Flats zijn ongewenst wegens de horizonvervuiling. Kan het uitdiepen van een grote kuil in de ondergrond, en de randen vullen met huizen, de woningnood oplossen?

In Nederland, waar de horizon vaak wordt gedomineerd door uitgestrekte polders en een schaarse skyline, groeit de weerstand tegen hoogbouw. Flats zijn horizonvervuiling, een inbreuk op het open landschap dat Nederland echt Nederland maakt. Maar met een toenemende woningnood rijst de vraag: wat als we niet omhoog, maar omlaag bouwen? Zeg maar, een earthscraper, maar dan op veel grotere schaal. Het idee om een grote kuil in de ondergrond uit te diepen en de randen te vullen met huizen, biedt een creatieve oplossing. Een verdere uitwerking van dit concept, en de voor- en nadelen, evenals de haalbaarheid in Nederland. Wat komt er uit het onderzoek?

Voordelen van een ondergrondse woonkuil

Het grootste voordeel van dit concept is dat het de horizon intact laat. Door huizen in een kuil te bouwen, blijven de vergezichten behouden, wat aantrekkelijk kan zijn voor zowel bewoners als natuurliefhebbers.

Daarnaast kan de uitgegraven grond worden hergebruikt, bijvoorbeeld voor dijken, landaanwinning of als bouwmateriaal, wat kosten bespaart en duurzaamheid bevordert. De kuilstructuur biedt ook natuurlijke beschutting tegen wind, wat energie-efficiëntie ten goede komt.

In een land dat kampt met een tekort aan ruimte zoals Nederland, geeft deze aanpak bovendien braakliggende of minder waardevolle terreinen, zoals oude industriële zones, een nieuwe bestemming. Dit ook nog eens zonder het landschap te verstoren.

In de winter zou je de kuil kunnen overkappen met een transparant dak. In gebieden met een koud, bar klimaat, zoals Siberië, Groenland en Canada, zou je zo een subtropisch dorp midden in het arctische landschap kunnen aanleggen.

Nadelen en uitdagingen

Toch kleven er aanzienlijke nadelen aan dit idee. Het uitgraven van een enorme kuil vereist immense investeringen. In Nederland, waar de grondwaterspiegel vaak hoog is, zou waterbeheer een grote uitdaging vormen. Pompen en drainage-systemen moeten continu draaien om onderstroming te voorkomen, wat niet alleen kostbaar is, maar ook ecologische vragen oproept.

Daarnaast kan het wonen in een kuil psychologische effecten hebben. Minder daglicht en een opgesloten gevoel kunnen de levenskwaliteit van bewoners verminderen. Ook de toegankelijkheid – bijvoorbeeld voor ouderen of hulpdiensten – zou ingewikkeld zijn, met hellingen of liften als noodzakelijke toevoegingen.

Haalbaarheid in Nederland

De haalbaarheid van dit concept in Nederland hangt sterk af van de locatie en technische uitvoering. In drogere gebieden, zoals delen van Limburg met hun heuvelachtige ondergrond, zou het makkelijker uitvoerbaar zijn dan in de natte Randstad. De Nederlandse expertise in watermanagement en ondergrondse bouw – denk aan tunnels en parkeergarages – biedt een solide basis, maar de schaal van een woonkuil is ongekend. Kostenramingen zouden al snel in de honderden miljoenen lopen, zeker met de toevoeging van infrastructuur zoals wegen, riolering en nutsvoorzieningen. Politieke en maatschappelijke acceptatie is eveneens een horde: willen mensen echt in een kuil wonen, en zien beleidsmakers dit als een serieuze oplossing?

Conclusie

Het idee om woningnood op te lossen door huizen in een uitgegraven kuil te bouwen is intrigerend en speelt in op de wens om het Nederlandse landschap te sparen. Hoewel het voordelen biedt zoals horizonbehoud en hergebruik van grond, wegen de nadelen – hoge kosten, waterproblemen en leefbaarheid – zwaar. In theorie is het met Nederlandse kennis en kunde uitvoerbaar, maar praktisch en financieel lijkt het vooralsnog een utopie. Misschien ligt de toekomst van wonen niet in de hoogte of diepte, maar in slimmere, compactere oplossingen bovengronds.