epidemiologie

‘Vaccineer eerst de superspreaders’

1 reactie / Analyses, Ideeën, Maatschappij, Nederland, Social Engineering, Visionair leven, Wereld / Door / 21 november 2020

De Nederlandse Raad voor de Volksgezondheid beveelt de regering aan, eerst de ouderen en andere mensen met een zwak immuunsysteem te vaccineren tegen het covid-19 veroorzakende SARS-CoV-2 coronavirus. Is dat verstandig? Nee, zegt een natuurkundige die een epidemiologische analyse maakte. Is het beter om juist de (over het algemeen kerngezonde) superspreaders eerst te vaccineren, hoe onethisch het ook klinkt?

Verspreiding SARS-CoV-2 vooral door superspreaders en in superspreading events
Massale uitbraken van SARS-CoV-2 vonden voornamelijk plaats bij massa-bijeenkomsten binnenshuis[1]. Beruchte gevallen waren audities van zangkoren, kerkdiensten, vrijdaggebeden in moskeeën, discotheken, slachthuizen, feesten binnenshuis en politieke bijeenkomsten. Of in verpleeghuizen met kwetsbare mensen. Vaak begon deze epidemie bij één geïnfecteerde persoon die meerdere van dit soort gelegenheden bezocht: de superspreader. Zo besmette een Zuid-Koreaanse besmette vrouw tientallen mensen in zowel een ziekenhuis als een kerkdienst [2].

Extinguish the curve: waarom juist de superspreaders aangepakt moeten worden
De mensheid is beter af zonder het SARS-CoV-2 virus en andere op mensen gedijende virussen. Een vaccin, zeker een in sneltreinvaart, dus relatief gezien gebrekkig op bijwerkingen getest vaccin als nu in omloop wordt gebracht door de farmabedrijven Pfizer en Moderna, is een nogal ingrijpende manier om dit virus wereldwijd uit te schakelen. Als er andere, minder ingrijpende methoden zijn om het transmissiecijfer R flink onder de 1 te krijgen (m.a.w. ervoor te zorgen dat er per geïnfecteerde minder dan 1 persoon wordt besmet, dus dat de epidemie uitsterft), genieten deze de voorkeur. Het voorkómen van superspreading events, zoals verbieden van alle grote bijeenkomsten binnenshuis, is weliswaar niet erg leuk, en een ernstige aantasting van de grondwettelijke vrijheid van vereniging, maar effectief is het wel. Een andere maatregel, die veel zoden aan de dijk zou zetten is het vaccineren van superspreaders. Dat zijn in het geval van covid-19 mensen met veel sociale contacten, mensen die met kwetsbare groepen werken (personeel ziekenhuizen en verpleeghuizen) of mensen die in covid-19 gevoelige ruimten werken (zoals slachterijen).  Zo krijgen we met een kleinere hoeveelheid vaccins de epidemie veel sneller onder controle.

Hoe sporen we de superspreaders op?

De bindingsstekels van covid-19 (rood in deze afbeelding) zijn buitengewoon goed in het binden aan receptoren van menselijke cellen. Evolutie of genetische manipulatie? Bron: overheid VS (state.gov)
SARS-CoV-2: is het ethisch verantwoord om gezonde mensen eerder in te enten, als we daarmee de epidemie eerder stoppen?
Bron: overheid USA (state.gov)

De meeste mensen hebben een relatief klein aantal contacten. Een klein aantal mensen heeft een enorm aantal contacten. De Israëlische natuurkundige Shlomo Reuvin ontwikkelde een effectieve manier om deze potentiële superspreaders op te sporen: vraag een groot aantal mensen wie hun kennissen zijn. Een klein aantal mensen duikt dan veel vaker dan anderen op. Juist déze mensen moeten eerst gevaccineerd worden, stelt Reuvin, en niet eenzame ouderen. In zijn rekenmodellen bleek een veel kleiner percentage inentingen al een enorm effect te hebben: als de meeste superspreaders worden ingeënt, blijkt de epidemie ook bij een laag ingeënt percentage van de bevolking, denk dan aan tien tot twintig procent, een drastische daling in R te vertonen. Met wat we nu weten over het SARS-CoV-2 virus, kunnen we deze superspreaders gericht inenten. De ‘indirecte vaccinatieplicht’, waarvoor binnen de VVD gepleit wordt, is weliswaar een aantasting van grondwettelijke vrijheden (lichemelijke integriteit, in dit geval), maar zou in het stoppen van superspreading events dus in feite buitengewoon effectief zijn.

Zie ook: Covid-19: de onzin van de anderhalve meter regel

Bronnen
1. Zo groot is de impact van superspread-events, MauriceDeHond.nl (Mari de Hond), 2020
2. ‘Superspreader’ in South Korea infects nearly 40 people with coronavirus, LiveScience, 2020
3. Shlomo Reuvin et al., Efficient Immunization Strategies for Computer Networks and Populations, ArXiv pre-print server, 2003
4. Minister De Jonge: ‘Geen indirecte vaccinatieplicht’, Parool, 2020

Zwarte Dood

Video: wat als er geen Zwarte Dood was geweest?

3 reacties / Analyses, biologie, Europa, geneeskunde, Geopolitiek, Ideeën, Nederland, Visionaire vragen, Wereld / Door / 25 november 2021

Een van de belangrijkste gebeurtenissen in de Middeleeuwen was de Zwarte Dood, een verwoestende pandemie van builenpest. Meer dan de helft van de Europese bevolking kwam op verschrikkelijke wijze om. Hoe was de geschiedenis gelopen als de Zwarte Dood nooit op was getreden?

Zwarte Dood dokter
Tijdens de Zwarte Dood epidemie probeerden artsen met dit soort kostuums te voorkomen dat ze besmet werden door de pest.

Zwarte Dood in de toekomst?
In de middeleeuwen was wassen in Europa een vies woord. Ook de steden, waar het straatvuil en ontlasting op de straten lagen, waren letterlijk poelen des verderfs. Geen wonder dat de Zwarte Dood, waarvan nu bekend is dat de veroorzaker een variant van de pestbacterie Yersinia pestis is[1], als een bosbrand om zich heen greep. Nu zijn er meer mensen dan ooit, die dichter opeengepakt leven dan ooit. Gelukkig zijn onze hygiënenormen stukken hoger dan in de Middeleeuwen. De pestbacterie, die overgebracht wordt door vlooien op ratten, heeft daardoor weinig kansen meer. Een ziekteverwekker die geen moeite heeft hiermee, denk bijvoorbeeld aan een gemuteerd verkoudheidsvirus, zou de tijden van de Zwarte Dood -of zelfs nog erger – kunnen laten herleven. Door intercontinentale vliegverbindingen zou de ziekteverwekker zich in enkele dagen over de hele wereld kunnen verspreiden.

Gelukkig is er ook een oplossing. Met DNA sampling is het DNA van dit organisme snel op te sporen en de wereld over te sturen, zodat de gevolgen van een pandemie binnen de perken zijn te houden.

Bronnen
1. S. Haensch et al., Distinct clones of Yersinia pestis caused the Black Death, PLOS Pathogens, 2010

Waarom de ebola-epidemie NU gestopt moet worden

2 reacties / Analyses, Mensheid, Misvattingen, Wetenschap / Door / 17 september 2014

Voor veel mensen en politici is de ebola-epidemie die in 2014 in West Afrika explodeert, een ver van mijn bed show. Een niet alleen onmenselijk, maar ook kortzichtig standpunt, zo blijkt uit een recente wiskundige analyse.

Met bloed gevulde blazen zijn een veel voorkomend symptoom van deze uiterst agressieve virusziekte.
Met bloed gevulde blazen zijn een veel voorkomend symptoom van deze uiterst agressieve virusziekte.

Ebola in het kort
Het virus dat de ebola haemorrhagische koorts veroorzaakt is de meest voorkomende en ook dodelijkste variant van de familie der filovirussen. Het virus is in meer dan 50% van de besmettingen dodelijk. De ziekte heeft een incubatietijd van enkele dagen tot drie weken en begint met een zware hoofdpijn en koorts. Het virus is gelukkig pas besmettelijk na de incubatietijd, als de eerste symptomen zich openbaren. Het extreem agressieve virus begint vervolgens de weefsels van de patiënt af te breken, waardoor het lichaam langzamerhand in een bloederige pap verandert. Het virus wordt overgedragen door huidcontact en via alle lichaamsvloeistoffen. Het virus kan enkele weken overleven buiten het lichaam. Vermoed wordt dat het virus van oorsprong bij vruchtenetende vleerhonden, een familie van vleermuissoorten, voorkomt en hier zijn reservoir kent.

Epidemiologie. Links het totaal aantal besmettingen, rechts, het meest inzichtelijk, de nieuwe besmettingen per week. Let op de steile lijn omhoog in Liberia.
Epidemiologie. Links het totaal aantal besmettingen, rechts, het meest inzichtelijk, de nieuwe besmettingen per week. Let op de steile lijn omhoog in Liberia.

De ebola-epidemie van 2014
Eind 2013 werd het eerste sterfgeval van de huidige ebola-epidemie vastgesteld in het West-Afrikaanse land Guinee. In de maanden daarna verspreidde het zich over buurlanden Liberia (nu het zwaarst getroffen door de epidemie) en Sierra Leone. De ziekte lijkt nu ook overgeslagen te zijn op Senegal en Nigeria. De mortaliteit lijkt langzaam af te nemen: van meer dan 60% daalt deze nu tot rond de 50%. Hoewel de snelheid waarmee het virus muteert slechts 1% is van die van het welbekende influenzavirus, lijkt het er dus op dat  varianten met een lagere mortaliteit zich nu ontwikkelen. Op het eerste gezicht lijkt dit een goed ding. Het gevaar is wel dat patiënten langer de gelegenheid hebben anderen te besmetten, wt de epidemie veel dodelijker maakt. Tot het moment van verschijnen van dit artikel (16 september 2014) neemt het aantal ziektegevallen exponentieel toe, vooral in het chaotische Liberia. In buurland Sierra Leone, waar de gezondheidszorg beter ontwikkeld is, is de exponentiële groei afgevlakt en in Guinea is de groei stabiel – ongeveer net zoveel nieuwe besmettingen als  sterfgevallen en genezingen. In Liberia is het aantal klinieken ontoereikend om de ebola-epidemie te stoppen.

Wiskundige analyse: 70.000 tot 200.000 extra slachtoffers einde 2014
Epidemiologen Nishiura en Cowell analyseerden de verspreiding van ebola in de eerste maanden van 2014 en kwamen tot onheilspellende conclusies[1]. Volgens hen kan de epidemie uitgroeien tot 70.000 tot 200.000 nieuwe gevallen einde 2014, in het ergste geval. De besmettingsfactor ligt namelijk ruim boven 1: elke geïnfecteerde besmet gemiddeld meer dan 1 persoon.

Complicerende factor is de toenemende chaos in enkele omliggende landen. In Nigeria is een burgeroorlog aan de gang van het leger tegen de islamitische Boko Haram terroristen die nu grote delen van het noordelijke grensgebied met Kameroen in handen hebben. De gezondheidszorg in dit gebied ligt plat; gecombineerd met de enorme vluchtelingenstromen een ideale omgeving voor het ebolavirus om zich te verspreiden. Een uitbraak in Nigeria zou daarmee een grote ramp betekenen. Kortom: op het gevaar dat er middelen verspild worden, moet nu grootschalig ingegrepen worden, vooral in Liberia en Sierra Leone.

Bronnen
1. Nishiura H, Chowell G. Vroege transmissie dynamiek van Ebola-virus ziekte (EVD), West-Afrika, maart-augustus 2014 Euro Surveill. 2014; 19 (36): PII = 20894