Alhoewel het nieuwe coronavirus een economische crisis heeft uitgelokt doordat alle economische activiteit tot stilstand is gekomen zoals de luchtvaart, het uitgaansleven en de sport, stond een nieuwe crisis sowieso op het punt te gebeuren.
Groei economie
De economische groei van de afgelopen jaren was het gevolg van een gigantische bubbel in o.a. de huizenmarkt en de aandelenmarkt die werd opgeblazen door de rentestand kunstmatig heel laag te houden waardoor het aantrekkelijker is om geld te lenen en dit op deze manier de economie in te pompen.
De bindingsstekels van covid-19 (rood in deze afbeelding) zijn buitengewoon goed in het binden aan ACE2-receptoren van menselijke cellen. Veel beter dan van een recent overgesprongen gordeldier- of vleermuisvirus verwacht kan worden. Evolutie of genetische manipulatie? Bron: overheid VS (state.gov)
Sparen
Ook sparen mensen geen geld meer en geven dit in plaats hiervan uit. Je krijgt immers geen rente meer op je spaargeld waardoor het niet aantrekkelijk is om de hand op de knip te houden. Mensen gaan dit geld daarom uitgeven. ook is het daarmee aantrekkelijker om je geld te beleggen in aandelen.
Huizenbubbel
De prijzen van huizen, de huurprijs van een woning en aandelen rezen hierdoor de pan uit en er komt dan een punt dat niemand dit meer kan betalen en wanneer dat het geval is stort de hele markt in. We waren bijna op dit punt aangekomen voordat de corona uitbraak plaatsvond.
Kapitalisme over datum
Waarom vond dit plaats? Omdat het kapitalisme niet langer houdbaar is. We leven op een eindige planeet waarop oneindige economische groei niet mogelijk is. Echter de huidige machthebbers zijn doodsbang om hun macht te verliezen en proberen dit op alle mogelijke manieren te behouden. Mede hierom was er een gigantische push om bijvoorbeeld 5G en the internet of things door te voeren ondanks alle mogelijke gevaren waarop veel wetenschappers hebben gewezen. De elite is enkel geïnteresseerd om in het zadel te blijven en doen hier alles aan ongeacht de lange termijn gevolgen. Het covid-19 corona virus is een ideaal rookgordijn of dekmantel om alle economische problemen die ons sowieso te wachten stonden, op af te schuiven.
Herkomst covid-19 corona virus
Volgens het officiële verhaal komt het corona virus van vleermuizen die op een speciale markt in Wuhan, China werden verkocht en geconsumeerd (Volgens het officiële verhaal, via geconsumeerde gordeldieren, verkocht op deze markt, die door vleermuizen besmet zouden zijn, red.). Dit zou makkelijk waar kunnen zijn en we zitten tevens in een zonnevlekken minimum waardoor er meer kosmische straling de aarde bereikt die mutaties in de hier aanwezige organismen bevorderen en dus ook in virussen. Veel grote uitbraken van ziektes vonden echter plaats in periodes met lage zonneactiviteit waaronder de Spaanse griep in het centennial minimum en eerder de zwarte dood in het Sporer minimum.
Echter er is ook een groot laboratorium gevestigd in Wuhan. De Chineze overheid staat er al sowieso niet om bekend veel waarde te hechten aan ethische normen en waarden. China stond aan de vooravond van een gigantische bevolkingsimplosie als gevolg van de jarenlange eenkindspolitiek waarbij er een extreem groot mannenoverschot/vrouwentekort is ontstaan. Dit zou in de nabije toekomst heel grote economische gevolgen krijgen voor China. Zo zou er een mogelijkheid zijn dat ze achter de schermen het nieuwe virus hebben ontworpen in een laboratorium en dit hebben losgelaten op de bevolking zodat de politici en andere machthebbers schone handen kunnen houden en zo een volksopstand in te dammen. (Het laatste onderzoek lijkt te wijzen op een natuurlijke oorsprong. Wel is het opvallend dat het receptor-binding domain (RBD) van het covid-19 virus (de ‘stekels’ aan de buitenkant van het virusdeeltje) zeer effectief gebruik maakt van de menselijke ACE2-receptor aan de buitenkant van menselijke cellen. Dit is dan door natuurlijke evolutie als onopgemerkt virus onder de Chinese bevolking ontstaan, volgens de onderzoekers de meest waarschijnlijke verklaring. In theorie zou dit ook kunnen door genetische manipulatie, door dit RBD van een bestaand virus te kopiëren, al vonden de onderzoekers geen match met een hun bekend virus en lijkt dit onafhankelijk geëvolueerd – red.)
Door middel van een gerichte raketaanval door de VS is Qassem Soleimani, het brein achter Hezbollah, de bewapening van Islamitische Jihad en Hamas en talloze Iraanse terreuraanslagen tegen tegenstanders van het Iraanse bewind voorgoed uitgeschakeld. Deze actie wekte veel kritiek. Is deze kritiek terecht?
Wie was Qassem Soleimani?
Soleimani was een van de drie machtigste mannen binnen Iran. Hij stond aan het hoofd van de Al Quds Strijdkrachten, een onderafdeling van de Iraanse Islamitische Revolutionaire Garde. Al Quds (Arabisch: De Heilige) is de term waarmee islamieten doorgaans Jeruzalem aanduiden en het ideologische hoofddoel van deze groep is het ‘bevrijden’ (m.a.w. onder islamitisch gezag brengen) van Jeruzalem. Deze garde vormt een staat binnen de Iraanse staat en vormt het keurkorps van het Iraanse bewind. De Al Quds Strijdkrachten vormen de ‘geheime dienst’ van deze garde, die zich bezig houdt met het beramen van gewapende operaties in het buitenland.
Soleimani stond bekend om zijn grote persoonlijke moed, zeer hoge intelligentie en geslepenheid. Hij onderscheidde zich door zijn moed en talent voor leiding geven tijdens de bloederige Iran-Irak oorlog in de tachtiger jaren. Hij slaagde er in om de Libanese terreurgroep Hezbollah om te vormen tot het sterkste non-state leger ter wereld, sterker zelfs dan het leger van Libanon zelf. Hij bewapende en instrueerde de Houthi-rebellen in Jemen. Ook speelde hij een instrumentele en mogelijk beslissende rol in het omturnen van Irak in een Iraanse satellietstaat en het verdedigen van het Syrische pro-Iraanse regering al Assad tegen haar tegenstanders. Hij leidde de brute respons tegen anti-regeringsdemonstraties in Iran, waarbij meer dan duizend doden vielen. Een indrukwekkende lijst prestaties.
Geen wonder dat de man veel vijanden had. Zowel Israël als de VS en soennitisch-Arabische landen zagen de man liever dood dan levend en hebben reeds diverse keren geprobeerd om Soleimani te doden. Dit lijkt nu uiteindelijk gelukt te zijn door middel van een gerichte drone-aanval. Bij deze aanval kwamen niet alleen Soleimani zelf, maar ook negen hoge Iraakse militieleiders om.
Is Iran in oorlog met de Verenigde Staten?
Oorlogsverklaringen zijn sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog, waarin zowel de nazi’s als Japan zonder oorlogsverklaring de aanval openden op andere landen, in onbruik geraakt. Vrijwel alle oorlogen beginnen vandaag de dag met militaire vijandelijkheden. Wanneer we afgaan op dit criterium zien we dat pro-Iraanse strijdgroepen, waarschijnlijk in directe opdracht van Iran, geregeld aanvallen uitvoeren op Usaanse overheids- en legerinstallaties. Ook de USA bombardeert geregeld pro-Iraanse groepen. We kunnen dus stellen dat beide landen in een lage-intensiteit oorlog zijn met elkaar.
Iraanse herdenkingsprent, waarbij de “martelaar” Soleimani wordt opgehaald door de islamitische doodsengel Israfil. In werkelijkheid was de man verre van een heilige en verantwoordelijk voor de dood van duizenden mensen. Bron: Islamitische Republiek Iran
Is het doden van een vijandige leider een misdaad?
Het antwoord op deze vraag staat of valt met de vraag of er sprake is van oorlogshandeling. Als sprake is van een oorlog, is het doden van elke militair van de vijand in principe een legitieme oorlogshandeling. Of dit nu een frontsoldaat is of een brigadegeneraal, of zelfs het regeringshoofd. Soleimani was een generaal en gaf mede leiding aan operaties, die tot doel hadden om Usaanse militairen te doden. Hij pleegde dus oorlogshandelingen tegen de VS. Hiermee werd hij volkenrechtelijk een legitiem doelwit voor militaire operaties, net als de Irakese medeslachtoffers van de Usaanse drone-aanval op hem. Net als overigens een Iraanse aanslag op Trump of andere Usaanse legerleiders legitiem zou zijn.
Een generaal doden versus een soldaat doden
Generaals zijn gezichtsbepalender dan soldaten. Soldaten leven, strijden en sterven anoniem. Generaals krijgen de eer voor geslaagde militaire operaties. Daarom is het grote publiek meer geneigd om zich te identificeren met een generaal, dan met anonieme soldaten en het ook erger te vinden als een generaal omkomt, dan als een soldaat sneuvelt. Dit is ethisch gezien, onterecht. Een soldaat voert orders uit. In slechts één leger, het Israëlische, heeft een soldaat het recht, zelfs de plicht, om onethische orders (bijvoorbeeld de opdracht om een groep ongewapende burgers te vermoorden) te weigeren. In andere legers, en zeker legers in islamitische landen zoals Iran, is dit dienstweigering en reden tot executie. Generaals zijn degenen die deze orders uitvaardigen. Soleimani was persoonlijk verantwoordelijk voor het opstellen van orders waardoor onschuldige burgers en Usaanse militairen omkwamen.
Kortom: niet alleen was dit bombardement oorlogsrechtelijk geoorloofd, het was ook moreel gezien terecht.
Gezichtsverlies en escalatie
Voor het Iraanse regime was de oorlogsheld Soleimani een gezichtsbepalende figuur. Hij kreeg steeds meer een cultstatus binnen Iran, al kent hij ook veel bittere vijanden door zijn medeplichtigheid aan de brute onderdrukking van demonstraties tegen het regime. Iran kan dit niet over zijn kant laten gaan zonder gezichtsverlies. Tegelijkertijd heeft de Usaanse president Trump duidelijk gemaakt, dat iedere gewelddaad van Iran beantwoord zal worden met een zwaar bombardement van Iraanse heilige plaatsen. Ontegenzeggelijk heeft de supermacht Verenigde Staten militair gezien een verpletterend voordeel op Iran. De VS is in staat iedere plek in Iran te raken, waar Iran grote moeite zal hebben zelfs maar in de buurt te komen van het Amerikaanse territorium. Alleen aanvallen op Usaanse militaire bases of Usaanse belangen, of op Israël, of op Usaanse bedrijven en burgers in bijvoorbeeld Zuid-Amerika, waar een grote Iraanse diaspora leeft, komen in aanmerking.
Ook kan Iran gebruik maken van de goede contacten met Marokkaanse en andere islamitische criminelen om gerichte moordaanslagen uit te voeren in Europa. Probleem voor Iran is dat het land in het Midden Oosten alleen op de (voorwaardelijke) steun van Rusland en China en een handjevol vazallen kan rekenen. Beide landen liggen ver weg en kunnen afgezien van de inzet van kernwapens, niet heel veel uitrichten tegen de VS. Hezbollah, een trouwe vazal van Iran, beschikt over honderdduizenden raketten en zal zeker bereid zijn om Noord- en Centraal-Israël met een vernietigend bombardement te teisteren, maar een dergelijke existentiële aanval op Israël zal de volledige inzet van de IDF, en hiermee de vernietiging van Hezbollah betekenen. Iran heeft nu in feite al gedaan wat het kon doen: Irak aangezet om de Amerikanen weg te sturen. De strategische positie van Iran is nu in feite al vrijwel met maximaal haalbare.
Veelbetekenender is dat Iran nu het kernwapenprogramma weer heeft opgestart. Waar de Israëlische geheime dienst Mossad en de CIA er enkele jaren geleden in slaagden om met behulp van het Stuxnet-virus de Siemens-PLC’s te saboteren en hiermee het kernprogramma, heeft het regime nu van zijn fouten geleerd. De atoomfaciliteiten bevinden zich honderden meters onder de grond, worden zeer streng beveiligd. Het Iraanse regime heeft er eerder echter geen misverstand over laten bestaan dat het een einde wil aan de “tumor” Israël en hiervoor radiotherapie met kernwapens overweegt. Een vooruitzicht dat Israël vanzelfsprekend wat minder aantrekt, de reden dat Israël nu druk bezig is om deze dreiging te neutraliseren.
Cultuur en instituten van westerse landen zijn gegroeid en gevormd in een omgeving, waar het christendom – en uiteraard het verzet daartegen – de bepalende factor was. Na de ineenstorting van de aanhang van het christendom, vertonen instituten als de rechtspraak en de overheid ernstige tekenen van aftakeling. Hebben deze fenomenen met elkaar te maken en kan een hernieuwde populariteit van het christendom de westerse beschaving verjongen?
Godsdienst als metafysisch, cultureel ‘DNA’
Godsdiensten zijn metafysisch. Dat wil zeggen dat ze uitspraken doen over werelden buiten, of boven (‘meta’) de fysische werkelijkheid, waarvan de geldigheid niet getoetst kan worden door middel van wetenschappelijke experimenten. Sommige godsdienstige claims over de fysieke wereld zijn ondertussen door wetenschappelijk onderzoek ontkracht – zo weten we bijvoorbeeld dat de zonneschijf niet door een span paarden langs de hemel wordt getrokken, zoals de oude Grieken geloofden, maar dat de zon een enorme witgloeiende gasbol is, die meer dan duizend keer zo groot is als de aarde en waar de aarde om heen wentelt. Andere, metafysische, claims, over het bestaan van een of meerdere goden, hemel en hel, bijvoorbeeld, of de vraag of de mens reïncarneert, zijn dat niet. Het komt ook een enkele keer voor dat een metafysische claim enige bevestiging vindt.
Godsdiensten brengen een bepaalde wereldvisie met zich mee die wordt bepaald door deze metafysica. Uit deze wereldvisie volgen weer gevolgtrekkingen over de wenselijkheid van bepaalde maatschappijvormen en organisaties. Een hindoe, bijvoorbeeld, gelooft dat goede zielen incarneren in foetussen van hoge, welgestelde klassen, door hun goede karma. Zielen van mensen die zich in hun vorige leven misdragen hebben incarneren in lage kastes, of zelfs in een dier. Dat maakt het voor een hindoe weinig logisch om armen te helpen. Ze hebben het er immers zelf naar gemaakt in hun vorige leven en door veel lijden te ondergaan, verbetert hun slechte karma sterk, zodat ze in een volgend leven meer kans maken om bijvoorbeeld als brahmaan geboren te worden. Abrahamitische godsdiensten stellen dat de mens als ‘schone lei’ geboren wordt. Dat maakt het voor joden, moslims en christenen logisch om een sociaal herverdelingsmechanisme op te zetten. Moslims beperken dit dan weer tot mede-moslims, en aspirant-moslims, omdat Allah moslims heeft uitverkoren om voor de islam te kiezen, en zijn vijanden laat dwalen.
Wat is het culturele DNA dat het christendom met zich meebrengt?
Het christendom is ontstaan in het huidige Israël, in de toenmalige joodse vazalstaat Judaea, later de gelijknamige provincie binnen het Romeinse Rijk. De geestelijk vader en centraal persoon van het christendom, Jezus van Nazareth, en zijn directe volgelingen, hebben nooit enige politieke macht bekleed. Dit maakt het christendom in beginsel een apolitiek geloof, al doet het wel uitspraken over de relatie tussen politiek en persoonlijke levenssfeer. Zo houdt een goede christen zich aan de lokale wetten (‘geef de keizer wat des keizers is, en God wat van God is). Het ‘koninkrijk van God’ is, anders dan de ‘dar ul Islam’ binnen de islam, een strikt metafysische entiteit en staat los van wereldse macht. De wereld is de plaats waar satan, de eeuwige tegenspeler van God, zijn domein heeft.
Een christen moet ‘wedergeboren’ (opnieuw geboren) worden om gered te worden van het hellevuur. Door deze wedergeboorte, gesymboliseerd door de doop (onderdompeling in water), wordt de nieuwe christen iemand binnen het ‘koninkrijk der hemelen’. Dit verklaart ook, waarom christenen zo hun best doen om niet-christenen tot het christendom te bekeren: zo redden ze hen van een eeuwig verblijf in de hel.
De belangrijkste regel in het christendom is: heb je naaste lief als jezelf, en God boven alles. Deze regel is in strijd met de menselijke instincten, die de eigen familie en verwanten boven anderen stellen en maakt dat christenen in beginsel de neiging hebben te streven naar spiritueel communisme. De onderdrukking van menselijk egoïstisch gedrag maakt dat er instituten moeten worden opgericht die de taak van zelfbescherming overnemen. Deze instituten vervullen de rol van de schelp bij huisjesslakken en de koker bij kokerwormen. Ze moeten ook om aan christelijke normen te voldoen, zo veel mogelijk vrij zijn van vriendjespolitiek en nepotisme. Dit zijn immers zonden.
Christenen geloven dat het machtigste wezen in het universum, God, goed is en liefde is. Dat geeft christenen in essentie een optimistische levensvisie, immers ze hebben een machtige, goedwillende beschermer die ze garandeert dat ze in de hemel komen. Christenen kijken uit naar de terugkeer van Jezus, die een duizendjarig vrederijk zal stichten met een ‘nieuwe hemel en nieuwe aarde’.
Het Nederlandse woord ‘beroep’ heeft ook zijn oorsprong in het christendom. Dominees worden nu nog steeds ‘beroepen’ binnen een bepaalde kerkgemeente. Christenen geloven dat er voor een ieder een plaats, een ‘beroep’ is in Gods plan. Op die plaats moet de christen zijn werk zo goed mogelijk doen. Dat maakt, dat vakmanschap binnen het protestantse christendom een middel is om Gods plan te dienen en persoonlijke perfectie te bereiken.
Nederigheid wordt binnen het christendom gezien als een deugd. Wij mensen zijn van nature geneigd tot het kwade, leert het christendom. Alleen door onze zondige natuur te ‘offeren’ aan God, en plaats te laten maken voor een nieuwe, gezuiverde persoonlijkheid die om God draait, volgen we Gods plan. Ook dit gaat in tegen de menselijke instincten, waar nederige mannen doorgaans impopulair zijn bij seksueel actieve vrouwen en laag in worden geschaald door medemensen. Op het eerste gezicht lijkt dit negatief te werken. Zelfhulpgoeroe’s verheerlijken ‘hoogmoed’: narcisme en eigenliefde. Voor de maatschappij als geheel heeft bescheidenheid echter nuttige voordelen. Nederige, bescheiden mensen zijn eerder geneigd zich voor het algemeen belang van een organisatie of ideaal in te zetten dan narcisten. Ze proberen zelfvertrouwen te krijgen door goed werk af te leveren en zich aan de regels te houden. Er gaat minder energie verloren aan machtsspelletjes en competitie, waardoor de prestaties hoger worden. Ook zijn nederige mensen taaier en eerder tevreden, dankbaarder.
Het christendom acht het gezin de hoeksteen van de samenleving. Christenen zien het grootbrengen van kinderen als een belangrijke levenstaak. Om die reden zijn christelijke gezinnen doorgaans groter dan gezinnen van atheïsten.
Christendom en apartheid
Volgens het christendom is ieder mens voor God gelijk. In de monoculturele West- en Noord-Europese samenlevingen werkte dit goed. Het was niet nodig om ter zelfbescherming uitgebreide nepotistische netwerken op te zetten. Waar de christenen geconfronteerd werden met andere groepen, zoals bijvoorbeeld in Amerika, Zuid Afrika en Australië, leidde dit tot ethische problemen. Immers, alle christenen zijn gelijk voor God. Het is niet toegestaan, zoals bijvoorbeeld binnen de islam, om ongelovigen te betitelen tot de ergsten der schepsels. De ‘oplossing’ van dit probleem werd in de zestiende eeuw en later gevonden in het invoeren van diverse klassen mensen. Zo werden zwarten en inheemse Amerikanen betiteld als ‘dierlijk’ en ‘inferieur’ aan de West-Europese mens. In Noord-Amerika en Australië werd de inheemse bevolking uitgemoord – in Tasmanië is er zelfs geen enkele inheemse Tasmaniër ontsnapt aan de volkerenmoord door de Britse kolonisten. In Centraal en Zuid Amerika, wat de katholieke Spanjaarden en Portugezen terroriseerden, werd een uitgebreid rassensysteem ingevoerd, waarbij uiteraard de ‘raszuivere’ Spanjaarden en Portugezen de hoogste rang bekleedden en de inheemse Maya’s en Inca’s, de laagste rang. De katholieke kerk, hoewel zeer fanatiek bij het vernietigen van de inheemse godsdienst en spiritualiteit en medeplichtig aan de apartheidspolitiek, bestreed wel de allerergste misstanden jegens de inheemse bevolking. Het apartheidsregime in Zuid Afrika behoeft geen nadere uitleg.
Na de Tweede Wereldoorlog, waarin de nazi’s rassentheorieën effectief om zeep hielpen door deze met Duitse Gründlichkeit consequent uit te voeren, verwierpen de kerken onderscheid op grond van afkomst. Dit is inderdaad meer in lijn met de boodschap van Jezus.
Wat zijn de gevolgen van het verdwijnen van het christendom?
Om deze gevolgen te bestuderen, moeten we niet alleen kijken naar welke waarden verdwijnen maar ook welke metafysische waarden er voor in de plaats komen. Voormalig christenen en hun nakomelingen zijn nu voornamelijk humanisten en hedonisten.
Overleeft het westen de ineenstorting van het christendom? Bron: Wikimedia Commons
Enkele belangrijke veranderingen komen naar voren. Een beroep is niet meer een radertje in het Plan van God. Het is geen levensroeping meer, maar een middel tot zelfontplooiing. Idealisme maakt daar vaak, maar niet altijd, een belangrijk onderdeel van uit. Voor hedonisten staat de rijkdom en status die het oplevert voorop. Bescheidenheid en nederigheid getuigt van het ontkennen van de inherent goede natuur van de mens en is dus verkeer, zie bijvoorbeeld het verschil in programmering in 1980 en 2019. Plichtsgevoel en bescheidenheid worden nu gezien als neurotisch gedrag, bekrompenheid en gebrek aan eigenwaarde. Programma’s als talentenjachten vervangen quizzen op TV. Sommige mensen worden hier erg gelukkig van, anderen zoeken zingeving en lijden onder keuzestress. Sommige verdwaalde zielen zoeken hun heil in omstreden sektarische bewegingen zoals Hare Krisjna, het soennisme of de Moon-sekte.
Een ander gevolg is het verminderen van de kwaliteit van producten. Ondernemers zien hun producten niet meer als hun levenswerk, maar slechts als een manier om geld te verdienen. Als het meer oplevert om productie uit te besteden, en de aandacht voortaan te richten op de verkoop, dan is die keuze snel gemaakt. Als de productie al in Nederland blijft, wordt deze vaak afgeraffeld om zo kosten te besparen. De daling in verkoop wordt opgevangen door meer aan image building te doen.
Het geboortecijfer daalt tot ver onder het vervangingsniveau. Kinderen maken ongelukkig, zo blijkt uit onderzoek. Dit mede vanwege moderne, humanistische opvoedtheorieën die veel meer van ouders vergen dan de traditionele, minder tijdsintensieve opvoeding. Geen wonder dat ouders dit liever uit- of afstellen.
Met het verdwijnen van de kerk, verdwijnt ook het netwerk van kerkelijke organisaties. Een van de gevolgen hiervan is dat de eenzaamheid, vooral onder jongeren, sterk groeit. Meer dan de helft van alle jongeren is eenzaam. Het jongerenwerk van de overheid is vooral bedoeld voor probleemjongeren, een groep waar de gemiddelde jongere ver uit de buurt van wil blijven.
Er zijn aan het verdwijnen van het christendom ook voordelen. Zo kunnen politici hun legitimiteit niet meer ontlenen aan de “gratie Gods”. Ze zullen door hun daden moeten laten blijken dat ze daadwerkelijk in staat zijn tot besturen en onkreukbaar zijn. Sektarisch denken vermindert – lezers die nu met pensioen zijn, kunnen zich ongetwijfeld de felle wedijver tussen de katholieken en de protestanten nog herinneren. Relaties tussen leden van de verschillende christelijke sekten waren vaak ook uit den boze. Godsdienstige rituelen, zoals rozenkransjes bidden, pelgrimstochten maken en biechten, leiden niet meer af van waar het werkelijk om gaat.
Is de westerse beschaving in gevaar en moet deze gered worden?
Onze levenskwaliteit is goed en lijkt – ondanks alle klaagzangen – stabiel, maar op dit moment zijn er enkele ernstige problemen. Onze bevolkingsgroei ligt onder het vervangingsniveau – tenminste als we er van uitgaan dat de mens een sterfelijk wezen blijft. Wat zeer de vraag is. De sociale samenhang verzwakt en maakt de maatschappij instabieler. Vooral de toenemende eenzaamheid onder jongeren en ook ouderen is bedreigend – wij mensen zijn een sociale diersoort, en eenzaamheid is even schadelijk voor de gezondheid als roken en matig overgewicht. Dit kan je zien als de natuurlijke evolutie van de westerse beschaving naar meer individualisme, maar wat dreigt is een soort samenleving als Solaria in de robotromans van wijlen Isaac Asimov: mensen, omringd door apparaten die ze bedienen, die elkaar nauwelijks nog zien. In feite zijn we bezig met het grootste sociale experiment in de geschiedenis van de mensheid. De resultaten zijn op bepaalde gebieden verontrustend.
Kan het christendom de westerse beschaving redden?
Om deze vraag te beantwoorden moeten we twee vragen bestuderen: wat zou er gebeuren als de grote meerderheid van de Nederlanders in praktiserende, gelovige christenen zou veranderen, en wat is er nodig om de grote meerderheid van de Nederlanders in deze staat te brengen?
Om de eerste vraag te beantwoorden, moeten we moderne gemeenschappen bestuderen waarin de grote meerderheid van de bevolking praktiserend christen is. In enkele plaatsen is dat het geval. Het voormalige eiland Urk, Volendam en Staphorst bijvoorbeeld. Inderdaad merken we dat er hier weinig eenzaamheid is en het aantal kinderen hoog. Opmerkelijk is ook dat de werkloosheid in deze gemeenten erg laag is ten opzichte van vergelijkbare gemeenten. Inderdaad lijkt de aanwezigheid van het christendom, vooral de streng-protestantse vorm, een positieve invloed te hebben op deze parameters.
Het gaat hier echter om kleine gemeenschappen. Grote steden, niet zozeer stadjes zoals Urk, zijn de voornaamste centra van beschavingen. De grote steden in Nederland zijn overwegend onkerkelijk. We hebben dus geen werkend model van een grotere stad met een overwegend praktiserend christelijke bevolking in Nederland. Die steden zijn er in het buitenland, bijvoorbeeld de Verenigde Staten wel. Hier springt de “meest christelijke stad” (gemeten aan het percentage mensen dat geregeld in de bijbel leest), de stad Chattanooga in de deelstaat Tennessee met een kleine 200 000 inwoners, er juist in negatieve zin uit. Het inkomen ligt hier lager en de misdaadcijfers hoger dan gemiddeld in de Verenigde Staten, mede door de ligging in het armere zuiden. Wel groeit de laatste jaren de economie hier als kool. Mogelijk is er een samenhang tussen deze twee factoren.
Dan de tweede vraag. Gesteld dat de terugkeer het christendom inderdaad de westerse beschaving kan redden, hoe zou deze terugkeer dan bereikt worden?
Meestal verspreiden godsdiensten zich via rolmodellen. Dit kunnen koningen of andere politieke leiders zijn, cultuurdragers of een andere vorm van elite. Heel soms, al is dit meer de uitzondering dan de regel, verspreidt zich een nieuwe godsdienst van onderop naar boven. Dit zien we bijvoorbeeld in de groei van het christendom in het Romeinse Rijk, waar het geloof vooral geliefd was onder de armen, vrijgelatenen en slaven. Op dit moment leidt het christendom in Nederland een ondergronds bestaan. De heersende politieke en culturele elite staat sceptisch tot ronduit negatief tegen het geloof.
De jury is er nog niet uit. Ik zal daarom twee filmpjes plaatsen, van felle voor- en tegenstanders.
Een nieuwe bevestiging door een Hongaars team van het bestaan van een nog onbekend boson, deze keer bij het verval van helium, doet vermoeden dat we een nog onbekend deeltje op het spoor zijn – en hiermee een deeltje dat niet in het Standaardmodel voorkomt. Als dit experiment wordt gereproduceerd.
Ontbrekende impuls
In 2016 deed het team metingen aan de terugval van een aangeslagen beryllium-8 kern. Aangeslagen atoomkernen bevinden zich op een hoger energieniveau dan kernen in de grondtoestand. Na verloop van tijd springen ze terug in de grondtoestand, waarbij ze de extra energie in de vorm van een deeltje, doorgaans een foton of deeltjespaar, uitzenden. Dit is een welbekend proces binnen de atoomfysica. We weten ook hoe atoomkernen zich in dit geval gedragen. Onder de ijzeren wet van behoud van impuls, moeten alle uitgezonden deeltjes een opgetelde impuls van nul hebben. Als bijvoorbeeld een deeltje onder een hoek van 15 graden naar rechts afbuigt, moet een even zwaar deeltje 15 graden naar links afbuigen, of bijvoorbeeld een half zo zwaar deeltje 30 graden naar links. Als deze optelsom niet meer klopt, moet er een ontbrekend deeltje zijn. Op deze manier is tachtig jaar geleden ook het neutrino ontdekt. Bij het radioactief verval van atoomkernen ontdekten de onderzoekers dat er een kleine hoeveelheid impuls ontbrak. Deze impuls bleek toe te behoren aan een nog onbekend deeltje, waarvan we nu weten dat dat dit het neutrino is.
Een vijfde natuurkracht kan mogelijk donkere materie en.of donkere energie verklaren. Bron: NASA
Dit is ongeveer wat de onderzoekers waarnamen bij de berylliumkernen. Deze vielen terug in de grondtoestand, bij uitzending van een onbekend deeltje. Dit deeltje viel in korte tijd uiteen in een elektron positronpaar. Het experiment werd in de jaren daarna herhaald, deze keer met een helium-4 kern. Ook hier bleek een onbekend deeltje met een vergelijkbare massa vrij te komen. Op grond hiervan vermoedt het team dat het om hetzelfde deeltje gaat, dat ze het ‘X17-boson’ hebben gedoopt.
We weten van het X17-deeltje dat het uiteenvalt in een elektron positronpaar en ongeveer 35 maal zo zwaar is als het elektron, iets onder de 17 MeV/c². Vandaar de voorlopige naam. Het deeltje reageert alleen met neutronen, niet met protonen, omdat het ‘protonfobisch’ zou zijn[3]. Dit gedrag is omgekeerd aan dat van fotonen, die wel reageren op protonen (en elektronen) maar niet op de elektrisch neutrale neutronen. Dit zou ook verklaren waarom dit deeltje tot nu toe niet ontdekt is.
Geen natuurkundige is er tot nu toe in geslaagd om binnen het standaardmodel een verklaring te vinden voor X17. Dat zou betekenen dat we voor het eerst een deeltje hebben waargenomen dat niet binnen het Standaardmodel past – en hiermee de poort opent naar nieuwe natuurkunde en een vijfde natuurkracht.
Hoe zeker zijn deze ontdekkingen?
De meetnauwkeurigheid is groot. De kans dat deze uitkomsten op toeval berusten is 7,1 sigma, m.a.w. kleiner dan 1 op de 400 miljard [2]. Dat, gecombineerd met het eerdere experiment, maakt dat we – uitgaande van het werk van deze groep – kunnen concluderen dat deze metingen valide zijn en er daadwerkelijk een nieuw, onbekend verschijnsel is waargenomen, dat tot nu toe niet met het bekende Standaardmodel is te verklaren. Het is niet uit te sluiten dat we een verklaring over het hoofd zien, al is deze kans klein. Met redelijk grote waarschijnlijkheid is hier dus sprake van ‘nieuwe natuurkunde’. Eindelijk. En dat nog wel buiten het enorme LHC-experiment, dat alleen het bestaan van het Higgs-boson aan heeft getoond.
Wel bestaan er binnen de natuurkundige gemeenschap de nodige twijfels over deze waarnemingen, vooral omdat deze groep al eerder soortgelijke claims deed, die deze – door gebruik van nauwkeuriger meetapparatuur – moest terugtrekken [4]. Hopelijk komt er snel een experiment van een andere groep, waarin deze waarnemingen worden bevestigd.
Wat zijn de gevolgen?
Net zoals het gedrag van een biljartbal prima te beschrijven is met Newtoniaanse middelbare school natuurkunde en het niet nodig is hier de relativiteitstheorie op los te laten, zal in het dagelijks leven deze ontdekking weinig gevolgen hebben. Op korte termijn. Zodra we er in slagen om vergelijkingen voor deze nieuwe natuurkracht op te stellen, dan opent dit nu nog ongekende mogelijkheden. Mogelijk kunnen we door middel van de nieuwe natuurkunde de raadsels van donkere materie en donkere energie blootleggen. Zouden we hier in slagen, en beide natuurverschijnselen leren te benutten, dan ligt het heelal voor ons open en mogelijk zelfs tot Kardashev-IV beschaving uit kunnen groeien. Mogelijk zullen de gevolgen beperkt blijven, zoals met bijvoorbeeld de ontdekking van het neutrino waar we nog vrij weinig mee kunnen.
Ons afweersysteem is een wonder van vernuft, maar in feite vinden onze lichamen acht miljard maal opnieuw tegelijk het wiel uit tegen dezelfde ziekteverwekker. Dit terwijl weerstand tegen bacteriën en virussen in feite neerkomt op een informatieprobleem. Zou dit slimmer kunnen?
Microbiële invasie
Hoe vredig de wereld om ons heen ook lijkt, op microbieel niveau is sprake van een onophoudelijke oorlog tussen ons lichaam en agressieve microben, tot we sterven. Ons lichaam kent verschillende strategieën om met gevaarlijke ziekteverwekkers af te rekenen. In ons beenmerg – strategisch gezien de veiligste plaats – worden bloedcellen, waaronder immuuncellen, gevormd. Zo ontwikkelen B-lymfocyten antilichamen, die binden met antigenen op het oppervlak van ziekteverwekkers en ze zo markeren (of soms direct uitschakelen). Deze gemarkeerde ziekteverwekkers worden vervolgens opgeruimd door witte bloedlichaampjes. Ook maakt ons lichaam oligopeptiden (zeer korte eiwitten, die maar uit een handjevol aminozuren bestaan) en vrije radicalen op de plaats van ontstekingen: de antibiotica van ons lichaam.
Mechanisme hoe B-cellen worden geprogrammeerd om de juiste antistoffen te maken. Bron: Arizona Science Center – https://askabiologist.asu.edu/b-cell, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=43455433
Immuunsysteem vaak te traag
Het leren herkennen van ziekteverwekkers en hier effectieve antilichamen tegen vormen, kost ons immuunsysteem tijd. Bij de een gaat dit sneller dan bij de ander. Gebeurt dit te laat, dan kan de ziekteverwekker zich vermenigvuldigen en anderen besmetten. Sommige ziekteverwekkers, zoals het beruchte Ebolavirus, vermenigvuldigen zich zo snel dat het immuunsysteem volkomen overrompeld wordt door een lawine van virusdeeltjes. De dood treedt dan binnen enkele dagen in, voor het immuunsysteem antistoffen heeft kunnen ontwikkelen. Zou het niet mogelijk zijn een ‘immunologisch internet’ op te zetten, waarbij gebruik wordt gemaakt van de kennis binnen het immuunsysteem van patiënten, om hiermee de immuunsystemen van anderen te trainen?
De effectiviteit van ons immuunsysteem staat of valt bij het herkennen van de chemische ‘vingerafdruk’ van de ziekteverwekkers. Vaccinatie is er op gericht om ons immuunsysteem te trainen door het bloot te stellen aan verzwakte ziekteverwekkers, of onschadelijke delen van ziekteverwekkers, bijvoorbeeld alleen de buitenkant van een virusdeeltje. Het duurt vaak lang om een effectieve vaccinatie te ontwikkelen, omdat niet iedere cocktail een sterke immuunrespons oproept. Maar wat, als we het immuunsysteem rechtstreeks zouden kunnen programmeren met een biologisch antivirusprogramma?
Hoe werkt het immuunsysteem?
Een vereenvoudigde weergave staat in het diagram boven, een meer uitgebreide uitleg op Wikipedia. Kort samengevat, en volgens de hoge heren biochemici waarschijnlijk schandalig vereenvoudigd, komt het hier op neer. B-cellen, met T-cellen, spelen een centrale rol in het immuunsysteem. Ons lichaam maakt gebruik van de biologische equivalent van machine learning. Er zijn honderdduizenden verschillende typen B-cellen, die elk een andere herkenningssequentie van aminozuren produceren. Deze herkenningssequenties komen door een randomproces tot stand. Deze unieke sequentie wordt buiten aan de cel in receptoren blootgesteld aan de buitenwereld: de milt en de lymfeknopen. Als ons lichaam een object als niet-lichaamseigen probleemgeval definieert, worden fragmenten hiervan gepresenteerd aan deze B-cellen. Als deze met de receptoren binden, is er een geschikt antigen gevonden. De helper-T cel geeft vervolgens een signaal aan de B-cel in kwestie om zich te vermenigvuldigen en te ontwikkelen tot plasmacel, waarvan de gevoeligheid voor het desbetreffende pathogeen met behulp van deze T-cel nog verder wordt opgevoerd. Deze plasmacellen produceren vervolgens grote hoeveelheden van de antilichamen. Enkele nakomelingen van deze B-cellen en T-cellen ontwikkelen zich tot geheugen-B cellen en geheugen-T cellen om, mocht er een toekomstige blootstelling aan dit pathogeen zijn, direct antistoffen in grote hoeveelheden te kunnen produceren.
Hoe zou je het immuunsysteem kunnen programmeren?
In feite willen we geheugen-B cellen en geheugen-T cellen met de juiste sequentie om te binden met een bacterie of virus. Deze sequentie, de paratoop, bestaat uit twee reeksen van ongeveer 5 tot 10 aminozuren. De reeks Iso-Leu-Leu-Ala-Try-Pro-Lys : Gly-Met-Ala-Cys-Iso-Val-, of liever gezegd: het oppervlak dat ontstaat als deze reeksen aminozuren worden gecombineerd, zou dan bijvoorbeeld binden met het koepokkenvirus, en hiermee een antistof zijn. In feite is dit erg weinig data. Als we in staat zouden zijn om naïeve B-cellen om te programmeren zodat ze deze paratopen zouden dragen, dan zouden we in staat zijn om specifieke antilichamen te laten produceren voor werkelijk elk bekend gevaarlijk virus of bacterie. Een andere, mogelijk haalbaarder strategie is om met behulp van m-RNA B-cellen de juiste antilichamen te laten produceren, of een implantaat deze antilichamen te laten produceren. Dit implantaat voedt je dan met de sequenties van alle bekende gevaarlijke pathogenen, zodat hier standaard altijd antilichamen voor in omloop zijn. Uiteraard moeten dan wel voorkomen dat deze, kunstmatige, antilichamen dan weer als lichaamsvreemd worden gezien….
Iets, ver weg in de duistere regionen van de Oort-gordel, schopt planetenbanen ernstig in de war. Pogingen om Planeet Negen te vinden zijn tot nu toe echter faliekant mislukt. Enkele astronomen komen nu met een gedurfde theorie. Planeet 9 is geen planeet van 15 aardmassa’s, maar in werkelijkheid een zwart gat. Een zwart gat met de massa van een ijsreus of kleine gasreus is klein in afmeting, vrijwel onzichtbaar en is stabiel. Kan dit kloppen? En moeten we ons zorgen maken door de nabijheid van dit allesvernietigende object?
De jacht op Planeet Negen
De ijsreus Neptunus werd laat in de negentiende eeuw ontdekt aan de hand van verstoringen in de planeetbaan van Uranus. Toch verklaarde Neptunus, en de later ontdekte algemene relativiteitstheorie, niet alle afwijkingen in planeetbanen. De speurtocht naar een nieuwe, onbekende planeet begon. Na de ontdekking van Pluto door Clyde Tombaugh in de dertiger jaren bleef het een tijdje stil. Pluto verkreeg beroemdheid als de laatste planeet. Betere telescopen onthulden dat Pluto veel te klein is om deze zwaartekrachtsafwijkingen te kunnen veroorzaken. Met 0,2 procent van de massa van de aarde is Pluto zes keer kleiner dan de maan. En: Pluto blijkt slechts de eerst ontdekte vertegenwoordiger van een klasse ijsachtige objecten, de dwergplaneten of plutino’s.
Tot nu toe zijn alle pogingen om Planeet Negen te vinden mislukt. Wel hebben we een profiel: het gaat om een object van ongeveer tien tot vijftien maal zo zwaar als de aarde[1]. Hiermee komt de massa in de buurt van de ijsreuzen Uranus en Neptunus. Een planeet met deze grootte is niet te missen. Onze telescopen zijn nu zo goed, dat zelfs op zeer grote afstand, een Neptunus-achtig object duidelijk zichtbaar zou moeten zijn.
Mini-zwarte gaten
Hoe verstop je vijftien aardmassa’s? Het voor de hand liggende antwoord: een zwart gat. Zwarte gaten zijn relatief klein, extreem compact en laten zelfs geen licht ontsnappen. Alleen: we kennen slechts zwarte gaten die groter zijn dan enkele zonsmassa’s, de overblijfselen van ineengestorte sterren of de enorme zwarte gaten (denk aan miljoenen zonsmassa’s) in het centrum van sterrenstelsels. In theorie zijn kleinere zwarte gaten, bijvoorbeeld met de massa van de maan of de aarde, stabiel. Hawkingstraling is te zwak om dergelijke zwarte gaten uit elkaar te laten vallen tussen het moment van het ontstaan van het heelal en nu. Alleen kennen we geen realistisch mechanisme om dergelijke mini-zwarte gaten te scheppen.
Dat we een dergelijk mechanisme niet kennen, hoeft echter niet te betekenen dat dat mechanisme (en daarmee mini-zwarte gaten) niet bestaat. Onze kennis is verre van volledig. Het zal niet de eerste keer zijn dat we iets totaal onverwachts ontdekken.
Kleine zwarte gaten, bijvoorbeeld met de massa van Neptunus, zijn zo groot als een voetbal en daarmee onzichtbaar van grote afstand. – Wikimedia Commons
Hoe kunnen we een mini-zwart gat waarnemen?
De diameter van de waarnemingshorizon van een zwart gat is recht evenredig aan de massa. Als de zon samengeperst zou worden tot een zwart gat, zou de waarnemingshorizon een doorsnede hebben van zes kilometer. De aarde zou een zwart gat opleveren met de grootte van een forse knikker, 18 mm doorsnede. ‘Planeet Negen’, met vijftien aardmassa’s, zou dus een doorsnede hebben van 1,8 x 15 = 27 cm. Dit is uiteraard veel te klein om op deze enorme afstand waar te kunnen nemen. Dit zou verklaren, waarom we “Planeet Negen” nog niet hebben gevonden. Er bestaat echter een manier om dergelijke zwarte gaten indirect waar te nemen. Ze verbuigen namelijk de ruimte om zich een zeer sterk. Met andere woorden: er ontstaat een zwaartekrachtslens. Dit zwaartekrachtslens-effect is wel vrij goed waar te nemen met moderne telescopen. Sterposities gaan namelijk verschuiven, als een mini-zwart gat (of ander zwaar object) tussen een ster en de telescoop beweegt. Dit is precies wat het Poolse onderzoeksprogramma Optical Gravitational Lensing Experiment (OGLE) waargenomen heeft, elders in het Melkwegstelsel. Zware objecten met een massa rond de vijf aardmassa’s blijken door het Melkwegstelsel te zwerven. Dit kunnen zwerfplaneten zijn, de conventionele verklaring. Maar wat, als het in werkelijkheid primordiale zwarte gaten, overblijfselen van de Big Bang, zijn? En als de zon één van deze zwarte gaten heeft ingevangen?
Als Planeet Negen inderdaad in werkelijkheid een zwart gat is, dan zouden we een sterk lenseffect moeten kunnen waarnemen op relatief korte afstand van de aarde. Dat zou inhouden dat een bewegende telescoop, bijvoorbeeld aan boord van een satelliet, een sterke verschuiving van de zwaartekrachtslens zou waarnemen. Dit effect is te vergelijken met bijvoorbeeld dat van de schijnbare cirkelvormige beweging die nabije sterren als Alfa Centauri maken in de loop van een jaar. Dit weerspiegelt de veranderende positie van de aarde in de loop van het jaar. Door de auteurs wordt nog een tweede mogelijkheid genoemd. Als bepaalde theorieën over donkere materie juist zijn, moet er gammastraling vrij komen als donkere materie in het zwarte gat valt. Dit kan waar worden genomen als een zwakke gammabron.
Moeten we ons zorgen maken, als blijkt dat Planeet 9 inderdaad een zwart gat is?
Nee. De omloopbaan van ‘planeet 9′ is voor zover we weten, stabiel. Een zwart gat van enkele aardmassa’s dat in de buurt van de aarde zou komen zou inderdaad een verwoestende uitwerking hebben op onze planeet, maar dat zou een ’traditionele’ superaarde of ijsreus die de aarde zo dicht nadert ook hebben, puur en alleen door het enorme zwaartekrachtsveld. Er is alleen een indirect gevaar. Banen van kometen en planetoïden in de buurt kunnen richting het binnenste deel van het zonnestelsel worden afgebogen. Inslagen van planetoïden hebben in het verleden verwoestende gevolgen gehad op de aarde. Denk aan het uitsterven van bijna alle dinosauriërs en andere groepen dieren, rond de 65 miljoen jaar geleden.
Overvloedige energie
De nabijheid van een zwart gat zou juist goed nieuws zijn (zie deze video). Niet alleen zou het spectaculaire experimenten mogelijk maken. Zwarte gaten behoren namelijk tot de efficiëntste energieomzetters die we kennen. Als materie in een spiraalvormige baan in het zwarte gat valt en we al deze energie af konden tappen, zou in dit theoretische geval zo’n 6 procent (bij een stilstaand zwart gat) tot 42% (bij een zeer snel roterend zwart gat) van de massa in pure energie omgezet kunnen worden. Ter vergelijking; kernfusie zet slechts 0,7% van de massa om in energie. Zelfs in het ongunstigste geval van 6%, zou dit een zeer overvloedige energiebron betekenen. Het netto wereldenergieverbruik ligt in 2019 rond de 115 000 TWh. In massa uitgedrukt is dit 4,6 ton, het gewicht van een olifant. Als we zes procent van massa in energie konden omzetten, zou dit slechts 77 ton massa, willekeurige massa want zwarte gaten zijn niet kieskeurig, per jaar vergen om de gehele aarde een jaar van energie te voorzien. Dit is ongeveer het gewicht van een kleine blauwe vinvis. Per jaar. Kortom: we zouden wel eens onverwacht veel plezier van een zwart gat kunnen hebben.
Met de dichtstbijzijnde ster met een planetenstelsel, Alfa Centauri, op een duizelingwekkende 4,2 lichtjaar afstand, ziet het er op het eerste gezicht somber uit voor de mogelijkheden om buitenaards leven te detecteren vanaf hier. Alleen met telescopen kunnen we meer te weten komen van deze verre werelden, zowel direct, door ze waar te nemen en hun licht te analyseren, als indirect, bijvoorbeeld omdat ze de ster waar ze om heen draaien verduisteren of laten schommelen.
Biofluorescente organismen. Bron: D. Gruber et al., Wikimedia commons
Toch blijken er soms, zoals nu, opmerkelijke manieren te bestaan waarop we kennis kunnen ontfutselen aan de natuur. Denk bijvoorbeeld aan het huzarenstukje van een groep astronomen, die exoplaneten ontdekten rond een ster in een naburig sterrenstelsel op vele miljoenen lichtjaren afstand, door de intensiteit van het sterrenlicht te meten. Dit geldt ook voor het ontdekken van buitenaards leven en vooral planten.
Biofluorescentie op buitenaardse werelden
Als een buitenaards ecosysteem planeetwijd aanwezig is, heeft dat gevolgen voor de intensiteit en kleur van licht, afkomstig van deze planeet. Welk ecosysteem ook aanwezig is, het heeft energie nodig om voort te bestaan en de meest overvloedige (en daarmee logische) bron van energie is straling van de zon, waar de planeet omheen roteert. Op aarde heeft fotosynthese zich meerdere keren onafhankelijk van elkaar ontwikkeld. Het is daarmee aannemelijk dat extraterrestriële plantaardige organismen dat ook zullen doen. En waar er pigmenten zijn om elektromagnetische straling te absorberen en om te zetten in chemische energie, is er ook fluorescentie. Biofluorescentie. Zullen we door dit bijzondere verschijnsel in staat zijn om vast te stellen dat we niet alleen zijn in het enorme heelal? Deze video gaat hier nader op in.
Wat is biofluorescentie?
Sommige moleculen stralen licht uit als ze licht (of andere elektromagnetische straling, zoals ultraviolet) geabsorbeerd hebben. Fosforescernde materialwn blijven nagloeien, waar fluorescerende materialen direct het licht van een andere golflengte (doorgaans langer dan die van de binnenkomende straling) uitstralen. Biofluorescentie is fluorescentie die optreedt bij levende organismen. Op aarde komen veel biofluorescerende organismen voor, onder andere in de diepzee. Mooie voorbeelden van biofluorescentie op aarde komen in deze video aan de orde.
Geen dag gaat er voorbij of we zijn ons bewust van de tijd. Klokken, kalenders en de alomtegenwoordige smartphones herinneren ons voortdurend aan het bestaan van de tijd. Maar hoe alledaags en vertrouwd tijd ook is, we begrijpen nog steeds niet de diepere achtergronden van dit schijnbaar zo alledaagse verschijnsel.
Tijd kan je meten met bijvoorbeeld een horloge, zoals hier gefotografeerd door Isabelle Grosjean ZA , Wikimedia Commons
Het raadsel tijd
Hoewel we tijd nu nauwkeuriger kunnen meten dan ooit tevoren, tot op attoseconden nauwkeurig, blijft het nog steeds een van de raadselachtigste fenomenen in de natuurkunde. Wat is tijd precies en waarom gaat deze altijd vooruit en niet achteruit? Waarom is op kwantumniveau tijd omkeerbaar en op grotere schaal niet? Waarom is er een onlosmakelijk verband tussen ruimte, tijd en de lichtsnelheid?
Pittige raadsels, waar natuurkundigen zich nog steeds het hoofd over breken. Zullen we ooit het geheim achter het bestaan van de tijd kraken, of zal het antwoord op onze vragen voor eeuwig verborgen blijven in het domein van de metafysica?
In deze video wordt een tipje van de sluier opgelicht.
Bij Europese bankiers breekt het koude angstzweet uit, nu een eurosceptische regering schuld als pakketjes bankbiljetten, mini-BOT, in omloop wil brengen. Is dat terecht, of moeten de Italianen juist lof toegezwaaid krijgen voor hun oplossing van de schuldencrisis?
Hoge staatsschuld
Italië kampt met een hoge schuldenberg. De Italiaanse staat heeft voor 131% van de grootte van het geschatte Italiaanse BNP geleend. Ter vergelijking. dit is relatief gezien het dubbele van de Nederlandse schuld en een derde meer dan de Belgische schuld.
Op dit moment zijn de rentes op euroleningen laag, tussen de één en twee procent, waardoor de rentebetalingen nog enigszins op te brengen zijn: rond de tien procent van het overheidsbudget.
Dit kan echter ieder moment veranderen. Zo zijn er periodes geweest waarin de rente vier tot vijf procent was. In dat geval zal Italië gewurgd worden door de enorme rentelast, die een derde van het overheidsbudget op zal slokken.
Wat is de Mini-BOT?
De Mini-BOT is een soort bankbiljet in euro’s, in coupures van 1 euro tot 500 euro’s en zijn als zodanig straks ook te gebruiken binnen Italië. De Italianen plannen om 70 tot 100 miljard euro in de vorm van Mini-BOT in omloop te brengen [1]. Er is één belangrijk verschil met de normale bankbiljetten,die door de Europese Centrale Bank worden uitgegeven. De Italiaanse Mini-BOTs zijn stukjes staatsschuld en kunnen worden gebruikt om belasting mee te betalen. Als zodanig zijn ze erg nuttig voor Italianen, maar minder voor buitenlanders. Anders dan op normale staatsobligaties,. hoeft Italië geen cent rente te betalen op de Mini-BOTs. Door deze slimme coup slaat de Italiaanse staat maar liefst drie vliegen in één klap. Tegelijkertijd laat dit de Europese bankiers werkelijk schuimbekken van woede. Waarom?
Wat zijn voor- en nadelen van de Mini-BOT?
Het eerste voordeel van de Mini-BOT is uiteraard dat een deel van de staatsschuld nu renteloos wordt. Deze dekt namelijk de Mini-BOT biljetten. Vanzelfsprekend betekent dit minder belastinginkomsten het daarop volgende jaar, maar het alternatief was geweest dat dit geld geleend werd op de kapitaalmarkt. Hiermee haalt de Italiaanse staat als het ware de belastinginkomsten een jaar naar voren, wat een lieve duit aan rentekosten scheelt.
Het tweede voordeel is dat de Mini-BOT niet meetelt voor het batig EMU-saldo. Italië kan extra geld in omloop brengen zonder dat dit de kredietwaardigheid -op papier- van het land noemenswaard aantast. Uiteraard vormt de Mini-BOT wel degelijk een schuld, zij het een binnenlandse schuld, maar het biedt Italië op deze manier extra speelruimte.
Het derde voordeel is dat de Mini-BOT niet buiten Italië te gebruiken is. Dat maakt het voor Italianen extra aantrekkelijk om hun geld in Italië uit te geven in plaats van over de grens. Anders dan geleende euro’s, kunnen Mini-BOTs niet over de grens lekken.
Voorgestelde ontwerpen voor de Mini-BOT.
Het vierde voordeel is dat er door slijtage, verzamelaars en in oude sokken, mini-BOTs zullen verdwijnen. Dat komt overeen met kwijtgescholden schuld.
Het vijfde, meest doortrapte voordeel is, dat Mini-BOTs zogeheten slecht geld zijn. De economische Wet van Gresham leert ons dat slecht geld, goed geld verdrijft. Een goudstuk is bijvoorbeeld erg goed geld. Ook al zou door een grote ramp de economie in elkaar storten, dan zouden goudstukken nog steeds erg gewild zijn. Als jij een goudstuk hebt, stop je dat liever in je kous, dan dat je er een zak aardappels van koopt. Naast hun nominale waarde, vertegenwoordigen goudstukken namelijk ook de waarde van het goud dat er in zit. De euro is een harde valuta. Hij wordt in de eurozone en een groot deel van de rest van de wereld graag aangenomen. Mini-BOTs worden alleen in Italië geaccepteerd. Dat betekent, dat Italianen liever Mini-BOTs dan euro’s uit zullen geven en hun euro’s in hun oude sok stoppen. Of ze in de rest van Europa dumpen. Dat veroorzaakt inflatie in de rest van Europa.
Kortom: door de introductie van de Mini-BOT kan Italië de zwarte piet naar de rest van Europa verschuiven.
Kan ons gehele geldstelsel niet op het Mini-BOT principe worden gegrondvest?
In het huidige geldstelsel zijn bankiers de geldscheppers. Als iemand geld leent bij een bank, leent de bank dit geld weer van de ECB. Dat geld ontstaat op dat moment uit het niets. Aan het ene kant van de streep staat het geld, aan de andere kant een evengrote schuld. Als alle schulden zouden worden afbetaald, zou er geen cent aan geld meer in omloop zijn. Het principe achter de Mini-BOT maakt dat uit staatsschuld, geld ontstaat. De twijfelachtige bankiers als tussenpersonen zijn niet meer nodig. Ook zouden er geen economische crises meer ontstaan, omdat de staat, als deze tekort komt, extra gaat lenen, met andere woorden: biljetten gaat drukken. De liquiditeit blijkt op deze manier gehandhaafd. Nadeel is uiteraard dat de staat, Zimbabwe-stijl, flink kan bijdrukken en hiermee hyperinflatie veroorzaken. Daarom moeten er meerdere valuta’s naast elkaar bestaan om de overheid scherp te houden.
Wickramasinghe did it again. Een gedurfde hypothese van de usual suspect veronderstelt dat de Cambrische explosie, waarbij een zeer grote variëteit aan diersoorten ontstond, is veroorzaakt door het inzaaien van de aardse biosfeer door buitenaards leven. Kan deze theorie kloppen? Wat zijn de implicaties?
De raadselachtig snelle opkomst van het leven
Alle bekende op cellen gebaseerde levensvormen op aarde, van de mens tot bacteriën, stammen af van één enkele voorouder: de Last Universal Common Ancestor of LUCA die 3,8 miljard jaar geleden leefde. LUCA was verrassend compleet. Genetici hebben tweeduizend micro-organismen (zowel bacteriën als archaeae) uitgeplozen en vastgesteld dat LUCA naar alle waarschijnlijkheid een organisme was dat in staat was de gassen koolstofdioxide, waterstof en stikstof te binden en in complexe biochemische verbindingen om te zetten[1] ex. [2]. Geen geringe prestatie voor zelfs een hedendaagse bacterie. Al denken sommige collega’s van het team dat LUCA maar half-levend was en voor een deel gebruik maakte van een natuurlijke gradiënt in een onderzeese heetwaterbron om zo op chemische wijze de energiedrager ATP te produceren [1]. Wel wordt door wetenschappers vermoed dat de hoogstwaarschijnlijk drijvende kracht achter het metabolisme van LUCA, de Wood-Ljungdahl stofwisselingsroute, een abiotische oorsprong heeft. Maar waar kwam LUCA vandaan?
Panspermie
Panspermie veronderstelt dat het leven van de ene planeet naar de andere kan reizen. Weliswaar is het heelal (en zeker het heelal van vier tot vijf miljard jaar geleden) een uitermate ongastvrije plek voor onbeschut leven – denk aan kosmische straling, supernova-uitbarstingen en dergelijke), maar de enorme grootte maakt dit meer dan goed. Alleen al ons eigen sterrenstelsel biedt onderdak aan naar schatting tientallen miljarden aardachtige planeten en een factor miljard maal zoveel kometen. Dat maakt het biljoenen malen waarschijnlijker dat er ergens leven ontstaat.
Octopussen vormen een van de raadselachtigste diergroepen. Zijn ze buitenaards? Bron: Wikimedia Commons
Dat is ook nodig. Uit fylogenetisch onderzoek ([3] e.a.) blijkt, dat LUCA in feite te complex is om in het korte tijdsvenster (200 miljoen jaar) tussen de vorming van een vaste aardkorst (minder dan 4,0 miljard jaar geleden) en de oudste vondst van sporen van leven (3,8 miljard jaar geleden) te kunnen zijn ontstaan uit eenvoudige moleculen.
Panspermie maakt zowel het tijdsvenster (tien miljard jaar, honderd maal zo groot) als het aantal mogelijke plekken (vele biljarden in plaats van één) voor de ontwikkeling van leven veel groter. Vooral grotere waterrijke objecten bieden een goede bescherming tegen kosmische straling – waterijs is voorgesteld als effectief schild voor ruimtevaartuigen.
Cambrische Explosie vanwege aliens?
De geschiedenis van het leven op aarde was het grootste deel van de tijd vrij saai. Meer dan twee miljard jaar waren er alleen eencelligen zonder celkern. Pas anderhalf miljard jaar geleden ontstonden organismen met een celkern en zeshonderd miljoen jaar geleden brak de Cambrische Explosie uit. Hierbij ontstonden er in vrij korte tijd zeer veel verschillende diergroepen uit wat daarvoor eenvoudige wormen en holtedieren waren. Te toevallig om een natuurlijke oorzaak te hebben, stellen de nogal omstreden Wickramasinghe en enkele collega’s in een nieuw artikel [4]. Vooral de absurde complexiteit van octopussen – de slimste ongewervelde dieren, slimmer zelfs dan veel zoogdieren – zien ze als bewijs dat uit een verre buitenaardse oceaan eieren van deze dieren richting aarde zijn gelanceerd in een ijzige interstellaire komeet á la Oumuamua.
Kunnen ze gelijk hebben?
Hoe complexer een organisme, hoe meer energie het verbruikt. Buiten de Goldilocks-zone van een ster is er maar weinig energie beschikbaar. Levende organismen moeten de enorme interstellaire afstanden – denk aan honderdduizenden malen de afstand tussen de zon en de aarde voor de dichtstbijzijnde exoplaneten – dus in slaaptoestand doorbrengen. Bij de enorme tijdschaal waar we nu over spreken – tienduizenden jaren of meer – neemt de kans op beschadigingen drastisch toe. Organismen moeten deze beschadigingen kunnen repareren. Dat vereist een vorm van rustmetabolisme, dus energieverbruik. Bacteriën of andere micro-organismen kunnen dit in principe. Er zijn aardse bacteriën tot leven gewekt die 250 miljoen jaar lang in slaaptoestand verkeerden. Mogelijk zouden ook tardigraden, beerdiertjes, het zo lang volhouden in een energiearme omgeving. Complexe organismen zoals octopussen zouden over onvoldoende energie beschikken in de vloeibare kern van een komeet. Hun cellen zijn veel complexer dan die van bacteriën. Een andere variant genoemd in het artikel, exo-retrovirussen die de Cambrische Explosie zouden hebben veroorzaakt, is dan waarschijnlijker. Zij het dat die retrovirussen dan wel aardse organismen zouden moeten kunnen aantasten. Dit is alleen waarschijnlijk als panspermie zeer regelmatig voorkomt. De standaardverklaring voor de Cambrische Explosie, een hoger zuurstofgehalte waardoor er meer energie beschikbaar kwam voor complexe dieren, is een logischer verklaring.
Octopussen wijken genetisch gesproken inderdaad sterk af van de rest van de ongewervelden, maar toch is er een duidelijke verwantschap met de rest van het aardse leven.[5] Het is niet nodig om een buitenaardse herkomst te veronderstellen voor deze dieren om hun bestaan te verklaren. [5] gaat uit van een splitsing van de rest van de inktvissen ongeveer 270 miljoen jaar geleden. Mogelijk is het in octopussen aangetroffen unieke, haast Lamarckiaanse gedrag van messenger RNA’s verantwoordelijk voor deze unieke evolutie.
