Leve de recessie!

De economische recessie. Gevreesd, gehaat en vervloekt. Voor een groot deel terecht, want een tijdje financiële pech hakt er stevig in qua leefomstandigheden. Toch zitten er aan de recessie ook goede kanten. Sterker nog: af en toe een recessie is hard nodig. Misschien moeten we recessies meer leren waarderen en er voor zorgen dat hun reinigende kracht maximaal werkt.

Waarom zijn er recessies?
Over visionaire tijdsschalen groeit de economie met gemiddeld twee tot drie procent per jaar. Het groeitempo per jaar verschilt echter behoorlijk. Er zijn voorspoedige jaren waarin de spreekwoordelijke bomen tot in de hemel groeien en jaren waarin de welvaartsgroei tot stilstand komt of zelfs verandert in een krimp. Recessies worden veroorzaakt door onevenwichtigheden, een foute verdeling van productiemiddelen. In periodes van groei is die groei meestal lineair. De groei bestaat uit een steeds stijgende verkoop van producten die gebaseerd zijn op bepaalde technieken, bijvoorbeeld elektrische apparaten of computertechniek. Dat gaat een paar jaar goed totdat iedereen over die techniek beschikt en de vraag verdwijnt. Op een gegeven moment heeft iedereen een koelkast, een glasvezelkabel of een verzekering. Er zijn dan nieuwe ideeën nodig, nieuwe technieken, die weer tot een nieuwe groei kunnen leiden. Peak fantasy is dus de hoofdoorzaak van recessies. Een tweede oorzaak zijn verkalkte bedrijven en instituties.

De Nederlandse organisatie die inentingen verstrekt liep bijvoorbeeld ooit voorop in de wereld. Nu zit er zoveel dood vlees in de organisatie (en elders in de gezondheidszorg) dat er heel veel tijd en dus geld weglekt aan zinloze bureaucratie. Een recessie dwingt bedrijven dit dode vlees weg te snijden. In het bedrijfsleven kunnen dergelijke lieden door een beul van een CEO wegbezuinigd worden. Hier is een minister met een killermentaliteit nodig.

Er kunnen ook andere oorzaken zijn – de bankencrisis of politiek wanbestuur bijvoorbeeld. In dat geval wordt de kapitaalstroom afgeknepen. Ook dat leidt direct tot een recessie. Een goede reden dus om er voor te zorgen dat we onafhankelijk worden van de parasitaire banken.

We kunnen van tevoren voorspellen welke nieuwe technieken op zullen komen. Het is dus mogelijk om een nieuwe techniek op de plank te hebben liggen net nadat de oude is uitgewerkt. Ook moeten de werkenden die de oude techniek aan de man hebben gebracht, bijgeschoold worden om de nieuwe techniek uit te kunnen rollen. Daar gaat tijd overheen. Die tijd nemen wij waar als recessie.

Creatieve destructie: recessie legt kiem voor nieuwe economische groei
Door een recessie is er minder vraag naar energie en grondstoffen. De prijzen hiervan dalen dus sterk. Dat is goed nieuws voor fabrikanten, want die kunnen zo veel goedkopere producten maken en zo winst boeken. De kansrijkste bedrijven groeien zo het hardst. Terwijl er in de verouderde bedrijven klappen vallen, groeien jonge bedrijven als kool en worden ze de groeimotor van een nieuwe economische boom. Joseph Schumpeter van de Oostenrijkse School (de enige groep economen die de bankencrisis aan zag komen) noemde dit creatieve destructie.

Welke techniek wordt de nieuwe groeimotor?
Internet heeft nu het voorlopige toppunt bereikt. De spectaculaire groei van de afgelopen vijftien jaar behoort tot het verleden. Gelukkig zijn er enkele technieken die de rol van internet over gaan nemen: zonne-energie, de overschakeling van een koolwaterstofeconomie naar een elektriciteit-gebaseerde economie, robotica en nanotechnologie. Een goede tweede worden de diverse levensverlengende technieken.

Over tien jaar zijn er labs on a chip, jaarlijkse medische checkups zoals je nu je auto na laat kijken, zullen op afstand bediende robots een groot deel van het werk doen en zal de overvloedige stroom goedkope zonne-energie een uitgebreid elektrisch wagenpark voortdrijven. Die techniek is er nu al. Hij hoeft alleen maar opgeschaald en uitgerold te worden. Waar die zonne-energie vandaan komt is ook duidelijk. Zuid-Europese landen als Spanje en Griekenland zullen veel geld verdienen met het verkopen van zonne-energie. Energievretende bedrijfstakken als aluminiumsmelters zullen massaal de Middellandse Zee oversteken en zich gaan vestigen in landen als Egypte, Tunesië en Marokko. Drietiende procent van de Sahara is reeds voldoende om heel Europa van elektriciteit te voorzien. Energie is dus domweg geen issue meer in de komende eeuw. We zullen slechts beperkt worden door onze fantasie. Kortom: laat de recessie maar toeslaan en hard. Als we daarna overeind krabbelen zal de levenskwaliteit beter zijn dan ooit.

Hopelijk kunnen we er dan ook voor zorgen dat een recessie niet meer een zaak van leven en dood wordt, zoals in de jaren dertig. Een goed sociaal vangnet is hierbij essentieel. Denk bijvoorbeeld aan een basisuitkering. Zodat we op ons gemak voldoende nieuwe technieken kunnen verzinnen om de volgende recessie te slim af te zijn…