Wat als: de regering nou eens wíl dat haar begroting wordt verworpen?

Nederland zit in een lastig pakket. Het opgestoken wijsvingertje jegens de Spanjaarden en Grieken maakt dat Nederland niet op kan houden te bezuinigen, al zijn lastenverzwaringen op dit moment de doodsteek voor de economie. Toch kiest de regering voor een frontale ramkoers met de oppositie, die nodig is om de begroting goed te keuren. Er is eigenlijk maar één oplossing. Wat als de Nederlandse regering in werkelijkheid veel slimmer is dan we allemaal denken?

Paradoxaal economisch beleid
Economen en anderen die er voor geleerd hebben, waarschuwen de regering-Rutte II eensgezind dat het huidige beleid van lastenverzwaringen en bezuinigingen faliekant mislukt. Mensen houden de hand op de knip, sparen massaal en lossen hun hypotheek af in plaats van geld uit te geven.

Als gevolg hiervan gaat het erg slecht met bedrijven die het moeten hebben van de binnenlandse markt. Onder de Nederlanders heerst een stevige grafstemming, wat zich vertaalt in meer goedkope binnenlandse vakanties en minder importen. PVV-voorman Wilders roept op tot een massale demonstratie. Wanhopige Nederlandse ondernemers zoeken ten arren moede massaal afzetmarkten in het buitenland. Ook Nederlandse werklozen zoeken nu hun heil in de welvarender buurlanden Duitsland en België. Ondertussen is de regeringsleider, meesterverkoper Mark Rutte, met een ploeg grote ondernemers in zijn kielzog  voortdurend aan het rondreizen om orders binnen te slepen. Vermoedelijk worden ook andere kanalen massaal gemobiliseerd om orders binnen te slepen. Met succes, onder meer de Vietnamese marine heeft een vette order neergelegd bij de Nederlandse scheepswerf Damen.

Ramkoers
In deze gure tijden legt de regering nog een pakket op van 4 miljard euro bezuinigingen en 2 miljard euro lastenverzwaringen, nodig om aan de EU begrotingsnorm te kunnen voldoen. Dit pakket door de Tweede Kamer loodsen is met de coalitiemeerderheid geen probleem, maar in de Eerste Kamer weigeren de oppositiepartijen mee te werken aan bezuinigingen op hun heilige koeien. Aan de andere kant weigert de regering-Rutte water bij de wijn te doen. Op het eerste gezicht lijken deze dingen met elkaar in strijd. Rutte staat niet bekend als een eigenwijze doordouwer. Zonder een deal met de oppositie zal deze begroting worden verworpen. Wat beweegt Rutte en zijn regeerploeg om zo hoog spel te spelen?

Wat is er nodig in Nederland?
Om deze vraag te beantwoorden moeten we kijken naar de  structurele problemen in Nederland. Deze bestaan uit private schulden, vooral een veel te hoge hypotheekschuld. In totaal hebben Nederlanders voor ongeveer 600 miljard euro aan hypotheken uitstaan. Zestig miljard hiervan wordt niet gedekt door de waarde van het huis. Dit is veroorzaakt door de hypotheekrenteaftrek, waardoor voor dezelfde bestedingsruimte een veel duurder huis gekocht kon worden.
Wat Nederland nodig heeft is dus niet het meer geld uitgeven van burgers, maar het aflossen van hypotheken en andere uitstaande schulden.
Een ander probleem, overigens niet uniek voor Nederland, is de armoedeval, en het hiermee samenhangende relatief hoge uitkeringsniveau. Het besteedbare inkomen van mensen met een uitkering is met alle toeslagen er bij opgeteld, zoals vrijstelling gemeentelijke heffingen, huurtoeslag, ziektenkostentoeslag en dergelijke, hoger dan dat van iemand die het wettelijk minimumloon verdient. Geen wonder dat veel bijstandsgerechtigden het vertikken om te gaan werken. Hiervoor worden ze gestraft.

Wat kan de regering?
De Nederlandse regering heeft in de praktijk vrij weinig in de melk te brokkelen. Europese regels beperken de speelruimte sterk. Dat geldt nog sterker voor een regering, zoals het kabinet-Rutte II, die geen meerderheid in de Eerste Kamer heeft. Ook is een regering gebonden aan verkiezingsbeloften en het partijprogramma. Al te groffe overtredingen hiervan, zonder een wel heel goed excuus, komen je partij bij de volgende verkiezingen duur te staan. In verhouding is een demissionaire regering veel machtiger. Deze kan niet naar huis worden gestuurd. Onaangename besluiten, bijvoorbeeld een eis van Brussel om weer extra geld over te maken, kunnen “controversieel” worden verklaard en door worden geschoven naar de volgende ploeg.

Wat als de begroting niet goed wordt gekeurd?
Als de begroting voor 2014 niet goed wordt gekeurd, blijft in principe alles bij het oude. Dat wil zeggen: de begroting voor 2013 zal ook die voor 2014 worden. Althans: een derde deel van het bedrag. Het overige tweederde deel is dan onrechtmatig, maar kan achteraf goedgekeurd worden (zoals ook met de overname van ABN Amro door Wouter Bos is gebeurd). Erg prettig voor het kabinet, want zo kan het zonder gezichtsverlies de begrotingsnorm overschrijden. Gevalletje overmacht. Het spreekt ook voor zich dat in dergelijek omstandigheden geen gevoelige Europese verdragen getekend kunnen worden. Dankzij ex-VVD’er Wilders, die het voor fatsoenlijke linksmensen not done maakte om de straat op te gaan en het kabinet verketterde, is de kans op gevaarlijke buitenparlementaire betogingen nul geworden. De mensen in het land weten weer waar ze aan toe zijn, want 2014 zal er uitzien zoals 2013, waardoor het vertrouwen (en dus de uitgaven en investeringen) toeneemt. En precies op tijd voor de verkiezingen van einde 2016 maakt de economie een mooie zwaai omhoog. Zou Rutte toch niet zo dom zijn als vaak wordt gedacht?