Een serie artikelen over de verschillende elementen. De legoblokjes waarmee wijzelf, onze aarde en de materie van het universum is opgebouwd hebben allemaal hun eigen specifieke eigenschappen. In deze serie gaan we stap voor stap langs elk element en kijken we wat voor zinvolle zaken de wikipedia erover te zeggen heeft, met daarnaast een interessant filmpje van de universteit van Nottingham waarmee verschillende experimenten met het betreffende element worden gedaan.
Vandaag nummer 77 van de 118 elementen, Iridium (Ir).
Toepassingen
Iridium wordt voornamelijk gebruikt in legeringen waar de hardheid van het materiaal belangrijk is. Andere toepassingen zijn:
- Smeltkroezen en andere apparaten die tegen hoge temperaturen bestand moeten zijn.
- Elektrische contacten zoals Pt/Ir-bougies
- De punten van vulpennen en kompasnaalden.
Vroeger werden bepaalde iridiumlegeringen soms gebruikt voor wapens en om porselein (zwart) te kleuren.
Van 1889 tot 1960 gold als definitie van de meter de afstand tussen twee inkepingen op een staaf, bestaande uit een legering van platina en iridium, de zgn. X-meter, bewaard in Sèvres, Frankrijk. Later is dit vervangen door een andere definitie (zie krypton).
Een Radio-isotoop van iridium (Iridium-192) wordt wel gebruikt voor de bestraling van tumoren bij brachytherapie. Daarnaast wordt Iridium-192 gebruikt bij niet destructief metaalonderzoek.
Opmerkelijke eigenschappen
Iridium is lastig te bewerken omdat het zeer hard en breekbaar is. Het is een zilverwit metaal met een lichte gele glans. Van alle metalen is iridium het best bestand tegen corrosie door zuren (zelfs tegen koningswater). Met sommige gesmolten natrium–zouten zoals NaCl(keukenzout) en NaCN reageert iridium echter wel.
Iridium is na osmium het element met de hoogste dichtheid: 22,56 g/cm³.
Verschijning
In de aardkorst wordt iridium in ongebonden toestand aangetroffen, vaak in combinatie met andere metalen uit de platinagroep. Daarnaast komt het voor in de natuurlijke legering iridiosmium. De kern van de aarde is rijk aan iridium en op sommige plaatsen komt het naar de oppervlakte. Het meeste commercieel gedolven iridium ontstaat als bijproduct van de koperwinning.