Door de, wel, opmerkelijke uitdossing van bezoekers van science fiction conventies maakt het genre een weinig serieuze indruk op de literaire pausen.

Sciencefiction waardevoller dan literatuur

De Nederlandse overheid strooit elk jaar vele miljoenen rond om de letteren te subsidiëren. De resultaten zijn bedroevend. Een grote hoeveelheid voor een groot deel onleesbaar proza daalt elk jaar op het Nederlandse lezerspubliek neer. Tegelijkertijd wordt sciencefiction verguisd door de literaire pausen. Toch heeft sciencefiction een grotere invloed op de maatschappij dan literatuur.

Literatuur: geen vooruitgang
Literatuur wordt wel gedefinieerd als: een verzameling teksten die door de smaakmakende gemeenschap als waardevol wordt beschouwd en volgens die gemeenschap bijzondere kenmerken heeft. Een schrijver wordt dus tot de literatoren gerekend als hij of zij er in slaagt bij de smaakmakende gemeenschap in de smaak te vallen. Deze ‘smaakmakende gemeenschap’ bestaat voornamelijk uit een aantal zure, grijzende, over het algemeen ‘progressieve’ literatuur-recensenten die voor het grootste deel woonachtig zijn binnen de Amsterdamse grachtengordel. Anders dan het vleiende epitheton ‘progressief’ doet vermoeden, is er niet bijster veel progressie te ontwaren in dit circuit (integendeel zelfs). De “gewichtige levensvragen” die door de dames en heren literatoren worden besproken, zijn nog steeds dezelfde als die vijftig jaar geleden werden besproken, zij het dat nu wat taboes met betrekking tot bijvoorbeeld seks of religie zijn gesneuveld. Ook met de ‘maatschappelijke relevantie’ en ‘bewogenheid’ die in vervlogen tijden zo belangrijk werd geacht, wilde het niet echt vlotten (al heeft de literatuur deze pretenties laten varen).

Science fiction: gehaat door het literaire wereldje

Door de, wel, opmerkelijke uitdossing van bezoekers van science fiction conventies maakt het genre een weinig serieuze indruk op de literaire pausen.
Door de, wel, opmerkelijke uitdossing van bezoekers van science fiction conventies maakt het genre een weinig serieuze indruk op de literaire pausen.

Er is een ander literair genre, dat door de over het algemeen alfa-geschoolde literatoren wordt genegeerd en geridiculiseerd: sciencefiction. Schrijvers en liefhebbers van science fiction zijn eveneens intelligente mensen, maar hebben een totaal andere achtergrond dan de literair leidende kringen. Het gaat hier over het algemeen om bèta’s, mensen met een natuurwetenschappelijke achtergrond. Ze dossen zich op sciencefiction conventies raar uit, dragen foute brillen en kleding. De reden dat er door de literatoren met enig dedain wordt neergekeken op science fiction. De enige literaire grootheid die zich wegens zijn onaantastbare status de laatste jaren af en toe op SF-terrein durfde te storten, was wijlen Harry Mulisch met De Ontdekking van de Hemel (dit laatste met amusante gevolgen, zo had het heelal volgens hem een middelpunt) en De Procedure. Ook een van de weinige literatoren die leesbaar kon schrijven trouwens, wat voor anderen een doodzonde schijnt te zijn.

Fundamenteel, veelzijdig en diepgaand
Sciencefiction houdt zich niet alleen bezig met het zeer beperkte domein van de menselijke ervaring en de intermenselijke interactie, maar met alle mogelijk denkbare menselijke maatschappijen of zelfs niet-menselijke samenlevingen (en persoonlijkheden). Sciencefiction verschaft een ongekend laboratorium voor sociale en psychologische gedachtenexperimenten, maar is nog veel meer. Ook de wetenschap en techniek, alsmede de consequenties die deze op de mens hebben, worden verkend. Wetenschap en techniek heeft een allesoverheersende invloed op de mens en de mensheid. Onze wereld is nu totaal anders dan die in de middeleeuwen, niet omdat onze ideeën veel veranderd zijn maar door de ontwikkeling van technieken, die de mens in staat stelden zijn lot in eigen hand te nemen en daarmee religie op enkele punten overbodig maakt.

Sciencefiction maatschappelijk zeer relevant
Ironisch genoeg scoort sciencefiction wat het initiëren van maatschappelijke veranderingen aangaat, beter dan de sociaal bewogen schrijvers uit de haren zeventig. Uitvinders van zaken als de mobiele telefoon, medikits en communicatiesatellieten hebben zich naar eigen zeggen zeer laten inspireren door SF-verhalen of SF-series als Star Trek. H.G. Wells voorspelde in zijn boeken al de laser. Sciencefiction schrijvers hielpen de intellectuele horizon van de mensheid te verbreden en een klimaat te scheppen waarin buitengewone uitvindingen konden worden gedaan. Sciencefiction waarschuwt ook voor de schadelijke gevolgen van bepaalde technologieën en vervult hiermee een onmisbare waarschuwingsfunctie. Sciencefiction stelt de vraag wat een mens en wat menselijkheid inhoudt scherp op een manier die door geen ander literair genre wordt overtroffen. Op dit moment is sciencefiction in Nederland ingezakt. Er worden vrijwel alleen fantasyboeken verkocht. Jammer. Door het verlies van sciencefiction raken de Nederlanders hun venster op de toekomst en een onovertroffen inspiratiebron kwijt.

6 gedachten over “Sciencefiction waardevoller dan literatuur”

  1. Het feit dat dit artikel op 7 april 2011 geplaatst is, en er tot nu toe, op 18 mei 2012 nog niemand op gereageerd heeft, is voor mij een teleurstellende ervaring. Is men nu alleen nog maar geïnteresseerd in de overigens controversiële, wereldwijde manipulatie systemen van het mensdom? Het manipuleren van groepen mensen is al zo oud als de eerste groep mensen ooit, die merkten dat je beter samen kunt werken. Al die systemen werkten altijd gescheiden van elkaar door afstanden, de gebrekkige mobiliteit, en daardoor traagheid van communicatie. Communicatie bij confrontaties was altijd een risico. Door taal, systeem verschillen, behoeften, cultuur, je liep je altijd de kans op een klap met bijl of knots voor je outlook expressie. Tegenwoordig kunnen we eerst op afstand communiceren, waardoor je zou denken dat dat minder risico’s met zich mee nam. Niets blijkt minder waar te zijn. Geniale geesten in de oudheid bedachten terecht bijvoorbeeld, dat de verspreiding van hun religieuze opvattingen, de koppensnellers minder koppig zouden maken. En inderdaad, je moet nu wel erg vervelend doen om ze zover te krijgen, maar het kan nog steeds hoor. Dat komt door de aard van het beestje dat de mens eigenlijk is. Moderne communicatie verloopt wel nu anders, maar we hebben er ook andere middelen bij gekregen. Afschrikking door totale uitroeing is efficiënter dan praten natuurlijk… Dat werkte in het begin uitstekend, maar goed voorbeeld doet volgen, dus daar kwam een enorm paranoide controle  syteem voor in de plaats. Niet onterecht, en zomaar landjepik was er niet meer bij als je zelf over dergelijke wapens beschikte. Daar moest wat op gevonden worden dachten de hebberts. En ja hoor, hele kleine beestjes werden nu ontworpen. Te geniepig om waar te wezen, werd besloten om dat maar niet te gebruiken, ze konden jou ook bijten tenslotte. Er moest toch iets anders gevonden worden, pikken zullen we. Weet je wat, we gaan de geldstromen richting onze zakken manipuleren. Als de mens ergens goed in is, dan is het wel in andermans eigendom toe eigenen, onder valse voorwenselen. Dat is nu aan het licht gekomen, zat er dik in, je moet je medemens nooit onderschatten. Het probleem dat we nu hebben, is dat je wel moeten weten hoe je dat oplost zonder grof geweld. Je kunt namelijk de waarheid wel opschrijven, maar iedereen denkt anders over de oplossing van het geconstateerde probleem. Individuele organisatorische talenten kunnen wanneer ze genoeg overtuigingskracht hebben, hele regeringen omverwerpen. Daarmee krijgen ze dan ook toegang tot de wapensystemen, dus de middelen, en de kennis om hele foute beslissingen te nemen. Op dit ogenblik verkeren we in een weliswaar wankel evenwicht, maar het is er. Ook hebben we nu nog de financiële en technische middelen, en de benodigde samenwerkingsverbanden om de tekorten die de mens heeft, aan te vullen uit de ruimtevaart. Als we gaan rotzooien met revoluties op het gebied van politiek, en de gemanipuleerde geldstromen, snijden we ons de pas voorgoed af naar die uitweg. Dit schrijf ik niet omdat ik denk dat we er niets aan moeten doen, maar omdat ik denk dat die uitweg een oplossing gaat bieden die alle tekortkomingen zal dekken. Wat heeft het voor zin om ook maar één liter water van jouw medemens te pikken, als er zoveel van is dat je er zelf in verzuipt. Een sciencefiction verhaaltje, of toch ook een zinvol toekomstperspectief? :)

      1. Voor elke intelligente soort, welke dan ook, geldt een eindregel regel die stelt;  “Verdeel de soort over de sterren, of sterf uit.” Hoe dan ook, geen enkel wezen ontkomt daaraan, planeten vergaan.  

  2. De lezer die geïnteresseerd in SF van eigen bodem raad ik aan mijn website te bezoeken.
    Persoonlijk vind ik de SF Thriller “Storing” mijn beste boek en ik weet dat veel lezers die mening delen.
    Jan D. Westerman SF/Fantasy auteur.

  3. idd word er bijna niks meer uitgegeven in het Nederlands. Maar is dat zo’n ramp? Een beetje sf-liefhebber spreekt en leest al snel perfect Engels dus het hele aanbod van sf uit de VS en Engeland, waar in het verleden en ook tegenwoordig nog het overgrote aanbod van sf komt, staat tot zijn/haar beschikking. Je kan heel gemakkelijk sf boeken downloaden voor je e-reader of online papieren boeken bestellen. Dus wat is het probleem voor de verkrijgbaarheid?

Laat een reactie achter