De vlaktaks, ook wel flat tax genaamd, wordt steeds populairder. Geen wonder. Het ondoorzichtige belastingstelsel met een oerwoud aan aftrekposten in de meeste landen, waaronder Nederland en België, nodigt uit tot misbruik.
Vlaktaks veel eenvoudiger en lastiger te ontwijken
Stel je voor: iedereen kan zelf zijn belastingaangifte invullen. Je hoeft alleen maar in te vullen wat je per jaar verdient en je weet direct hoeveel belasting je moet betalen via een simpel rekensommetje. Alle aftrekposten, zoals de hypotheekrenteaftrek, verdwijnen. In twee Oost-Europese landen, Polen en Tsjechië, is het al zo ver. In veel meer landen, waaronder Rusland en de meeste andere Oosteuropese staten, is de vlaktaks in voorbereiding.
De vlaktaks komt er op neer, dat boven een belastingvrije voet een vast percentage van het inkomen als belasting wordt geheven. In september 2005 stelde de Raad voor Economische Adviseurs voor om een vlaktaks in te voeren ter hoogte van 40-44%. Dit zou gefinancierd moeten worden door minder aftrekposten toe te staan en 65-plussers meer belasting te laten betalen.
Inkomenspolitiek wordt simpel
Het is ook makkelijk om deze belasting minder of meer ‘progressief’ te maken. Partijen die voorstander zijn van meer gelijkheid, zullen de belastingvrije voet willen vergroten en de belastingdruk verhogen, rechtse partijen zullen precies het omgekeerde willen. Partijen die meer staatsinvloed willen, zullen zowel de belastingvrije voet willen verlagen als de belasting verhogen. Partijen die meer economische vrijheid willen, zullen juist een grotere belastingvrije voet en minder belastingdruk willen. Zo komt het hele politieke spectrum neer op een discussie over slechts twee getallen: het belastingpercentage en de belastingvrije voet. Zo wordt het voor kiezers ook gemakkelijk om verkiezingsprogramma’s op dit punt met elkaar te vergelijken. Er komt zo ook een einde aan de onzinnige hypotheekaftrek in Nederland.
Uitstekend te combineren met een basisuitkering
Als de belastingvrije voet wordt geïnterpreteerd als een negatieve inkomstenbelasting, kan je zo ook iedereen aan een bestaansminimum helpen. Deze gedachte is verder uitgewerkt in dit artikel. Ook hier is een groot voordeel de eenvoud. Ook krijgen uitkeringsgerechtigden (iedereen dus) een stevige prikkel om te werken. Immers: bijverdiensten worden niet 100%, zoals bij een bijstandsuitkering, maar slechts met 40-44% belast. Zo kunnen uitkeringsgerechtigden makkelijk en snel uit de armoedeval ontsnappen.
Kritiek op de vlaktaks
Volgens tegenstanders van de vlaktaks is deze niet progressief: immers, hoge inkomens kunnen meer sparen dan lagere inkomens en betalen minder belasting dan nu (in Nederland: 44% in plaats van 52% over de topinkomsten). Dit probleem is echter vrij simpel op te lossen: verhoog de belastingvrije voet en ook het belastingpercentage.
Ook zien zij de flat tax als veel te lomp. Specifieke inkomenspolitiek voor bepaalde groepen is niet meer mogelijk. Voorstanders van de flat tax zien dat laatste nu juist als een groot voordeel. In het kort krijgt de staat minder te zeggen over het bestedingspatroon van de bevolking.
Ervaringen met de vlaktaks
Het eerste land dat de vlaktaks invoerde was Estland in 1994. De andere twee Baltische republieken, Letland en Litouwen, volgden kort daarna. De belastingen in deze landen zijn laag: 21% over het inkomen. Alle drie landen en ook Roemenië[1] rapporteerden na een lange periode van grote economische groei, problemen met de belastinginkomsten en problemen om het armere deel van de bevolking te ondersteunen. Wellicht is een oplossing hier een grotere belastingvrije voet en een hoger belastingtarief, een ‘linkser’ economisch beleid dus. Ook zullen belastingontwijkingsconstructies, zoals trusts, effectief moeten worden aangepakt. Je kan ook denken aan bronbelastingen, zodat niet onbelast geld kan worden weggesluisd.
Hongkong kent ook een vlaktakssysteem en daar bleek het juist een groot succes[2]. Het systeem in Hong Kong kent wel extra belastingaftrek voor gezinnen met kinderen. Deze uitbreiding is gewenst, plus een extra belastingaftrek voor werkenden. Werken moet altijd lonen. In het huidige systeem hebben veel bijstandsgerechtigden, als je alle sociale voorzieningen meerekent, een beter leven dan kostwinners met het minimumloon. Ze worden hiermee opgesloten in een gouden kooi. Flat tax kan ze helpen uit deze kooi te ontsnappen.
Bronnen
1. Hey Flat Tax Geniuses, Your Plan Is Failing In Romania, Businessinsider (2010)
2. The Flat Tax Works — Check Out The Hong Kong Experience, Businessinsider (2010)
Om principiele redenen ben ik het hier al lang mee eens!
Ik grap wel eens dat er in NL al zoveel inkomenspolitiek is dat je alleen nog bij de supermarkt kunt afrekenen zonder je loonstrookje te moeten tonen.
Als men zegt “sterkste schouders moeten zwaarste lasten dragen”, is mijn antwoord: “dat principe kennen we inderdaad van de basisschool, het heet ‘procent'” Maar vanwege het progressieve karakter en cumulatieve effect van heffingen en inkomensafhankelijke bijdragen is dat in de praktijk: 2x zo sterk, 3x zoveel last te dragen.
Ook is er nog het praktische argument: Kostenbesparing op uitvoering. Simpeler regels resulteren in lagere kosten voor inning.
Eèn belasting tarief is wel zo makkelijk en als we deze dan ook nog beperkt houden tot max 30%, dan houdt iedereen meer geld over, die hij/zij veel makkelijker uitgeeft dan nu. Dus zal er een groter nationale economie ontstaan, wat weer meer banen zal opleveren en de overheden minder geld kost. Daarin tegen worden wel alle aftrekposten en subsidies afgeschaft, zodat iedereen zelf weer overal financieel verantwoordelijk voor is, dit houdt mensen productief actief i.p.v. uitkeringen en subsidieslurpers de reikende hand geven, daar wordt iedereen lui en arrogant van, omdat hun verworven recht zou zijn.