aardbeving

De Chinezen kenden al bijna 2000 jaar een primitieve aardbevingsdetector, omstreeks het begin van de jaartelling uitgevonden door hofastronoom Zhang Heng. Copyright: University of Maine/Marilyn Shea

De tikkende Cascadia tijdbom onder Californië

Laat een reactie achter / Analyses, Geopolitiek, Ideeën, Wereld, Wetenschap / Door / 4 augustus 2015

Vergeet de San Andreas-breuk. Volgens seismologen is er een veel gevaarlijker breuk actief onder het noordelijk deel van Californië, Washington en Oregon: de Cascadia breukzone. Zal een Richter 9-klasse aardbeving de Amerikaanse westkust verwoesten, zoals eerder in Japan?

Onderduikende plaat zorgt voor enorme aardbevingen
Aardbevingen ontstaan door langs elkaar heen schuivende aardplaten. Californië ligt op de plaats waar twee aardschollen langs elkaar wrijven: de Noord-Amerikaanse continentale plaat en de restanten  van de in de tijd van de dino’s enorme Farallon-schol, die nu bijna geheel weggedrukt is tussen de Pacifische plaat en de Noord-Amerikaanse plaat. Extra vervelend is dat het dichtstbevolkte deel van Californië nu net het deel is, waar de Farallon-schol wordt weggedrukt: de San Andreasbreuk.

De Chinezen kenden al bijna 2000 jaar een primitieve aardbevingsdetector, omstreeks het begin van de jaartelling uitgevonden door hofastronoom Zhang Heng. Copyright: University of Maine/Marilyn Shea
De Chinezen kenden al bijna 2000 jaar een primitieve aardbevingsdetector, omstreeks het begin van de jaartelling uitgevonden door hofastronoom Zhang Heng. Copyright: University of Maine/Marilyn Shea

De allesverwoestende aardbeving van 1700
De noordelijker gelegen staten Washington en Oregon lijken stabieler dan Californië. Hier doen zich zelfs geen kleine aardaschokken voor. Schijn bedriegt hier: in feite is deze aardbevingsszone zzelfs nog erger dan in zuid-Californie. Archeologen vonden bewijs van een vernietigende aardbeving met een grootte van rond de 9 op de schaal van Richter in de periode voor de Europese kolonisatie, rond 1700 AD. Ook de inheemse volken die in die tijd in het gebied woonden, vertelden verhalen over een vernietigende aardbeving enkele generaties geleden.  Het Pachena Baai-volk werd tot de laatste mens uitgeroeid door een enorme tsunami.

Japanse historici uit de Tokugawa-tijd beschreven een ‘orphan tsunami‘, dat wil zeggen een tsunami zonder bijbehorende aardbeving, die op een winterdag in het jaar 1700 toesloeg over de gehele Japanse oostkust en een spoor van vernielingen aanrichtte. De Amerikaanse westkust ligt meer dan tienduizend kilometer van de Japanse kusten, waardoor deze aardbeving met de primitieve apparatuur uit die tijd (zie foto) niet waarneembaar was.

Onderzoekers verwachten een zware aardbeving met bijbehorende tsunami aan de westkust van de VS. Bron: BBC Magazine
Onderzoekers verwachten een zware aardbeving met bijbehorende tsunami aan de westkust van de VS. Bron: BBC Magazine

Deze aardbeving was, zo kunnen we uit overblijfselen opmaken, enorm. Grote stukken kustbos verdwenen onder water. Nu zijn deze nog te zien als “spookbossen”. Een groot deel van de kustbewoners kwam om, complete dorpen werden van de aardbodem weggevaagd. Ook in Japan veroorzaakte de tsunami, die op kwam zetten uit het niets, duizenden doden. Elk jaar verdwijnt ongeveer zes centimeter van het Juan de Fuca-plaatfragment onder de Noordamerikaanse schol. Deze wordt steeds verder naar het oosten weggedrukt. Tot de druk te hoog wordt. Dit leidt gemiddeld elke driehonderd tot vijfhonderd jaar tot een catastrofale aardbeving, waarbij de Noordamerikaanse aardschol tientallen meters terugveert en meer dan een meter inzakt. Hierdoor ontstaat een enorme tsunami, die de Amerikaanse westkust, en Japanse oostkust zal teisteren.

Dit proces herhaalt zich elke paar honderd jaar. Zo zijn er ook in boomringen van door de aardbeving getroffen bomen, aanwijzingen voor eerdere aardbevingen rond 1310, 810, 400 etc. gevonden.

Hoe groot is de kans op een aardbeving nu?
De spanningen in de aardkorst hopen zich voortdurend op. Een aardbeving is een ontlading van die spanning, waarbij de aardkorst in een paar seconden tot enkele meters opschuift. Seismologen denken dat de spanning in de Cascadia breukzone nu zo hoog is, dat er 37 procent kans is op een aardbeving tussen nu en vijftig jaar in de toekomst. Dit zou rampzalige gevolgen hebben voor de miljoenenstad Vancouver en andere kuststeden in de buurt van deze aardbevingszone. Naar schatting zouden er zeker meer dan tienduizend doden vallen, met miljoenen verwoeste huizen, wat het de vernietigendste natuurramp ooit in Noord-Amerika zou maken.

De Anatolische plaat beweegt richting Griekenland, de Arabische plaat drukt tegen Anatolië aan.

Nieuwe actieve breukzone verscheurt Turkije

4 reacties / Wetenschap / Door / 26 oktober 2011

Een zware aardschok met grootte 7.2 sloeg toe einde oktober 2011, met als voorlopig dodental tweehonderd. Een teken dat de Bitlis breukzone actief aan het worden is.

De Anatolische plaat beweegt richting Griekenland, de Arabische plaat drukt tegen Anatolië aan.
De Anatolische plaat beweegt richting Griekenland, de Arabische plaat drukt tegen Anatolië aan.

Anatolië, de landmassa die 95% van Turkije uit maakt, is geologisch gezien een microcontinent. De wigvormige plaat waar het schiereiland deel van uitmaakt, wordt gemangeld tussen de Euraziatische plaat (waar wij deel van uitmaken) en de Arabische aardschol, die naar het westen oprukt[1]. Op de grensgebieden ontstaan zware aardbevingen en is er ook gebergtevorming. Tussen 1939 en 1999 bewogen de Turkse aardschokken westwaarts, langs de noord-Anatolische breuklijn. Het zeer dichtbevolkte gebied rond de Zee van Marmara ligt ook op de breuklijn en inderdaad sloeg in 1999 een verwoestende aardbeving toe in Izmit, waarbij 17 000 mensen om het leven kwamen.

Sinds 2003 is de aardbevingsactiviteit zich aan het verplaatsen naar de oostelijke breukzone. In dat jaar stierven er meer dan 100 mensen bij de aardbeving in de buurt van Bingöl in het oosten. Bij een soortgelijke aardbeving in het oosten in 2010 doodde een aardbeving met grootte 6,1 51 mensen.

De aardbeving van 23 oktober 2011 sloeg toe 16 km ten noordoosten van de Oost-Turkse stad Van, in de buurt van de plaats waar beide breukzones elkaar ontmoeten. Hier ligt de Bitlis breukzine, die ruwweg samenvalt met Koerdistan. De Bitlis breukzone is ontstaan door de botsing van de Arabische en Euraziatische plaat. Nu is ook duidelijk geworden dat de Bitlis breukzone verantwoordelijk was voor deze aardbeving, dus dat de reeks aardbevingen in Oost-Turkije nog aan zal houden. Het type aardbeving komt hier namelijk mee overeen, aldus de Amerikaanse geologische dienst USGS.

Bronnen:
1. Niyazi Turkelli et al.,Seismogenic zones in Eastern Turkey, Geophysical Research Letters, 2003

De rode gebieden zijn bronnen van extreem hoge hoeveelheden ULF-straling.

Wijzen ULF radiogolven op komende aardbeving in de Golf van Mexico?

6 reacties / Geopolitiek, Maatschappij, Wetenschap / Door / 25 januari 2011

Extreem langgolvige radiogolven (ULF) piekten in Haïti een maand voor de aardbeving. Kunnen we hiermee nieuwe aardbevingen voorspellen? En wijzen de emissies op een nieuwe aardbeving? Het inkoopgedrag van de Amerikaanse federale rampenbestrijdingsorganisatie FEMA is in ieder geval opmerkelijk…

ULF: ultralage radiofrequentie
Elektromagnetische straling komt in heel veel verschillende golflengtes voor, variërend van de zeer energierijke, extreem kortgolvige gammastraling via licht en warmtestraling tot de zwakke langgolvige fotonen van radiostraling. De langste golven die we kennen worden ULF, ultra low frequency, genoemd. Je moet dan denken aan golven met een frequentie van drie hertz of lager, dus minder dan drie trillingen per seconde. De bijbehorende golflengte is honderdduizend kilometer of meer.

ULF-uitbarstingen  gemeten voor aardbeving in Haïti
De Franse satelliet DEMETER mat in de maand voor de aardbeving op Haïti in het gebied heftige uitbarstingen in ultra-lage frequentie radiostraling.

De rode gebieden zijn bronnen van extreem hoge hoeveelheden ULF-straling.
De rode gebieden zijn bronnen van extreem hoge hoeveelheden ULF-straling.

Al langer vermoeden geologen dat aardbevingen en terrestriële ULF-uitbarstingen met elkaar samenhangen. Rond de tijdstippen dat aardbevingen optreden, zijn vaak merkwaardige elektromagnetische verschijnselen te zien in het aardbevingsgebied.
De microsatelliet DEMETER werd daarom in 2004 in een polaire baan (een baan waarbij de satelliet over de beide polen draait) om de aarde gebracht. Op die manier kan de satelliet het gehele aardoppervlak scannen: bij elke omloopbaan wordt een andere meridiaan gescand. In de weken voor de aardbeving in Haïti werden uitbarstingen langs de gehele Andes-breuklijn en de Rocky Mountains gemeten.
Het lijkt er op dat het gehele Amerikaanse platensysteem in beweging is.

Tellurische stromen
Al meer dan een eeuw is bekend dat er onderzeese en onderaardse elektrische stromen bestaan: de tellurische stromen. Deze stromen zijn over het algemeen gericht naar de plaats waar de zon recht boven de hemel staat en helpen bij het ontstaan van een elektrische potentiaal en dus onweersbuien. Tellurische aardstromen kunnen ook afgetapt worden als zwakke bron voor elektriciteit: aardbatterijen.

Vermoedelijk spelen tellurische stromen een centrale rol in de ULF-uitbarstingen. Als door langs elkaar heen schuivende rotsplaten (dit is wat er gebeurt bij aardbevingen) kristallen in gesteente worden fijngemalen, ontstaan enorme elektrische spanningen. Een gasaansteker werkt ook via dit piëzo-elektrische effect.  Deze spanningen wekken weer tellurische stromen op, die de ULF golven opwekken.

Aardbeving in zuiden VS aanstaande?
In samenzweringskringen is al verontrust gereageerd op de publieke aanbesteding door de Amerikaanse rampenbestrijdingsorganisatie FEMA voor 140 miljoen noodrantsoenen in de kuststaten aan de Golf van Mexico.
Het kan uiteraard dat het hier om een voorbereiding voor het nieuwe orkaanseizoen gaat. Het kan ook dat de volgende aardbeving wordt voorspeld in de New Madrid seismische zone, een breukensysteem in dit gebied waar onder andere de grote stad Memphis ligt. Een zware aardbeving zou weinig heel laten van deze stad.