Macht

Wikipedia definieert macht vanuit de sociale wetenschappen als volgt: Macht is het vermogen van personen of groepen om andere personen, groepen of zaken de wil op te leggen, eventueel tegen de wensen of belangen van die anderen in.

De huidige piramide van macht, onderdanen betalen via het systeem van rente (onbewust) geld aan een kleine elitie die dit nuttig gebruiken om hun eigen positie via de mainstream media en waar nodig met geweld in stand te houden.

Als je het in termen van voortbestaan zou uitdrukken is macht het in staat zijn zelf (beter) voort te bestaan ten koste van een gedeelte van het voortbestaan van anderen. Kortom je laat anderen (een gedeelte van) het werk doen voor jouw voortbestaan. Als we vanuit voortbestaan kijken naar macht dan is het doel even kort door de bocht gezien vaak driedelig. Het verkrijgen van een goed/beter territorium,  toegang tot waardevolle hulpbronnen voor het voortbestaan zoals voedsel etc. en een toename in paringskansen. In die zin is de behoefte naar macht en het streven naar macht vanuit de biologie volledig logisch te verklaren.

Als we kijken naar onze meest directe verwanten in de biologie dan kunnen we wellicht een beeld krijgen hoe macht bij aapachtige groepsdieren werkt. Frans de Waal deed een uitgebreide studie en schreef er een boek over met de titel: Chimpansee politiek, macht en seks onder mensapen. Het beeld wat hierin naar voren komt is zeer interessant. Als eerste zijn het bij Chimpansees vooral de mannetjes die om de macht strijden en dit heeft een evolutionaire reden, mannetjes met de meeste macht in de groep hebben het eerste recht om te eten en hebben het recht om met de meeste vrouwtjes te paren. Alleen door dit laatste feit krijg je het effect dat de machtsbeluste mannetjes meer nageslacht krijgen en dus heb je de evolutionaire basis voor een systeem waarin de mannetjes naar macht streven.

Chimpansees verkrijgen hun macht doordat ze in staat zijn hun concurrenten te intimideren met geweld of de dreiging van geweld. Dit kan individueel zijn maar ze kunnen ook coalities met andere mannetjes aangaan om zo naar de top van de macht te klimmen.

Maar er zitten niet alleen maar voordelen aan het hebben van de machtspositie. Voor de dominante aap zelf is het vaak een enorm stressvolle positie om in te zijn omdat al de concurrenten behoefte hebben om de positie over te nemen. Oftwel elk voordeel heeft zijn nadeel. In het boek van Frans de Waal worden de meest machtige apen dan ook vaak niet zo oud.

Maar hoe zit dit eigenlijk bij mensen, wat zijn de evolutionaire drijfveren bij mensen naar het vergaren van macht? En wat zijn bij mensen de strategieën om macht te verwerven? Via welke mechanismen wordt er momenteel macht uitgeoefend? En naast de voordelen van macht wat zijn bij mensen de nadelen van macht?

Het boek van Robert Greene, De 48 wetten van de macht is wellicht een interessante introductie in menselijke machtsstrategieën. Hieronder een drietal fragmenten.

Wet 11 Maak mensen van u afhankelijk – en houd dat zo

Om uw eigen onafhankelijkheid te kunnen handhaven moet u ervoor zorgen dat u volstrekt onmisbaar wordt. Hoe meer men op u leunt en steunt, hoe groter uw vrijheid is. Zorg ervoor dat mensen voor hun geluk en voorspoed van u afhankelijk zijn en u zult niets te vrezen hebben. Vertel ze echter niet zoveel dat ze het eventueel toch nog zonder u zouden kunnen stellen.

Wet 27 Mensen lopen graag gedwee achter het vaandel aan – maak daar gebruik van

Mensen hebben veelal een sterk verlangen om ergens in te geloven. Maak van dat verlangen gebruik en geef ze een zaak waarvoor ze kunnen strijden, verschaf ze een nieuw geloof Houd uw woorden vaag maar vol belofte: leg sterker de nadruk Op enthousiasme dan Op rationaliteit en helder denken. Verschaf uw nieuwe discipelen een ritueel, vraag ze offers voor u te brengen. In een tijdsgewricht zonder georganiseerde religies en grote geesten zal uw nieuwe geloof u ongekende macht verlenen.

Wet 48 Word vormloos

Wie een vorm kiest door een helder plan te hanteren, stelt zich bloot aan aanvallen. Blijf liever buigzaam en in beweging in plaats van een vorm aan te nemen die uw vijand houvast biedt. Accepteer het feit dat niets zeker, dat geen wet onwrikbaar is. De beste manier om u te beschermen is vormloos en vloeibaar te zijn als water gok nooit op bestendigheid. Alles verandert.

Berlusconi deed precies wat biologisch gezien het voordeel van machtsvergaren is, het aantal paringskansen vergroten.

Gezien de voordelen die macht oplevert voor het voortbestaan is het duidelijk dat er altijd een streven naar macht zal zijn. Echter is deze strijd niet in een bepaalde vorm te gieten die voor zoveel mogelijk mensen in het voordeel werkt? Of kunnen de motieven voor macht niet ook op een andere manier worden ingevuld? Hoe zouden de machtsstructuren van de toekomst eruit kunnen zien mocht het huidige systeem van macht een update nodig hebben?

4 gedachten over “Macht”

  1. Frans de Waal heeft ook een heel goed boek geschreven over Bonobo’s. De Bonobo oftewel liefdesaap is het liefdevolle alternatief voor de chimpansee (make love not war).
    Ergens in zijn ontwikkeling heeft de mens de weg van de chimpansee gekozen en toen is het helemaal fout gegaan, maar er is een alternatief. De hippies hebben geprobeerd dat alternatief vorm te geven, maar dat is volkomen de mist in gegaan.
    En op dit moment zijn we er verder vandaan dan ooit.  
    Genetisch gezien is de mens net zozeer verwant aan de bonobo dan aan de chimpansee. Echter duizenden jaren menselijke ‘beschaving’ zijn gemodelleerd volgens het chimpanseemodel. Helaas, helaas…….

  2. Volgens het bonobo model waren we nog wezens die primitief zijn.  Het is de voortdurende staat van oorlog (ook in vredestijd) die de vooruitgang heeft gebracht.  Oorlog heeft de diverse uitvindingen gestimuleerd. (zonder de koude oorlog waren we nog nooit op de maan geweest)

    Het kan kloppen dat de mens zowel bonobo als chimpansee is.  In dit spanningsveld zijn we gekomen waar we nu zijn in fase van beschaving.  Of dit goed of slecht is, is een subjectief gegeven.  Ik stel slechts vast.

Laat een antwoord achter aan Bemoeier Reactie annuleren