In de westerse wereld zijn er op dit moment drie belangrijke richtingen van radicalisering, naast enkele minder invloedrijke richtingen. Hoe kunnen wij het redelijke midden weer verenigen onder een krachtige gedeelde visie? Eerst de probleemstelling.
Wat is radicalisering?
De meningen over wat radicalisering inhoudt, en wie behoort tot een radicale groep, zijn verdeeld. De aanhangers van wat anderen zien als een as van radicalisering, vinden zichzelf idealistisch, logisch en vernieuwend. Dit op wisselende gronden.
Op visionair.nl hanteren wij, weloverwogen arbitrair, de bekende natuurwetten als rotsvast fundament. De toetssteen waarop alle andere feiten en meningen beoordeeld dienen te worden. Een ideologie die in strijd is met de natuurwetenschappelijke realiteit, of met andere met natuurwetenschappelijke rigiditeit vastgestelde wetmatigheden, zoals de menselijke conditie, is radicaal.
Uitgaande van dit uitgaanspunt, komen wij tot een ander onderscheid van radicale denkrichtingen dan de mainstream. In meerdere opzichten is de mainstream wegens haar afwijking van de natuurwetenschap en democratische principes om ideologische redenen, als het “radicale midden” te kenschetsen.
De eerste richting: islamisme
Islamisme is chronologisch gezien de oudste van de drie, op dit moment leidende vectoren van radicalisering. Islamisme is nu op haar recente hoogtepunt en is nu in voormalige hotspots als Saoedi-Arabië en Sudan op haar retour. De huidige golf islamisme komt voor uit de – nu verminderende – geboortegolf in de islamitische wereld en de islamitische minderheid in westerse landen.
Islam, een politieke religie
Islamisme is gebaseerd op de soennitische en sji’ietische islam, vooral op de politieke component van deze sekten. Ook spelen islamisten, zoals wijlen Sayyid Qutb, graag leentjebuur bij andere ideologieën waar dat voor hen nuttig is. Islamisme staat een op de islamitische wet sharia gebaseerd, patriarchaal staatsbestel voor. Hierin nemen islamitische volwassen mannen de hoogste plaats in, en zijn de overige groepen onderworpen aan discriminerende wetten. Groepen als de Moslimbroederschap en Hizb ut-Tahrir, ook in de Lage landen vertegenwoordigd, staan een wereldomspannend kalifaat voor. voor
Islamisme in westerse landen, is vooral populair onder bekeerlingen tot de islam en in iets mindere mate de islamitische minderheid. Het islamisme van de Moslimbroederschap is gevaarlijk, omdat dit buiten het zicht streeft naar islamisering van de maatschappij. Qua demografie is het potentieel beperkt, ongeveer vijf tot zeven procent van de Nederlandse bevolking identificeert zichzelf als islamiet. Het voornaamste gevaar zit hem in het sluipend vergroten van de invloed van islamistische denkbeelden en de groepsterreur tegen ex-moslims en niet-mainstream moslims.
De tweede richting: alt-right
Als reactie op de aanslagen van 11 september 2001 en toenemend islamisme, en het gebrek aan weerwoord door mainstream politiek hierop, ontstond in Europese landen een populistisch-nationalistische beweging. Deze ontleent haar bestaansrecht vooral aan het zich afzetten tegen het islamisme en islamitisch racisme, maar ook aan de neoliberale elite, die niet meer voor de belangen van inheemse achtergestelde groepen opkomt. Populisten doen dat wel, opkomen voor het volk is immers het kernpunt van het populisme. Dit verklaart waarom een groot deel van het voormalige linkse electoraat nu bij partijen als de Nederlandse PVV te vinden is.
Verlicht nationalisme
Populisme is een andere term voor democratie. Democratie, regering van het volk door het volk, is een waarde die in lijn is met de menselijke conditie en daarmee geen radicalisme. Ook gematigd, verlicht en inclusief nationalisme is op zichzelf, in principe heilzaam. Nationalisten streven naar een regering die de belangen van de eigen bevolking het beste behartigt, en een staat die hun groep omvat.
Het vreedzame West- en Centraal Europa zoals we dat nu kennen, is het resultaat van verlicht nationalisme. Zolang dit streven rekening houdt met de belangen van andere mensen, denk aan de Gulden Regel, en democratisch en constructief is, is hier weinig mis mee. Nationalisten vinden het niet leuk, als anderen hen onderdrukken. Dus een verlicht nationalist zal dat ook niet doen. Helaas zijn verlichte nationalisten niet de regel.
Alt-right
Anders zit dit met de racistische alt-right beweging. Alt-right, overgewaaid uit Usa, houdt er neo-nazi ideeën op na en verheerlijkt raciale superioriteit van het “blanke ras” over andere “rassen”. Ook hier spelen de joden weer de rol van boeman. Er zijn geen natuurwetenschappelijk gezien relevante gegevens die deze visie ondersteunen. Zo is de natuurwetenschappelijke productie van China nu hoger dan die van de westerse wereld, en wordt een groot deel van het onderzoek in de westerse wereld gedaan door niet-westerlingen. Deze visie is ook in strijd met de menselijke waardigheid.
In Nederland bestaat alt-right voornamelijk uit jonge aanhangers van Forum voor Democratie en de racistische denktank Erkenbrand.
Hoewel het aantal aanhangers van de alt-right beweging in absolute zin klein is, is haar invloed groot door het over het algemeen hoge opleidingsniveau, relatief hoge intellectuele niveau en het samenhangende ideologische alternatief. De alt-right beweging is elitaristisch en mede groot geworden als reactie op de derde, hieronder genoemde stroming.
De derde richting: cultuurrelativisme en identiteitspolitiek
De identiteitspolitiek komt voort uit het cultuurrelativisme. Cultuurrelativisten geloven dat alle culturen gelijkwaardig zijn en dat er geen absolute waarheid is. Dus de cultuur van, zeg, de Polynesiërs, die met uitgekiende visbeheersmethoden veel meer vis konden vangen dan de allesvernietigende fabrieksschepen van de illegale Usaanse bezetters van Hawai’i , staat volgens hen op dezelfde hoogte als de cultuur van de Jemenieten, waar het ontvoeren en verkrachten van vrouwen en vechten in hoog aanzien staat.
Racistische identiteitspolitiek
De aanhangers van identiteitspolitiek, ook wel bekend als wokeness, delen de racistische denkwijze van alt-right, alleen is deze anders gericht. Namelijk op de eigen minderheid. Er zijn eindeloos veel minderheden, in de optiek van de identitairen. Etnische minderheden, homo’s en andere “niet-heteronormatieve” mensen, niet-christenen, mensen die zich om hebben laten bouwen tot het andere geslacht of dat nog willen laten doen. Vooral onder hoogopgeleiden, jongeren en etnische minderheden is deze politieke stroming salonfähig.
Allemaal zielig
Het lidmaatschap van een minderheid bepaalt hoe je bent, aldus deze stroming. En dus wat je waarheid is. Je kan ook lid zijn van meerdere minderheden. Dan ben je intersectioneel bezig, en heb je een streepje voor binnen de woke-gemeenschap. Een gedeelde waarde onder deze groepen is een gevoel van onderdrukt zijn door de “witte, mannelijke” meerderheid. Eenheid door slachtofferschap dus. Logica en natuurwetenschap tellen niet volgens deze groep. Deze zijn immers de producten van westers patriarchaal denken. Gevoelens, vooral het gevoel gekwetst te zijn, is belangrijker. Of er daadwerkelijk reden is voor dit gevoel, minder.
Onsamenhangende radicaliteit van de main stream
De main stream partijen PvdA, CDA, VVD en D66 noemen zichzelf “redelijk” en “pragmatisch”, maar toch is hun verlies aan aanhang structureel. Klaarblijkelijk landt hun idee over wat “redelijk” en “pragmatisch” is, bij steeds minder mensen. Kabinetten bestaan uit steeds meer verschillende partijen, en leunen zelfs dan nog zwaar op gedoogsteun, om toch maar aan meer dan de helft van de zetels te komen. Hun ideeën zijn ook wel degelijk radicaal, wanneer vergeleken met de Nederlandse mainstream, of in historisch perspectief.
Houding ten opzichte van de Europese Unie
Onuitgesproken visies waar de main stream het hartgrondig over eens is, is ten eerste de rol van Nederland binnen de Europese Unie en, onderbelicht in de pers, de rol die de Europese Unie moet spelen in de wereld. Elke mainstream partij vindt bijvoorbeeld dat Nederland in de Europese Unie moet blijven en dat deze Unie hechter moet worden. Dit is een radicaal standpunt. Dit houdt namelijk in, dat steeds minder zelfstandigheid voor Nederland overblijft en dat Nederland uiteindelijk op zal gaan in een superstaat met de grootte van en klein continent. De Tachtigjarige Oorlog is voor minder uitgevochten. Hoe ondemocratisch deze uitlevering van bevoegdheden aan de Europese Unie ook lijkt, het past in een patroon.
Houding ten opzichten van democratisering
De main stream vindt radicaal-democraten als Wilders en de Socialistische Partij “onfatsoenlijk” en “minderwaardige mensen”. Een echo van Hillary Clinton’s deplorables (over de aanhang van haar electorale concurrenten Sanders, en daarna Trump) klinkt hierin door. In historisch perspectief is dit niet uniek. De sociaaldemocratische partij SDAP, die later opging in de PvdA, was voor de Tweede Wereldoorlog in het verleden, tot de eerste regeringsdeelname in 1939, ook omstreden bij “fatsoenlijke” mensen.
Hierin ligt een nauwelijks verholen minachting ten grondslag jegens de rest van de bevolking. Verkiezingen zijn nodig, maar de kiezers moeten vooral niet in de weg gaan lopen als wij, bestuurders, de zaken even gaan regelen. En dan niet bepaald op een manier die een volksvertegenwoordiger betaamt.
Houding ten opzichte van het bedrijfsleven en het kapitalisme
De markt is, vond de mainstream, de beste manier om problemen op te lossen. En geprivatiseerd werd er, op een nogal amateuristische manier. In enkele gevallen ging het goed. Voormalig staatsbedrijf KPN functioneert redelijk goed. Verder kunnen we voornamelijk mislukkingen tellen. Zo zijn voormalige kroonjuwelen met hoogwaardige kennis, zoals Organon, voor weinig geld opgekocht door Usaanse multinationals en gestript van deze waardevolle kennis. Het laatste ‘wapenfeit’ is de in 2020 eerst op nippertje teruggedraaide verkoop van Intravacc, de onderzoeksafdeling van de voormalige Nederlandse vaccinfabriek, die nu alsnog doorgaat. De gevolgen zien we nu: duizenden mensenlevens en tientallen miljarden extra schade als gevolg van het covid-19 debacle.
En er is meer. Maar in deel 2 komen we op alternatieven.