Visionair

Grote bedrijven bedreiging voor werkgelegenheid en innovatie

12 reacties / Analyses, Economie, Misvattingen / Germen Roding / 19 november 2021

Door de overheid worden grote bedrijven in de watten gelegd, daar waar middelgrote en kleine bedrijven de volle mep moeten betalen. Is dat terecht, of zou de overheid, als deze werkelijk voor de belangen van de Nederlandse bevolking opkomt, de prioriteiten anders moeten leggen?

Waarom zijn grote bedrijven slecht in sprongsgewijze innovatie?

Grote bedrijven zijn over het algemeen erg slecht in radicale innovatie. De reden is dat om een groot bedrijf te laten functioneren, de samenwerking en taakverdeling tussen de duizenden werknemers strak geregeld moet worden. Bij een groot bedrijf is daarom precies vastgelegd aan welk functieprofiel de ideale werknemer moet voldoen.
Dit heeft twee effecten die beide fataal uitpakken voor het innovatievermogen.

Paradijs voor ambtenaren

Grote bedrijven bedreiging innovatie — Kantoortuin Nederlands Schriftelijk Studiecentrum Culemborg. Wikimedia Commons

Ten eerste moedigt het aannamebeleid conformisten aan, die erg goed zijn in kunstjes nadoen maar erg slecht in nieuwe dingen bedenken. Om personeel in een strak georganiseerd bedrijf te laten functioneren, heb je gehoorzame, procedureel correcte en plichtsgetrouwe werknemers nodig. Deze eigenschappen komen dan ook in functieprofielen te staan.

Ook zullen conformisten en risicomijders er alles aan doen om in een ‘veilig’ groot bedrijf aan het werk te kunnen. Het gevolg is dat jabroers en ambtelijke types oververtegenwoordigd zijn in grote bedrijven; creatievelingen overleven het functioneringsgesprek niet. De dorknopers bepalen de bedrijfscultuur. Op dit moment is creativiteit een gewilde eigenschap. Wat we dus nu zien zijn conformistische napraters, die zich vermommen als creatieveling.

Grote bedrijven zijn daarom doorgaans alleen in staat tot het gradueel verbeteren van bestaande producten (incrementele innovatie). Verwacht dus geen elektrische auto van een groot bedrijf; wel een maar liefst 2,9 % zuiniger benzinemotor. Ook zullen geiote bedrijven er voor terugschrikken om zichzelf uit de markt te prijzen. Een mooi voorbeeld is de digitale camera. Deze is uitgevonden door nota bene Kodak, de ooit toonaangevende fabrikant van fotocamera’s die uiteindelijk ten onder ging aan het negeren van de eigen uitvinding.

Tenzij een groot bedrijf een skunkworks of een vergelijkbare kleine taakgroep aanwijst die vrijheid van handelen krijgt. En bereid is met het hele bedrijf voor verandering te gaan en desnoods het bestaande verdienmodel op het spel te zetten. Dit gebeurt eigenlijk vrij zelden. Netflix is een mooi voorbeeld. En alleen bij grote bedrijven waar de oprichters nog aan het bewind staan. Zelfs dan is de kans groot dat het middenmanagement deze pootje gaat lichten.

Afbakeningen tussen functies

Ten tweede kennen grote bedrijven sterke afbakeningen tussen functies. Iemand die bijvoorbeeld in de afdeling Kwaliteitsbewaking werkt en een briljant verkoopidee heeft, zal zich wel driemaal bedenken voordat hij het ook maar waagt Marketing in te lichten. De kans is namelijk groot dat deze afdeling zich beledigd zal voelen en daarom een klacht gaat indienen bij het hoofdmanagement.

De meeste innovatie vindt nu net plaats op deze randgebieden (interdisciplinair). Bij een klein bedrijf is dat een stuk minder erg. Het gebrek aan resources wordt hier meer dan goed gemaakt door de grotere vrijheid en het gevoel van kameraadschap tussen het kleine groepje personeelsleden, waardoor een veilige omgeving ontstaat voor het uiten en uitvoeren van echte doorbraken. Tenzij ze door de juridische afdeling van een groot bedrijf worden kapotgeproduceerd wegens het schenden van een blanket patent natuurlijk.

Uit het eerder genoemde rapport blijkt overigens nog meer: juist de bedrijven waar het meeste wordt geïnnoveerd, hebben het minste last van de economische crisis. Voor een jaar of tien alle patenten opschorten zou de economische crisis dan ook onmiddellijk beëindigen.

Waarom grote bedrijven het dan toch volhouden?

Dit heeft enkele belangrijke oorzaken. Ten eerste het schaalvoordeel. Een groter bedrijf kan grootschalig inkopen, adverteren en produceren. En intern financieren: een groot concern is voor een groot deel zijn eigen klant. Dit scheelt tientallen procenten.

Ten tweede maken grote bedrijven graag misbruik van hun marktmacht, bijvoorbeeld om hoge kortingen te eisen en rekeningen veel later te betalen. Een kleine ondernemer laat dat wel uit zijn hoofd. Ze kunnen ook een kleine concurrent opkopen en bruikbare elementen kannibaliseren, bijvoorbeeld personeel of kennis.

Ten derde hebben grote bedrijven vaak goede contacten met de politiek, waardoor ze gemakkelijker aan vergunningen, belastingvoordeeltjes (in Nederland bekend als de zogeheten “rulings”) en overheidsopdrachten kunnen komen. Ook hun gemakkelijke toegang tot kapitaal (goedkope bankleningen, aandelenbeurzen) waarmee ze kleine concurrenten op kunnen kopen of met oneerlijke handelspraktijken van de markt kunnen drukken is een belangrijk concurrentievoordeel.

Grote bedrijven bedreiging voor werkgelegenheid en innovatie Meer lezen »

Geen armoede na invoeren van energieconstante!

30 reacties / Economie, Filosofie, Ideeën, Wetenschap / Roelof / 17 november 2021

Energie is de valuta van de natuur. Dus een op zonne-energie gebaseerde valuta ligt voor de hand. Bron: Micha Jost/Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0

Het kapitalisme is gebaseerd op geld dat eigenlijk geen waarde heeft. Dit betekent dat al ons geld eigenlijk waardeloos papier is. Wie kijkt op een bankbiljet, zal zien dat er geen enkele verwijzing naar waarde opstaat. De waarde van geld wordt puur bepaald door de hoeveelheid die er van in de omloop is. Met behulp van dit mechanisme bepaalt de Europese Centrale Bank (ECB), wat jouw inkomen is en jouw koopkracht.

Problemen

Dit economische systeem zorgt voor veel problemen. Ze heeft als nadeel dat prestaties niet worden beloond naar dat ze werkelijk waard zijn. Een bouwvakker verdient veel minder dan een autoverkoper, terwijl het beroep bouwvakker veel meer lichamelijke inspanning vergt dan het beroep verkoper. Daarbij komt nog kijken dat als de autoverkoper meer tevreden klanten gemaakt heeft deze nog een extra bonus krijgt bovenop zijn al goede salaris omdat hij zijn baas hier erg blij mee maakt. Als de bouwvakker zijn baas blij maakt door ipv. in 2 uur een muurtje te metselen dit in 1 uur te doen dan zal hij hooguit een tientje extra krijgen, maar hij zal hierom niet gouw 2 keer zoveel gaan verdienen. De onderste laag van een kapitalistische maatschappij zijn de mensen die het minst verdienen, maar wel de meeste arbeid (W) per euro/dollar verichten.

Natuurkunde

Iemand met enig verstand van natuurkunde zal hieruit moeten concluderen dat iets hier niet klopt! Hij concludeert dat het geld zoals we het nu kennen niet gerelateerd is aan energie. Dit aan de hand van een paar formules om de energetische waarde van een gebeurtenis uit te rekenen.

Deze luidt: W= F x S (Arbeid is kracht keer afstand).

in dit geval moet de factor, tijd (T) ook worden meegerekend:

W= F x S /T (T in kwadraat) (arbeid= kracht keer afstand gedeeld door tijd in het kwadraat.

Daarnaast nog de formule voor de bewegingsenergie, Alhoewel deze formule geldt voor een beweging met een bepaalde versnelling, staat deze dus gelijk aan de werkdruk in een bedrijf.

E bew= 1/2 x M x V (V in het kwadraat rekenen) (energie is 1/2 van de massa keer versnelling in het kwadraat. De uitkomsten van de formules worden opgeschreven in de eenheid van energie, de joule.

Bij de laatste 2 formules komt er dus een afwijking in de benodigde energie voor een prestatie. Zodra de werkdruk 2x zo hoog wordt kost dit dus 4x meer energie. Hierbij kan het huidige geld dus geen SI-eenheid zijn.

Economie op basis van energie.

Als we de waarde van ons geld relateren aan energie/arbeid dan zal het verschil in rijk en arm snel kleiner worden. De rijkdom van ons zal dan worden beslist door de hoeveelheid energie die voor handen is. Dit zal er dus voor zorgen dat niet slechts enkelen rijker worden en de meesten armer, maar juist zorgen dat we met zijn alle rijker worden. De ene misschien iets meer dan de ander alhoewel en dat is ook niet verkeerd zolang iedereen een beter welzijn heeft. Het zal de maatschappij stimuleren en motiveren duurzamere en betere energie bronnen te gaan benutten. We zullen dan met zijn alle van de Aarde en het zonnestelsel een optimale plek maken voor de mens maatschappij en natuur.

Geen armoede na invoeren van energieconstante! Meer lezen »

Gross output (bruto output) vervangt BNP op veel punten

Laat een reactie achter / Analyses, Economie, Ideeën, Misvattingen / Germen Roding / 11 november 2021

Uit onderzoek blijkt, dat we waarschijnlijk al die jaren volkomen verkeerde dingen hebben gemeten. Zo blijkt ‘gross output’ veel nauwkeuriger te voorspellen hoe de bedrijvigheid zich ontwikkeld, dan het bejubelde bruto nationaal product BNP.

‘Goed voor de economie’ doorgaans slecht voor de bevolking

‘Goed voor de economie’ is een mantram, waarmee politici graag impopulaire maatregelen verkopen, zoals de rampzalige bezuiniging op de gezondheidszorg in Griekenland. De gezondheidsschade is vele malen groter dan de minieme besparing. De reden: het is in het geheel niet duidelijk wat met ‘economie’ wordt bedoeld en al helemaal niet onder de hogepriesters van de nieuwe religie der economie. Door rekenfouten moet Nederland zelfs opdraaien voor een zware naheffing van Brussel.

Consumptie telt even zwaar als investeren in BNP

Al eerder beschreven we op Visionair de absurditeit van het gelijkstellen van een zonnepaneel met een diner voor een vriendengroepje in een vijfsterrenrestaurant. Hoewel beide ruwweg hetzelfde kosten, is het diner voor altijd verdwenen in de magen van het vriendengroepje, en kan je de voedingswaarde voor ongeveer 1% van de kosten bereiken. Als er al sprake was van voedingswaarde. Het zonnepaneel, daarentegen, betaalt zichzelf in enkele jaren terug. Toch is het zonnepaneel in de BNP-berekening gelijkgesteld aan het luxueuze diner. Geen wonder dus dat de pseudowetenschap der economie er geregeld fors naast zit en dat economen geregeld domme uitspraken doen als: door een hogere consumptie groeit de economie.

gross output ipv bnp — Een duur etentje draagt evenveel bij aan de economie als een zonnepaneel dat evenveel kost. Vinden economen. Bron: Abiy Ahmed, Wikimedia Commons, CC-BY-SA 4.0

Dit komt door de berekening van het BNP. De totale bedrijvigheid in een land wordt gezien als een piramide, met onderin de winning van grondstoffen en bovenin de consumptierijpe producten en diensten, de ’toegevoegde waarde’. Verkoopt een fabrikant een smartphone voor 300 euro, en kostte het 250 euro om deze te maken, dan is de toegevoegde waarde 50 euro. Als de computer- en smartphonefabrikant Apple de prijzen van zijn goedkoopste computer, de Mac Mini, verhoogt terwijl de mogelijkheden van de hardware minder zijn dan die van de voorganger, stijgt het BNP. Immers, meer toegevoegde waarde, Apple maakt meer winst en de consumenten geven meer uit. Desondanks worden Apple-gebruikers opgescheept met een slechter product. Alleen Apple schiet hier wat mee op.

Kortom: we hebben een betere maat nodig dan het BNP alleen.

Gross output als nieuwe economische maat

Gross output, bruto output, lijkt deze behoefte beter te vervullen. Bruto output meet alleen de totale bedrijvigheid, niet hoe deze bedrijvigheid bijdraagt aan de winst. Gross output meet dus als het ware dubbel: gross output is inkoop + verkoop. In het voorbeeld van de smartphone is de gross output per smartphone € 250 + € 300 is € 550. Omdat bedrijven graag allerlei fiscale trucs uithalen, zoals transfer pricing en het in rekening brengen van royalties door een bv die in een belastingparadijs zoals Nederland is ondergebracht, geeft gross output ook een duidelijker indruk van de werkelijke activiteit.

Meer informatie

Beyond GDP: Get Ready For A New Way To Measure The Economy, Forbes, 2013
Gross output (Wikipedia)

Gross output (bruto output) vervangt BNP op veel punten Meer lezen »

‘Anti-verouderingsonderzoek effectiever dan kankeronderzoek’

3 reacties / Economie, Ideeën, Mensheid, Psychologie / Germen Roding / 5 september 2021

Als de wetenschap de focus zou leggen op anti-verouderingsonderzoek om verouderingsprocessen af te remmen en om te keren, zou dat meer gezondheidswinst opleveren dan kankeronderzoek. Aldus een rapport van toponderzoekers van onder meer University of Southern California (USC), Harvard University, Columbia University, the University of Illinois te Chicago en andere instellingen.

Kankeronderzoek: uiterst trage voortgang

Kanker (maligne nieuwvormingen) is de grootste doodsoorzaak in veel westerse landen, waaronder Nederland. Er zijn wereldwijd honderden miljarden euro’s in kankeronderzoek gestoken. De resultaten zijn niet echt denderend. De sterfte bij enkele kankersoorten is spectaculair afgenomen. Zo is de voorheen in 90% van de gevallen dodelijke bloedkankersoort leukemie nu slechts in tien procent van de gevallen niet meer te genezen; een spectaculaire vooruitgang.

Helaas is leukemie eerder de uitzondering dan de regel. Ondanks honderdduizenden manjaren onderzoek is het sterftecijfer aan kanker nog steeds hoog, gemiddeld 40%. Steeds meer onderzoekers binnen en vooral buiten het veld vragen zich af of kankeronderzoek wel op de juiste manier wordt aangepakt, en of de onderzoekshulpbronnen niet beter elders ingezet kunnen worden.

Steeds meer hoop op stoppen veroudering

De levensverwachting is de afgelopen decennia met gemiddeld twee jaar per decennium gestegen. Helaas groeide het aantal jaren waarin we gezond blijven heel wat minder snel; in sommige landen, zoals de VS, neemt dit zelfs af. Het resultaat is een explosie van chronische ziekten: de extra levensverwachting bestaat voornamelijk uit ‘zieke’ jaren, bijvoorbeeld jaren waarin patiënten worden behandeld voor kanker.

Dit is, naast de voortkankerende bureaucratie in de zorg, een belangrijke oorzaak voor de explosie aan zorgkosten. Kanker is een typische ouderdomsziekte. Bij jonge mensen komt kanker zelden voor. Als we op de een of andere manier het verouderingsproces terug zouden kunnen draaien, zouden we dus ook kanker en andere ouderdomsziekten (zoals diabetes, hartklachten e.d.) grotendeels kunnen voorkomen.

Tot begin deze eeuw leek dit een onhaalbare droom. De laatste jaren zijn echter enkele baanbrekende ontdekkingen gedaan bij onder meer proeven op muizen. Met bepaalde behandelingen bleek het mogelijk de levensduur van muizen tot vijftien procent op te rekken. Dat niet alleen, de muizen bleven ook langer gezond.

Anti-verouderingsonderzoek: veroudering voorkomen beter dan genezen

De onderzoekers zijn aan het rekenen geslagen met de beschikbare data en vergeleken de gezondheidswinst van kankeronderzoek met die van onderzoek naar het voorkomen van veroudering. De resultaten zijn onthutsend. Het voorkomen van ouderdomsziekten, door veroudering te stoppen, blijkt vele malen effectiever dan doorgaan met aan het kreupele paard van het kankeronderzoek te trekken.

Op deze manieren kunnen vele jaren van pijn en lijden vervangen worden door gezonde, stralende jaren. Niet alleen voor de patiënten zelf is dit een enorme vooruitgang. Ook de mantelzorgers kunnen dan hun energie stoppen in het beter maken van de wereld om hun heen, in plaats van een kansloos gevecht te moeten voeren tegen een onverbiddelijke ziekte. De onderzoekers schatten zelfs dat verandering in focus de Amerikaanse samenleving 7,1 biljoen dollar op zou leveren. Dat is ongeveer de helft van de totale federale schuld. Als we voor Nederland en de rest van de Europese Unie vergelijkbare cijfers aannemen, zou hiermee de schuldencrisis opgelost zijn.
Wel zal de pensioengerechtigde leeftijd dan direct ook een paar jaar moeten worden verhoogd, bijvoorbeeld tot 70 of 75 in 2050.

Verder lezen

Bron
Dana P. Goldman et al., Substantial Health And Economic Returns From Delayed Aging May Warrant A New Focus For Medical Research, Health Affairs, 2013, DOI: 10.1377/hlthaff.2013.0052

‘Anti-verouderingsonderzoek effectiever dan kankeronderzoek’ Meer lezen »

Iedere Zimbabwaan was op een gegeven moment multibiljonair. Erg veel plezier haddne ze er niet van, met dit biljet konden ze nauwelijks voedsel kopen.

Hyperinflatie, onzin of mogelijk al onderweg?

Laat een reactie achter / Economie, Europa, Geopolitiek, Ideeën, Maatschappij, Mensheid, Nederland / Germen Roding / 18 april 2021

Veel kleine beleggers, crypto-bezitters en huizenbezitters kloppen zichzelf op de schouders vanwege hun sprookjesachtige rendementen. De werkelijkheid is wat minder florissant. Volgens sommigen dreigt hyperinflatie.

Economische relativiteitstheorie

We zijn gewend om de waarde van alles in geld uit te drukken. Euro’s, in ons geval, of Usaanse dollars aan de overkant van de grote plas. Dus als de prijs van iets in euro’s uitgedrukt stijgt, is dat een waardestijging. De vraag is, of dat terecht is. Zimbabwanen kunnen daar over meepraten. Zo is, uitgedrukt in Zimbabwaanse dollars, in 2008 de economie van Zimbabwe fabelachtig hard gegroeid. Een brood kostte een paar biljoen Zimbabwaanse dollars.

Was het slim om een bakkerij te beginnen in Harare in 2008? Niet bepaald. Met dit geld kon je als Zimbabwaan namelijk niet veel meer dan een sigaret rollen, of het vuurtje onder je kookpot met een armoedige maaltijd aanmaken. Alhoewel dit hoogste biljet ooit uitgegeven, nu curiositeitswaarde heeft en gewild is onder verzamelaars. Dit verschijnsel noemen economen hyperinflatie. De oorzaak van hyperinflatie is altijd de uitgever van het geld, meestal de overheid of centrale bank. Zo devalueerde de sestertie in het Romeinse Rijk, omdat de keizer steeds meer zilver verving door koper.

Iedere Zimbabwaan was op een gegeven moment multibiljonair. Erg veel plezier hadden ze niet van deze hyperinflatie, met dit biljet konden ze nauwelijks voedsel kopen. — Op een gegeven moment was elke Zimbabwaan multimiljardair met dit biljet van 100 biljoen. Erg blij waren ze niet met deze hyperinflatie. Copyright: Reserve Bank of Zimbabwe/Munthandel Oost Brabant. Bron

Geld: geen erts maar vertrouwen

Geld is niet meer dan een ruilmiddel, een rekenformule. Zoals het voorbeeld van Zimbabwe (en Duitsland in de twintiger jaren, en Hongarije vlak na de oorlog, China vlak voor de communistische machtsovername, enzovoort, enzovoort) laat zien, is de waarde van geld niet absoluut. En is het voor een overheid in nood erg verleidelijk om de binnenlandse geldkraan flink open te draaien. Om geld bij te drukken hoef je namelijk geen belasting te heffen. Geld bijdrukken is een sluipende vorm van belastingheffing. Immers, hoe meer geld er is in verhouding, hoe minder het waard wordt. Dus met jouw bankbiljet kan je dan minder kopen. Met inflatie belast je iedereen, ook de vrek die zijn spaarcentjes onder zijn hoofdkussen heeft verstopt.

Gaan de Eurozone en de USA de hyperinflatie van Zimbabwe volgen?

Het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank is roekeloos. Op dit moment kent de ECB een negatieve rente. Dat wil zeggen, dat je geld toe krijgt als je euro’s leent van de ECB. Zakenbanken doen dat dan ook grif, en kopen daarmee aandelen en grondstoffen. En onroerend goed, vooral woonhuizen. Door de toenemende vraag wegens dit goedkope geld, stijgen hiervan de prijzen. Wat superwinsten voor de rijken oplevert. Immers, ze verdienen zowel aan de koerswinst, als aan de negatieve rente. Kassa!

Dit verklaart ook, waarom aandelenkoersen en de vermogens van multimiljardairs pijlsnel stijgen. Dit ging een tijdje goed. Maar begin 2021 is deze inflatie nu ook de reële economie aan het bereiken. Zo zijn de Nederlandse huizenprijzen in 2020 11,6 procent gestegen in het coronajaar 2020. Let wel, in een jaar waarin de economie fors kromp met 3,8 procent. Ook het voedsel en andere basisbehoeften worden nu duurder als gevolg van de gestegen grondstofprijzen. De energierekening was al enkele jaren aan het stijgen.

Hyperinflatie?

Van steeds meer goederen worden de reële kosten flink hoger. Op zich is het niet erg als de prijzen van luxe-goederen stijgen. In veel opzichten hebben we al meer rijkdom dan goed voor ons is. Vervelend wordt het als eerste levensbehoeften snel duurder worden. Een skivakantie minder, of een paar jaar langer met je meubels doen, is geen ramp. Met een hongerige maag of rillend van de kou naar bed moeten gaan, wel. Laat staan, dat je de ziekenhuisrekeningen van je familie niet meer kan betalen. Helaas is dit het meest waarschijnlijke scenario. Inflatie heeft namelijk de vervelende eigenschap, van de top naar beneden te sijpelen. Uiteindelijk komt de zwarte piet bij de armsten terecht.

Hyperinflatie, onzin of mogelijk al onderweg? Meer lezen »

Vastgoedbeleggers: dwing een tijdelijke halvering van de huur af

3 reacties / Economie, Ideeën / Germen Roding / 6 april 2021

De grote winnaars van de coronacrisis zijn vastgoedbeleggers. Ze liepen geen enkele risico, terwijl hun huurders failliet gaan. Tijd ze flink te laten meebetalen.

Enorme winsten voor vastgoedbeleggers

Steeds meer horeca- en winkelbedrijven staan op omvallen door de covid-19 gerelateerde winkel- en horecasluitingen. De bijdrage die door de overheid wordt verleend, is bij lange na niet voldoende. Ondertussen verdienen vastgoedbeleggers goud geld. Dit omdat ze door de lage rentes goedkoop geld kunnen lenen.

Dat we geen enkele medelijden hoeven te hebben met de bezitters van onroerend goed blijkt ook wel uit de prijzen voor vastgoed. De ene winkel na de andere moet door de lockdowns definitief sluiten, terwijl de prijzen voor huizen en beleggingspanden het ene record na het andere breken. Is het terecht, dat de ene ondernemer met hangen en wurgen moet zien te overleven – en vaak kopje onder gaat – , terwijl de andere ondernemer, die zich verrijkt met speculeren, de winsten kan blijven plukken op kosten van de belastingbetaler?

Het water staat de meeste horeca-ondernemers, zoals Kaya Pastanesi in Rotterdam, aan de lippen. Waarom betalen de vastgoedbeleggers niet mee? Bron: Facebookpagina Kaya Pastanesi Rotterdam

Hoe zou deze heffing er uit kunnen zien?

Een groot probleem voor ondernemers in de horeca en de middenstand is dat ze de forse huren van hun panden door moeten blijven betalen terwijl er geen omzet is. De overheid is bijgesprongen met overbruggingssteun, maar hiermee is het probleem alleen verplaatst. Namelijk, van de ondernemers naar de schatkist. Nog steeds verdwijnt er veel geld uit het productieve deel van de economie naar beleggers.

Er zou een wet kunnen worden doorgevoerd, waarin zolang de coronacrisis voortduurt, winkeliers het recht krijgen om hun huurafdracht met 50 procent te verminderen. Zo is er minder overheidsgeld nodig om bedrijven overeind te houden. Dit zou de staatsschuld binnen de perken houden.

Vastgoedbeleggers: dwing een tijdelijke halvering van de huur af Meer lezen »

Eldorica, meer welvaart met minder werken

Laat een reactie achter / Analyses, Economie, Ideeën, Maatschappij, Mensheid, Social Engineering, Visionair leven, Wereld / Germen Roding / 2 april 2021

Zo ongeveer een halve eeuw geleden kwam het rapport van de Club van Rome uit. Wat, als we toen wél hadden geluisterd? Het visionaire boek Eldorica van wijlen Jurriaan Andriessen (1951-1991) verkent de mogelijkheden.

Consumptiemaatschappij: goedkoop is duurkoop

Niet alleen consumeren we nu veel meer dan, zeg, een eeuw geleden. Ook gaan de spullen die we gebruiken, veel minder lang mee. Vergelijk iets eenvoudigs als een schaar. Een goede kleermakersschaar, van bijvoorbeeld het Zwitserse merk Victorinox, kost rond de veertig euro, maar gaat met zorgvuldig onderhoud, een mensenleven lang mee. Een schaar van een Chinese fabrikant die werkt met flinterdunne marges en onderbetaalde werknemers kost bij de hedgefund-firma Action rond de twee euro. Deze gaat bij intensief gebruik misschien een paar weken mee.

Misschien dat er drie maal zoveel grondstof in de Victorinox-schaar zit als in een Action-schaar, maar dit is te verwaarlozen vergeleken met de grondstof in de honderden Chinese kleermakersscharen. Wat, als we meteen deze kwaliteitsschaar zouden kopen en de rommel van de Action zouden mijden? Dan zou dat enorm veel milieuvervuiling, onnodig werk en energie schelen. Dit is precies de achterliggende gedachte achter de utopische maatschappij Eldorica van wijlen Jurriaan Brouwer.

Eldorica: een luxe auto voor iedereen

In Nederland worden er 400 000 nieuwe auto’s per jaar verkocht, van gemiddeld rond de 35 000 euro per stuk. Deze gaan gemiddeld twintig jaar mee. Maar wat, als elke van deze nieuwe auto’s honderd jaar mee zou gaan, bijvoorbeeld omdat hun bouwkwaliteit vijf keer zo goed is? Dan zouden we vijf maal zoveel aan deze auto kunnen besteden. Met andere woorden, een luxe Rolls Royce of Tesla voor iedereen. Of, een veel lager bedrag, waardoor we minder zouden hoeven te werken.

Deze duurzame luxe auto voor Eldorica bestaat uit de grondstoffen van de auto's, die er in onze maatschappij doorheen worden gejaagd. (c) Jurriaan H. Andriessen — Deze duurzame luxe auto voor Eldorica bestaat uit de grondstoffen van de auto’s, die er in onze maatschappij doorheen worden gejaagd. (c) Jurriaan H. Andriessen

Sportschool? Nee, zelf energie opwekken

Eldorica is niet voor luie mensen, al zou je dat op het eerste gezicht zeggen met een vierurige werkweek. Want de energie voor je huishoudelijke apparaten wek je zelf op. De hometrainer in Eldorica is er om je tv-toestel, radio en muziekinstallatie van stroom te voorzien. Ons lichaam kan ongeveer tweehonderd watt aan vermogen opwekken. Dus een uurtje of twee fietsen en slingeren levert genoeg energie voor een avond tv-kijken (Eldorica dateert al weer van voor de komst van de personal computer). Alles wat met de hand kÃ¡n, is handbediend. Ook dat scheelt stroom. Auto’s zijn er alleen voor langere reizen. Voor ritjes tot vijf kilometer is er een overdekte fiets. Vliegtuigen en olietankers komen in Eldorica niet voor. In plaats daarvan stelde Andriessen zich zeppelins en computergestuurde zeilschepen voor.

Alleen die apparaten, die echt niet zonder stroom kunnen, zoals tv’s, werken op stroom in Eldorica. Deze worden opgeladen via slingerwielen en een hometrainer. De rest is handbediend. (c) Jurriaan H. Andriessen

Zou Eldorica mogelijk zijn?

Kort samengevat: ja, als we een meritocratisch en technocratisch bestuur zouden kennen, zonder incompetente en liegende politici. Weliswaar met enkele aanpassingen – zo valt niet te ontkomen aan de tijdelijke inzet van kernenergie om de basis voor een duurzame energievoorziening te leggen, en zijn zonnepanelen praktischer dan zijn hometrainer-centrale. En dacht hij niet na over zo iets prozaïsch als de verwarming van huizen. Of gezondheidszorg.

Ook zal het kapitalisme vervangen moeten worden door een vorm van geleide economie. Het economische systeem van Eldorica is te zien als een soort luxe technocommunisme. Niet voor niets legde Jurriaan Andriessen sterk de nadruk op een computergestuurde (cybernetische) bestuursvorm.

We kunnen het Jurriaan zelf helaas niet meer vragen. Door een tragisch ongeluk in een zwembad overleed hij in 1991 op 39-jarige leeftijd. Ter nagedachtenis is de stichting Jurriaan Andriessen opgericht. Zijn boek Eldorica, een reisverslag naar een betere wereld (ISBN: 9789027424846) is helaas niet meer in druk, maar is tweedehands nog te verkrijgen. Ook zijn er PDF-scans van het boek in omloop.

Meer informatie

Themawebsite grafisch werk Jurriaan H. Andriessen en Eldorica
Stichting Jurriaan H. Andriessen

Eldorica, meer welvaart met minder werken Meer lezen »

Planned obsolescence: waarom er geen eeuwigdurende gloeilamp was

1 reactie / Economie, Ideeën en techniek, Techniek, Visionaire vragen / Germen Roding / 31 maart 2021

De aluhoedjes hebben gelijk. Niet voor niets was er geen eeuwigdurende gloeilamp te koop. Keer op keer maken fabrikanten doelbewuste ontwerpbeslissingen om zoveel mogelijk te kunnen verkopen. Ontwerpbeslissingen, die meer vervuiling en meer uitputting van grondstoffen betekenen. Maak kennis met planned obsolescence.

Wat is planned obsolescence?

Op een gegeven moment zijn producten overbodig geworden. Soms komt dat door normale slijtage die niet te voorkomen is. Soms door technische veroudering. Of omdat ze uit de mode raken. En soms, omdat het de bedoeling is dat ze veel sneller kapot gaan dan normaal. Of achteruit gaan in functies, omdat de fabrikant, bijvoorbeeld Apple, geniepig de prestaties omlaag schaalt in smartphones. Zodat consumenten een dure, nieuwe smartphone moeten kopen. Dit laatste concept is “planned obsolescence” (geplande overbodigheid) genoemd.

De “Centennial Light Bulb” brandt al meer dan een eeuw onafgebroken, maar geeft nu veel minder licht dan in het begin. Planned obsolescence maakt dat gloeilampen korter, maar feller branden. Bron: Wikimedia Commons/LPS.1

Waarom bestaat planned obsolescence?

Voor een belangrijk deel is dit aan fabrikanten te wijten. Maar ook aan ons, de consumenten. Keer op keer kiezen we voor modeartikelen in plaats van voor kwaliteit die een leven lang meegaat. En vooral aan ons economische model. Verandering registreren we als groei. Een economie waar in hoog tempo de natuur wordt omgezet in een afvalberg, kent veel hogere groeicijfers dan een Eldorica-achtige economie, waar bijvoorbeeld auto’s honderd jaar lang meegaan en huizen een kleine eeuwigheid.

Wat zijn de gevolgen?

Voor fabrikanten is er natuurlijk een enorm voordeel: meer verkopen. Maar ook de extra werkgelegenheid die planned obsolescence oplevert doet het goed in de werkloosheidscijfers. En voor de belastinginkomsten.

De prijs die de aarde, en dus wij, hiervoor betaalt is echter erg hoog. Veel meer afval en luchtvervuiling door het fabricageproces. Een lagere levenskwaliteit. Uitputting van moeilijk vervangbare grondstoffen.

Een einde aan planned obsolescence?

Geen wonder dat ook overheden met duurzame doelstellingen nu steeds meer proberen in te grijpen. Zo heeft de Franse Assemblée in de jaren tien een boete van 300.000 euro vastgesteld voor bedrijven die zich schuldig maken aan planned obsolescence. De Europese Unie bereidt nu wetgeving voor die het verplicht stelt, om apparaten repareerbaar te maken. Dus smartphones waarvan de batterij niet meer vervangen kan worden, zullen dan tot het verleden gaan behoren.

Ook is het de vraag of er geen slimmere manieren zijn om publieke goederen als werkgelegenheid en bestaanszekerheid te produceren, dan overconsumptie met een eindeloze berg afval.

En de eeuwigdurende gloeilamp? We hebben nu iets dat in alle opzichten beter is. LED-lampen zijn vier maal zo zuinig als gloeilampen en gaan rond de 100.000 branduren mee. Dat is ongeveer een mensenleven. Honderd maal zo lang als gloeilampen in de tijd van planned obsolescence.

Planned obsolescence: waarom er geen eeuwigdurende gloeilamp was Meer lezen »

Onzichtbare rijkdom moet verboden worden

2 reacties / Economie, Ideeën, Ideeën en techniek, Maatschappij, Nederland / Germen Roding / 18 maart 2021

Van het grootste deel van de bezittingen op aarde weet maar een klein aantal mensen van wie ze eigenlijk zijn. Ze vormen onzichtbare rijkdom. Waarom is dit toegestaan?

Zichtbare rijkdom

De welvaartsverschillen in een kleinschalige samenleving zoals een dorp zijn relatief klein. De reden is eenvoudig. Van iedere dorpsbewoner is bekend wat hij bezit en waar die rijkdom vandaan komt. Dus als een dorpsbewoner erg rijk is, zullen de overige dorpsbewoners de rijke vaker vragen om zijn verantwoordelijkheid te nemen. Bijvoorbeeld om arme dorpsbewoners, of een gemeenschappelijk project te sponsoren. Van nature houden mensen van gelijkheid. Alle rijkdom voor jezelf houden, maakt je als rijke weinig geliefd bij de rest. Vandaar, dat pas als bezit anoniem wordt, de verschillen in welvaart te hoog worden.

Vaak zien neoliberalen arme mensen als parasieten, die netto niets bijdragen aan het systeem. Dat is onzin. Als een schoonmaker en een vuilnisman tien keer zoveel zouden verdienen met hun werk als nu, dan waren ze “grote bijdragers”. Althans, volgens de boekhouder, dan. In de Covid-19 crisis zagen we hoe belangrijk het werk van juist de laagstbetaalde werkenden is. Vakkenvullers bleken onmisbaar. Zakkenvullers niet.

Onzichtbare rijkdom beheerst de wereld. Wat doen we er aan? - Predjama Castle, auteur: Stephen Colebourne from London, UK — Onzichtbare rijkdom beheerst de wereld. Wat doen we er aan? – Predjama Castle, auteur: Stephen Colebourne from London, UK

Waar is de onzichtbare rijkdom?

Een bekende manier om rijkdom onzichtbaar te maken is de trust, voluit: trust of foundation. Het recept is simpel. De rijke “trustor” kiepert zijn vermogen in een stichting. En vanaf dat moment is de rijkdom onzichtbaar. Ondertussen staat deze stichting onder beheer van bewindvoerders, de trustees. De trustees beheren het vermogen van de trustor. Deze heeft officieel niets te zeggen. Wel geniet hij van de voordelen van het bezit. Deze trusts komen veel voor. Niet alleen voor particulieren, maar ook voor multinationals.

De trust is maar één voorbeeld van een rechtspersoon. Een rechtspersoon is een uitvinding uit de negentiende eeuw. De lokale supermarkt is niet het eigendom van een persoon, maar van een BV (bvba) of NV. Als deze BV failliet gaat, kunnen de schuldeisers naar hun geld fluiten. Een geliefde truc is om één BV met schulden vol te laden. Deze BV gaat vervolgens failliet. En simsalabim, weg zijn de schulden. Ondertussen is de belastingdienst wijzer geworden, maar dit soort fraude komt nog steeds geregeld voor.

Onzichtbare rijkdom, macht zonder controle

Grote bedrijven zijn nu in handen van een wereldwijd web aan beleggingsfirma’s en hedge funds. Deze fondsen hebben vaak ook aandelen in elkaar. Het is een onontwarbaar kluwen geworden. Een geldmachine, die een groot deel van de wereld afperst en de opbrengsten uitkeert aan een klein groepje superrijken. Niemand is verantwoordelijk. Ze betalen steeds minder belasting, maar maken wel gratis gebruik van de bescherming van de staten waar ze actief zijn.

Als bijvoorbeeld iemand in een StarBucks café de orde verstoort, of de zaak leeg komt roven, komt de politie. Als jij een restaurant begin onder de naam “StarBucks”, komt de politie aan de deur wegens schending van het merkenrecht van StarBucks. Dat kost de Nederlandse en Belgische staat, en dus ons, geld. Toch betaalt Starbuck nauwelijks belasting, door een uitgekiende constructie[1]. Dat betekent dat het bedrijf parasiteert op de samenlevingen waar ze hun dure, van ongezonde suikers bol staande koffie pluggen.

StarBucks is hierin niet uniek. Wereldwijd parasiteren bedrijven als Starbucks en Action op samenlevingen en verrijken hiermee hun eigenaars immens. Ze drukken de lonen en verhogen de kosten door steeds hogere prijzen voor hun producten en licenties te vragen. Zo ontvangt Microsoft voor bijna elke verkochte Android telefoon vijf tot tien dollar[2]. De reden: het pakket aan softwarelicenties, waarmee Microsoft smartphonemakers dreigt plat te procederen. Het gevolg is dat smartphones steeds duurder worden.

Hoe kan deze onzichtbare rijkdom aangepakt worden?

Eigendom is een negatief recht. Het geeft namelijk één persoon of groep personen exclusief recht op een bepaald item, bijvoorbeeld het patent op een bepaalde techniek, of land, met uitsluiting van anderen. Tegenover dit recht staan bepaalde plichten. Bijvoorbeeld de plicht, bij te dragen aan het land waar het eigendom in wordt erkend via het betalen van belasting. Op dit moment ontkomen de bezitters aan deze plicht, door zich te verstoppen. Ze profiteren wel van de rechtsbescherming voor hun eigendom, maar betalen hier niet voor. Ze schenden het sociale contract.

Tijd dus, om ons deel van het sociaal contract ook niet meer na te komen. Als een dakloze in StarBucks stennis schopt, kan de politie thuisblijven. Als Warda en Joost “illegaal” een nieuw Starbucks café beginnen zonder licentie, laat dan de burgemeester de opening verrichten en van harte aanbevelen in het lokale sufferdje.

Uiteraard zijn ook patenten van bedrijven die geen belasting betalen, niet meer geldig. We nodigen smartphone fabrikanten uit om hier in Nederland en België zonder royalties te gaan produceren. Wedden dat deze bedrijven voortaan bidden en smeken om netjes hun belasting te betalen?

Bronnen

Onzichtbare rijkdom moet verboden worden Meer lezen »

Verleid door kunstmatige intelligentie: de sirene-AI

Laat een reactie achter / Analyses, Economie, Filosofie, Ideeën, Social Engineering / Germen Roding / 8 maart 2021

Het begon met porno op internet. Toen kwamen de seksrobots. We naderen nu voor 2030 het punt, dat kunstmatige intelligentie de Turingtest kan passeren. Met andere woorden, zich voor kan doen als een mens. Bijvoorbeeld, als iemand die je probeert te versieren. Welke technieken zal kunstmatige intelligentie gebruiken om de emoties van de mens te leren hacken? Wanneer word je verleid door kunstmatige intelligentie? In deze video de stand van zaken.

Verleid door kunstmatige intelligentie

Kapitalisme zal altijd streven naar het maximaliseren van winst. Winst maak je, door producten die jij goedkoop kan vervaardigen, voor meer geld te verkopen. Als er geen manier meer is om je te onderscheiden met je bijzondere product, is er maar één manier om winst te maken. Meer verkopen. Met andere woorden: meer klanten verleiden, en klanten beter verleiden.

Als AI steeds beter wordt en uiteindelijk de mens zal overtreffen in informatieverwerkend vermogen, is het logische eindproduct de sirene-AI. Een kunstmatige intelligentie die in staat is om mensen volkomen om zijn vinger te winden. Kassa!

Dictatuur

Maar er zijn ook superschurken. Althans, kwaadaardige karakters, die van de gelegenheid gebruik maken om uit te groeien tot een real time Joker of Darth Vader. Zo iemand kan op de gedachte komen om hiermee de bevolking te verleiden. Bijvoorbeeld, tot een dictatuur met hem aan het hoofd. Vond je Cambridge Analytica, de firma die Trump mede aan een verkiezingsoverwinning hielp, eng? Of de macht van big tech over ons? You haven’t seen anything as yet.

Ex Machina

We zagen een voorbeeld van een dergelijke kunstmatige intelligentie in de film Ex Machina uit 2015. Een kunstmatige intelligentie verleidde de hoofdpersoon om zo te kunnen ontsnappen, om aan de wereldheerschappij te werken. Dit is niet denkbeeldig, stelt filosoof Neil Bostrom in zijn boek Superintelligence. Verleid tot de ondergang? Het risico is groter dan waar de meeste mensen bij stilstaan.

Verleid door kunstmatige intelligentie: de sirene-AI Meer lezen »