Duidelijk is te zien dat windenergie en zonne-energie een veel hoger energierendement hebben dan olie uit teerzand. Toch gaan we nog massaal door met deze kansloze, verwoestende praktijk. bron: Wikimedia Commons

Wat is een groter probleem: peak oil of peak fantasy?

Olie wordt steeds schaarser en moeilijker te winnen. Volgens de beroemde voorspelling van de Amerikaanse geoloog L. King Hubbert, treedt dertig jaar na de piek in ontdekkingen van voorraden, een productiedaling op, de zogeheten Hubbert Peak. Is deze peak oil, of meer in het algemeen het opraken van natuurlijke hulpbronnen, inderdaad het nijpendste probleem?

Duidelijk is te zien dat windenergie en zonne-energie een veel hoger energierendement hebben dan olie uit teerzand. Toch gaan we nog massaal door met deze kansloze, verwoestende praktijk. bron: Wikimedia Commons
Duidelijk is te zien dat windenergie en zonne-energie een veel hoger energierendement hebben dan olie uit teerzand. Toch gaan we nog massaal door met deze kansloze, verwoestende praktijk. bron: Wikimedia Commons

De wet van de afnemende meeropbrengst
Voor vrijwel alle processen, waaronder ook zaken als landbouw en oliewinning, geldt de wet van de afnemende meeropbrengst. Als de hoeveelheid input, bijvoorbeeld arbeid en energie, wordt verdubbeld, betekent dat niet een verdubbeling van de opbrengst. De opbrengst stijgt met een kleiner percentage. Bij energiebronnen kan dit worden uitgedrukt met behulp van het getal EROEI: energy returned on energy invested. Als voor een bepaalde energiebron geldt dat elke joule die wordt geïnvesteerd, er tien joules uit worden gehaald, heeft deze energiebron een EROEI van tien. Bij aardolie en overigens ook andere fossiele brandstoffen zoals steenkool, is deze EROEI sterk aan het dalen. De eerste oliebronnen, bijvoorbeeld de legendarische oliebron in Titusville, Pennsylvania, kenden een EROEI van enkele honderden. Door 27 meter diep met de hand te boren, met een snelheid van ongeveer een meter per dag, slaagde Edwin Drake er in de eerste olie aan te boren. De hoeveelheid geïnvesteerde energie, spierkracht, was wellicht ongeveer één olievat. Deze bron leverde uiteindelijk duizenden olievaten. Nu wordt er naar olie geboord op meer dan tien kilometer diepte in bijvoorbeeld de Golf van Mexico en wordt er moeizaam stroperige teerzandolie gewonnen uit teerzanden in West-Canada. De EROEI hiervan is bedroevend laag: rond de drie tot vijf, in extreme gevallen zelfs 1,3. Een EROEI van één betekent dat een operatie netto geen energie meer oplevert.

Hulpbronnen versus techniek
De wet van afnemende meeropbrengst geldt niet voor techniek. Integendeel zelfs. Hier geldt de wet van de exponentiële groei. Elke nieuwe techniek vergroot namelijk het nut van de bestaande techniek en maakt het makkelijker om nog betere techniek te ontwikkelen. Stel, er wordt een materiaal uitgevonden dat tien keer zo sterk is als bestaande materialen, bijvoorbeeld koolstofnanovezel. Dan betekent dit dat bestaande apparaten veel sterker en lichter zullen worden. De bestaande technieken worden hierdoor veel effectiever. Daarom zien we dat terwijl de natuurlijke hulpbronnen in hoog tempo uitgeput raken, de ontwikkeling van techniek als een steeds sneller voortrazende lawine voortdendert.

In plaats van onze natuurlijke hulpbronnen op te maken en de aarde in één grote vuilnisbelt te veranderen, wat lijders aan peak fantasy willen, is het veel slimmer om de onuitputtelijke bron van de techniek maximaal uit te buiten. Helaas zien we dat door patentwetgeving en dergelijke deze onuitputtelijke bron wordt belemmerd in zijn stroom. Terminaal zieke bedrijfstakken als de petrochemische industrie en de parasitaire bankensector worden werkelijk met miljarden euro overheidsubsidie overeind gehouden, terwijl door een oerwoud aan bureaucratie vernieuwing wordt tegengehouden.

Lees ook
Peak fantasy: een dodelijk gevaar
Het Olduvai scenario

4 gedachten over “Wat is een groter probleem: peak oil of peak fantasy?”

  1. Ja de huidige wereld lijkt nog ingericht voor de olieboeren, en het denken in schaarste en het verkrijgen van monopolies of cartels vormen. Dan is informatie achterhouden winstgevend en kun je strijd voeren om bronnen wat enorme competitie met zich meebrengt. En helaas ook maar al te veel menselijk leed en natuurvernietiging.

    Hernieuwbare energie wat gebruik maakt van technologie is een heel nieuw paradigma. Hier zijn patenten en informatie achter houden eigenlijk heel dom. Door elke manier om zonne-panelen efficienter te maken open source te delen zorgt dat ervoor dat iedereen overal ter wereld meer energie kan winnen uit hun zonnepaneel. Iedereen wint dan en hier is samenwerken dus veel logischer. Een belangrijk permacultuur principe is dat je informatie zo open mogelijk moet delen omdat informatie toe neemt naarmate je het meer gebruikt. 

    Maar goed kijk eens naar de mensen van de bilderberggroep, veel oude mensen en een boel belange uit dit soort banken en oliecartels. Zolang wij onszelf nog afhankelijk van hun maken blijven ze machtig en veel geld verdienen. Dus wellicht kunnen we zelf al beginnen. Zonnepanelen op het dak of een windmolen in de lokale omgeving, auto met verbrandigsmotor eruit, elektrische auto of scooter erin. En misschien aandringen op het opzetten platformen waar wetenschappers en publiek allemaal hun input en informatie kunnen delen voor het ontwikkelen van hernieuwbare energiebronnen, elektrische auto`s etc.  

  2. Een onderwerp waar ik echt even op moet reageren. Een heerlijke vraag en onderwerp om een artikel over te schrijven. Wat gaat winnen: het gebrek aan fantasie of het gebrek aan olie? Persoonlijk denk ik dat we een gebrek aan fantasie hebben gekregen door het feit dat we zoveel welvaart hebben. We zijn gewend geraakt aan groei en zijn automatisch gaan denken dat dit normaal is. We menen er misschien zelfs recht erop te hebben.  

    Ik durf misschien zelfs we de stelling aan dat olie mede ervoor  heeft gezorgd dat we aan peak fantasy zijn gaan lijden. We zijn erg afhankelijk geworden van olie en vinden het erg normaal dat het er is, zonder goed te beseffen dat de huidige oliesamenleving er eigenlijk maar de laatste 50 tot 60 jaar er echt is in haar huidige vorm. En wat de grote impact van olie is op de samenleving en op ons dagelijks leven. Even in de auto stappen en gaan rijden is heel normaal om naar de supermarkt te gaan en daar inkopen te doen. Deze inkopen te consumeren en vervolgens het verpakkingsmateriaal weg te gooien. Zonder olie was dit echter niet mogelijk geweest: olie is essentieel voor het transport. Niet alleen voor de burger om naar de supermarkt te gaan, maar ook om de producten wereldwijd te transporteren. Globalisatie is voor een belangrijk deel ook het gevolg van olie. Waarom is het zo goedkoop om in China te produceren? Naast de lage loonkosten, is dit ook de lage transportkosten dankzij het beschikbaar zijn van olie.

    Het is een unieke energiebron die de natuur ons beschikbaar heeft gesteld. De grote vraag zal dan ook zijn of we in staat zijn om tijdig de transitie te maken van een oliesamenleving naar een samenleving met alternatieve energiebronnen die divers zullen zijn. Dit gaat nogal wat betekenen. Er zal voldoende technologie beschikbaar moeten zijn die er waarschijnlijk al is. En je zult waarschijnlijk ook bepaalde aanpassingen moeten gaan doen in de infrastructuur en moeten hopen dat er voldoende grondstoffen beschikbaar zijn om deze technologie te kunnen ontwikkelen/toe te passen in de praktijk. Er is helaas geen betere of vergelijkbare energiebron op dit moment beschikbaar die als substituut kan dienen voor olie.   

    De grootste uitdaging zal dan ook zijn om te proberen deze transitie zonder al teveel problemen of schokken te laten verlopen. Een grootse uitdaging voor ons als mensheid. Het zal zeker niet gemakkelijk zijn om dit proces schokloos te laten verlopen. In het artikel ‘Huidige crisis, een wetmatigheid?’ worden ook de vijf pijlers van een stabiele menselijke samenleving genoemd. Het is de grote uitdaging om die 5 pijlers goed te blijven bewaken tijdens deze transitie om er voor te zorgen dat onze samenleving deze schokken kan goed kan doorstaan. Een belangrijk element hierin zal zijn dat de grote bedrijven hun belangen durven op te geven. Bedrijven zoals Shell die uiteraard grote belangen bij het zolang mogelijk in stand houden van een oliemaatschappij.     

    Het grote voordeel van toenemende schaarste zoals die van olie, dat mensen weer gedwongen worden om creatief te zijn. Crisissen is goed voor de menselijke creativiteit. Olie heeft dus mede gezorgd voor peak fantasy, maar peak oil gaat er zorgen voor zorgen dat er weer meer fantasie gaat komen. Maar of onze vindingrijkheid er voor gaat zorgen dat al onze problemen die we tegenkomen gaan worden opgelost zonder dat er schokken tijdens deze transitie gaat plaatsvinden? De toekomst zal dit gaan uitwijzen. Je zult optimistisch en ook realistisch hierin moeten zijn. Een realistische optimist is denk ik de beste combinatie.                        

     

  3. Zoals terecht in het artikel wordt opgemerkt zijn vooral de grote bedrijven met de gevestigde belangen een belangrijk obstakel in het goed laten verlopen van die transitie. Dat is echter weer het gevolg van het kapitalistisch systeem waarin we leven. Het moet geld opleveren. Zolang olie nog rendabel is zullen er ook geen alternatieve energiebronnen worden gepromoot door de belanghebbende oliepartijen. Er lijkt inderdaad echt zoveel mogelijk eraan gedaan te worden om die belangen te verdedigen en ware innovatie tegen te houden. Dat wordt waarschijnlijk als een serieuze bedreiging gezien die geëlimineerd moet worden.  
     
    Er was gisteren ook een artikel dat een duurzaamheidstop van de VN in Brazilie niets had opgeleverd. Waarom? De belangen van de grote aanwezige bedrijven. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is een heel mooi modewoord, zolang het maar geld oplevert.
     
    Er zal dus een nieuw soort economisch systeem moeten komen als je ook peak oil goed zou willen aanpakken. Hoe realistisch is dit?
     

Laat een reactie achter