UMTS-masten zijn omstreden vanwege de sterke radiostraling die ze uitzenden. GSM-telefoons hebben hetzelfde nadeel. Onzin, zeggen fysici, maar hebben ze wel gelijk?

Radiostraling toch schadelijker dan aangenomen?

Volgens een Amerikaanse theoretisch bioloog is radiostraling toch schadelijker voor het menselijk brein dan tot nu toe aangenomen, vanwege een fysisch effect waar tot nu toe geen rekening mee is gehouden. Zijn we zendpiraten op de golflengte van de natuur?

umts mast
Een UMTS mast. Is UMTS echt onschadelijk? Licentie: CC-BY-2.5, P.J.L Laurens

Radiofotonen te zwak om atomen uit elkaar te trekken
Radiogolven vormen de manier waarop mobiele telefoons en andere draadloze apparatuur met zendmasten communiceren. Al jaren wordt onderzoek gedaan naar de mogelijk schadelijke gevolgen van radiostraling op de mens.
Op dit moment zijn er twee kampen. Het eerste kamp, bestaande uit vooral natuurkundigen,  stelt dat radiostraling te zwak is om de chemische verbindingen tussen atomen te verbreken (daarvoor is UV- of röntgenstraling nodig) en ook dat de hoeveelheid energie in de radiostraling van een GSM, minuscule fracties van een watt, veel te laag is om het brein te verhitten.

Zij wijzen op epidemiologische onderzoeken waaruit niet blijkt dat er ernstige gezondheidsgevolgen zijn.
Hun tegenstanders stellen dat er wel degelijk negatieve gevolgen op gedrag en gezondheid van mensen kunnen optreden (beschreven in overigens omstreden onderzoeken zijn hoofdpijn, depressies, slapeloosheid en veranderingen in hersenmetabolisme) en ook zij kunnen meerdere onderzoeken aanhalen die hun standpunt lijken te ondersteunen. Tot nu toe kampten zij met het nadeel dat er geen werkingsmechanisme bekend was waardoor dit effect kon optreden.

Radiofotonen kunnen elkaar versterken
Nieuw werk van theoretisch bioloog Bill Bruno geeft nu toch een mogelijk werkingsmechanisme dat zelfs bij zeer zwakke intensiteiten een rol kan spelen. Wordt het aantal fotonen hoger dan de kubieke golflengte (bij radiogolven van een centimeter bijvoorbeeld dus meer dan één radiofoton per kubieke centimeter), dan kunnen de golven met elkaar gaan interfereren (dus versterken en verzwakken). GSM-straling heeft een golflengte van rond de 16 cm, precies de lengte die door de hersenen wordt geabsorbeerd. Kortgolviger straling wordt geabsorbeerd door de huid.

Op bepaalde plaatsen kunnen dan kritische dichtheden bereikt worden en kan cel- of weefselschade optreden. Dit effect wordt uiteraard sterker naarmate de radiogolven langer worden, want dan is het aantal fotonen per kubieke golflengte veel groter. Uit onderzoek is al bekend dat het optische pincet (dat werkt met een holle infrarood straal waarmee kleine objecten worden gevangen en verplaatst) beschadigingen veroorzaakt in celstructuren, daar waar de golven elkaar versterken. Hetzelfde effect kan in principe optreden in de hersenen.

Lichaam vol met antennes en gevoelige radio-ontvangers
Ook zijn er in ons brein en rest van ons lichaam grote structuren (denk aan neuronen met een lengte tot een meter) die, stelt Bruno, als antenne kunnen werken voor deze radiostraling. Van onder meer DNA-ringen in bacteriën (en mogelijk dus die in onze mitochondriën) is kort geleden aangetoond dat de energieniveaus van vrije elektronen hierin in de buurt komen van die van de fotonen van radiostraling. Mogelijk kunnen ook grote moleculen als enzymen of complete celstructuren in een andere energietoestand (dus vorm) springen door de straling.

Kort geleden is ook ontdekt dat neuronen gezamenlijk elektrische velden opwekken en ook mogelijk op deze wijze communiceren. Dit zou kunnen verklaren waarom mobiele telefoons depressie en andere psychologische problemen zouden kunnen veroorzaken.

Er is dus alle reden om uiterst voorzichtig te zijn met radiostraling, stelt Bruno daarom. Hij adviseert om mobiele telefoons met veel lagere vermogens te laten werken. Hij gooit hiermee olie op het vuur van een toch al uiterst felle discussie. Als dit klopt, wat uiteraard uiterst onzeker is, zijn we namelijk zendpiraten  op de golflengte van Moeder Natuur en betalen we mogelijk al de rekening met onze gezondheid.

Bronnen
Technology Review Arxiv Blog
Bruno, W, What Does Photon Energy Tell Us About Cell Phone Safety?, ArXiv (2010).
Arns, M., van Luijtelaar, G., Sumich, A., Hamilton, R. & Gordon, E. (2007)
Electroencephalographic, personality and executive function measures associated with frequent mobile phone use. International Journal of Neuroscience, 117: 1341-1360

6 gedachten over “Radiostraling toch schadelijker dan aangenomen?”

Laat een reactie achter