Waarom willen de Amerikanen persé Assad weg hebben?

Na meer dan dertig jaar rust moet het Syrische regime van de Assads nu plotseling het veld ruimen van het Witte Huis. En daar is een goede geopolitieke reden voor. Maar maken de Amerikanen wel de juiste afweging?

Syrië: dictatuur van een sji’ietische minderheid
Syrië, een klein, overbevolkt en verarmd land dat tussen Turkije en Israël inligt, wordt al sinds decennia geregeerd door de familie al-Assad en hun clan van alawieten. Meer details in ons eerdere artikel. Dit is een sji’ietische sekte die slechts twaalf procent van de bevolking uitmaakt, maar alle leidende posities in het land bekleedt. Dat vader Hafez al-Assad alleen alawieten op leidende posities plaatste is met een goede reden. De soennitische meerderheid vindt sji’ieten ketters en haat – ook door het uiterst brute optreden van de al-Assads tegen politieke tegenstanders – het regime intens. Zoon Bashar al-Assad kan daarom alleen op de alawieten en in mindere mate de andere religieuze minderheden (druzen en christenen) rekenen, want ook zij zijn hun leven niet zeker als de soennitische volkswoede los barst. Assad en zijn aanhangers vechten nu letterlijk voor hun leven (denk aan wat met Gadaffi gebeurd is) en gebruikt daarom uiterst bruut geweld. Assad heeft maar één trouwe bondgenoot: het eveneens sji’ietische Iran.

Irak zal onder invloed Iran komen
Het oostelijke buurland Irak werd tot minder dan tien jaar terug  beheerst door dictator Saddam Hussein. Ook Saddam behoorde tot een minderheid: soennieten deze keer die de sji’ieten en de Koerden beestachtig onderdrukten. Iran heeft zeer veel invloed in Irak: de meeste Irakezen zijn sji’ieten en de leidende Iraakse politici zijn ballingen uit Iran. De Amerikanen beheersen Irak echter militair, waardoor de Iraanse invloed beperkt bleef. Obama wordt door schulden geplaagd en heeft tijdens de verkiezingsstrijd ook de belofte gedaan zich uit Irak terug te trekken. Hierdoor zal de invloed van Iran in Irak enorm toenemen.

Invloed Iran reikt tot Middellandse Zee en Libanon
Met bondgenoot Assad aan het bewind in Syrië en de controle over Irak, zal de Iraanse invloed tot aan de Middellandse Zeekust in Libanon reiken.  De zwakke staat Syrië krijgt op die manier ondersteuning van het sterke Iraanse leger. Iran heeft na dertig jaar economische sancties een zeer goed ontwikkelde wapenindustrie. Hoewel vrouwen als tweederangs burgers worden behandeld in Iran, zijn ze zeer goed opgeleid – meer dan de helft van alle universitair geschoolden in Iran is vrouw, overwegend in bètawetenschappen. Kortom: Iran kan over een goed opgeleide bevolking en een goed ontwikkelde industrie beschikken. Het land is ook zelfvoorzienend in aardolie.

Meer druk op Israël
Slecht nieuws voor Israël. Nu is het voor Iran zeer lastig om wapens naar de Libanese Hezbollah-beweging en de Amal-militie te smokkelen. Transport ging over zee, waar de Amerikaanse vloot ligt. Met de Amerikanen weg uit Irak, kan Iran geavanceerde zware Iraanse wapens zoals raketten met honderden kilometers bereik over land naar Hezbollah verschepen. Hiermee kan Hezbollah het dichtstbevolkte deel van Israël beschieten. Iran kan ook vrij eenvoudig grote hoeveelheden troepen in Syrië legeren. Wat dan ontstaat is een nieuw Perzisch Rijk van de Middellandse Zee tot West-Afghanistan.

Regime al-Assad moet van VS en Israël verdwijnen om de invloed van Iran in te perken
Geen wonder dat zowel Israël als de Amerikanen graag zien dat al-Assad wordt afgezet (wat zal neerkomen op: afgeslacht, al zijn de stedelijke Syriërs iets beschaafder dan de Libische bedoeïenen). Ook Erdogan ziet dat graag: als Iran dit gebied overneemt, stopt dit de Turkse expansie naar het zuiden en dat zou zijn plannetjes flink in de war schoppen. Openlijke inzet van de luchtmacht van de NAVO kan niet. Dit zouden Rusland en China, die weinig last hebben van Iran en het land juist erg nuttig vinden als tegenwicht tegen de Amerikanen en de soennieten, niet toestaan.

De mogelijkheden van de Amerikanen zijn beperkt. Ze hopen op een opstand binnen het Syrische leger, waarvan nu sprake lijkt te zijn – al kan dit ook een propagandacoup zijn. Deze gewapende rebellen kunnen ze dan via de Turken of de andere buurlanden voorzien van wapens en geld. Na het waarschijnlijke bloedbad wordt Syrië dan een soort vazalstaat van Turkije. Een andere optie is een gewapend ingrijpen door het Turkse leger, uiteraard om “humanitaire redenen”. Het is niet voor niets dat Erdogan zich plotseling zo druk maakt over mensenrechtenschendingen in Syrië. Dit is de effectiefste oplossing. Dit heeft ook als voordeel dat het bloedbad voorkomen kan worden. Ook dit betekent vanzelfsprekend een flinke uitbreiding van de Turkse invloedssfeer.

VS en Israël maken mogelijk rekenfout
Dat laatste, de uitbreiding van de Turkse invloedssfeer, is nu net het probleem. Turkije is net als Iran geen Arabisch land, maar is, net als de meeste Arabieren, soennitisch. Turkije, het machtigste en meest ontwikkelde soennitische land, is een logische kern van een groot soennitisch rijk, beter bekend als een kalifaat. Waarschijnlijk zal dit in eerste instantie de vorm krijgen van een islamitische unie. Dit is nog veel vervelender nieuws voor Israël, want Israël wordt dan een soort eiland midden in één enkele vijandige staat. Wordt Israël veroverd, dan ontstaat een ononderbroken landverbinding van Marokko naar Irak.

De soennieten zullen daarentegen niet accepteren dat het ketterse Iran de leiding overneemt. Iran kan daardoor nooit een geostrategische bedreiging vormen – al kan het, zoals gezegd, voor veel ellende zorgen voor Israël en met Hezbollah als proxy de Israëli’s het leven bijzonder zuur maken.

Waarschijnlijk gokken de Amerikanen er op dat de islamitische landen zullen seculariseren zoals ook met de christelijke landen gebeurd is. Ook geloven ze dat democratie een effectief tegengif is tegen islamitisch fundamentalisme. Hierbij vergeten ze dat ook het fundamentalistische Iran een democratie is – zij het dat de islamitische wet deze erg inperkt. De eerste ontwikkelingen in Tunesië en Libië – en ook Egypte – volgen helaas het Iraanse beeld.

Hoopvolle ontwikkeling: eerste excuses islamitisch land voor schenden mensenrechten ooit
Wel heeft Erdogan nu excuses gemaakt voor het geweld tegen de Koerden in de twintiger jaren. Uiteraard was dit om de kemalisten dwars te zitten, maar toch is hiermee een precedent geschapen. Dit is de eerste keer dat een leider van een islamitisch land zijn excuses heeft aangeboden voor mensenrechtenschendingen. Zo zal er meer respect voor mensenrechten in Turkije en ook in de rest van de islamitische wereld komen.