zijn niet blij. Logisch. Hun belangrijkste inkomstenbron, staatsobligaties, staan nu op het punt van ineenvallen. In feite kunnen pensioenfondsen beter zichzelf de schuld geven: visieloos investeringsbeleid is namelijk de voornaamste oorzaak van de ernstige pensioentekorten nu.

Wat zijn pensioenfondsen eigenlijk?
Het staat, althans, voor generatie X (waartoe ik behoor) en de oudere generaties, zoals de babyboomers, met honderd procent zekerheid vast dat we in de toekomst zullen overlijden, doorgaans na een periode van lichamelijk verval waarin we niet meer kunnen werken. Het probleem is alleen dat we niet precies weten wanneer. We kunnen vannacht in bed overlijden aan een hartaanval. We kunnen ook pas als honderdjarige de laatste adem uitblazen. Als we van tevoren zouden weten dat we korter dan een jaar zouden leven, zouden we een lange wereldreis maken of onze grote droom waarmaken, zodat er net genoeg over zou blijven voor de begrafenis. Als we zouden weten dat we pas ver boven onze negentigste Magere Hein op bezoek zouden krijgen, zouden we als bezetenen gaan sparen.

Echter: dit weten we niet. Om die reden zijn er pensioenfondsen. Deze garanderen ons inkomen na de pensioneringsdatum, zolang we leven. Hierbij maken pensioenfondsen gebruik van statistiek (actuariële berekeningen). Het is namelijk wél mogelijk om van tienduizend mensen vrij nauwkeurig te voorspellen hoe lang ze gemiddeld nog zullen leven. Hierdoor kunnen pensioenfondsen een grote pot met geld aanleggen. Als Jan op zijn vijftigste overlijdt aan kanker, is dit een winstpost voor het pensioenfonds, waarmee ze het pensioen van de negentigjarige krasse knar Marie kunnen betalen.

De valse zekerheid van staatsobligaties
Pensioenfondsen beleggen graag in staatsobligaties en complexe financiële producten. De reden: deze heten erg veilig te zijn. Overheden in de problemen kunnen immers altijd de belasting verhogen, bedrijven kunnen dat niet. Ze kochten daarom in de afgelopen tien jaar bijvoorbeeld massaal Spaanse en Griekse staatsobligaties en dekten deze af met credit default swaps, een soort verzekeringen tegen wanbetaling.

Echter: credit default swaps die vermogens van tientallen miljarden dekken, zijn uiteraard niets waard. Een faillisement van bijvoorbeeld Griekenland of nog erger: Spanje of Italië is zo ernstig dat geen verzekeraar die claims zou kunnen uitbetalen. Het gevolg: een kettingreactie. Alleen omdat de belastingbetaler tientallen miljarden ophoest, is deze stompzinnige “strategie” nog niet uitgelopen op een totale kladderadatsch. Het gaat hier om een onverzekerbaar risico dat nu door de belastingbetaler verzekerd is. De lachende derden: de verkopers van de waardeloze credit default swaps, die nu met hun bijeengestolen miljoenen de rest van de wereld uitlachen.

Hoe moeten pensioenfondsen dan wel hun geld beleggen?
Pensioenfondsen beleggen voor de lange termijn, gemiddeld voor een rendement dertig tot veertig jaar na premiebetaling. Hiervoor moeten de fondsmanagers een visionaire instelling hebben en tientallen jaren in de toekomst kijken. Zoals we nu hebben gemerkt, beschikken deze doorgaans niet over dit vermogen, met als gevolg de te voorziene problemen.

Er zijn enkele lange-termijn projecten die gegarandeerd rendement opleveren. Geen hoog rendement, maar wel een zeker en ook maatschappelijk verantwoord rendement. Deze projecten hebben te maken met de energievoorziening, voedselvoorziening en in mindere mate grondstofvoorziening. Dit op basis van enkele simpele aannamen.

1. Wij blijven mensen.
De eerste is dat wij mensen mensen blijven, dat wil zeggen: biologische organismen met welomschreven voedingsbehoeften. Hieruit valt al de eerste conclusie te trekken. Investeringen in duurzaam land- en zeegebruik, dus landbouw, zullen altijd winst opleveren. Rijkere mensen zullen natuurzuivere en gezonde voedingsmiddelen willen hebben. Armere mensen zullen goedkope voedingsmiddelen willen hebben. In beide gevallen betekent investeren in landbouw en in het weer vruchtbaar maken van de vele verwoeste akkers, mijnbouwgebieden  en weidegebieden in de wereld een duurzame en veilige investering.  Hierbij kan gebruik worden gemaakt van de ruim aanwezige kennis op het gebied van duurzame landbouw en permacultuur bij vele hobbyisten en professionals.

2. Vrije energie is de ultieme waardemunt van alles.
De tweede aanname is dat energie de uiteindelijke bron is van alle welvaart. Vrije energie, enthalpie, is namelijk natuurkundig gezien het vermogen om arbeid te verrichten. Elke omzetting in het industriële of maatschappelijke verkeer kost namelijk energie. Hoe meer energie er beschikbaar is, hoe meer er kan worden omgezet. Met voldoende energie kunnen de woestijnen worden veranderd in weelderige, vruchtbare gebieden en kan iedere mens op een gouden stoel zitten, omdat we dan alle goud uit de grond en de zee kunnen persen. Kortom: er is altijd vraag naar energie. Pensioenfondsen kunnen door in duurzame energiebronnen te beleggen en het vrijkomende energie-dividend te beleggen in nog meer duurzame energiebronnen, een waarde-escalator bouwen. Zo is er over veertig jaar overvloedige goedkope energie beschikbaar, wat tot een tijdperk van onovertroffen welvaart zal leiden.

3. Het zonnestelsel bevat honderden malen meer energie en grondstoffen dan de aarde.
Meerdere pensioenfondsen en sovereign wealth funds kunnen samenwerken om grote metaalasteroïden te ontginnen en een enorme vloot van in de ruimte gebaseerde zonnepanelen in een baan om het Lagrange-4 punt van de aarde te brengen. Tegen de tijd dat de premiebetalers gepensioneerd zijn, brengen deze ruimteinvesteringen een rijke stroom aan kostbare metalen en overvloedige energie op. Voldoende om gepensioneerden een gerieflijk bestaan te bezorgen en ook de rest van de wereldbevolking tot heil en zegen te zijn.