In het eerste artikel bestudeerden we wat de bronnen van macht zijn. In dit vervolgartikel kijken we, wie deze bronnen controleren en wie dus de werkelijke machthebbers zijn.
Bronnen van macht
Er zijn, voorzover schrijver dezes na kan gaan, in totaal negen bronnen van macht, waarvan de eerste vijf uit literatuur afkomstig zijn:
positiemacht (macht door functie)
referentiemacht (macht, omdat anderen jou bewonderen)
deskundigheidsmacht (macht door specifieke deskundigheid; in feite een hybride van positiemacht en informatiemacht)
informatiemacht (macht door het bezitten van bepaalde informatie)
middelenmacht (macht door controle van middelen)
en de laatste vier door schrijver dezes gepostuleerd zijn:
netwerkmacht (macht door controleren van andere machtsbronnen)
bekendheid (macht door het bekend zijn bij anderen)
chantagemacht (macht door het bezit van belastende informatie; in feite negatieve informatiemacht)
macht door psychologische manipulatie.
Dit overzicht is verre van compleet en zal verder uitgewerkt moeten worden. Voor de analyse van wie de voornaamste machtshebbers zijn, is het werkbaar.
Positiemacht
De meest zichtbare machthebbers behoren tot deze categorie. Politici zoals bestuurders en kamerleden hebben een grote positiemacht. Minder zichtbaar, maar vaak met een veel grotere macht zijn topambtenaren zoals de omstreden, inmiddels gepensioneerde Joris Demmink. Ambtenaren moeten weliswaar het beleid van de regering uitvoeren, maar zijn veel langer in functie, beschikken over veel belastende informatie en zijn niet afhankelijk van de kiezers.
Referentiemacht
Politici vergroten hun effectiviteit enorm door een grote referentiemacht. Je zou positiemacht zelfs kunnen zien als de referentiemacht van posities. Populaire politici, maar ook bijvoorbeeld het Nederlandse en Belgische koningshuis, filmsterren, voetbalspelers, de paus e.d. hebben veel referentiemacht. Voor autocraten is referentiemacht erg belangrijk. De reden dat we mannen als Putin vaak terugzien in heldhaftige fotoshoots.
Deskundigheidsmacht
Deskundigen zoals artsen, advocaten en dergelijke staan van oudsher in hoog aanzien. Helaas voor hen sloeg internet genadeloos toe. Kennis is veel meer gedemocratiseerd dan voor de komst van internet, waardoor de ‘onaantastbare’ positie van deskundigen steeds meer ter discussie staat. Met een simpele zoekactie op Google is veel geavanceerde informatie gemakkelijk terug te vinden (al is bijvoorbeeld nog steeds een systematische studie nodig om bijvoorbeeld het menselijk lichaam grondig te begrijpen). Deze proberen nu met hand en tand hun positie te verdedigen, bijvoorbeeld door zogeheten kwaliteitslabels in te voeren. Je ziet dit voornamelijk bij ‘deskundigen’, waarvan de deskundigheid twijfelachtig is.
Informatiemacht
In deze informatiemaatschappij is het belang hiervan sterk toegenomen en groeit dit nog steeds. Je ziet hier een waardeverschuiving van niet-gepersonaliseerde informatie (die steeds meer gratis op sites als Wikipedia terug te vinden is en sterk in waarde daalt) naar gepersonaliseerde informatie. Een sterk opkomende groep nieuwe machthebbers zijn daarmee eigenaren en bestuurders van Big Data bedrijven als Google en Facebook. Big Data, het systematisch opslaan en verwerken van enorme hoeveelheden gegevens van bijvoorbeeld internetgebruikers, is een goudmijn. Het bedrijf Facebook, goed voor rond het miljard gebruikers, is op de beurs 200 miljard dollar waard. Dit komt voornamelijk door de enorme hoeveelheden gebruikersdata waarover het bedrijf beschikt.Een tweede reden is de netwerkmacht van Facebook. Hierover even verderop meer.
Middelenmacht
Rijken zijn machtig, omdat ze over veel middelen beschikken. Uiteraard moeten andere mensen dan wel het eigendomsrecht van deze rijken erkennen. Doen ze dat niet, zoals tijdens de Russische Revolutie, dan is het snel afgelopen met hun macht. Daarom is het voor rijken erg belangrijk, goede vriendjes te blijven met de overige machtshebbers en bijvoorbeeld communisten zo hard mogelijk te bestrijden. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat middelenmacht massaal wordt ingezet om het Amerikaanse beleid om te buigen ten gunste van de rijke zakelijke elite. Ieder mens beschikt over zijn lichaam en tijd. Omdat vrouwen doorgaans minder behoefte hebben aan seks dan mannen, beschikken vrouwen hiermee over een machtig middel en is er een grote prikkel voor mannen, om te proberen macht te krijgen over vrouwen.
Netwerkmacht
Macht wordt pas echt bruikbaar, als deze groot en geconcentreerd is. Een geslepen machthebber zal proberen de spin in het web te worden. Succesvolle netwerkers vergaren veel macht. De reden van de macht van websites als Facebook is, dat alle interacties van de miljard gebruikers via hun website lopen. Heb je als bedrijf, politicus of muzikant rechtstreeks contact met een groot aantal mensen, dan kan je ze bereiken en inzetten voor grootschalige projecten. Beheerders van deze websites leggen soms hun ideeën over politiek, godsdienst en seksualiteit op aan hun gebruikers.
In de twintigste eeuw was daarom macht over de massamedia erg belangrijk. Er bestond slechts een beperkt aantal kranten en televisiezenders, waardoor de opinie van enorme hoeveelheden mensen vrij simpel centraal te sturen was. Hoewel massamedia nog wel enige rol spelen, vooral bij babyboomers en generatie X, is netwerkmacht nu veel belangrijker geworden dan vorige eeuw. Een blog als GeenStijl slaagde er zelfs in om met behulp van de vele lezers een eigen omroep te beginnen.
Dit is ook de reden dat landen als Rusland en China actief lokale alternatieven voor sociale netwerksites (denk aan Vkontakte en QQ/Weiren ipv Facebook; Weibo ipv Twitter; Yandex en Baidoo ipv Google) promoten. Zo houden deze regimes greep op hun bevolking.
Zoals bekend uit de onthullingen door klokkenluider Edward Snowden, maakt de Amerikaanse geheime dienst NSA dankbaar gebruik van de mogelijkheden, die de vestiging van internetgiganten binnen de VS biedt.
Bekendheid
Bekendheid kon in de twintigste eeuw vrij gemakkelijk bereikt worden door controle over de massamedia. Dit is ook de reden dat platengigant Viacom eind twintigste eeuw allerlei muziekzenders opkocht: zo konden de eigen artiesten makkelijker geplugd worden. Door de overheersing van internationale muziek op publieke en commerciële radiozenders ontstond in Nederland de piratencultuur, die de bij laagopgeleiden populaire Nederlandstalige muziek uitzond. Internet heeft ook hier voor een revolutie gezorgd. Een populair blog of videokanaal heeft veel mogelijkheden om voor bekendheid te zorgen.
Chantagemacht
Chantagemacht is voornamelijk nuttig om bestaande machthebbers onder druk te zetten, en zo via hen macht uit te oefenen. Vooral referentiemacht, maar ook positiemacht is zeer gevoelig voor het vrijkomen van belastende informatie. Vandaar dat geheime diensten en geheime genootschappen voortdurend op zoek zijn naar chantagemiddelen om de eigen medewerkers of die van buitenlandse rivalen onder druk te kunnen zetten. Op het interpersoonlijke vlak en op kleinere schaal is chantagemacht ook erg belangrijk.
Macht door psychologische manipulatie
Wie zichzelf beheerst is sterker dan wie een stad inneemt, staat in het bijbelboek Spreuken. Elke potentiële tiran weet dat het voor interpersoonlijke macht erg belangrijk is om denken en gevoelens van de machtssubjecten te manipuleren. Macchiavelli beschreef in zijn meesterwerk Il Principe enkele kneepjes van het vak. Angst aanjagen is altijd een uitermate nuttig middel. Er gaat niets boven een goed opgezette psy op, bijvorbeeld een terroristische groep, om jouw gewenste beleid door te drukken. Teveel angst aanjagen zal echter op een gegeven moment een sterke tegenbeweging aanwakkeren.Ook maakt een psy op je vatbaar voor chantagemacht.
Ook moet je als machthebber proberen, jezelf als onmisbaar te presenteren en alternatieven voor jouw beleid als onrealistisch, immoreel of ondenkbaar. Een ervaren machthebber geeft zijn aanhanger een goed gevoel, uiteraard gebaseerd op hemzelf. Hij laat zijn aanhangers zich superieur voelen boven het klootjesvolk, bijvoorbeeld door een vorm van uitverkorenheid door een god (Mohammed), superieur ras (Hitler) of uitverkorenheid door de geschiedenis (Stalin).
Voor iedere machthebber is psychologische manipulatie uiterst belangrijk, maar vooral voor bezitters van referentiemacht. Politici als Wilders, Wiegel en Schmelzer en internationaal: Poetin en wijlen Richard Nixon, beschikten/beschikken over veel van deze vorm van macht.
Beste, sta mij toe dit even samen te vatten in wat ik noem de driehoek van het antileven.
En met antileven bedoel ik elk vorm van macht welke de mensheid in zijn ontwikkeling probeert te beknotten,
symbool: de cirkel binnen de driehoek!
1. De wereldlijke macht: zij de geldstromen (= menselijke energie) proberen te controleren, de meeste bankiers, multinationals enz.
2. De emotionele macht: zij die de menselijke emoties misbruiken om zich te hiërarchiseren
3. De mentale macht: zij die een deel van de realiteit voor zich opeisen via mentale constructies, veel universiteitsleerstoelen, de rechterlijke macht in vele landen, geldconstructies zoals rentevoeten enz.
Deze 3 werken door mekaar heen, vandaar de grote variëteit in machtsvormen
groetjes
Erwin, idd het is volgens mij niet echt nodig om machtsstructuren en machtsmiddelen en de drijfveren die machtwellustigen sturen zo ver te ontleden en in zoveel diverse hokjes te plaatsen. Je kunt het simpel terugbrengen tot het streven van machtswellustigen om zoveel mogelijk zekerheid te verkrijgen dat ze hun bezit, persoonlijke leven, en de culturele omgeving waarin ze zich thuisvoelen kunnen veiligstellen en uitbreiden. Gewone mensen die empathie ervaren met hun medemensen houden rekening met hun medemensen in hun streven naar veiligstellen en uitbreiden van hun persoonlijke sfeer en stoppen daarmee als dat andere mensen gaat benadelen. Machtswellustigen hebben deze beperking niet en zullen in principe pas stoppen met het uitbreiden van hun persoonlijke sfeer als ze te sterke tegenstanders ontmoeten of anders als ze de hele wereld ingenomen hebben en omgevormd naar hun persoonlijke cultuur/voorkeuren. En dat andere mensen daarbij sneuvelen zal hen worst zijn. Zie het streven naar het uitbreiden over de wereld van hun persoonlijke sfeer en culturel omgeving van Hitler, Stalin en tegenwoordig godsdiensten/ ideologien als de fascistoide islam die de hele wereld in een kalifaat wil omvormen.
dictators als
Dank u,
En geloof mij meer en meer mensen beginnen zich bewust te worden van deze situatie en we zullen ten gepaste tijden wel gaan handelen. Dit kan zo niet langer meer blijven duren.
groetjes
Er zijn teveel mensen die door hun minderwaardigheidscomplexen maar al te graag belangrijk willen zijn. Hierdoor zijn ze geneigd om machtsmisbruik toe te passen. Dit kan al bij een lullig baantje als buschauffeur zijn of als baliemedewerker. Vaak vereenzelvigen zij hun ego met hun beroep (I am the law). Zij geilen er op over je te heersen en je het moeilijk te maken. Wanneer je ze hier persoonlijk aanspreekt verschuilen zij zich maar al te vaak direct achter de organisatie waarvoor ze werken. Terwijl ze je eigenlijk van dienst dienen te zijn, doen ze precies het omgekeerde en het ergste is dat ze ook nog denken dat ze goed bezig zijn (voor de staat). Je kunt ze vaak niet aanspreken op het menselijke dat we allemaal zijn. Zij denken vaak in termen van de burger (slaaf) en de heerser (staat). Oftewel paria die moet gehoorzamen en de staat die de orders geeft.
De wet is de wet of je het nu leuk vind of niet.
Socrates
Maar de wet zou zijn gemaakt voor de mensen en niet andersom.
Helaas denken maar al teveel mensen nu dat de mensen zijn gemaakt voor de wet.