Voor het eerst in deze serie nemen we nu een duik in de wereld van het onbekende. Er zijn drie ruimtedimensies en één tijddimensie. Samen vormen deze de ruimtetijd van het heelal waarin we leven. maar wat gebeurt er als er een extra dimensie toevoegen?
De makkelijkste manier om je de vijfde dimensie voor te stellen is als volgt. Stel, je loop een meter naar het noorden. Dan beweeg je in één dimensie, namelijk op de noord-zuid lijn. Als je een cirkel loopt, beweeg je in twee dimensies. Als je tijdens het lopen in een cirkel ook een trap op en af loopt, beweeg je in drie dimensies. Omdat de tijd verstrijkt, beweeg je ook in de vierde dimensie, wat je ook doet. Maar wat als je een stap in de vijfde dimensie doet? De wereld om je heen verdwijnt dan.
Er bestaat in natuurkundige theorieën iets als ‘imaginaire tijd’. Imaginaire getallen ontstaan als je de wortel trekt uit een negatief getal en de eenheid van het imaginaire getallenstelsel, i, is gedefinieerd als de wortel uit -1.
Stephen Hawking deed veel theoretisch onderzoek naar zwarte gaten en in zijn vergelijkingen speelt imaginaire tijd een belangrijke rol. Een andere manier om de vijfde dimensie voor te stellen is als een dimensie, waarin zich parallelle heelallen bevinden. Volgens de veelwereldentheorie van Hugh Everett III splitst bij elke meting van een kwantumdeeltjehet heelal zich in tweeën, afhankelijk van de uitkomst van de meting. Is ons heelal een plakje uit een enorme vijfdimensionale stapel van heelallen en vormt deze een ‘waarschijnlijkheidsruimte’?
boven m’n pet….
nog maar eens kijken dit filmpje denk ik :-)
ook boven mijn pet.
en de monotonie van de instructeur helpt ook niet echt.
had vroeger colleges in dezelfde dreun en viel altijd in slaap
Jan, daar is Visionair juist voor bedoeld :)
Mensen prikkelen boven hun grenzen uit te stijgen. Probeer het te begrijpen; als je dingen niet snapt kan je ze hier vragen.
Kan iemand me verder helpen ?
Moet ik een extra dimensie beschouwen als bijvoorbeeld een
ge-neste array ? (dit principe is voor mij namelijk wel duidelijk, omdat ik dit ken van het programmeren van software)
Je kan een dimensie beter beschouwen als een extra vrijheidsgraad. BIjvoorbeld een eendimensionele array is een rij getallen. Een tweedimensionale array is een tabel. Zo zijn er ook drie- en meerdimensionale arrays denkbaar.
ja, dat bedoelde ik ook. Misschien gebruikte ik het verkeerde begrip.
Maar inderdaad. Dus op die manier moet ik er dus naar kijken ?
Want visueel voorstellen kan immers niet :-)
Op zich kan dat wel. 1D is lijn, 2D is vlak, 3D is volume. 4D zou dan volume in de tijd zijn. 5D is inderdaad uitdagender.
Het gaat nu echt nergens meer over ben ik bang. De truc van deze nep-wetenschapper is om eerst een geloofwaardige beschrijving te geven van de eerste 4 dimensies, om vervolgens door te gaan met pure onzin. Er is geen enkele noodzaak voor een vijfde dimensie, hoe vaak hij ook Hawking en Everett aanhaalt (die overigens beide totaal iets anders beweren dan het bestaan van de 5e dimensie zoals uitgelegd in dit filmpje).
Â
Je moet uiteraard zelf weten of je je ermee inlaat, maar het is onterecht om het te presenteren als legitieme wetenschap. De maker van de filmpjes heeft zelf ook al vaker aangegeven dat de wetenschappelijke gemeenschap zijn werk onzin vindt. Genoeg reden om flinke twijfels te hebben.
Een dimensie is niets anders dan een bepaalde vrijheidsgraad. Als natuurkundige weet je dat wij niet in staat zijn de uitkomst van een meting van bijv. positie of impuls van een kwantummechanisch deeltje of systeem exact te voorspellen, slechts om de waarschijnlijkheidsverdeling van meetuitkomsten te voorspellen. Op zich is de gedachte niet zo gek om te veronderstellen dat deze variatie het gevolg is van het bewegen in een of meerdere extra dimensies. Zelfs nu nog is er geen enkele kwantuminterpretatie die de status van ontoetsbare interpretatie is ontgroeid (slechts de lokale verborgen-variabeleninterpretatie is ontkracht).
Ik ben wel met je eens dat de interpretatie van Everetts multiversum als vijfdimensionale ruimte naief is. Ik moet hier nog beter over nadenken.
Hij zegt op zijn site (waar hij het filmpje toelicht) duidelijker dat Everett juist niet de stap maakte naar een 5-dimensionale ruimte. Het filmpje is nogal suggestief verwoordt in dat opzicht.
Daarnaast twijfel ik over je definitie van dimensie in dit geval (alhoewel ik dezelfde definitie ook vaak gebruik), omdat je daarmee vrijheidsgraden (DOF) gelijkstelt aan dimensies, terwijl een DOF slechts een voorbeeld is van een dimensie. Die gelijkstelling maakt de auteur van de filmpjes ook, zonder het te onderbouwen.
Een andere fout die de auteur maakt is de naïeve aanname dat voorwerpen niet kunnen springen binnen een dimensie: hij neemt aan dat je alleen over de dimensie heen kan traverseren. Indien je deze aanname laat vallen, heb je in principe genoeg aan één dimensie, maar heb je in ieder geval nooit meer dan 4 dimensies nodig.
Ten slotte kiest de auteur ervoor om zich buiten het academische debat te begeven, maar wel de academici te bekritiseren voor hun gebrek aan aandacht voor zijn theorie. Dit is ook een standaard trucje bij pseudo-wetenschappers. Het is vooral oneerlijk, omdat de eisen voor wiskundig formalisme en exacte beschrijvingen van de theorie vele malen harder zijn in het academische klimaat. Gezien de schoolwiskunde en -natuurkunde die de auteur gebruikt is het aannemelijk dat hij bewust is van zijn theoretische tekortkomingen. In andere woorden: hij weet dat hij keihard afgaat als hij probeert mee te spelen op het professionele niveau. In plaats daarvan probeert hij aandacht te trekken met verleidelijke youtube-filmpjes en veel theoretische beloftes voor de grootsheid van zijn theorie.
Ik kon echt niet verder kijken dan de 4e dimensie. Alles daarna was echt tenenkrommend slecht van niveau, vol simpele fouten en zonder gedegen onderbouwing.
Â
Ik begrijp dat ik anders ben dan de meeste mensen op Visionair.nl in het feit dat ik juist opkom voor de huidige denkbeelden van de wetenschap, maar het kost me echt grote moeite om deze man serieus te nemen. Wat mij betreft is het van hetzelfde lage niveau als de ‘electric universe’ theorie en consorten.
In principe staan we op Visionair neutraal tegenover de heersende wetenschappelijke paradigma’s. In veel gevallen zijn deze juist; het is niet voor niets dat de moderne wetenschap (en techniek gebaseerd op natuurwetenschappelijke principes) de enig bekende effectieve methode is om het menselijk bestaan te verbeteren en de waarheid te benaderen.Â
Echter we moeten vaststellen dat wetenschappers in een strak keurslijf moeten werken. Voorbeeld: funding voor concurrenten van de snaartheorie wordt door machtige lobbies afgeknepen. Dan heb ik het over natuurkunde, relatief gezien nog de “schoonste” wetenschap. De situatie bij medisch onderzoek is echt verschrikkelijk. Zo worden statines gepushed terwijl deze voor het leeuwendeel van de patiënten netto geen gezondheidsverbeterend effect hebben.
Dit is mede het gevolg van de enorme complexiteit van de materie waarin ze werken, waardoor ze vaak al grote moeite hebben hun eigen vakgebied bij te houden laat staan grotere verbanden te zien. Zonder tunnelvisie kan je denk ik niet meedraaien, tenzij je een genie bent.
Een wetenschapper die te ver op de troepen vooruit loopt wordt niet gepubliceerd en raakt zijn onderzoeksbudget kwijt. Wij zijn niet blind voor deze beperkingen. Dus verwacht geen hosannaverhaal over hoe geweldig wetenschap en wetenschappers niet zijn. Verwacht wel een (hoop ik) eerlijk vehaal waarin de (overwegende) positieve punten af worden gezet tegen enkele negatieve punten.
Ik ben op dit vlak nog veel “strenger” in de leer dan Lucas. Wij kennen (samengesteld) oppervlak en (samengesteld) volume. Om volume in oppervlak uit te drukken (en visa versa) is er een rekenkundige methode uitgedacht. En die verschillende bewerkingen hebben wij samengevat in het woord “dimensie”.
Maar een dimensie is geen fysische realiteit. Het is een wiskundig hulpmiddel (en dan kan je de verandering van de positie in de ruimte er ook nog bijvoegen). Het is overigens vermakelijk dat de stagnatie in de wetenschap het effect blijkt te hebben dat de wetenschappelijke wereld steeds meer trekjes gaat aannemen die verdacht veel lijken op “onvervalste fantasie”.Â
Wat is er moeilijk aan het begrijpen dat we per definitie als meer-dimensionaal wezen existeren?
Hoe je nu blijven volharden in de mening dat we in een drie-dimensionaal  wereld leven en drie-dimensionaal zijn?
Als we in een drie-dimensionale wereld leefden zou alles statisch zijn!
‘Beweging’ is derhalve een aspect/eigenschap die een dimensie/eigenschap/aspect aan het geheel toevoegt.
Zelfs de wetenschap erkent ‘tijd’ cq. tijd/ruimte als vierde dimensie.
Dat is de tijd-lijn waarop de dingen plaatsvinden.
De vijfde dimensie is dan dus beweging/ keuze.
Doordat deze naast elkaar liggen vormen zij een vlak van tijd/keuze.
Precies zoals de tweede dimensie vorm krijgt door één-dimensionale lijnen naast elkaar te leggen, waardoor een vlak ontstaat.
Wij kunnen dus  keuzen maken. Elke seconde van ons bestaan doen we dat dan ook en kiezen steeds een nieuwe richting met steeds andere gevolgen en derhalve dus een andere toekomst. De vijfde dimensie is dus permanent intrinsiek aan ons bestaan!
Dat 5-dimensionale universum is net zo goed statisch als het 4-dimensionale universum, en het 3-dimensionale universum, etc. Het verschil is dat wij de 4e dimensie niet geheel zien, maar slechts als verandering in de 3e dimensie. De vraag is vervolgens of verandering noodzakelijk een dimensie is. We zien deze verplaatsing in de 4e dimensie dus wel, maar slechts stukje voor stukje. Echter, waar heb jij ooit beweging gezien? Je ziet verandering van de ene toestand naar de andere, maar zie je ook de verandering van de verandering? Die zien wij alleen door meerdere 4-dimensionale veranderingen naast elkaar te houden en te vergelijken. We ‘zien’ de 5e dimensie dus helemaal niet zo eenvoudig als jij het voorhoudt.
Ben je het hier niet mee eens, en zeg je dat een 5e dimensie nodig is voor échte verandering, dan heb je ook weer een 6e dimensie nodig omdat de 5-dimensionale toestand ook statisch is. Hetzelfde geldt dan weer voor de 6-dimensionele toestand, en de 7e, etc. tot in het oneindige. Daar gaan 10 dimensies geen eind aan maken, omdat je dan altijd een statisch universum overhoudt.
Er zijn dus 4 dimensies die wij kunnen afleiden uit onze ervaring (waarbij de tijd-dimensie niet noodzakelijk een dimensie hoeft te zijn). Toevoegen van hogere dimensies lost in jouw geval niks op, maar maakt het probleem enkel erger.
Denk er eens beter over na, zou ik zeggen. De grootste wiskundigen, natuurkundigen en filosofen hebben zich hun leven lang bezig gehouden met dit onderwerp, en zagen geen enkele reden om tot jouw conclusie te komen. Tenzij je last hebt van grootheidswaanzin, is het verstandig om even goed na te denken of je zelf wel zo’n heldere en welonderscheiden theorieën hebt.
Daar had ik het al over in de discussie bij het artikel over de 4de dimensie. Alle mogelijke werelden zijn al vastgelegd. Door onze vrije keuze bepalen we zelf welke wereld we volgen.
Die discussie heb ik helaas gemist.
Als onze keuze bepaalt welke wereld we volgen, met welke snelheid reist deze informatie dan door het universum? Want als dat sneller dan lichtsnelheid gebeurt, dan is je theorie aantoonbaar incorrect. Gebeurt dat niet sneller dan lichtsnelheid, hoe verklaar je dat dan?
Beide opties zijn ontzettend lastig, al dan niet onmogelijk, om te verdedigen. Zowel op natuurkundig niveau (waar ik je nu naar vraag) alsook op filosofisch niveau.
Het is leuk om een sterke mening te hebben, maar wellicht is het verstandiger om kennis te nemen van alle bezwaren tegen je theorie? Je theorie is minstens 2500 jaar oud, en in al die tijd heeft het al veel zware kritieken gekregen.
Dit is niet om je te beledigen, maar slechts als advies voor het ontwikkelingen of kritisch beschouwen van je theorie.
sneller dan het licht, zou dat niet mogelijk zijn middels verstrengeling ?
De vijfde en zesde dimensie worden toch gebruikt bij berekeningen om de coördinaten van een vliegtuig in het luchtruim vast te stellen?
Dat zijn geen dimensies, maar vrijheidsgraden. Dit zijn geen dimensies, omdat de 6 vrijheidsgraden gemakkelijk beschreven kunnen worden in 3 dimensies.
Maar het verschil met de derde dimensie is dat met de vijfde en de zesde rekening wordt gehouden met 5. de bolling van de aarde en met 6. de rotatie van de aarde, om de positie van een vliegtuig op een bepaald tijdstip in het ‘luchtruim’ te bepalen.
Dan heb je ongeveer hetzelfde als een electron in een waarschijnlijkheidswolk, waar Germen het in de tekst over heeft (vijfde dimensie).
Ik ben duidelijk wat minder onderlegd dan menigeen hier in deze conversatie, maar ik heb wel vaker over meerdere dimensies gelezen. Zo zou de snaartheorie zelfs 11 dimensies voorspellen. Snaartheorie is volgens mij niet tot stand gekomen door pseudowetenschappers, dus ik snap niet zo goed wat nu zo gek is aan het veronderstellen van de 5e dimensie ?
Lukas, kun je me uitleggen of je de snaartheorie ook onzin vindt, of juist niet en waarom ?
Ik heb persoonlijk niets met snaartheorie, maar er zijn wel grote verschillen:
1) Snaartheorie verzint niet zomaar hogere dimensies, maar leidt hun bestaan af uit het gedrag van verschillende deeltjes. De theorie van het filmpje verzint ter plekke dimensies door een beetje te goochelen met woorden en plaatjes.
2) Snaartheorie is wiskundig erg netjes in elkaar gezet, ze maken geen domme wiskundige fouten zoals deze theorie wel doet. De 5e dimensie in snaartheorie heeft dus niets te maken met de 5e dimensie in deze theorie.
3) Snaartheorie is helder geformuleerd en de interne consistentie (of het wiskundig klopt of niet) is meerdere malen bewezen.
4) Snaartheorie is in overeenstemming met de voorspellingen van kwantummechanica en algemene relativiteit. Dat wil zeggen: vanuit snaartheorie kan je de wetten van kwantummechanica/relativiteit wiskundig afleiden. De theorie van het filmpje zegt echter helemaal niets over natuurkunde: er is nergens te vinden hoe zijn theorie kwantummechanica verklaart of hoe zijn theorie algemene relativiteit bevat. Sterker nog: de theorie geeft helemaal gen voorspellingen of berekeningen. De theorie doet helemaal niets nuttigs.
Persoonlijk vind ik snaartheorie een leuk wiskundig spelletje, maar slechte wetenschap. Maar het doet tenminste iets, het maakt voorspellingen en het verklaart de werking van de natuur. De theorie van het filmpje doet helemaal niks, maakt talloze fouten en is nergens helder opgeschreven. Als je het artikel over ‘ockham’s razor’ bekijkt, zal je zien dat de theorie dus a) geen enkele verklaringskracht heeft, en b) onnodig complex is. Wat hebben we er dan aan? Helemaal niets!
Er is niks mis met een 5e dimensie in het algemeen, maar wel met de 5e dimensie zoals de theorie van het filmpje het geeft.
Wat vind je bij punt 2) dan van mijn opmerking 17 okt. 8.34 ?
Machtige lobbies knijpen subsidies af voor concurrenten van snaartheorie? Dat lijkt me al wat te complotterig. Ik ben het eens dat er misschien wat een (te?) grote nadruk op ligt, maar de oorzaak daarvan ligt toch even wat anders dan wat hier gesuggereerd wordt. Wordt dit uit populaire boekjes en tendentieuze sites gehaald, of komt dit van iemand die daadwerkelijk in het onderzoeksgebied zit?
o.a. Lee Smolin heeft zware kritiek geuit naar universiteiten die onderzoek naar concurrenten van snaartheorie weigerden. Dat is toch echt wel iemand in het onderzoeksgebied. Een bekende tweede is Peter Woit, die dezelfde kritieken heeft geuit.
Er is denk ik geen sprake van een complot als zodanig en dat stel ik ook niet. Echter de beoefenaars van de snaarkunst (want niet-experimenteel falsificeerbare theorieën zijn geen wetenschap) citeren elkaar als razenden, waardoor ze lekker hoog in de citatieindex scoren.
Ook zijn degenen die de onderzoeksgelden verdelen doorgaans overtuigde snarofielen. Voeg hier nog een vleugje typisch Hollandse sektarisme bij en je bent er. Dit is overigens niet uniek voor de natuurkunde, het is in andere wetenschappen, zoal gezegd, nog veel erger.
Verder sluit ik me bij de opmerkingen van Lucas aan. Smolin heeft inderdaad heel wat ellende op dat punt gehad; de man weet waar hij over praat. Inderdaad is zijn theorie LQG nu, zo lijkt het, experimenteel verworpen, maar het was tenminste een fysisch valide theorie: het was experimenteel falsificeerbaar.
Trouwens, je kunt de QM niet afleiden uit snaartheorie; je legt nadrukkelijk de regeltjes van de QM op, wat je in elk basaal tekstboek over snaartheorie kunt opzoeken. Om dan te zeggen dat snaartheorie “slechte wetenschap” is terwijl je overduidelijk de theorie niet kent, vind ik nogal sterk.
Snaartheorie is wel falsificeerbaar. In snaarkosmologie worden bv duidelijke signatures voorspeld in het CMB-spectrum, en we kunnen via AdS/CFT ook verifieerbare uitspraken doen. Snaartheorie is echter niet 1 theorie, maar een paradigma. De verwachting dat we 1 unieke theorie krijgen is waarschijnlijk misplaatst. In het standaardmodel heb je echter een soortgelijk verschijnsel: daar heb je zelfs oneindig veel verschillende mogelijkheden voor je keuze van ijktheorieen.
Woit heb ik niet gelezen, Smolin wel. Het is een interessant boek, hij heeft goede punten, maar er klinkt ook veel frustratie door, en natuurlijk een eigen agenda. Daarbij zwakt hij in persoonlijke debatten vrijwel altijd de punten in zijn boek af, wat het niet bepaald geloofwaardiger maakt. Ook snap ik niet altijd de inhoudelijke nadruk die hij legt op bepaalde concepten om snaartheorie te bekritiseren (zo lijkt zijn buzzwoord na al die jaren nog steeds “background independence” te zijn).
Er wordt genoeg onderzoek naast snaartheorie gedaan. Snaartheorie is niet meer zo booming bussiness als het geweest is. Maar ik hoop toch wel dat jullie begrijpen dat Woit en Smolin ook mensen zijn met een eigen agenda. Misschien moet je es met mensen uit het vakgebied spreken om een mening te vormen.
“In snaarkosmologie worden bv duidelijke signatures voorspeld in het CMB-spectrum, en we kunnen via AdS/CFT ook verifieerbare uitspraken doen.”
Jammer genoeg is dat in de afgelopen 40 jaar nog niet gelukt. Tot die tijd blijft het onterecht om aan te nemen dat snaartheorie klopt.
“Snaartheorie is echter niet 1 theorie, maar een paradigma.”
Volgens mij snap je niet wat een paradigma is, een paradigma is namelijk een cluster van wetenschappelijk onderzoek waarin men het in grote lijnen eens is over de theorie, geldende constanten en parameters en het bewijs voor de theorie. Formeel zit snaartheorie nog steeds in haar preparadigmatische fase, maar men wilt dat dolgraag vergeten om zo te doen alsof het echte wetenschap is.
Daarnaast is zo’n veelheid juist een kenmerk van onfalsifieerbaarheid: hierdoor kan iedere mogelijke falsificatie omgebogen worden naar een verificatie, door simpelweg te schuiven met de parameters.
“(zo lijkt zijn buzzwoord na al die jaren nog steeds “background independence†te zijn).”
Gezien steeds meer snaartheoretici zijn gaan werken aan achtergrondonafhankelijke versies van snaartheorie, lijkt het me meer een terechte kritiek dan een buzzwoord.
“Er wordt genoeg onderzoek naast snaartheorie gedaan. Snaartheorie is niet meer zo booming bussiness als het geweest is.”
En daar zijn we Woit en Smolin erg dankbaar voor, maar het is geen excuus voor de onevenredige aandacht die snaartheorie voorheen kreeg.
@Lukas: -edit-persoonlijke aanval wordt verwijdert. Woit en Smolin zijn niet bepaald de redenen voor de verminderende aandacht voor snaartheorie. Dacht je werkelijk dat 2 populair-wetenschappelijke boeken daar de reden voor zijn?
Ook je opmerking omtrent falsificatie snap ik niet. Hoezo 40 jaar? Zo lang bestaan de vakebieden snaarkosmologie en holografie nog niet eens. Als je bedoelt ” het duurt me te lang”, dan is het misschien goed om te bedenken dat in de jaren 60 kwantumveldentheorie ook was opgegeven door veel mensen, en dat het dankzij een paar koppige volhouders (je mag zelf googlen wie) is te danken dat we nu het standaardmodel hebben zoals we dag kennen. Hopelijk kunnen we straks met data van de Planck satelliet restricties leggen.
 Wat ik bedoel met snaartheorie als paradigma, is dat het een raamwerk van verschillende ideeen (renormeerbaarheid, kwantumveldentheorie, etc) waarvan de oplossingen verschillende theorieen geven, waaronder wellicht het standaardmodel.Â
-edit- persoonlijke aanval wordt verwijdert ik heb het idee dat je een soort van unieke, allesomvattende theorie verlangt die kan verklaren waarom ons universum is zoals het is. Dat is voor veel snaartheoreten echter allang een achterhaald idee, en ook niet de primaire motivatie. Ik noemde al eerder AdS/CFT waarin snaartheorie als working tool wordt gebruik. -edit
Mocht je nog goede alternatieven hebben voor snaartheorie als theorie van kwantumgravitatie waarmee je daadwerkelijk berekeningen kunt doen (bv verstrooingsprocessen uitrekenen), dan hoor ik het graag. Begrijp me niet verkeerd: ik probeer hier niet hartstochtelijk snaartheorie te verdedigen; het zal me aan mn kont roesten of de theorie “klopt” (in welk opzicht?) of niet. Ik zie echter genoeg redenen om er onderzoek naar te doen en probeer hier misverstanden uit de weg te ruimen.
Â
Haushofer, een paradigma dat niet volledig te verwerpen is door onderzoeksdata is geen paradigma, dat is metafysica. Vergelijk het paradigma van Ptolemaios, waar ook steeds door nieuwe epicykels toe te voegen, de planeetbanen verklaard konden worden.
De snaarjongens beweerden 30 jaar terug dat de snaartheorie uit de 21e eeuw is neergedaald. Houd op te trekken aan een dood paard man, stop dat fenomenale wiskundige brein van je in onderzoek naar de relatie tussen thermodynamica, kwantumverstrengeling en zwaartekracht.
Waar heb je mij horen zeggen dat er alleen onderzoek gedaan moet worden naar wetenschap? Die stap maken wel meer mensen wanneer ik onderzoeksprogramma’s aanval op onwetenschappelijkheid ervan, maar die denkfout maak je toch echt zelf.
Veel onderzoek is niet wetenschappelijk, en veel dingen in de wereld *zijn* gewoon niet wetenschappelijk te onderzoeken. Ik wens snaartheoretici veel succes en zou ze een flinke zak geld geven als ik de subsidies zou bepalen, maar dat moet niet gebeuren door te doen alsof het wetenschap is.
Hoe jij het begrip paradigma gebruikt kan mij verder niet schelen. Je gebruikt het begrip verkeerd. Jij bent niet degene die de definitie mag verzinnen.
Daarnaast bestaat snaartheorie wel degelijk langer dan 40 jaar: Susskind kwam met zijn formulering in 1970, 42 jaar geleden dus.
Ik snap je verontwaardiging sowieso niet: snaartheorie hééft nog geen bevestiging gehad, daar zijn we het allemaal over eens hoop ik. Het heeft wel al tig falsificaties gehad (vanaf het prille begin al). Daar zijn we het ook over eens hoop ik. Onze discussie gaat niet over de wetenschappelijkheid, want het IS niet wetenschappelijk. Onze discussie gaat over de hoeveelheid subsidie. En dáár heeft snaartheorie lange tijd een disproportioneel deel van gekregen, iets wat ook jij erkent. Als je me dan gaat aanvallen door te doen alsof ik beweer dat er geen enkel onderzoek naar snaartheorie gedaan moet worden, is dat simpelweg een naar stromanargument.
Heel interessant leesvoer dit, hoewel ik het meeste eigenlijk niet echt snap. Maar een artikeltje over wat de definitie is van het begrip “paradigma” zou wel op zijn plaats zijn. Ik kan mij herinneren dat ik het begrip ook wel eens gebruikt heb in 1 van mijn reacties.
https://www.visionair.nl/wetenschap/terence-mckenna-over-dmt-en-ander-psychedelica/comment-page-1/#comment-40387
Gebruik ik het hier wel goed?
LOL, daar bedoel ik het begrip ‘paradigma’ mee……….
Sorry Haushofer, ik vind hier dat je te weinig ambitieus bent. Er is maar één fysische waarheid en wij, of de godgelijke machineintelligenties die onze opvolgers zullen zijn, zullen die waarheid in ieder geval voor dit universum op een dagl althans in hoofdlijnen, kennen.
Kun je trouwens een lijstje geven van deze snarofielen die onderzoeksgelden binnen de hoge energie fysica verdelen?Â
@Lukas: je noemt nu net Smolin, en je claimt dat ” de interne consistentie van snaartheorie meerdere malen is bewezen”. Maar als je zijn boek had gelezen dan had je kunnen weten dat een kritiekpunt van Smolin is dat wat betreft de eindigheid van snaartheorie wanneer je perturbatieve berekeningen doet dit nooit bewezen is, terwijl veel fysici hieromtrent vaak een paper van Mendelstam citeren waarin het alleen wordt aangetoond voor de leidende termen.
Het klopt dus niet wat je zegt. Ook zeg je dat snaartheorie helder geformuleerd is. Dat zou ik niet bepaald zeggen; we weten niet wat nu precies de “guiding principles” moeten zijn, en het is waarschijnlijk dat we snaartheorie in de verkeerde variabelen formuleren. Een tak waarin dit idee wordt uitgediept is “double field theory”, waarin snaartheorie manifest T-dualiteit covariant wordt opgeschreven. De verschillende dualiteiten die halverwege de jaren 90 zijn aangetoond zijn hier ook een sterke indicatie voor.
Het klopt dat snaartheorie een massaloos spin 2 excitatie bevat, en dat dit deeltje voldoet aan de vacuum Einstein vergelijkingen. Dat volgt ook uit algemene overwegingen. Maar of je hiermee bv willekeurige oplossingen van de art kunt construeren, zoals tijdsafhankelijke oplossingen als roterende zwarte gaten of op kosmologische schaal de FRW-oplossing, is nog niet expliciet aangetoond.Â
Het grootste misverstand echter wat ik nog wel es over snaartheorie zie, is dat mensen denken dat het exotisch is. Het is echter exact het tegenovergestelde: snaartheorie is uiterst conservatief. Je stopt er vrijwel geen nieuwe ingredienten in, maar de ideeen die we de afgelopen eeuw hebben geleerd vanuit de kwantumveldentheorie en de art. Als dat slechte wetenschap is, dan zou ik niet weten wat goede wetenschap is. Alle lessen die je leert vergeten en volstrekt opnieuw beginnen? En wetenschap volgens wat? Datgene wat wetenschapsfilosofen bedenken vanuit hun bureaustoel zonder daadwerkelijk wiskundige fysica te bedrijven? Toont de geschiedenis niet juist aan dat het vaak grensverleggende en fundamentele fysica is geweest wat onze notie van wetenschapsfilosofie heeft moeten bijschaven? Wat dat betreft heb ik uitspraken als “snaartheorie is geen/slechte wetenschap” nooit begrepen.Â
Heb voorlopig even genoeg gezegd, voordat jullie zat van me worden :PÂ
Kun je trouwens nog wat linkjes geven naar arxiv artikelen waarin achtergrondsonafhankelijke formuleringen van snaartheorie? Ik zeg niet dat dat verkeerd is, het is echter overduidelijk waarom snaartheorie het niet is: we kunnen alleen kwantiseren op vlakke achtergronden en berekeningen zijn perturbatief. Maar net zoals je bv massaloze Fierz-Pauli theorie, wat overduidelijk achtergrondafhankelijk is, kunt itereren naar art, hopen we ooit te begrijpen wat deze iteratie voor snaartheorie zou kunnen zijn. En daarmee zou dan het achtergrondsafhankelijkheid probleem opgelost kunnen zijn.
Â
Snaartheorie is niet achtergrondonafhankelijk te formuleren volgens mij, maar je kan wel hetzelfde effect bereiken door uitwisselingen van gravitonen. Je zal hoe dan ook een opvolger van snaartheorie moeten gebruiken die niet perturbatief is.
Of begrijp ik je vraag verkeerd?
-edit- Men heeft in bepaalde vloeistoffen een harde grens gelegd op de ratio entropie/viscositeit via holografie.
-edit-spam niet toegestaan.
Snaartheorie is een m.i. overdadige theoretische overkill. Opmerkelijk is tegelijkertijd hoe muisstil het al tachtig jaar is op het gebied van onderzoek naar de verbanden tussen kwantummechanica (kwantumverstrengeling) en thermodynamica, bijvoorbeeld. Dankzij een aantal Japanners komt hier nu gelukkig eindelijk verandering in. Hier in NL kunnen ze alleen de Amerikanen napraten.
Enfin, daar hebben we het al eerder op Fok! over gehad, dus ik heb de moed maar opgegeven daar.Â
-edit-persoonlijke aanvallen worden verwijderd.
Julie.
-edit- Europeanen zetten zich juist stevig af tegen de Amerikanen. Sterker nog, ik heb vorig jaar nog een Amerikaan gesproken (Chris Herzog, google die maar es) die graag in Europa wou solliciteren omdat de sfeer daar volgens hem beter was. Ik merk deze sfeer ook duidelijk op conferenties, waar nogal es met het nodige cynisme over Amerikaanse hypes wordt gesproken en hoe men mensen als Witten loopt te verheerlijken.
-edit- Begrijp me niet verkeerd; er is zat kritiek te geven op het vakgebied (en snaartheorie in het bijzonder). Citaties spelen een te grote rol, er worden teveel hypes gecreeerd, het is voor een deel vriendjespolitiek, het is ontzettend moeilijk om een vaste baan te krijgen, lastig om echt fundamentele problemen aan te pakken etc. Dat is een reden waarom ik er straks waarschijnlijk mee ophoud. -edit-
Dit is voorlopig wel genoeg. Mocht je nog es een inhoudelijk gesprek willen -edit-, dan merk ik het wel. Je lijstje met “snarofielen” die de subsidielakens uitdelen hou ik nog tegoed van je.
Ik ben dol op oneliners, S=k log W bijvoorbeeld.
;)
Dat vermogen om zaken kernachtig samen tevatten is nou net het mooie van natuurkunde en de reden waarom ik de studie een paar jaar heb gevolgd.
Begrijp me goed. Ik denk dat jij en je collega’s snaarliefhebbers getalenteerde fysici zijn. Daarom is het jammer, om niet te zeggen doodzonde dat jullie zoveel jaren van jullie productieve leven vergooien aan deze metafysica ipv de onderwerpen die ik aangaf. En nu gedesillusioneerd er de brui aan geven. Net zoals het overigens jammer is dat veelvan jullie collega’s de financiële wereld in zijn gegaan en daar hun intllectuelevermogens hebben misbruikt om die vervloekte derivaten te ontwerpen waar de geiddelde Wall Street gladjakker te stom voor is.
Germen, deze link is bedenkelijk, http://www.astroblogs.nl/2012/07/31/snaartheoretici-en-kosmologen-krijgen-wetenschapsprijs-van-27-miljoen/
De NWO Vidi-subsidies zijn toegekend aan 9 natuurkundigen, oa. aan Oud-FOM-promovendus dr. Kasper Peeters (universiteit Utrecht.) http://www.fom.nl/live/nieuws/archief_personalia/2005/artikel.pag?objectnumber=39974Â die zich bezighoudt met de snaartheorie.
De NWO-Spinozapremie 2011 is door FOM-werkgroepleider prof. dr. Erik Verlinde in ontvangst genomen. (Verlinde is programma- en werkgroepleider bij FOM, hoogleraar theoretische fysica aan de Universiteit van Amsterdam en in FOM-dienst gepromoveerd. Hij is een internationaal erkend expert in de snaartheorie, een theorie die de zwaartekracht en de quantummechanica samenvoegt. De prijs bestaat uit een bedrag van 2,5 miljoen euro, vrij te besteden aan onderzoek naar keuze. Het werd het programma ‘a string theoretic approach to cosmology ans quantummatter’, met een looptijd van 2010-2014. Het programma richt zich op de ontwikkeling en het gebruik van deze nieuwe inzichten, die zijn voortgekomen uit stringtheorie, en op toepassingen in bijvoorbeeld de hoge temperaturen quantum chromodynamica en de theorie van gecondenseerde materie.)
-edit-
@julie: als je Erik Verlinde beter kende, had je juist geweten hoezeer hij de laatste 3 jaar bezig is geweest met zijn entropische theorie van zwaartekracht, en snaartheorie allang niet meer als fundamentele theorie ziet. Maar nogmaals: dat is ook allang niet meer de primaire reden tot onderzoek.
-edit-
Â
Nou Haushofer, de looptijd van Erik Verlinde`s programma loopt van 2010-2014.Â
En Germen heeft iets tegen snaartheorie omdat het niet wetenschappelijk dichtgetimmerd zit. Ikzelf vind de snaartheorie niet zo gek, een deeltje kan zowel een deeltjes- als een golfkarakter vertonen. Het basisidee van Schrödinger is om de in atomen gebonden electronen te beschouwen als snaren die aan beide einden vastzitten. Tussen de vaste uiteinden kunnen alleen die staande golven ontstaan waarvan de (halve) golflengten precies op de lengten van de snaar passen. Hoe de snaar trilt, is een indicatie voor de energie van het electron. We weten dat alle atomen trillen, en in hun eigen tempo, dus dit is aannemelijk. Elk element wordt bepaald door het aantal electronen, dus energie. Uiteindelijk werd Schrödingers golffunctie een maat voor de aanwezigheid van materie. (En veel materie maakt zwaartekracht.)
Jouw houding Haushofer tenslotte, is niet bepaald goed advies gevend of anders goed bedoeld, maar zit vol kritiek en afbranden. Zie je het verschil in intentie? Je gedraagt je vijandig.
beste Haushofer,Â
Ik ken het snaarwereldje inderdaad niet van binnenuit (hoewel ik tijdens mijn studie technische natuurkunde met enkele onderzoekers, niet alleen hoogleraren, maar juist de onzichtbare harde werkers voor mij verhelderende gesprekken heb gevoerd). Ik heb daardoor waardering gekregen voor deze mensen die vaak ondankbaar en frustrerend werk doen, vaak gedwongen worden door hogere machten hun jarenlange onderzoek stop te zetten, lijden onder de terreur van de citatieindex en toch doorzetten.
Ik ken je persoonlijke situatie niet, maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat je gedesillusioneerd over je werk bent. Dat spijt me oprecht. Ik kan me ook goed voorstellen dat anderen dit oppikken en met je meeleven.
Verder. Mijn verontschuldigingen, maar ik vind niet dat de snaartheorie in verhouding tot de enorme inspanningen die zijn geleverd om deze uit te bouwen, veel tastbare resultaten heeft opgeleverd. Ik kan me dus uitstekend voorstellen dat je hier gefrustreerd van raakt. Er zijn gewoon leukere en spannender takken binnen de natuurkunde, die ons onder meer kwantumcryptografie, “onmogelijke” kwantumbiologie, en nu de loeispannende ontwikkelingen m.b.t. de relatie tussen informatie, thermodynamica en kwantumverstrengeling. Zie bijvoorbeeld dit artikel: https://www.visionair.nl/wetenschap/energie-opgewekt-uit-informatie/Â
Ik zou zeggen: word weer dat intens nieuwsgierige, kleine jongetje dat naar de sterren kijkt. Ik zeg dit niet omdat ik superieur aan je zou zijn. Dat ben ik niet. Dit is geen retorisch trucje of zo, ik meen het. Echter: als een getalenteerd mens als jij de blik gedesillusioneerd omlaag slaat en de zoveelste werkslaaf wordt, wordt de wereld en de mensheid een stukje armer.
Ik snap geen bal van de snaartheoriën, maar wat ik zie is een behoorlijk persoonlijke, onnodige aanval op jou Germen en dit geweldige blad. Ook als niet wetenschapper, kan men zien dat de argumentatie op gefrustreerde wijze is verschoven naar het persoonlijke vlak, dus naar pogingen tot aantasting van de integriteit, om de eigen argumenten kracht bij te zetten. Laat meneer Haushofer maar gitaar leren spelen denk ik dan, kan hij bewezen aantonen dat hij verstand heeft van snaren, en niet van sneren. ;)
Inderdaad is Erik Verlinde geen “verstokte” snaartheoreticus meer maar probeert hij min of meer klassieke ideeën te integreren in zijn persoonlijke voorstelling van de natuurkundige werkelijkheid. Ik wil niet beweren dat ik momenteel nog goed weet wie wie is in het Nederlandse natuurkundige wereldje. Maar persoonlijk denk ik wel dat Erik Verlinde op de goede weg zit. Ik hoop voor hem dat hij in staat is om nog meer afstand te nemen van al die bestaande theorieën die alleen maar verwarring in het hoofd stichten en uiteindelijk alleen maar een rem blijken te zijn op het eigen creatieve denkproces.
Henk, hij is tot 2014 bezig met dat project, al ga je op je kop staan!
@Julie, ik volg je niet helemaal. Als wetenschappelijk onderzoeker ben je toch je hele leven met “jouw” probleem bezig? Een verstrekte subsidie is een opdracht om je gedurende een afgesproken tijd intensief met een bepaald probleem bezig te houden. Maar op de achtergrond ben je in je hoofd ook met andere – wellicht meer fundamentele – problemen bezig. Dus Erik Verlinde stopt echt niet met zijn huidige theoretische onderzoek als de toegekende subsidieperiode afgelopen is.
Voordat hij de premie kreeg was hij al een internationaal erkende snaartheoreticus, en zijn huidige theoretische onderzoek gaat juist om de snaartheoretische implicaties voor inflatie en het verbinden van deze gevolgen aan waarnemingen. ‘Inflatie heeft plaatsgevonden bij hele hoge energiën , waar quantumzwaartekracht een natuurlijke rol speelt. Hierdoor biedt het bij uitstek een kijk op de snaartheorie’.
En omdat het genoemd onderzoek tot 2014 loopt kun je volgens mij niet zeggen dat hij eigenlijk meer met andere dingen bezig is i.p.v. met de snaartheorie.
@Julie, dat was mij ontgaan. Ik had ergens gelezen dat hij min of meer groen licht had gekregen om zijn ideeën over de zwaartekracht (entropic force) verder uit te werken. Uit een interview blijkt dat hij o.a. de big-bang theorie in twijfel trekt en momenteel bezig is om zijn theorie over de zwaartekracht uit te breiden tot een groter samenhangend geheel. En ik doelde op dat aspect van zijn werk wat ik als veelbelovend zie (het in twijfel trekken van bestaande “zekerheden”) .
Ja, oke. Je kan even kijken in het jaarverslag van FOM 2011 (PDF-bestand), voor meer informatie. Ik had helemaal geen zin in ruzie, en wens je nog een heel fijne middag ;).
Ik ben helemaal niet gedesillusioneerd, je kent me helemaal niet. Ik heb een schitterende tijd gehad, en nu vind ik het straks tijd om weer wat nieuws te doen. Daar heb ik mijn redenen voor die ik niet met jou hoef te delen. Ik blijf echter altijd een passie hebben voor wetenschap. De ontwikkeling in snaartheorie gaat inderdaad traag, maar er zijn zat andere onderwerpen waar aan gewerkt wordt. Gelukkig maar.
-edit-
Â
Goed, ga jij maar roeien met de riemen die je hebt..
Een intereessante mening, maar helaas, zoals wel vaker bij je als je persoonlijk wordt, niet onderbouwd door harde argumenten. Ik stel slechts vast dat de snaartheorie in verhouding tot de input bedroevend weinig op heeft geleverd, de berg heef een muis gebaard. Ik ben niet de enige die dat zegt overigens, ook de nodige natuurkundige onderzoekers zijn het hier mee eens.
De gedachte van je dat natuurkundig onderzoek een soort verheven plaats inneemt de door gewone stervelingen niet geapprecieerd kan worden, tenzij ze gepromoveerd zijn in de snaarmetafysica, is eveneens interessant te noemen. Ik kijk domweg naar de verhouding tussen de input: veertig jaar werk door tienduizenden “finest minds” en de output. Wat noemde je? Wat randverschijnselen in de thermodynamische stromingsleer. Hm. Ik zal wel een ontzettend domme hork zijn hoor, maar dat je voorbij gaat aan de grootste vraag in de natuurkunde: wat is de mechanica achter kwantummechanica: wat is de oorzaak achter de steeds afwijkende meetresultaten die gedaan worden aan fysisch hetzelfde systeem (je baas is het hiermee overigens eens), en in plaats hiervan kiest voor snaaresoterie is voor mij niet echt duidelijk.
Dat beeld van rondkruipende mieren is een goed beeld voor wat wij menselijke wezens zijn: we zien alleen onze eigen “wereld” , terwijl je maar één dimensie verder hoeft te gaan om” the bigger picture te zien”.
Tijd is het raadsel dat we alleen kunnen verklaren door uit te gaan van nog een dimensie “boven”de bekende vier dimensies.
In die vijfde dimesnei is tijd zoals wij die ervaren niets anders dan een illusie, die wel voor ons geldt, maar niet voor degene die waarneemt vanuit één dimensie hoger.
Ik kan stellen dat ik het in het filmpje uitgelegde concept redelijk goed begrijp.
Alles is in het “nu”en bestaat “tegelijkertijd”.
Hoewel de woorden tussen aanhalingstekens niet de juiste begrippen zijn, maar die begrippen hebben wij nog niet, want ze zijn alleen toepasbaar in onze vierde dimensie.
Tijd is datgene wat nodig is in de vierde dimensie om niet alles tegelijkertijd te laten gebeuren.
In dat opzicht is tijd een afgeleide van wat er eigenlijk aan de hand is.
Vroeger dacht ik dat de voortgang van de tijd een gevolg is van het uitzetten van de ruimte, maar tijd is beter gezegd het voor ons waarneembare deel van de vijfde dimensie.
Helderziendheid valt op deze manier ook beter te verklaren.
Â
in principe bedoel je dus: een 3D film die als een 3D foto wordt waargenomen door een waarnemer in de 5e dimensie ?
Hallo,
ooit las ik een verhaal over een man uit Nieuw Guinea, van een primitieve stam die in het stenen tijdperk leefde, die meegenonen werd naar Singapore, en daar vervolgens bijna niets bijzonders bleek te zien. Gewoon omdat hij niets kende van die wereld. Hij had alleen mensen gezien. Wel was er één met heel veel bananen op zijn rug, dat bleek iemand op een tuktuk met bananen te zijn geweest.
Kent iemand de herkomst van dit verhaal?
Op mijn onderzoeksreis naar wormgaten, kwam ik de man Rob Bryanton tegen, die een boek had geschreven, waarin hij gaat tot de 10e Dimensie. Zover ik alles begrepen heb is alles nog steeds een hypothese, maar wel interressant om de gedachtegang daarop los te laten. Mvg Paul. :-? Â
http://www.youtube.com/watch?v=YymBvChrcTc door Rob Bryanton ivm 10e Dimensie.
http://www.microsofttranslator.com/bv.aspx?from=en&to=nl&a=http%3A%2F%2Ftenthdimension.com%2Ftextonly.php Boek beschrijving van Rob Bryanton
Â
Â
Â
Â
Is energie bovennatuurlijk?