Is de wereld een 1 april grap?

2500 jaar geleden beschreef de Griekse filosoof Plato zijn befaamde allegorie van de grot, waarin de werkelijkheid die we waarnemen een waandenkbeeld is. Hoe groot is de kans dat we inderdaad in een grote 1 aprilgrap leven?

De grot van Plato
De Atheense filosoof Plato bedacht de nog steeds befaamde allegorie van de grot om zijn punt van de schijnbare realiteit duidelijk te maken. In deze allegorie zijn gevangenen vastgebonden in een grot. Een lichtbron projecteert schaduwen op de wand van de grot. Toneelspelers manipuleren de schaduwen zo dat het voor de vastgebonden gevangenen net lijkt alsof de schaduwen van levensechte gebeurtenissen zijn. De vraag die Plato op het einde stelde was: zouden wij in onze realiteit ook niet in een dergelijke grot kunnen leven?

Boeddhisme
Interessant is dat Plato in een tijd leefde waarin een enkel groot rijk het gebied tussen Griekenland en India bedekte, waardoor boeddhistische missionarissen zonder veel problemen naar Griekenland konden reizen. In die tijd was het boeddhisme net ontstaan en maakte in India een explosieve groei door. De gedachte dat we in een toestand van maya, verbijstering van de zinnen, leven is karakteristiek voor het boeddhisme.

Had Plato gelijk?
Nu, duizenden jaren later, weten we veel meer van de natuur dan Grieken zoals Plato. Zo weten we dat de verketterde Anaxagoras gelijk had en dat de zon een enorm witgloeiend voorwerp is, zelfs groter dan Anaxagoras durfde vermoeden. We weten dat we uit atomen zijn opgebouwd, die op hun beurt vrijwel geheel uit lege ruimte bestaan. Licht bestaat uit deeltjes en materie bestaat uit golven. Of liever gezegd: beide bestaan ut golfdeeltjes. Kortom: de wereld is in werkelijkheid heel anders dan de wereld zoals die zich aan onze zintuigen voordoet. Zo gek was de gedachte van Plato dus bepaald niet.

Bestaat er nog een dieper niveau van realiteit dan we nu kunnen vermoeden?
De afgelopen honderden jaren is ons wereldbeeld al enkele keren behoorlijk opgeschud. Zo bleek de aarde niet in het middelpunt van het heelal te staan en de aarde om de zon te draaien. Dat was nog maar het begin. Zo weten we nu dat we niet geschapen zijn, maar het product zijn van miljarden jaren evolutie en dat absolute ruimte en absolute tijd niet bestaan. De grootste schok leverde de kwantummechanica: we weten alleen de waarschijnlijkheid waar een deeltje zich vindt, niet de exacte plaats. Dat ligt niet aan onze meettechnieken, maar is een fundamentele eigenschap. Kortom: als we afgaan op onze ervaringen uit het verleden is de kans niet denkbeeldig dat ons wereldbeeld weer eens drastisch op zijn kop zal worden gezet door nieuwe ontdekkingen.