Psychopaten zoals Dave Koresh staan vaak aan het hoofd van sektes, waar ze hun lusten onbeperkt kunnen botvieren op goedgelovige aanhangers.

Psychopaten en hun invloed op de maatschappij

Ongeveer één op de honderd mensen is psychopaat. Het bekendste voorbeeld zijn het handjevol seriemoordenaars, maar ook de miljoenen minder gewelddadige psychopaten zaaien een spoor van ellende om hen heen. In gevangenissen maken ze een op de vijf veroordeelden uit (meer dan de helft van alle misdrijven wordt door een psychopaat gepleegd), maar ook in de top van het bedrijfsleven zijn psychopaten oververtegenwoordigd. Hoe richten we de wereld zo in dat deze ongastvrij wordt voor psychopaten?

Psychopathie als begrip weer in ere hersteld
Met de opkomst van de psychologie en psychiatrie werden de beoefenaars van deze nieuwe wetenschap (in die tijd overigens eerder een protowetenschap, denk aan frenologie en de mythologie van Freud en Jung) al snel ingeschakeld door gevangenisdirecteuren.

Psychopaten zoals Dave Koresh staan vaak aan het hoofd van sektes, waar ze hun lusten onbeperkt kunnen botvieren op goedgelovige aanhangers.
Psychopaten zoals Dave Koresh staan vaak aan het hoofd van sektes, waar ze hun lusten onbeperkt kunnen botvieren op goedgelovige aanhangers.
Een bepaalde categorie onverbeterlijke gevangene vertoonde een opvallende groep kenmerken. Ze vielen keer op keer in herhaling, waren meesters in het om de tuin leiden van mensen maar voelden geen enkel berouw, logen dat het gedrukt stond als dat in hun voordeel werkte, kortom: leken niet over een geweten te beschikken.

Psychiaters begin twintigste eeuw voerden voor deze groep het begrip psychopathie in. Na de vijftiger jaren kregen ‘linkse’ psychologische theorieën die uitgingen van ‘nurture’, omgevingsinvloeden en de maakbaarheid van de mens door heropvoeding, de overhand.

Psychopathie als ongeneeslijk syndroom paste hier niet in dus verdween de term uit de psychologische handboeken. Het hardnekkig onverbeterlijke gedrag van sommige misdadigers werd “antisociale persoonlijkheidsstoornis” genoemd en geweten aan hun opvoeding of jeugd. De laatste jaren, ook door het verminderen van de invloed van de ‘nurture’ theorieën, kwam er steeds meer bewijs dat psychopathie als afzonderlijk syndroom wel degelijk bestaat en vermoedelijk aangeboren is. Zo zijn er afwijkingen in hersenfunctie en vertonen psychopaten karakteristieke denkstoornissen. Psychopathie wordt in alle lagen van de bevolking, ook in liefdevolle gezinnen, aangetroffen. Psychopathie komt maar bij een deel van de mensen met een anti-sociale persoonlijkheidsstoornis (ASP) voor terwijl ASP bij vrijwel alle psychopaten voorkomt.

Wat is psychopathie?
In vergelijking met geestelijk gezonde mensen laten psychopaten zich alleen leiden door hun impulsen. Alles op dat moment staat in dienst van het bevredigen van de impuls in kwestie, bijvoorbeeld seks of de behoefte aan geld (geld is een universeel middel om andere behoeften mee te kunnen bevredigen). De psychopaat denkt niet na over de gevolgen die de daad in kwestie heeft voor het slachtoffer – impulsief handelen gaat zeer vaak ten koste van een ander. Psychopaten hebben geen gewetenswroeging en denken alleen op korte termijn. Andere mensen zijn prooien, objecten die ze met bepaalde trucjes kunnen uitbuiten en manipuleren. Psychopaten zijn meesters in het vinden van de zwakke punten van andere mensen om die vervolgens te exploiteren.

Als kind houden psychopaten zich doorgaans al bezig met het martelen en doden van dieren, stelen en pathologisch liegen. In de puberteit komt de psychopaat doorgaans in aanraking met de politie. In het volwassen leven laat de psychopaat een spoor van verwoeste levens achter. Na het veertigste levensjaar neemt de mate van criminaliteit af.

Er is nog steeds geen directe oorzaak gevonden voor psychopathie. De aandoening is onbehandelbaar. Behandeling maakt doorgaans psychopaten zelfs gevaarlijker.

De Psychopathologie Checklist
Psycholoog Robert D. Hare publiceerde een lijst met twintig kenmerken van psychopaten. Hieronder volgen deze in het Nederlands vertaald. Scores per item zijn nul (niet), 1 (soms, misschien) en 2 (beslist). Niet-criminelen scoren gemiddeld rond de vijf. Niet-psychopate criminelen rond de twintig punten, terwijl de diagnose “psychopaat” doorgaans gesteld bij een score hoger dan dertig.

1    Welbespraaktheid en oppervlakkige charme
2    Overdreven gevoel van eigenwaarde (egocentrisme)
3    Prikkelhongerig/neiging tot verveling
4    Pathologisch liegen
5    Sluw en manipulatief
6    Gebrek aan berouw of schuldgevoel
7    Oppervlakkig affect (oppervlakkige emotionele ontvankelijkheid)
8    Ongevoelig en ontbrekende empathie
9    Parasitaire levensstijl
10    Zwakke controle van het gedrag
11    Willekeurig seksueel gedrag
12    Gedragsproblemen in de vroege jeugd
13    Ontbrekende realistische doelen op lange termijn
14    Impulsief
15    Onverantwoord gedrag
16    Niet in staat om verantwoordelijkheden voor eigen daden te nemen
17    Huwelijken/samenleven van korte duur
18    Jeugddelinquentie
19    Schending van voorwaardelijke invrijheidsstelling
20    Crimineel veelzijdig

Hare probeert nu psychopathie opgenomen te krijgen in de bijbel voor psychiatrie, DSM-V. Bij de VN-gezondheidsorganisatie WHO is psychopathie reeds erkend.

Bron/verdere informatie: PCL-R

Bedrijfsleven en anonieme maatschappij paradijs voor psychopaten
We hebben tegenwoordig omgevingen gecreëerd die een paradijs vormen voor psychopaten. De top van het bedrijfsleven is sterk gericht op het behalen van snelle winsten. Wie hier in slaagt en geen rekening houdt met de gevolgen – wat geldt voor psychopaten – komt ver. Psychopaten maken omdat ze meesters zijn in het manipuleren van mensen een komeetachtige carrière en veranderen van werkplek op het moment dat de gevolgen van hun manipulaties zichtbaar worden. Bakan stelt in het boek  The Corporation dat grote bedrijven op zichzelf al de persoonlijkheid hebben van psychopaten. Ook de beurshandel en de financiële sector in het algemeen is zeer aantrekkelijk voor psychopaten. Met weinig moeite is veel geld te verdienen, waarmee status en bevrediging van impulsen gekocht kan worden.

Meer in het algemeen is de moderne maatschappij door haar anonimiteit en vluchtigheid ideaal voor psychopaten. Mensen kennen elkaar nauwelijks, relaties zijn oppervlakkig waardoor een gladde prater makkelijk zijn  duistere kanten verborgen houdt. Als een psychopaat naar een andere stad verhuist, kan hij een totaal nieuw leven opbouwen en nieuwe slachtoffers zoeken.

Aanpakken van psychopaten
Omdat psychopaten meestal vele slachtoffers maken, kan door het uitschakelen van deze kleine groep heel veel leed voorkomen worden. De helft van alle misdaden en zelfs tweederde van de zware misdaden komt voor rekening van psychopaten. Ook witteboordencriminelen zijn voor een groot deel psychopaten.

Hierbij kan gebruik worden gemaakt van de kenmerkende eigenschappen van psychopaten. Bij de meeste psychopaten is uit het verloop van hun jeugd al duidelijk dat er sprake is van een persoonlijkheidsprobleem. Grondig natrekken van deze bronnen zou bij sollicitaties voor hogere functies een regel moeten zijn.
Psychopaten zijn voortdurend op de vlucht en meesters in liegen en manipuleren, waardoor ze oververtegenwoordigd zijn bij migranten (zowel immigranten als emigranten). Anders dan bonafide politieke vluchtelingen zijn ze uitstekend in staat een kansrijk asielverhaal in elkaar te draaien en hiermee toegang te krijgen tot Nederland. Ook bij deze immigranten moet er een grondig antecedentenonderzoek plaats vinden, het liefst door medewerkers van de Nederlandse ambassade ter plaatse. Omdat psychopaten voortdurend in herhaling vallen is deporteren van criminele vreemdelingen (en de politie van het land van bestemming inseinen) een effectieve methode om af te komen van deze groep.

Psychopathie is onbehandelbaar. Als bij een misdadiger psychopathie word vastgesteld, is het daarom het effectiefste deze tot minimaal het veertigste levensjaar achter slot en grendel te houden, eventueel met behulp van een TBS-behandeling. De wettelijke mogelijkheden voor een antecedentenonderzoek en het beoordelen van het strafblad als basis voor een psychiatrische diagnose moeten hiervoor verruimd worden. Psychopaten zijn namelijk uitstekend in staat psychologische testen en testpsychologen om de tuin te leiden en iemand levensloop liegt niet. Er zal grondig onderzoek moeten komen naar de samenhang tussen bepaalde bloedwaarden, DNA, EEG-patronen, hersenscans en het voorkomen van psychopathie.

Bron
Robert D. Hare, Gewetenloos, de wereld van de psychopaat (2003), ISBN 90-389-1356-7

18 gedachten over “Psychopaten en hun invloed op de maatschappij”

  1. De meeste mensen kunnen zonder moeite worden ingedeeld bij normaal, crimineel of psychisch gestoord, maar er zijn ook overlappende gebieden.
    Tussen normaal en crimineel heet het “lastig”, zoals iemand die roekeloos rijdt.
    Tussen normaal en psychisch gestoord heet het “zelfdestructief”, bijv. iemand met een alcoholprobleem,
    tussen crimineel en psychisch gestoord zijn twee mogelijkheden; of iemand met “afkeurenswaardig gedrag” zoals iemand die mishandeld, of “sociopatisch gedrag, een nieuwere aanduiding voor psychopatisch.
    In het sociale leven is er een verschil tussen sociopaten enerzijds en gewone criminelen en delinquenten anderzijds. Criminelen komen eveneens in conflict met de maatschappij, maar hebben -anders dan sociopaten- doorgaans een eigen gemeenschap, zoals een jeugdbende of een misdaadorganisatie, met codes die ze proberen te respecteren en waarvoor ze een zekere loyaliteit voelen.
    Er is ook een contrast tussen sociopaten en neurotici. De meeste neurotici zijn geremd. Ze worden beheerst door schuldgevoelens en angst, en zijn nauwelijks in staat hun impulsen op andere dan verborgen wijze uit te drukken. De sociopaat daarentegen kent nauwelijks remmingen en geeft toe aan iedere vluchtige opwelling.
    Onderzoekers verklaren het verschil tussen normale mensen en sociopaten (gebrek aan angst bij laatstgenoemden), aan een fysiologisch verschil: het blijkt dat verhoudingsgewijs veel sociopaten een afwijkend EEG hebben, met een patroon dat lijkt op kinderen. Mogelijk is deze corticale onrijpheid de fysiologische pendant van hun “kinderlijkheid”, de eis van onmiddellijke bevrediging, en de onbeheerste woedeuitbarstingen wanneer ze worden gedwarsboomd.
    Een andere fysiologische hypothese is dat de sociopaat corticaal onderprikkeld is, alsof hij in normale omstandigheden niet helemaal wakker is. Volgens deze hypothese zouden sociopaten als gevolg van de onderactiviteit actief naar prikkels zoeken; ze zoeken spanning en gevaar op om bij zichzelf een optimaal prikkelingsniveau tot stand te brengen.
    Dergelijke fysiologische verschillen zouden erop kunnen wijzen dat er een lichamelijke predispositie voor sociopathie bestaat. Dit zou ook een genetische predispositie kunnen zijn, want bij identieke tweelingen is de concordantie voor sociopathie hoger dan bij twee-eiige tweelingen.
    De omgeving in de vroege kinderjaren speelt ook een rol. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat sociopaten vaker dan “normale” mensen een vader hebben die sociopaat of alcoholist was.
    Een andere factor is de opvoedingsdicipline: zowel inconsistente discipline als het ontbreken van discipline in de kinderjaren correleren met sociopathie in de volwassenheid.
    Over het ziektemodel:
    De sociopaat komt vaak in moeilijkheden, maar dat geldt ook voor gewone misdadigers en om dezelfde reden: ze worden aangehouden vanwege hun criminele activiteiten. Waarom zouden we dan de èèn gestoord noemen en de ander crimineel? Waarom zou de èèn thuishoren in het circuit van de geestelijke gezondheidszorg en de ander in de gevangenis?
    Psychiaters en psychologen zijn pessimistisch gestemd over de mogelijkheid van therapie voor sociopaten.
    Een bijkomend probleem is nog de differentiële diagnose: het is desondanks allerminst eenvoudig om te onderscheiden tussen criminelen en sociopaten.
    Het is verder al met al niet duidelijk wat we ermee winnen als we sociopathie classificeren als psychische stoornis.
    Ook ten aanzien van drugsverslaving, alcoholisme en een aantal andere afwijkende gedragspatronen kan men zich afvragen of dit psychische stoornissen zijn.
    Wat alle personen met een psychische stoornis gemeen hebben, is dat ze worden overgedragen aan de werknemers in de geestelijke gezondheidszorg. Als het mogelijk is, worden ze behandeld en genezen, zo niet, dan worden ze opgesloten.

    Bij de socialisatie van het kind is het van belang dat het kind vooral beheersing van binnenuit leert op te brengen.
    Er bestaat autoritaire opvoeding, een tegenovergestelde permissieve opvoeding en daartussen de autoritatieve of democratische opvoeding.
    Ouders die volgens het laatste patroon opvoeden, brengen hun kinderen zelfvertrouwen, zelfdiscipline en zelfstandigheid bij.
    Voor de morele ontwikkeling worden het kind morele waarden bijgebracht die worden geïnternaliseerd. Het kind leert af te zien van overtredingen omdat ze in eigen ogen verkeerd zijn en niet uit angst voor straf.
    Het hoort van de ouders waarom een bepaalde handeling verkeerd was en het kind zich anders behoorde te gedragen.
    Het kind zal een handelwijze internaliseren als er voldoende druk is om zich op deze manier te gedragen, maar niet wordt gedwongen, zodat het kind de indruk krijgt dat het die handeling uit eigen vrije wil heeft verricht.
    In het vooruitzicht gestelde bestraffing leidt tot internaliseren, maar alleen als die straf niet het meest memorabele deel uitmaakt van de ervaring van het kind.

    Volgens Piaget zijn kinderen tot hun vijfde à zesde jaar relatief egocentrisch en zien en oordelen alles vanuit hun eigen perspectief.
    Volwassenen letten bij de beoordeling van misdrijven en bestraffing vooral op de INTENTIE van de dader en onderscheiden zorgvuldig toeval en opzet. Dit onderscheid veronderstelt echter het vermogen om rekening te houden met de motieven van anderen. Jonge kinderen zijn daartoe niet in staat.
    Kinderen van zes jaar kunnen rekening houden met bedoelingen. (moreel BESEF)
    Moreel denken en bijbehorend moreel gedrag is tenslotte ondergebracht in een schema van Kohlberg:
    * preconventioneel moreel denken (7 jaar)
    stadium 1: het vermijden van straf
    stadium 2: het verwerven van beloning
    * conventioneel moreel denken (10 jaar)
    stadium 3: het verwerven van goedkeuring en het
    vermijden van afkeuring
    stadium 4: handelen naar strakke regels voor gezag
    en orde
    * postconventioneel denken (13 jaar)
    stadium 5: handelen volgens een “sociaal verdrag”
    dat terwille van het algemeen belang instemming
    heeft gevonden
    stadium 6: handelen volgens abstracte ethische
    beginselen die de persoonlijke morele code
    vastleggen.

    Het verband van deze stadia met gedragingen, redeneren en erover kunnen reflecteren, neemt toe met leeftijd en mentale ontwikkeling.

  2. Dit bericht lezend moest ik gelijk denken aan dit artikel:
    https://www.visionair.nl/politiek-en-maatschappij/nederland/nederland-wordt-leeggeplunderd-2/

    Leek er ruim een week geleden nog op te wijzen dat een gedeelte van MSD-Organon verkocht zou worden met behoud van veel banen, bleek de “topman” van het moederconcern Merck ineens radicaal anders te beslissen.

    Moet misschien hier het woordje “topman” ook vervangen worden door “psychopaat”?

    Verhelderend artikel dit!

  3. merendeel van dit was me al bekend. Transactionele analyse-afwezig (en ziek-) oudersysteem.
    Mooie uiteenzetting julie
    Schema van Kohlberg lijkt overeen te komen met indelingsschema van ontwikkelingsstadia van kind tot (jonge) volwassene. Een belangrijke stap bv ligt op de leeftijdsgrens van 13 jaar, de leeftijd waarop kinderen van lager naar middelbaar onderwijs gaan., valt me op.

  4. volgens mij worden alleen zwervers gepakt die een zwervend bestaan leiden en niet een huisarts officier van justitie rechter advocaat en specialist zoals hulpverleners.nooit. Een verkeerde casus kan maken dat je door laster wordt verbannen.

  5. Wordt wat moe van zo`n Alfa Poster. Van die mensen die dan de norm gaan bepalen hoe iemand zich dan moet gaan gedragen anders mag hij/zij niet posten.

    Mijn maag gaat al borrelen: gatver!

  6. Interessant artikel. Omgekeerd kun je dus ook het volgende zeggen: de maatschappij en haar invloed op psychopaten. Er wordt mijn inziens ook duidelijk aangetoond dat de maatschappij in haar huidige vorm met focus op communicatie en presentatie in plaats van inhoud, de korte termijn en individualisering ook veel kansen biedt aan psychopaten. Overigens zou ik graag ook wel eens de onderzoeken willen zien waarin dat in de top van het bedrijfsleven veel psychopaten voorkomen. Ze lijken me overigens dan ook een interessante factor on te onderzoeken in relatie tot de kredietcrisis en of ze ook voorkomen onder bankiers.

    1. kan me daar wel in vinden. Ik denk inderdaad dat individualisering in extreme zin leidt tot een samenleving waarbij iemand eerder kunnen uitgroeien tot psychopaat.
      De parallel met de top kan ik ook wel rijmen. Vaak zie je ook dat mensen in die top ook impulsief handelen vertonen zoals extreme sexuele drang in combinatie met misbruik van macht.

  7. Verder anoniem

    Interessante uiteenzetting eerst en vooral .
    U haalt echter wel Robert Hare aan , maar deze had het blijkbaar wel mis betreft het feit dat psychopaten niet te genezen zijn , er zijn hierover nog steeds geen uitsluitende bewijzen helaas en het debat in de psychiatrie blijft immers doorgaan .
    Zo blijkt uit studie’s van enkele wetenschappers dat men ( vraag me niet meer welke behandeling men juist toepaste ) lichte verbeteringen kon creëren bij enkele exemplaren , echter dit was slechts een vorm van onderdrukking van de impulsen van deze psychopaten , betreft het feit dat ze dus niet te genezen zijn ben ik het hiermede zelf akkoord , doch wetenschappers houden de discussie staande en gaande , een operatie in de hersenen , het toedienen van medicatie ? Tja , dan spreken we mijns inziens inderdaad niet van een mogelijke genezing maar slechts het in toom houden van bepaalde trekken van de psychopaat die overigens niet veel later toch weer de sociale normen en waarden aan de laars lappen waardoor ze weer heerlijk op de loer kunnen gaan liggen om weer een prooi te bemachtigen .
    Zelf ben ik intussen bij enkele sessie’s betrokken met psychopaten die in een psychiatrische instelling zitten , naar me dunkt absoluut geen goed plan ! Deze is gewoon heer en meester en manipuleert iedereen , zo al zeker de hulpverlening zelve waardoor deze niet meer normaal omgaan met andere geesteszieken die wel openstaan voor hun hulp , hoe zit het dan daarmee ?
    Wat doet de maatschappij met psychopaten eens ontdekt ? Ze opsluiten gebeurt niet zo blijkt ! zeker niet als het bijvoorbeeld een succesvol chirurg / arts / politiek figuur is ! Zich voordoen als modelburger in feite en toch weten dat het een psychopaat is en dat deze zelfs de politie de stuipen op het lijf jaagt . Als je nu ten prooi valt van een arts , bijvoorbeeld je eigen huisarts die de diagnose ‘ psychopaat ‘ bekleedt en hij of zij doet niet anders dan 1 of meerdere van zijn patiënten compleet isoleren en verder alleen maar vernietigen , wat kan men hier dan aan doen ? Welke veiligheidsmaatregelen worden er nu degelijk getroffen voor zulke situatie’s ?? Het herstel van zo een slachtoffer is immers een noodzakelijk kwaad en duurt immens lang , alsook blijft er bij deze vaak het risico op suïcide … welke kosten worden hiervoor overigens ook nog eens gemaakt door het slachtoffer ? hulp vragen kost immers ook alleen maar geld ? De psychopaat verplichten tot betalen zal niet werken tenzij het wettelijk gemaakt is dat deze dient te voldoen aan ” schadevergoeding ” !
    Mvgroet ,
    V.
    Misschien interessant dat men meer artikels schreef over de gevolgen van dit type misbruik ?

Laat een reactie achter