Gentherapie. M.b.v. een adenovirus wordt gezond DNA in zieke cellen ingebouwd.

De opvolger van de mens

Ons lichaam is nogal onderhoudsgevoelig, takelt af en toe overmaat van ramp is het nauwelijks te repareren. Helemaal vervelend: ook al leven we nog zo gezond, na zeventig, negentig of voor een enkele geluksvogel 120 jaar houdt ons lichaam er mee op. Geen wonder dat visionairen nadenken over oplossingen. Deze bevinden zich in drie hoofdgroepen: organen vervangen, genetica en cybernetische organismen. Hoe ziet de opvolger van homo sapiens er uit?

Betere transplantatieorganen
In de voorbije eeuw zijn wetenschappers er met veel moeite in geslaagd om transplantaties uit te voren van een overleden of ‘samaritaanse’ donor naar een acceptor.  Alhoewel donororganen, bijvoorbeeld een donornier bij lijders aan een ernstige nierziekte, de levensverwachting met tientallen jaren kunnen verlengen, is orgaandonatie letterlijk slechts een lapmiddel. Er is een schreeuwend tekort aan orgaandonoren en omdat het om lichaamsvreemd weefsel gaat, moeten patiënten met donororganen vaak zware en gevaarlijke medicijnen slikken om hun immuunsysteem te onderdrukken.

In feite zijn patiënten met donororganen moderne Monsters van Frankenstein.
In feite zijn patiënten met donororganen moderne Monsters van Frankenstein.

Een eerste stap is dus donororganen kweken in een lab uit lichaamcellen van een patiënt. Hiermee voorkom je immuunreacties en ben je ook af van de mensonterende wachtlijsten. Bij steeds meer organen lukt dat. Een volgende stap is het vervangen van donororganen door betere, kunstmatige organen.

Veel van onze organen zijn hapsnap geëvolueerd. Zo loopt de zenuw die het netvlies verbindt met de hersenen, voor het netvlies langs: de reden dat we een blinde vlek hebben (bij octopussen is dat beter geregeld).

Onze lever en nieren hebben maar een beperkte filtercapaciteit. En zou het niet handig zijn als we een ingebouwd systeem zouden hebben om ons bloedvatenstelsel aderverkalkingsvrij te houden? UV en infraroodstraling zien? Zo goed kunnen horen als een vleermuis of ruiken als een haai? Onthouden en rekenen als een computer? Een vreemde taal leren in een half uur? En vervelende herinneringen op commando wissen? Nu we toch bezig zijn: een paar kieuwen. Of een ontbijtje overslaan en je door de zon laten voeden. Zo sterk worden als een superheld. Deze kunstmatige organen kunnen zowel biologisch als mechanisch zijn.

Het menselijk DNA verbeteren
Elke reparatie aan het lichaam is lapwerk, als we het ontwerp zelf niet verbeteren. De eigenschappen van ons lichaam (het fenotype) worden voor een heel groot deel bepaald door het DNA, ons erfelijk materiaal. Willen we ‘de menselijke conditie’ structureel verbeteren, dan ontkomen we er niet aan, ingrepen te plegen in ons erfelijk materiaal.

Gentherapie. M.b.v. een adenovirus wordt gezond DNA in zieke cellen ingebouwd.
Gentherapie. M.b.v. een adenovirus wordt gezond DNA in zieke cellen ingebouwd.

Het begrip eugenetica is besmet sinds de nazi’s Europa in het verderf stortten met hun rampzalige rassenfilosofie. In de vroeg-twintigste eeuw waren er invloedrijke eugenetische verenigingen die de theorieën van Mendel wilden toepassen om het menselijk ras te verbeteren. In het beruchte Lebensbornprogramma lieten overtuigde vrouwelijke nazi’s zich bezwangeren door SS-ers om een arisch superras ter wereld te brengen.

Zwakzinnigen, etnische minderheden en als ‘randfiguren’ betitelde mensen werden vaak in het geniep gesteriliseerd. In landen als Zweden ging dit tot in de jaren tachtig door.

De techniek is nu verder en we hoeven niet meer onze toevlucht te zoeken tot dit soort onethische en enge methoden. Met DNA-recombinant gentherapie kunnen we erfelijke ziekten als de Ziekte van Huntington permanent genezen. Als de gentherapie wordt toegepast in het hele lichaam van de patiënt, betekent dat ook zijn of haar nakomelingen de ziekte niet meer erven. Ook kunnen we mensen bijvoorbeeld slimmer, gezonder of gelukkiger maken dan nu en er voor zorgen dat hun levensduur langer wordt. Sommige mensen gaan al op hun zestigste dood, hoe gezond ze ook leven. Jeanne-Louise Calment, die in haar jeugd nog Van Gogh heeft gezien haalde de 122 in goede gezondheid. Waarschijnlijk kunnen we door aan genen te knutselen de levensduur flink opkrikken.Er zijn op dit punt enorm veel ethische dilemma’s.

Nog verder gaat het om het hele menselijke lichaam te herontwerpen. We zijn  in feite een soort voor het landleven omgebouwde vis. De vraag is of dit nu echt de slimste manier is om een mens te laten ontstaan. Waarom hebben we bijvoorbeeld geen twee harten? Een backup van ons brein? Dat staartbeen en die suffe blindedarm kunnen er ook wel uit.

Mens wordt robot
Uiteindelijk blijf je zelfs met het “beste” genetische materiaal met biologische beperkingen zitten. Ons lichaam wordt gevormd aan de hand van een soort lang recept. Hoewel op veel punten planten en dieren opmerkelijk goed presteren – denk aan de supersterke spinnendraden, de effectieve zweepstaarten van eencelligen of de indrukwekkende capaciteiten van het menselijk brein – we zitten nog steeds vast aan de beperkingen van eiwitten, vetten en koolhydraten. Door evolutie kan bijvoorbeeld geen biologische kernreactor ontstaan omdat er geen biologische materialen zijn die bestand zijn tegen zoveel radioactiviteit.

Robots hebben geen last van verkoudheid. In principe gaan ze bijna eeuwig mee.
Robots hebben geen last van verkoudheid. In principe gaan ze bijna eeuwig mee.

Kortom: willen we echt tienduizenden jaren kunnen leven, dan zullen we over moeten stappen op techniek. Ons belangrijkste deel, ons brein, kan als hardware of software worden overgenomen door een voldoend snelle computer die Turingcompleet is. De architectuur zal dan wel heel anders moeten zijn van die van de huidige generatie computers, niet één rekenchip dus maar miljarden. We leven dan niet meer op voedsel, maar op bijvoorbeeld elektriciteit uit een minireactor in ons lichaam. Asteroïdesurfen, een frisse duik in de methaanmeren van Titan en dan een douche onder de stikstofgeisers van Triton is dan een fluitje van een cent.

Misschien dat we daarom zo weinig sporen van aliens zien. Wie weet hebben ze zich wel zo goed aangepast aan het bestaan als ruimtebewoners, dat ze geen ruimtestations meer hoeven te bouwen en planeten hoeven te terraformeren.

13 gedachten over “De opvolger van de mens”

  1. Een geweldige toekomst staat ons te wachten, als we de techniek laten evolueren tot de beschreven niveau’s. Niet iedereen zal dit willen, maar velen zeker wel. Ik richt mij op de toekomst en wacht af. Doemdenken doe ik niet aan, dat mogen de pessimisten doen.

    1. Toch zijn er wel veel potentiele gevaren op deze weg. Slechte totalitaire regimes die geen vrije wetenschap toelaten, ongelukken met kunstmatige intelligentie, nanotechnologie of biotechnologie, terrorisme, oorlog en zelfs asteroiden.

      Er zou veel aandacht moeten zijn voor veiligheid en politieke stabiliteit.

      Ontwikkeling stoppen is sowieso vrijwel onmogelijk. Ik kan geen enkel voorbeeld bedeken uit de geschiedenis waarin een technologie wereldwijd effectief aan banden gelegd werd. Als Amerika stamcelonderzoek in de ban doet, loopt China er wel mee weg. Als alle landen samenwerken gebeurt het ondergronds. En dat is het gevaarlijkste: als een technologie het eerst ontwikkelt wordt door een groep die het niet nauw neemt met veiligheidsvoorschriften of het wil inzetten met kwade intenties.

  2. Je moet problemen inderdaad niet overschatten. Zolang we een open, democratische samenleving hebben hebben we een ingebouwd immuunsysteem om ons te beschermen tegen misstanden. Denk ik :)

    Technisch is het nu mogelijk om menselijke monsters in elkaar te zetten, dat is ook nog steeds niet gebeurd. Wat dat betreft was dat eeuwen geleden veel erger. Zo lieten sommige Chinezen kinderen in een pot opgroeien om zo dwergen te kweken.

  3. Wat een onzin, het menselijk lichaam is juist UITSTEKEND te repareren, de truuk is alleen om het dit werkje zelf te laten uitvoeren, gebruik maken van het zelfhelend vermogen heet dit. De therapie dient zich dan strikt te beperken tot het triggeren en faciliteren van dit zelfreparerend vermogen.

    Een noodzakelijke eerste stap die zou kunnen leiden tot een begin van werkelijke begripsvorming is het aannemen en doorontwikkelen van een houding van nederigheid en respect ten aanzien van de perfectie en alwetendheid van moeder natuur .. en dat zal erg lastig worden voor veel arrogante betweters die zich vaak nog wetenschapper noemen ook.

    1. De natuur heeft in een paar miljard jaar hele mooie dingen bereikt, maar uiteindelijk kan een combinatie van toeval en selectie niet op tegen doordachte ontwerpen van intelligente wezens. Als de wetenschap en technologie zich snel doorontwikkelen kunnen we over 100 jaar alles wat de natuur kan, en beter.

      Aangezien we daar nu nog lang niet zijn, vind ik wel dat we nog heel veel kunnen leren van wat de natuur ‘uitgevonden’ heeft, al die slimme processen en mechanismen zoals fotosynthese. Maar de natuur is uiteraard verre van perfect.

      1. Precies, we moeten ons denk ik laten inspireren door de meest succesvolle ontwerpen uit de natuur. Wat is het dat ze zo succesvol maakt? En: hoe kunnen we op zo’n manier leren denken dat wat we uitvinden, precies deze eigenschappen heeft?

        Over ongeveer een miljard jaar wordt onze planeet drooggekookt. Al twintig miljoen jaar zucht de aarde onder een kooldioxidetekort. Misschien is de ontwikkeling van een ‘intelligente’ levensvorm als wij wel een soort ‘noodsprong’ van de evolutie om al die begraven koolstof naar boven te peuteren of (logischer) is de evolutie de laatste tientallen miljoenen jaren veel sneller dan eerder omdat het klimaat steeds sneller verandert met de ijstijden als een klimatologisch crescendo. Een systeem dat het bifurcatiepunt nadert wordt steeds instabieler en gaat sneller oscilleren.

        1. leren van de natuur klinkt al meer als gepaste nederigheid. ‘Net zo leren denken’ lijkt mij geen realistisch doel want het is allemaal niet bedacht .. ze zijn het resultaat van ervaringen, en die kun je per definitie niet bedenken.

          Diegeen die in de waan verkeert dat ‘doordachte ontwerpen (van intelligente wezens.. proest)’ het beter zullen doen dan uit noodzaak geboren en door en door geteste ontwikkelingen, demonstreert bepaalt geen intelligentie maar slechts hoogmoed.

        2. Hallo 24/7,
          Dat is inderdaad mijn oprechte mening. Ik denk dat intelligentie met veel hard werk in staat is om dingen te ontwikkelen die beter zijn dan wat de natuur heeft bereikt (eventueel kan je intelligentie als onderdeel van de natuur zien, uiteraard). Dat komt voort uit mijn hoge verwachtingen van waar intelligentie toe in staat is, niet uit minachting van wat de natuur bereikt heeft. Integendeel, ik ben zeer onder de indruk van het leven op aarde.

          Een mogelijke weg is om het proces van evolutie te kopieren, door snelle computers los te laten op systemen, oplossingen, of ‘genen’, en kleine aanpassingen te maken, te zien hoe goed ze dan presteren, en hetzelfde te doen met de succesgevallen, etc. Nogmaals, omdat de natuur al zoveel moois heeft bereikt moeten we daar volop van profiteren door het na te bootsen zolang we kunnen, maar het toeval een handje te helpen.

          Strikt genomen zou je het corrigeren van een puntmutatie die een ziekte veroorzaakt al een verbetering kunnen noemen t.o.v. bestaand leven, maar ik ga er even vanuit dat we van scratch moeten beginnen. Overigens, het bestaan van zulke puntmutaties is in mijn optiek een bewijs dat de natuur niet perfect is, maar daar valt over te twisten. Je kunt beargumenteren dat dit een rol heeft in de natuur als geheel, bv dat het organisme met deze ‘afwijking’ anders de natuur uit evenwicht zou brengen.

        3. Dat klinkt aannemelijk, als de omgeving verandert, zal een succesvolle soort zich geleidelijk aanpassen. Als de omgeving echter met hoge frequentie significant blijft veranderen, kan (onder andere) probleem oplossend vermogen een waardevolle kwaliteit worden.

          Dit moet toetsbaar zijn, b.v. zijn er de afgelopen paar 100 miljoen jaar vaker perioden van miljoenen jaren geweest dat het klimaat herhaaldelijk veranderde met hoge frequentie? Als dat zo is, is er dan een gelijktijdige toename in herseninhoud zichtbaar bij fossielen?

        4. Er komt inderdaad steeds meer fossiel bewijs dat er meer perioden, hitte-spikes, zijn geweest zoals het Paleoceen-Eoceen thermische maximum. Er zijn voor zover ik weet inderdaad bepaalde periodes in de geologische geschiedenis dat er razendsnelle evolutie plaatsvond. Vooral na natuurrampen uiteraard. Waard om verder uit te zoeken :)

  4. Appendix verwijderen? Nee hoor. Lang dacht men dat die geen functie had, maar dat is intussen achterhaald. Die heeft wel degelijk minstens één belangrijke functie. Foute bacterieën of een fout bacterieel evenwicht in de darmen wordt door het lichaam met diarree beantwoord. Daardoor spoelt het zooitje weg. Alles: goede en slechte. Om de opbouw van goede bacterieën snel te laten verlopen, wordt de appendix gebruikt. Die heeft namelijk een soort bank aan bacterieën aangelegd, en met een soort uitlopend vlies worden die bacterieën terug in de darm gebracht.

  5. Goed artikel, alleen wordt er in dit artikel niet bij stil gestaan dat transformatie van een biologische mens eerst tot cyborg en tenslotte tot robot enorm duur is. Een Afrikaan die nu geen brood kan kopen kan een dergelijke transformatie wel vergeten.
    Dus dan krijgen we cyborgs of robots die oorspronkelijk mensen waren welke via een globaal internet ondergeschikte robots, computers e.d.  kunnen beheersen.
    En daaronder dan mensen die over minder intelligentie, kracht e.d. beschikken.  
    Wat gebeurt er dan met die mensen? Ik heb het idee dat hun toekomst er minder rooskleurig uitziet.

Laat een antwoord achter aan Lennart Reactie annuleren