NASA ontwikkelde dit concept voor en vloeibar-spiegeltelescoop op de maan. Bron: NASA

Telescoop op de achterkant van de maan

Ruimtetelecopen moeten noodgedwongen klein en onbemand blijven. Ook is er behoorlijk wat radioruis vanaf de aarde. Is het geen idee het natuurlijke stralingscherm van de maan te gebruiken en een enorm grote telescoop op de achterkant van de maan te bouwen, vragen veel astronomen zich af. Wat zijn de voor- en nadelen van dit plan?

Omstandigheden op de maan
De maan is een met een dun stoflaagje bedekte steenklomp, die altijd dezelfde kant naar de aarde gericht houdt (op de zogeheten libratie na: de maan schommelt enigszins, waardoor we vanaf de aarde 59% van het maanoppervlak waar kunnen nemen). Omdat de maan geen noemenswaard magnetisch veld en maar weinig zwaartekracht kent (minder dan een zesde van die van de aarde), is de atmosfeer al miljarden jaren geleden geheel weggekookt. Het gevolg is dat de temperaturen op de maan onbarmhartig zijn: overdag +117 graden (390 kelvin) en ’s nachts 173 graden onder het nulpunt (100 kelvin). Dat wil zeggen op de evenaar. In poolkraters zijn de laagste temperaturen van het zonnestelsel gemeten: 25 tot 35 kelvin (-248 tot -238 graden). De reden dat alleen op deze plekken waterijs voorkomt. Ook geologisch gezien is de maan al 1,2 miljard jaar dood. Samengevat: de maan is een dode rotsklomp. Althans, voorzover we weten.

NASA ontwikkelde dit concept voor en vloeibar-spiegeltelescoop op de maan. Bron: NASA
NASA ontwikkelde dit concept voor en vloeibaar-spiegeltelescoop op de maan. Bron: NASA

Geen hinderlijke atmosfeer, trillingen en signalen
Juist die eigenschappen die de maan vrijwel onbewoonbaar maken, maken het een gewilde plek om een telescoop neer te zetten. Om te beginnen: de lage zwaartekracht betekent dat de telecoop veel groter kan worden dan op aarde. Er is ook geen hinderlijke atmosfeer. Zelfs in het hooggebergte en op de toppen van uitgedoofde vulkanen trilt de lucht nog steeds, maar op de maan is er geen atmosfeer. Het gevolg: je kan een telescoop bouwen met een spiegeldiameter van honderd meter. Dat is in oppervlakte honderd keer zo groot als de grootste telescoop op aarde.

Vloeibare spiegel
Het principe van een vloeibare spiegel is simpel: een cirkelvormige bak met gesmolten metaal of ander spiegelend materiaal wordt langzaam om zijn as gedraaid. Het oppervlak gaat hol staan, waardoor er een natuurlijke paraboolvormige, gebogen spiegel ontstaat. Deze telescoop zou op de evenaar gebouwd moeten worden, voldoende ver van de libratiezone. Pas recent zijn er bevredigende vloeibare spiegeltelescopen ontwikkeld, door luchtkussenoverbrenging. Op de maan is er uiteraard geen lucht. Hier zou je gebruik kunnen maken van magneetvelden. Opmerklijk is dat deze reuzentelecoop veel goedkoper gebouwd kan worden dan de opvolger van de Hubble telescoop, de James Webb ruimtetelescoop. De hoeveelheid licht die deze telescoop kan opvangen is zo groot, dat de Hubble met bijna factor tweeduizend overtroffen wordt. Dat is nauwkeurig genoeg om de oppervlakte van exoplaneten te kunnen bekijken. We kunnen zo met de telescoop op alienjacht. Nadeel is wel dat dit type telescopen niet of nauwelijks kan bewegen. (1)

De bouw van een radiotelescoop kan op soortgelijke wijze als die van Arecibo of als een vrij bewegende constructie. De krater Daedalus op de achterkant van de maan ligt ongeveer op de evenaar en is goed afgeschermd, mits er een beschermd gebied van 1820 km dooorsnede op de achterkant van de maan wordt ingesteld. [2].

Een radiotelescoop op de maan zou niet worden gehinderd door radiovervuiling. Bron: NASA
Een radiotelescoop op de maan zou niet worden gehinderd door radiovervuiling. Bron: NASA

Infraroodtelescoop in de poolkraters
Infraroodstraling, die wij kunnen voelen als warmte, is vanaf aarde vrijwel niet waar te nemen, omdat de aarde zelf veel infraroodstraling uitzendt. De reden, dat infraroodonderzoek pas echt een enorme boost kreeg door infraroodsatellieten. Infraroodstraling geeft heel veel informatie over koude objecten, zols stofnevels en exoplaneten, de reden dat stronomen zeer geïnteresseerd zijn in infraroodonderzoek.  Ook de James Webb telescoopwordt een infraroodtelescoop. NASA wil de James Webb infraroodtelescoop op meer dan een miljoen kilometer afstand van de aarde laten zweven. Reparaties worden zo vrijwel onuitvoerbaar. Als je een infraroodtelescoop in een extreem koude poolkrater plaatst, bereik je hetzelfde effect als in de open ruimte, terwijl installatie en onderhoud veel makkelijker zijn.[3] Je kan dan veel grotere infraroodtelescopen bouwen en onderhouden voor een fractie van de kosten.

Nadelen
We moeten weer mensen naar de maan sturen en dat kost wat geld. Dat is zonde, want zo kunnen we minder oorlogen voeren en bankiers beschermen tegen faillisementen. Ook denken veel mensen dat het net zo duur is als in 1969 om mensen naar de maan te sturen. In feite is dit onzin: de techniek is nu veel verder dan toen en als we genoegen nemen met dezelfde veiligheidsstandaarden als eind jaren zestig, zouden we in principe voor rond de twintig miljard een compleet maandorp kunnen bouwen. Daar red je nog niet eens een Spaanse bank voor. Uiteraard moet je een degelijk project niet door een bureaucratische organisatie als NASA uit laten voeren, maar door een jong commercieel bedrijf of een jonge, lean and mean overheidsorganisatie.

Lees ook
‘Maangrond bezitten toch mogelijk’
Stad op de maan

Bronnen
1. A Plan to Build a Giant Liquid Telescope on the Moon, Wired Science, 2007
2. C. Macchone, PAC: PROTECTED ANTIPODE CIRCLE at the center of the Farside of the Moon for the benefit of all Humankind, Alter Vista (2007)
3. G. D.Illingworth, 16 M UV-visible-IR lunar-based telescope, AIP (1990) (alleen abstract gratis)

7 gedachten over “Telescoop op de achterkant van de maan”

  1. @ Tim,

    Helemaal mee eens !
    Ik schreef eerder hier al in een reactie wat Amerika allemaal met de 1550 miljard Dollar gad kunnen doen.
    Onder andere een flinke permanent bemande nederzetting op de maan tegen deze tijd en een bescheiden permanent bemande nederzetting op Mars.

    1.  De jongens krijgen een helmpie en een krat bier om rustig een extreem dik en kleingeschreven veiligheidsmanual geschreven in grieks en latijn van een dronken rabijn te kunnen lezen dat het allemaal hun eigen schuld is.

Laat een reactie achter