Bevolkingsdichtheid over de hele wereld
Op deze video is goed te zien hoe de wereldbevolking zich heeft ontwikkeld en zal ontwikkelen in de komende twintig jaar. Elke miljoen mensen wordt voorgesteld door één puntje.
Een beetje verontrustend? Wel, dit wordt bedoeld met ‘bevolkingsexplosie’. Zo gek is het idee dus niet om iets aan de enorme bevolkingsgroei te doen. Op dit moment gebruiken we de hulpbronnen van de aarde veel sneller dan deze aangevuld worden. In Europa, Japan en Rusland is het probleem nu onder controle, maar vooral in het Midden Oosten, Pakistan en Afrika is de bevolkingsgroei nog steeds enorm.
Volgens de Gaia-hypothese van James Lovelock vormt de aardse biosfeer een superorganisme, Gaia, dat de leefomstandigheden op aarde optimaal probeert te houden. Niet iedereen is het eens met dit weldadige beeld. Volgens paleontoloog Peter Ward is Moeder Natuur een suïcidale sadiste die om de honderd miljoen jaar een poging doet om alles wat uit meer dan één cel bestaat te vergiftigen: de Medea-hypothese, genoemd naar de mythologische Griekse tovenares Medea die haar eigen kinderen vermoordde. Wie heeft er gelijk? Of is er een betere hypothese?
De Gaia-hypothese in het kort Volgens de theorie van atmosferisch chemicus en uitvinder James Lovelock (de ontdekker van de verwoesting van de ozonlaag door CFK’s) is ons ecosysteem een stabiel systeem dat, net als een levend organisme, er altijd naar streeft een optimale evenwichtstoestand te bereiken. Stijgt bijvoorbeeld het kooldioxidegehalte in de lucht teveel, dan zullen planten en algen harder groeien en hierdoor de kooldioxide opnemen.
Welkom op de lieflijke planeet Madeliefjeswereld, waar het evenwicht tussen witte en zwarte madeliefjes de temperatuur binnen de perken houdt.
Hij bedacht een simpel model, Madeliefjeswereld (Daisy World), waarmee hij aantoonde dat op zich volkomen normale ecologische processen toch een inwendige thermostaat in een ecosysteem konden inbouwen.
Op Madeliefjeswereld komen maar twee soorten planten voor: witte en zwarte madeliefjes. Zwarte madeliefjes maken efficiënt gebruik van zonlicht en doen het daarom goed bij lage temperaturen. Witte madeliefjes beschermen zichzelf tegen teveel zonlicht door dit te reflecteren en doen het daarom goed bij hoge temperaturen.
Als de zon van Madeliefjeswereld heter wordt, krijgen witte madeliefjes een ecologisch voordeel. Er komen daarom dan veel meer witte madeliefjes, waardoor Madeliefjeswereld meer licht gaat weerkaatsen en de temperatuur weer daalt. Andersom: daalt de hoeveelheid zonneschijn, dan krijgen de zwarte madeliefjes de overhand – en wordt meer licht geabsorbeerd, wat Madeliefjeswereld warmer maakt.
Kortom: de concurrentie tussen witte en zwarte madeliefjes houdt Madeliefjeswereld leefbaar. Uiteraard kent ook dit systeem zijn grenzen: is de hele planeet bedekt met witte of zwarte madeliefjes, dan zal een verdere stijging of daling van de temperatuur leiden tot het uitsterven van alle madeliefjes. Lovelock waarschuwt hier ook voor.
Op aarde komen er volgens Lovelock vergelijkbare processen voor. De oceaanstromen en waterhuishouding vormen volgens Lovelock de bloedsomloop van de aarde. De organismen van de aarde houden de planeet in evenwicht en als mensen een andere planeet terraformeren, is dat slechts een methode van Gaia om zichzelf te vermenigvuldigen.
Volgens Lovelock en andere aanhangers van de Gaia-hypothese is het leven de reden dat hier op aarde nog vloeibaar water voorkomt en leefbare omstandigheden heersen, terwijl onze zusterplaneet Venus een kokende hel is en Mars een bevroren woestijn. Hij denkt dat als wij mensen doorgaan met het verwoesten van de biosfeer, Gaia terug zal slaan en vernietigende ziekten of natuurrampen op ons af zal sturen om af te rekenen met deze gevaarlijke plaag.
De Medeahypothese: Moeder Aarde als gestoorde kindermoordenaar Niet iedereen is het eens met Lovelocks spirituele visie op de aardse biosfeer. Volgens paleontoloog Peter Ward zijn er in de lange geschiedenis van de aarde meerdere catastrofes aan te wijzen die direct werden veroorzaakt door het leven zelf: de Medea Hypothese.
Medea vermoordde haar twee zoontjes om wraak te nemen op haar overspelige echtgenoot Iason.
In het Precambrium, het tijdvak vanaf het ontstaan van de aarde (4600 miljoen jaar geleden) tot zeshonderd miljoen jaar geleden, bestond de atmosfeer van de aarde voornamelijk uit het broeikasgas kooldioxide. Dit hield de planeet warm in de tijd dat de zon nog niet zoveel kracht had. Na het ontstaan van leven dat leefde van kooldioxide en zonlicht daalde het CO2 gehalte drastisch. Het resultaat: een vernietigende ijstijd waarin de hele planeet werd bedekt met honderden meters dik ijs. Dit gebeurde minstens twee keer: tijdens het Huronian, 2,7 miljard jaar geleden en later, tijdens het Cryogeen (790–630 miljoen jaar geleden).
Ook enkele latere uitsterfgolven waren volgens Ward het resultaat van biologische processen. Zo waren er vijf gevallen waarin het leven vergiftigd werd door zwavelwaterstof (o.a. de grootste uitsterfgolf ooit van 251 miljoen jaar geleden).
Gevecht tussen Gaia en Medusa Misschien is een iets ingewikkelder model beter. Er bestaan op aarde eigenlijk twee ecosystemen: een anaeroob, zuurstofarm milieu zoals op de vroegste aarde waarin het leven is ontstaan en ons huidige, zuurstofrijke milieu dat het grootste deel van de aarde, enkele zuurstofloze poelen en spleten uitgezonderd, beheerst.
We zouden onze zuurstofwereld Gaia kunnen noemen en de voor ons onleefbare wereld van methaan, zwavelsulfide en kooldioxide Medusa. Waarschijnlijk denkt een anaerobe levensvorm heel anders over die naamgeving en de grote uitsterfgolf die de overgang naar een zuurstofwereld inluidde, maar had hij dan zelf maar moeten evolueren tot intelligent wezen.
Ook zou hij Medusa, een slangachtig monster, waarschijnlijk aardiger hebben gevonden dan de mensachtige godheid Gaia: de meeste meercellige anaerobe dieren zien er uit als wormen of kwalletjes.
Gewoonlijk wint Gaia, het jongere zusje van Medusa. Fotosynthese produceert grote hoeveelheden voedsel en energie voor het ecosysteem. Medusa moet het doen met vulkanisme, chemosynthese en spontaan ontstane voor bacteriën eetbare moleculen. Deze energiebronnen leveren maar een miezerig bestaan op: 98% van alle energie op aarde wordt geleverd door de zon. Geen wonder dat Medusa zich moet verstoppen in de diepzee en diepe, onherbergzame spleten, waar het ecosysteem het overigens goed doet. In feite zit er onder de aarde waarschijnlijk zelfs meer biomassa dan daarboven: rotsbewonende, anaerobe eencelligen zoals archaeae en andere extremofielen.
Medusa, een monster met een slangenhoofd, geschilderd door Carvaggio.
Het succes van Gaia betekent ook haar ondergang. Wordt Medusa gevoerd met grote hoeveelheden voedsel (dode planten en dieren), dan schuift de grens tussen Medusa en Gaia naar boven tot bij de zeeoppervlakte. Er komen bij de anaerobe afbraak in de diepzee grote hoeveelheden kooldioxide, methaan en giftige zwavelwaterstof vrij. Dat laatste gas verstikt het grootste deel van het Gaiaanse leven in zee en op het land, wat ook weer anaeroob wordt afgebroken en zo Medusa verder laten groeien.
Echter: Gaia slaat terug. Groene planten hebben geen zuurstof nodig maar zijn dol op kooldioxide. Ze stoten grote hoeveelheden zuurstof uit die korte metten maken met de giftige gassen in het zeewater (er zit zoveel zuurstof in de lucht dat zelfs de afbraak van alle biomassa die nog niet kan vernietigen). Medusa trekt zich weer mokkend terug diep onder de zeespiegel. De weinige overlevenden van Gaia koloniseren het opengevallen land.
Elke grote uitsterfgolf betekent gewoonlijk weer een spurt voor de evolutie. Zo was de voorouder van de dinosauriërs één van de weinige overlevenden van de Grote Uitsterfgolf. Pas toen de dino’s het loodje legden kregen zoogdieren en vogels de kans zich te ontwikkelen tot een groot aantal soorten.
Het kleine land Japan is wereldkampioen robuuste, nauwkeurige techniek en robotica. Hét recept voor succesvolle ruimtevaart. En voor grondstoffen.
Japan, opgesloten tussen een vijandige reus en de zee
De ligging van Japan, een geïsoleerde eilandengroep ten oosten van het machtigste land van Azië, maakt dat het land geopolitiek gesproken maar weinig kanten op kan, behalve omhoog.
De geïsoleerde ligging van Japan maakt dat het land maar weinig kanten op kan.
Het bewoonbare deel van de Japanse archipel is maar anderhalf keer zo groot als Nederland. het land beschikt nauwelijks over grondstoffen. De sterke opkomst van China vermindert op dit moment de Japanse invloed in de regio, die toch al vijandig tegen de Japanners staat vanwege het oorlogsverleden.
Wereldkampioen robotica
De Japanse bevolking veroudert nog sneller dan hier en men wil problemen zoals in Europa met slecht integrerende gastarbeiders voorkomen. De reden dat de Japanners prioriteit geven aan de ontwikkeling van robotica.
Robots zijn om meerdere redenen geknipt voor ruimtevaart. Ze vereisen slechts een energiebron, niet een complex leefsysteem zoals mensen en kunnen veel extremere omstandigheden, denk aan dodelijke radioactiviteit, hitte en koude, verdragen dan mensen.
Extreem kwaliteitsbewustzijn
De reden dat Japanse auto’s veel populairder zijn in Afrika dan bijvoorbeeld Europese auto’s is dat ze nauwelijks storingen vertonen. Dit is het gevolg van een andere Japanse eigenschap: de obsessie met kwaliteit die zijn oorsprong vindt in de Japanse zen-filosofie.
Werken is in Japan een vorm van mediteren waarbij het werk zo volmaakt mogelijk uitgevoerd moet worden.
De Japanse zen-filosofie inspireerde niet alleen deze tuin, maar ook het Japanse kwaliteitsbewustzijn.
Deze eigenschap komt zeer van pas bij het bouwen van extreem complexe systemen als ruimteschepen. Het was dan ook een kwestie van tijd voor de Japanners zich realiseerden wat voor hun land de meest voor de hand liggende en effectiefste toekomststrategie is. De rest van het zonnestelsel, denk alleen al aan de planetoïdengordel, is namelijk bezaaid met die grondstoffen waar de Japanse industrie om schreeuwt. Na een serie mislukkingen in het begin hebben de Japanners nu NASA-technieken gekopieerd en zijn die nu aan het vervolmaken.
Slim gebruik van beperkte hulpbronnen
Japan beschikt niet over de enorme hulpbronnen van de Verenigde Staten of over een groot leger om die elders te gaan roven. De Japanse ruimtevaartorganisatie JAXA heeft een jaarlijks budget van drie miljard euro, minder dan een tiende van NASA en minder dan de helft van dat van ESA, de Europese ruimtevaartorganisatie.
IKAROS, het Japanse zonnezeil plus zonnepaneel. Bron: JAXA
Toch zijn er opmerkelijke successen geboekt. Japan lanceerde april 2010 het eerste werkende zonnezeil, IKAROS, met een doorsnede van twintig meter en 7,5 micrometer dik. Het zonnezeil is tegelijkertijd ook een zonnepaneel en levert waardevolle kennis voor betere zonnepanelen op.
De opvolger van Ikaros, uitgerust met ionenmotor en een zonnezeil van 50 meter doorsnede, gaat later dit decennium naar Jupiter en de Trojanen – een wolk grondstofrijke asteroïden in de Lagrangepunten op de omloopbaan van Jupiter.
Jupiter zelf is een enorme schatkamer van schaars helium.
Mijnbouw in de Trojanen Slagen de Japanners er in een zichzelf replicerende mijnbouwrobot te ontwikkelen en die op de Trojanen te laten landen, dan zou Japan wel eens schatrijk kunnen worden van de opbrengsten. Vermoedelijk wordt dat een vervolgproject als na de missie van eind dit decennium de minerale samenstelling van de Trojanen bekend is.
Maanbasis In Japan bestaan al langer plannen voor een onbemande maanbasis, gepland in 2020, die grondstoffen voor de Japanse industrie oogst. De maan is maar 1,3 lichtseconde ver weg, dus robots op de maan kunnen direct vanuit Japan bestuurd worden. Er is al een proces uitgedokterd om maanbeton te maken. De kosten: twee miljard euro, nog niet eens een halve Betuwelijn dus.
Zo moet de geplande Japanse maanbasis er uit komen te zien. Bron: JAXA
De maan beschikt over veel titanium, andere schaarse metalen en vermoedelijk veel helium-3. De wedloop voor de maan is nu pas echt ingezet nu ook China en India (India zit met hetzelfde probleem als Japan: weinig geld en grondstoffenschaarste) missies naar de maan sturen. Hopelijk zullen dan ook de Europeanen uit hun winterslaap ontwaken.
Wij hebben namelijk een vergelijkbaar probleem als Japan en India: weinig grondstoffen en we hebben ook geen zin ze met grof geweld uit andere landen te gaan halen. Samenwerken met de VS en beide democratisch geregeerde landen zou wel eens veel op kunnen leveren.
Door biotechnologie slagen we er mogelijk in om dieren te ontwikkelen waarbij voeren niet meer nodig is.
Op dit moment zijn er al enkele diersoorten, alle ongewerveld, die samenwerken met eencelligen die in staat zijn tot fotosynthese. De meeste dieren die samenwerken met algen huisvesten de eencelligen in hun lichaam, waar ze de suikers oogsten die de algen aanmaken.
Zeeslak op weg naar plantenbestaan
Het grootste succesverhaal is de zeeslak Elysia chlorotica. Deze slak in de vorm van een blad is in staat om zelf chlorofyl, het groene pigment in planten dat zonlicht invangt, aan te maken.
De zeeslak Elysia chlorotica maakt zijn eigen voedsel uit zonlicht. Alleen een beginpopulatie aan bladgroenkorrels moet hij nog uit algen halen.
De slak oogst één keer in zijn leven algen, die met uitzondering van de chloroplasten, bladgroenkorrels, geheel worden verteerd. Als de slak later in zijn leven een maaltje algen voorbij ziet komen, zal hij dit niet versmaden, maar noodzakelijk om in leven te blijven is dat dan niet meer. Er zijn Elysia’s gekweekt die een jaar lang – de levensduur van de slak – genoeg hadden aan de chloroplasten van één algenmaal.
En dat is merkwaardig, immers chloroplasten kunnen zich weliswaar vermenigvuldigen, maar hebben dan wel behoefte aan een bron van chlorofyl en andere bouwstenen. Onderzoekers vonden in het DNA van de slak genen van de alg die precies dit deden en die ook actief werden als de slak aan licht werd blootgesteld. De enige bottleneck voor de slak zijn de chloroplasten zelf. De slak slaagt er niet in de chloroplasten in haar eicellen mee te geven aan jonge slakken.
Grote voordelen De omzetting van zonlicht in dierlijk weefsel is een nogal energieverspillend proces. Eerst wordt door de plant het zonlicht omgezet in glucose, de bouwsteen van suikers. Dit glucose wordt weer omgezet in andere stoffen die de plant nodig heeft, zoals eiwitten, vetzuren, zetmeel en cellulose.
Als de plant wordt gegeten door een dier, moeten deze stoffen in voor dieren verteerbare stukjes worden omgezet (wat ook weer energie kost). Sommige moleculen, cellulose bijvoorbeeld, kunnen dieren helemaal niet verteren. Andere moleculen heeft het dier niet in de hoeveelheden nodig. Ook moeten eerst bacteriën de uitwerpselen van dieren afbreken tot minerale zouten zodat planten die op kunnen nemen.
Als het dier zelf deze stappen over kan slaan betekent dat, dat de opbrengst vele malen groter wordt en hiermee goedkoop dierlijk eiwit binnen bereik komt. Op dit moment zorgt veeteelt voor enorme milieuprobnlemen: elke kilo vlees (met 60% of meer water) kost twee tot twintig kilo droog plantaardig voer om te produceren. Het dier kan dan een kleine hoeveelheid voer, rijk in mineralen, krijgen en produceert de rest zelf. Grote nauwelijks voor landbouw geschikte gebieden kunnen dan weer teruggegeven worden aan de natuur. Ondervoeding zal steeds minder een issue zijn.
Als de mens even effectief als een plant in staat zou zijn om energie uit zonlicht te halen, zou een dagje zonnen gelijk staan aan een kleine maaltijd.
Knutsel je eigen plantvis Om fotosynthese in bijvoorbeeld vissen in te bouwen, moet als eerste stap een deel van het algen-genoom in het DNA van de vis worden ingebouwd.
Sommige vissen hebben een groene kleur als camouflage. In de toekomst ook omdat ze chlorofyl gebruiken?
De techniek hiervoor, DNA recombinatie, is bekend en wordt al massaal gebruikt. Dat is nog niet genoeg: er moet ook een triggermechanisme in worden gebouwd dat bestanddelen van chloroplasten aanmaakt als ze nodig zijn, onder invloed van licht bijvoorbeeld. Verder zouden stikstofbindende bacteriën handig zijn, stikstof is essentieel voor eiwitten.
Een alternatief is wellicht ammoniumzouten in het water oplossen. Het efficiëntste met algen samenwerkende koraal produceert ongeveer tachtig gram koolstof (overeenkomend met 160 gram drooggewicht) per vierkante meter per dag. De vis zal een grote staart of plat lichaam moeten krijgen om maar aan veel oppervlak te komen.
Meest geschikte plaats Uiteraard komen de tropen, verrassend genoeg vooral de woestijngebieden, het meest in aanmerking voor deze kweekinstallaties. Om een kilo vlees te produceren is al gauw 20.000 liter water nodig. Bij deze vissen is dat maar enkele liters.
Jezus van Nazaret is de beroemdste en tegelijkertijd een van de meest fascinerende personen uit de menselijke geschiedenis. Wat wilde hij nu werkelijk?
De omgeving van Jezus
Jezus kwam ter wereld als zoon van een timmerman in een weinig aangename omgeving. Of dat nu in Galilea, het huidige Noord-Israël of in Bethlehem, zoals de bijbel zegt is, weten we niet. Het oudste en meest betrouwbare evangelie, het Evangelie van Marcus, spreekt zich hier niet over uit.
De Farizeeën waren de voorlopers van de talmoedische joden nu. Veel, vaak zinloze regels. Bron: www.pxfuel.com/en/free-photo-ozjnj
Palestina werd in die tijd geterroriseerd door vaak gewelddadige religieuze sekten. Zo waren er de Zeloten, mensen die met geweld het Romeinse juk omver wilden werpen. De vreedzamere Samaritanen waren de nakomelingen van de armere Israëlieten die niet (zoals de hoogste joodse kastes) door de Assyriërs en Babyloniërs weg waren gevoerd naar Mesopotamië. Tussen hen en de teruggekeerde joodse ballingen bestond een intense haat: de achtergrond van het beroemde bijbelverhaal van de barmhartige Samaritaan.
Ook berucht was de wedijver tussen de Farizeeën, religieuze dwepers, en de meer rationalistische Sadduceeën.
In Jezus’ thuisstreek, Galilea, woonde een gemengde bevolking die redelijk harmonieus samenleefde. Dat was in de streek rond Jeruzalem wel anders.
Herodes
Palestina werd in die tijd geregeerd door koning Herodes de Grote die er in de bijbel niet best vanaf komt. Herodes, van niet-Joodse afkomst en daarom gehaat, kwam aan de macht als beloning voor zijn militaire steun aan de Romeinen toen deze Cleopatra aan de macht hielpen. Hij moest rekening houden met de uiterst precaire geopolitieke situatie: zijn machtige zuiderbuur, het Egypte van Cleopatra, stond op goede voet met de Romeinse keizers en wilde zijn rijkje graag opslokken. Hij bestuurde Palestina bruut, gehaat door de bevolking, maar bekwaam. Later werd Herodes opgevolgd door zijn minder competente zonen Antipas en Archelaos. Later zou heel Palestina worden geannexeerd door de Romeinen.
Godsdienstige dictatuur De joodse sekte van de Farizeeërs, die je het beste kunt vergelijken met Saoedi-Arabië of een soort taliban, eiste een strikte gehoorzaamheid aan de sabbat en de joodse spijswetten. De Farizeeën waren de voorlopers van wat later het talmoedische jodendom zou worden. Stenigingen en openbare geselingen waren aan de orde van de dag en ook de Romeinen hadden een reputatie hoog te houden wat bloeddorstige straffen betreft.
De Romeinen kon dit niet zoveel schelen. Ze wilden alleen dat de orde werd gehandhaafd en dat er geregeld grote schattingen naar Rome werden verscheept.
De islamieten hebben de steniging overgenomen van de joden.
Jezus als persoon Uit de bijbel kunnen we opmaken dat Jezus een hoogbegaafde en gevoelige man was. In een later evangelie staat dat hij al op jonge leeftijd met rabbijnen, joodse godsdienstgeleerden, over religieuze zaken discussieerde. Het bij hoogbegaafden veel voorkomende gevoel voor rechtvaardigheid en zijn gevoeligheid vinden we onder meer terug in de beroemde episode, waarin hij het leven redt van een van overspel beschuldigde vrouw die dreigde te worden gestenigd. Veel van de ziel van Jezus vinden we terug in de christelijke ethiek.
In de bijbel staat beschreven dat Jezus lezingen hield in de synagoge. In die tijd was dat net als nu voorbehouden aan rabbijnen. Jezus was dus een rabbijn en uitstekend op de hoogte van de joodse wetten uit de torah. Deze wetten zijn, net als bijvoorbeeld de sharia-wetten, naar huidige maatstaven nogal wreed en barbaars. Zo moest een vrouw die niet om hulp had geroepen tijdens een verkrachting binnen een dorp of stad, gestenigd worden of trouwen met haar verkrachter. Homo’s en aanbidders van andere goden dan de joodse oppergod Jahweh werden geëxecuteerd.
Jezus was een moedige, principiële man die geen blad voor de mond nam. Jezus’ “ketterse” uitspraken stonden de religieuze leiders niet aan. Vandaar dat hij uit de synagogen werd geweerd en steeds meer openluchtbijeenkomsten hield, waar duizenden mensen op af kwamen. Uiteindelijk zou dit hem het leven kosten.
Hoe Jezus het rabbinale jodendom opblies Met zijn visionaire en briljante geest vond Jezus de oplossing om voorgoed af te rekenen met de weerzinwekkende oudtestamentische wetten. In de torah staat namelijk: heb je medemens lief als jezelf en heb God lief boven alles. Dat is de hoogste wet. Met andere woorden: als je dit basisgebod, dat verder gaat dan de Gulden Regel, in praktijk brengt, zijn de andere wetten niet meer nodig. Je wordt niet onrein door je niet aan de strenge joodse halacha, de spijswetten, te houden, maar door leugens en achterklap. Jezus verwoordde het kernachtig: niets dat van buitenaf in de mens komt kan hem onrein maken (reinheid en onreinheid is een obsessie in veel primitieve religies), maar wat er uit de mond van de mens komt, maakt hem onrein (Marcus 7:15).
Jezus, volgens sommigen, zowel de meest invloedrijke als de minst begrepen persoon uit de wereldgeschiedenis. Bron: Bloch (1877), Bergrede
Tot dan toe werd door de joden geloofd dat alleen je zo goed mogelijk aan de joodse wetten houden, je kon redden uit de hel, alsof je met een zaklantaarn in het donker door een doolhof manoeuvreert. Alleen door een dier te offeren en daar je slechte dingen in te stoppen, de zondebok, kon je jezelf bevrijden van allerlei slechte dingen, zonden, die je had begaan. De kern van het grote ritueel op Grote Verzoendag, Jom Kippoer.
Het briljante inzicht van Jezus was: wat je moet slachtofferen is niet een offerlam, maar je zondige natuur. Je moet niet jezelf, maar God centraal stellen in jezelf. Dan verdwijnt de neiging om verkeerde dingen te doen steeds meer. Als jij evenveel van je medemens houdt als van jezelf, voel je de behoefte niet meer om je medemens te bestelen, te vermoorden en te verkrachten. Wat Jezus hiermee deed was een manier laten zien waarop mensen boven hun ik konden uitstijgen en het zondeprobleem structureel oplossen. Kortom: Jezus was een visionair zoals er maar weinig hebben geleefd.
Jezus, geen profeet maar een spirituele Einstein Door islamieten wordt vaak beweerd dat Jezus een profeet was, een soort boodschappenjongen van God. Dit is, zoals uit het vorige blijkt, onjuist. Je kan Jezus het beste vergelijken met een spirituele Einstein, iemand die een totaal nieuw paradigma brengt waardoor losse puzzelstukjes in één klap op hun plaats vallen. Uiteraard gaan Jezus’ inzichten nog veel verder dan in dit korte artikel behandeld kunnen worden. Hierover in een volgend artikel meer. Tot die tijd: het evangelie van Marcus beschrijft Jezus’ ideeën kernachtig.
Atomen zijn bijna helemaal leeg. Sommige visionaire natuurkundigen durven dus al na te denken over een techniek die nu nog extreem ver buiten ons bereik ligt: femtotechniek.
Nanotechniek: atomenlego De tijd dat atomen voor het eerst zichtbaar werden gemaakt met een elektronenmicroscoop ligt nog maar pas achter ons. Steeds meer onderzoekers stellen zich niet meer tevreden met een hele massa atomen tegelijk te manipuleren – scheikunde – maar willen apparaatjes en materialen atoom voor atoom samenstellen.
Atoom bestaat uit leegte Een nanometer is een miljoenste millimeter. Atomen bevinden zich op nanoschaal – zo is een waterstofatoom 0,05 nanometer groot. Het grootste atoom, cesium, is zes keer zo groot.
Er passen dus twintig miljoen waterstofatomen of drie miljoen cesiumatomen op een millimeter. Klein, dat zeker. Maar de atoomkern is nog honderdduizend maal kleiner. Zou een atoom zo groot worden als heel Nederland, dan zou de atoomkern drie meter groot zijn. Of voor de echte visionairen: als een atoom zo groot zou zijn als de aarde, past de kern nog net in de Kuip.
Femtotechniek Een femtometer, de grootte van een kleine atoomkern, is een miljoen maal kleiner dan een nanometer. De hoeveelheid lege ruimte in een atoom is werkelijk immens. Als je nullen en enen uit protonen en neutronen zouden bestaan, zou je in theorie in een enkel atoom meer informatie kunnen proppen dan op duizend complete ultramoderne harde schijven. Volgens sommigen is dat meer dan de informatie in een menselijk brein. Je zou dan alle herinneringen van de complete wereldbevolking kunnen plaatsen in een kleine bacterie. Wel zou die bacterie ongeveer een ton wegen.
De femtowereld: extreem energierijk en snel Er zijn maar drie stabiele subatomaire bouwstenen: protonen, neutronen en elektronen. Zelfs losse neutronen vallen in gemiddeld tien minuten uit elkaar. Op atoomkernschaal zijn er maar twee krachten echt relevant: de nucleaire kracht, die protonen en neutronen aan elkaar laat kleven (een overblijfsel van de extreem sterke kernkrachten die quarks op elkaar uitoefenen binnen protonen en neutronen) en de elektromagnetische kracht. De zwakke kernkracht, die bijvoorbeeld protonen in neutronen kan omzetten, is extreem veel zwakker dan deze twee titanenkrachten.
De aantrekkingskracht tussen quarks is heel erg sterk: voldoende om een massa van duizend kilo op te tillen. Het restje hiervan is net voldoende om de ook extreem sterke elektromagnetische kracht die de protonen uit elkaar probeert te rukken, te overwinnen.
Voorlopig dieptepunt van femtotechniek: de atoombom.
De neutronen werken als lijm om de protonen bij elkaar te houden, terwijl protonen voorkomen dat neutronen uit elkaar vallen. Er zijn in zware atoomkernen daarom veel meer neutronen dan protonen.
Al deze processen vinden extreem snel plaats, denk aan femtoseconden (een femtoseconde staat tot een seconde als een seconde is tot dertig miljoen jaar). Een miljoen maal sneller dan elektronica.
Worden atoomkernen te groot, de grens ligt achter het (zeer zwak radioactieve) halfmetaal bismuth, dan is er voor zover we weten geen enkele combinatie van protonen en neutronen meer die de kern stabiel houdt. Alle elementen zwaarder dan bismuth, de metalen uranium en plutonium bijvoorbeeld, zijn daarom radioactief: ze vallen spontaan uit elkaar als je maar lang genoeg wacht.
Glimpen van toekomstige techniek? Omdat de femtowereld maar drie bouwstenen kent en geen deeltje waarmee de positief geladen protonen zijn te neutraliseren – elektronen nemen door hun lage massa te veel ruimte in – wordt het construeren van machines op femtoschaal erg lastig.
Misschien dat we zeer zware atomen kunnen maken als we de kerndeeltjes op een slimme manier kunnen herschikken. Zo zijn er lichte en instabiele atoomkernen ontdekt waar andere atoomkernen als satelliet omheen draaien.
Omdat de femtowereld extreem snel en energierijk is, weten we nog vrij weinig wat er zich op zeer kleine schaal afspeelt. Wel duiken er steeds meer fascinerende aanwijzingen op van structuren op femtoschaal. Naast de satelliet-atoomkernen blijken ook zogeheten magische getallen een belangrijke rol te spelen. Atoomkernen waarin veelvouden van deze magische getallen aan kerndeeltjes voorkomen, zijn veel stabieler. Kerndeeltjes lijken ook paren te vormen. Atoomkernen met een oneven aantal deeltjes zijn vaak radioactiever zijn dan atoomkernen met een even aantal deeltjes.
Op dit moment ligt verfijnde femtotechniek duidelijk ver buiten ons bereik. Verder dan de meest ruwe vormen van kernsplijting komen we nog niet. Picotechniek, een factor duizend groter, is voorlopig interessanter. Al zijn ook hier lastige hordes…
De asteroïde Apophis, ongeveer 250 meter in doorsnee, heeft een kleine kans op aarde terecht te komen. Apophis werd ontdekt in 2004.
Een asteroïde als Apophis kan niet het leven op aarde uitroeien, maar van een land zo groot als Frankrijk zou weinig overblijven. Een inslag in de oceaan zou een vernietigende tsoenami veroorzaken.
Astronomen schatten de kans eerst één op 37 dat de asteroïde de aarde in 2037 zou treffen. Deze schatting is nu door Amerikaanse astronomen verlaagd tot een op een paar honderdduizend; Apophis passeert de aarde op veertigduizend kilometer afstand. Klaarblijkelijk hechten de Russen weinig geloof aan deze schatting. Wat vermoedelijk ook meespeelt is dat de asteroïde, als deze inslaat, dit met bijna 25% kans in Rusland doet terwijl de kans dat dit in de VS gebeurt vrijwel nul is.
Rusland wil nu internationale samenwerking om killerasteroïdes als Apophis en soortgelijke aardscheerders op tijd op te ruimen. In het voorstel van de Russen werken NASA, ESA, de Chinezen en het Russische ruimtevaartbureau Roskosmos samen om in eerste instantie Apophis en later ook andere gevaarlijke objecten onder de twee miljoen aardscheerders uit de weg te ruimen.
Apophis is niet zo groot als de extinction-level event asteroïde die de dinosauriërs uitroeide en een doorsnede had van meer dan tien kilometer. Een asteroïde van een kwart kilometer doorsnede zoals Apophis is wel in staat om in bevolkt gebied meer dan tien miljoen slachtoffers te maken.
Wikileaks is een blijvertje. Machthebbers zullen moeten leren politiek te bedrijven in een wereld waarin geheimen niet meer bestaan.
Vergeet kanonnen, hondstrouwe volgelingen en rijkdom. Wat machthebbers vooral een voorsprong geeft op jan met de pet is de greep die ze op de informatievoorziening hebben.
Voordelen van een informatievoorsprong
Menige veldslag is beslecht door superieure kennis over leger en tactieken van de tegenstander. Zoals een onlangs blootgelegd illegaal netwerk van informatiemakelaars in Amerikaanse zakenbanken bewijst, is ook nu een informatievoorsprong, voorkennis, uiterst lucratief.
Wikileaks betekent het begin van het einde van geheimhouding
Ook voor de liefhebbers van politieke streken is geheimhouding een absolute must. De gevolgen van sommige achterbakse politieke maatregelen, denk aan het leegplunderen van de ABP pensioenkas om ambtenaren eerder met de vut te laten gaan, kunnen verborgen worden gehouden waardoor de latere generaties met de brokken blijven zitten.
Daarnaast is geheimhouding ook een recept voor misverstanden, fraude en oorlogen. Een aanval op een tegenstander wordt een stuk minder aantrekkelijk als deze in de gelegenheid is zich voor te bereiden. Kortom: de vraag is of we zo blij moeten zijn met geheimhouding.
Informatie wil vrij zijn
In de afgelopen eeuwen is het steeds makkelijker geworden informatie te verspreiden. Het moeizaam met de hand overschrijven van de middeleeuwen werd vervangen door de boekdrukkunst. Met betaalbare pamfletten en boeken werd het informatiemonopolie van de Kerk en de machthebbers doorbroken. In de twintigste eeuw kwam de definitieve doorbraak met kopieerapparaten, printers en uiteindelijk internet. Op een enkele grote harde schijf kunnen alle staatsgeheimen van een supermacht worden gezet. Kopiëren van informatie is kinderlijk eenvoudig. Geheimhouding als meer dan twee of drie mensen er van weten, wordt exponentieel moeilijker, dus voor grotere aantallen onmogelijk.
Ook gevoelige informatie verzamelen wordt steeds makkelijker. Er zijn nu videocamera’s in de handel kleiner dan een suikerklontje. Heeft iemand eenmaal toegang tot elektronische informatie, dan kan deze eenvoudig op een USB-stick geplaatst worden. Afluisterapparatuur wordt steeds beter, denk aan richtmicrofoons waarmee gesprekken op honderden meters afstand zijn af te luisteren.
Politiek na Disclosure
Politici zullen moeten leren op te houden met jokkebrokken en stiekeme spelletjes spelen. Bij alles wat ze doen zullen ze er rekening mee moeten houden dat het uitlekt. Dit betekent uiteindelijk de doodsteek voor politieke partijen als het CDA, VVD en PvdA waar dit soort praktijken onderdeel uit maken van de politieke cultuur. De boodschap van Disclosure is duidelijk. Maak je borst maar nat, regenten. Het is aanpassen of ten onder gaan zoals de dinosauriërs.
Hoe kunnen mensen over duizenden jaren onze teksten nog lezen? Het Rosetta Project werkt aan de oplossing.
De Steen van Rosetta Het is 1799. Al vele jaren probeerden de eerste egyptologen de raadselachtige hiërogliefen, waarmee de vele tempels, graven en paleizen uit het oude Egypte overdekt zijn te ontcijferen. Tevergeefs.
Reusachtige replica van de Steen van Rosetta waarmee Champollion wordt geëerd.
Dan komt er de doorbraak waarop iedereen hoopt. Franse genietroepen in de Egyptische plaats Rosetta (nu Rashid) ontdekken bij toeval een steen, bedekt met Griekse letters, demotische karakters (een vereenvoudigde, ‘steno’ vorm van hiërogliefen) en hiërogliefen.
Voor het eerst worden er kopieën van dezelfde tekst in een bekende taal, klassiek Grieks (dat archeologen konden lezen), de in het kerk-Koptisch geschreven demotische karakters (die na verloop van enkele jaren werden gedecodeerd) en de onbekende hiërogliefen gevonden. Na jarenlang puzzelen slaagt de Franse archeoloog Jean-François Champollion er daardoor in 1822 in de hiërogliefen te ontcijferen. Eindelijk konden onderzoekers de grafschriften en papyrusrollen ontcijferen. Deze vondst was een gelukstreffer. Er bestaan bijvoorbeeld inscripties uit Kreta, Lineair A, die nog steeds niet ontcijferd zijn.
Toekomstige archeologen Stel, het is het jaar 2982. De mensheid is vele millennia geleden getroffen door een enorme ramp, een kernoorlog, virus of asteroïdeinslag bijvoorbeeld. De overlevers vielen terug naar de steentijd. Na enkele honderden jaren hebben de overlevenden zich met vallen en opstaan tot een nieuwe beschaving ontwikkeld.
De opbergcapsule bevat een halve glazen bol die zes keer vergroot.
Archeologen vinden overblijfsels van onze steden met inscripties en wonder boven wonder nog een paar intacte boeken. Alleen: na duizend jaar begrijpt niemand meer Engels. De overlevenden stammen bijvoorbeeld af van een groepje in het oerwoud verscholen Twa, pygmeeën, uit Centraal-Afrika die Twi, een totaal van Engels verschillende taal spraken.
Kortom: waar onze verre nazaten behoefte aan zullen hebben is een moderne steen van Rosetta. De Long Now Foundation helpt nu het toeval een handje.
De Rosetta Disk, opgeborgen in een metalen beschermcapsule van tien centimeter doorsnede, is een nikkelen schijf van ongeveer 7,5 cm doorsnede.
De ene kant trekt direct de aandacht met de inscriptie van een aardbol en teksten in de tien grootste wereldtalen die spiraalsgewijs kleiner worden. De andere kant bevat 13.000 pagina’s in de schijf geëtste tekst, leesbaar met een microscoop die 650 maal vergroot.
De schijf met stylus en schrijfmateriaal
De schijf overleeft minstens tweeduizend jaar. De dertienduizend pagina’s tekst beschrijven van elke taal het basisvocabulair en grammatica en bevatten gemeenschappelijke grondteksten.
Ook beide helften van de bolvormige beschermcapsule worden benut. Eén helft is een lens die zes keer vergroot. De andere helft bevat een graveernaald en een strook metaal waarop de eigenaren boodschappen achter kunnen laten voor toekomstige generaties. De tijdcapsules zijn helaas nog niet in massaproductie.
Een gelukkige afloop?
De archeoloog Kwanzi Ntutu doet een grote ontdekking. In de ruïnes van een bibliotheek vindt hij een geheimzinnige metalen bol, groter dan een mannenvuist. De bol bevat een metalen schijf met aan één kant een wereldbol, met daaromheen teksten die als een steeds kleiner wordende spiraal om de bol heen wentelen en op lijken te lossen in het niets. Eén daarvan kunnen ze moeizaam lezen: het is Swahili, een antieke taal die in Oost-Afrika veel gesproken werd. Het nieuws gaat per tamtam de wereld over. Uitvinders van over de hele wereld gaan aan de slag om een goede microscoop te ontwikkelen. Dan worden de microscopische teksten op de andere kant van het schijfje leesbaar.
Ontcijferen van de vele papieren archieven gaat nu snel. De wetenschap gaat met sprongen vooruit. Een student van Ntutu, de briljante Lusa Kwama, ontdekt wat de oorzaak was van de ramp: de uitbraak van een dodelijk genetisch gemanipuleerd pokkenvirus, ontwikkeld door een militair lab als wapen. Het schokkende nieuws gaat de hele wereld over. De mensheid leert deze keer van haar fouten en voorkomt door goed toezicht en betere internationale samenwerking dat dit soort rampen ooit nog weer zullen gebeuren.
Uit de volgorde van sprekers op de NASA-persconferentie is af te leiden dat waarschijnlijk het bestaan van arsenicum-gebaseerd leven op aarde wordt onthuld.
NASA kondigt een persconferentie aan aanstaande donderdag. De sprekerlijst is als volgt:
– Mary Voytek, director, Astrobiology Program, NASA Headquarters, Washington
– Felisa Wolfe-Simon, NASA astrobiology research fellow, U.S. Geological Survey, Menlo Park, Calif.
– Pamela Conrad, astrobiologist, NASA’s Goddard Space Flight Center, Greenbelt, Md.
– Steven Benner, distinguished fellow, Foundation for Applied Molecular Evolution, Gainesville, Fla.
– James Elser, professor, Arizona State University, Tempe
Dat Mary Voytek als eerste spreekt, is logisch. Zij is de directeur van het NASA astrobiologie programma.
Interessant is nummer twee, Felisa Wolfe-Simon.
Felisa Wolfe verzamelt monsters bij het Mono Lake.
Felisa doet onderzoek naar bacteriën in het arsenicumrijke Mono Lake die volgens haar in hun DNA geen op fosfor gebaseerde nucleïnezuren hebben, maar de fosfor vervangen door arsenicum. In een uitzending van VPRO Labyrint werd kort geleden al aangekondigd dat ze binnenkort met resultaten naar buiten zou komen in die richting.
Het ontdekken van een organisme op aarde dat gedijt op het voor mensen dodelijke gif arsenicum in plaats van fosfor zou een revolutie in de biologie betekenen en zeker enorme gevolgen hebben voor de zoektocht naar buitenaards leven.
UPDATE: een tweetal valsspelende Britse kranten heeft onthuld dat het inderdaad gaat om de ontdekking van een bacterie die op arseen leeft in plaats van op fosfor.
UPDATE 2: een ander onderzoeksteam heeft de arseenbacterie voortgekweekt in een voedingsoplossing met arsenicum en heeft het DNA geanalyseerd. Zoals het er nu naar uitziet, bevat het DNA geen arseen. Toch geen leven, mede gebaseerd op arseen?
