Misvattingen

Grote bedrijven bedreiging voor werkgelegenheid en innovatie

12 reacties / Analyses, Economie, Misvattingen / Door / 18 november 2021

Door de overheid worden grote bedrijven in de watten gelegd, daar waar middelgrote en kleine bedrijven de volle mep moeten betalen. Is dat terecht, of zou de overheid, als deze werkelijk voor de belangen van de Nederlandse bevolking opkomt, de prioriteiten anders moeten leggen?

Waarom zijn grote bedrijven slecht in sprongsgewijze innovatie?

Grote bedrijven zijn over het algemeen erg slecht in radicale innovatie. De reden is dat om een groot bedrijf te laten functioneren, de samenwerking en taakverdeling tussen de duizenden werknemers strak geregeld moet worden. Bij een groot bedrijf is daarom precies vastgelegd aan welk functieprofiel de ideale werknemer moet voldoen.
Dit heeft twee effecten die beide fataal uitpakken voor het innovatievermogen.

Paradijs voor ambtenaren

Grote bedrijven bedreiging innovatie
Kantoortuin Nederlands Schriftelijk Studiecentrum Culemborg. Wikimedia Commons

Ten eerste moedigt het aannamebeleid conformisten aan, die erg goed zijn in kunstjes nadoen maar erg slecht in nieuwe dingen bedenken. Om personeel in een strak georganiseerd bedrijf te laten functioneren, heb je gehoorzame, procedureel correcte en plichtsgetrouwe werknemers nodig.  Deze eigenschappen komen dan ook in functieprofielen te staan.

Ook zullen conformisten en risicomijders er alles aan doen om in een ‘veilig’ groot bedrijf aan het werk te kunnen. Het gevolg is dat jabroers en ambtelijke types oververtegenwoordigd zijn in grote bedrijven; creatievelingen overleven het functioneringsgesprek niet. De dorknopers bepalen de bedrijfscultuur. Op dit moment is creativiteit een gewilde eigenschap. Wat we dus nu zien zijn conformistische napraters, die zich vermommen als creatieveling.

Grote bedrijven zijn daarom doorgaans alleen in staat tot het gradueel verbeteren van bestaande producten (incrementele innovatie). Verwacht dus geen elektrische auto van een groot bedrijf; wel een maar liefst 2,9 % zuiniger benzinemotor. Ook zullen geiote bedrijven er voor terugschrikken om zichzelf uit de markt te prijzen. Een mooi voorbeeld is de digitale camera. Deze is uitgevonden door nota bene Kodak, de ooit toonaangevende fabrikant van fotocamera’s die uiteindelijk ten onder ging aan het negeren van de eigen uitvinding.

Tenzij een groot bedrijf een skunkworks of een vergelijkbare kleine taakgroep aanwijst die vrijheid van handelen krijgt. En bereid is met het hele bedrijf voor verandering te gaan en desnoods het bestaande verdienmodel op het spel te zetten. Dit gebeurt eigenlijk vrij zelden. Netflix is een mooi voorbeeld. En alleen bij grote bedrijven waar de oprichters nog aan het bewind staan. Zelfs dan is de kans groot dat het middenmanagement deze pootje gaat lichten.

Afbakeningen tussen functies

Ten tweede kennen grote bedrijven sterke afbakeningen tussen functies. Iemand die bijvoorbeeld in de afdeling Kwaliteitsbewaking werkt en een briljant verkoopidee heeft, zal zich wel driemaal bedenken voordat hij het ook maar waagt Marketing in te lichten. De kans is namelijk groot dat deze afdeling zich beledigd zal voelen en daarom een klacht gaat indienen bij het hoofdmanagement.

De meeste innovatie vindt nu net plaats op deze randgebieden (interdisciplinair). Bij een klein bedrijf is dat een stuk minder erg. Het gebrek aan resources wordt hier meer dan goed gemaakt door de grotere vrijheid en het gevoel van kameraadschap tussen het kleine groepje personeelsleden, waardoor een veilige omgeving ontstaat voor het uiten en uitvoeren van echte doorbraken.  Tenzij ze door de juridische afdeling van een groot bedrijf worden kapotgeproduceerd wegens het schenden van een blanket patent natuurlijk.

Uit het eerder genoemde rapport blijkt overigens nog meer: juist de bedrijven waar het meeste wordt geïnnoveerd, hebben het minste last van de economische crisis. Voor een jaar of tien alle patenten opschorten zou de economische crisis dan ook onmiddellijk beëindigen.

Waarom grote bedrijven het dan toch volhouden? 

Dit heeft enkele belangrijke oorzaken. Ten eerste het schaalvoordeel. Een groter bedrijf kan grootschalig inkopen, adverteren en produceren. En intern financieren: een groot concern is voor een groot deel zijn eigen klant. Dit scheelt tientallen procenten.

Ten tweede maken grote bedrijven graag misbruik van hun marktmacht, bijvoorbeeld om hoge kortingen te eisen en rekeningen veel later te betalen. Een kleine ondernemer laat dat wel uit zijn hoofd. Ze kunnen ook een kleine concurrent opkopen en bruikbare elementen kannibaliseren, bijvoorbeeld personeel of kennis.

Ten derde hebben grote bedrijven vaak goede contacten met de politiek, waardoor ze gemakkelijker aan vergunningen, belastingvoordeeltjes (in Nederland bekend als de zogeheten “rulings”)  en overheidsopdrachten kunnen komen. Ook hun gemakkelijke toegang tot kapitaal (goedkope bankleningen, aandelenbeurzen) waarmee ze kleine concurrenten op kunnen kopen of met oneerlijke handelspraktijken van de markt kunnen drukken is een belangrijk concurrentievoordeel.

economie bnp

Gross output (bruto output) vervangt BNP op veel punten

Laat een reactie achter / Analyses, Economie, Ideeën, Misvattingen / Door / 11 november 2021

Uit onderzoek blijkt, dat we waarschijnlijk al die jaren volkomen verkeerde dingen hebben gemeten. Zo blijkt ‘gross output’ veel nauwkeuriger te voorspellen hoe de bedrijvigheid zich ontwikkeld, dan het bejubelde bruto nationaal product BNP.

‘Goed voor de economie’  doorgaans slecht voor de bevolking

‘Goed voor de economie’ is een mantram, waarmee politici graag impopulaire maatregelen verkopen, zoals de rampzalige bezuiniging op de gezondheidszorg in Griekenland. De gezondheidsschade is vele malen groter dan de minieme besparing. De reden: het is in het geheel niet duidelijk wat met ‘economie’ wordt bedoeld en al helemaal niet onder de hogepriesters van de nieuwe religie der economie. Door rekenfouten moet Nederland zelfs opdraaien voor een zware naheffing van Brussel.

Consumptie telt even zwaar als investeren in BNP

Al eerder beschreven we op Visionair de absurditeit van het gelijkstellen van een zonnepaneel met een diner voor een vriendengroepje in een vijfsterrenrestaurant. Hoewel beide ruwweg hetzelfde kosten, is het diner voor altijd verdwenen in de magen van het vriendengroepje, en kan je de voedingswaarde voor ongeveer 1% van de kosten bereiken. Als er al sprake was van voedingswaarde. Het zonnepaneel, daarentegen, betaalt zichzelf in enkele jaren terug. Toch is het zonnepaneel in de BNP-berekening gelijkgesteld aan het luxueuze diner. Geen wonder dus dat de pseudowetenschap der economie er geregeld fors naast zit en dat economen geregeld domme uitspraken doen als: door een hogere consumptie groeit de economie.

gross output ipv bnp
Een duur etentje draagt evenveel bij aan de economie als een zonnepaneel dat evenveel kost. Vinden economen. Bron: Abiy Ahmed, Wikimedia Commons, CC-BY-SA 4.0

Dit komt door de berekening van het BNP. De totale bedrijvigheid in een land wordt gezien als een piramide, met onderin de winning van grondstoffen en bovenin de consumptierijpe producten en diensten, de ’toegevoegde waarde’. Verkoopt een fabrikant een smartphone voor 300 euro, en kostte het 250 euro om deze te maken, dan is de toegevoegde waarde 50 euro. Als de computer- en smartphonefabrikant Apple de prijzen van zijn goedkoopste computer, de Mac Mini, verhoogt terwijl de mogelijkheden van de hardware minder zijn dan die van de voorganger, stijgt het BNP. Immers, meer toegevoegde waarde, Apple maakt meer winst en de consumenten geven meer uit. Desondanks worden Apple-gebruikers opgescheept met een slechter product. Alleen Apple schiet hier wat mee op.

Kortom: we hebben een betere maat nodig dan het BNP alleen.

Gross output als nieuwe economische maat

Gross output, bruto output, lijkt deze behoefte beter te vervullen. Bruto output meet alleen de totale bedrijvigheid, niet hoe deze bedrijvigheid bijdraagt aan de winst. Gross output meet dus als het ware dubbel: gross output is inkoop + verkoop. In het voorbeeld van de smartphone is de gross output per smartphone € 250 + € 300 is € 550. Omdat bedrijven graag allerlei fiscale trucs uithalen, zoals transfer pricing en het in rekening brengen van royalties door een bv die in een belastingparadijs zoals Nederland is ondergebracht, geeft gross output ook een duidelijker indruk van de werkelijke activiteit.

Meer informatie


Beyond GDP: Get Ready For A New Way To Measure The Economy, Forbes, 2013
Gross output (Wikipedia)

Loodvergiftiging treft derde kinderen wereldwijd

2 reacties / Ideeën, Mensheid, Misvattingen / Door / 8 juni 2021

Loodvergiftiging leidt tot ontwikkelingsstoornissen, crimineel gedrag en verlaging van het IQ. Helaas zit er veel lood in veel voedingsmiddelen uit ontwikkelingslanden.

Lood, het zwaarste stabiele chemische element, was ooit een erg populair metaal. Het smelt makkelijk bij een relatief lage temperatuur. Het is zacht en buigzaam. Lood is ook soepel en makkelijk te bewerken. Nu nog kan je in Groenland ijs vinden met een enorm hoog loodgehalte. De sneeuw, die samengeperst is tot dit ijslaagje, zat vol met lood van de loodovens uit de Romeinse tijd. De Romeinen gebruikten toen het zware, zachte metaal op grote schaal voor waterleidingen. Ook in de 19e en 20e euro werd lood op grote schaal gebruikt in waterleidingen. Sinds enkele tientallen jaren weten we dat dit een uitermate onzalig idee is geweest. Want het schijnbaar onschuldige metaal lood is zwaar giftig. Om precies te zijn: een van de krachtigste zenuwgiffen die we kennen.

Why lead poisoning is a danger to your child's health | UNICEF

De gevolgen van blootstelling aan lood

De gevolgen van loodvergiftiging zijn ernstig. Bij volwassenen, maar vooral bij kinderen. Symptomen van loodvergiftiging zijn een lager IQ, uitslag, irritatie, slapeloosheid, sloomheid of juist hyperactiviteit, slechte eetlust en hoofdpijn. Blootstelling aan hoge concentraties kan leiden tot buikpijn, beschadiging van het zenuwstelsel, en hersenontsteking. Bij kinderen komen daar nog ernstige ontwikkelingsstoornissen bij. Sinds het (helaas nog niet geheel) uitbannen van loden waterleidingen in Nederland, is het aantal gevallen van loodvergiftiging gedaald. Toch worden er naar schatting nog 60.000 kinderen in Nederland getroffen door loodvergiftiging.

Hiermee komt Nederland er nog genadig vanaf. In de rest van de wereld wordt gemiddeld een op de drie kinderen vergiftigd met lood. Dat wil zeggen: met meer dan 5 microgram lood per deciliter in hun bloed. Van deze achthonderd miljoen kinderen met loodvergiftiging, leeft de helft in Zuid-Azië. dat wil zeggen, India met de buurlanden met Nepal, Pakistan en Bangladesh. Volgens een schatting van de Wereldgezondheidsorganisatie vallen er bijna 1 miljoen doden per jaar door loodvergiftiging. Dit zijn werkelijk verbijsterende aantallen.

De voornaamste oorzaak van loodvergiftiging is de recycling van loodaccu's, zoals hier door een kindarbeider in Bangladesh. Maar ook in Indiase specerijen zit veel en veel te veel lood.
De voornaamste oorzaak van loodvergiftiging is de recycling van loodaccu’s, zoals hier door een kindarbeider in Bangladesh. Maar ook in Indiase specerijen zit veel en veel te veel lood. Bron: UNICEF/UNI157477/Kiron

Wat zijn de bronnen van loodvergiftiging?

De voornaamste oorzaak van loodvergiftiging is het recyclen van loodaccu’s. Het omsmelten van lood gebeurt vaak in primitieve ovens. Ook komt er veel loodstof vrij bij de verwerking. Ouders die in de smelters werken, nemen loodstof mee naar huis, wat de kinderen vergiftigt. Een andere belangrijke bron zijn specerijen. Gewetenloze fabrikanten in vooral India en de andere Zuid Aziatische landen gebruiken loodzouten om kurkuma en chilipoeder hun gele en rode kleur te geven. De gevolgen laten zich raden. Loodvergiftiging op werkelijk industriële schaal. Zeker, omdat Indiase kinderen vaak ondervoed zijn. En lijden aan een gebrek aan eiwit, ijzer, calcium en vitamine C. Daardoor nemen ze extra veel giftig lood op uit de voeding.

Hoe kan de loodvergiftiging gestopt worden?

In Nederland heeft de overheid rigoureus ingegrepen. Loden waterleidingen zijn verboden, loodhoudende verf is verboden en tetra ethyl lood in benzine is uitgebannen. Ook worden loodaccu’s in Nederland van oudsher al centraal ingezameld en verwerkt. Deze drie harde en bij de fabrikanten erg impopulaire maatregelen hebben geleid tot een drastische daling van loodgehaltes in de omgeving. Hierdoor zijn de gezondheid van jong en oud flink verbeterd.

Dit zal ook in India moeten gebeuren. De winst voor de mens is in verhouding zo groot, dat India en andere landen waar dat nog niet gebeurt, alle loodaccu’s centraal in moeten zamelen. Dit is een interne aangelegenheid voor India. Dus het enige wat we kunnen doen is de Indiërs beleefd, maar dringend het advies geven dit verschrikkelijke probleem snel aan te pakken. En aanbieden om technologie te leveren.

Ook moet de inspectie alle specerij mengers en fabrikanten van sindoorpoeder (een rood poeder, dat vaak bij Hindoe-rituelen wordt gebruikt) vanaf nu streng controleren. In deze specerijen en sindoor, zijn namelijk extreem hoge gehaltes aan lood aangetroffen. Mogelijk kunnen we hier in de Europese Unie beginnen met strenge loodnormen op te leggen aan geïmporteerde Indiase specerijen. Daarmee stimuleren we de grotere Indiase fabrikanten om het loodgehalte in hun specerijen tot nul terug te brengen.

Nederlandse onderzoekers kunnen ook een goedkoper en effectieve loodtest ontwikkelen. Op die manier kunnen we loodvergiftiging snel opsporen en ziektes en doden voorkomen.

Bron

UNICEF, The toxic truth – Children’s exposure to lead pollution undermines a generation of future potential, 2021

Engelen uit bijbel blijken erg eng

2 reacties / Filosofie, Ideeën, Misvattingen / Door / 21 mei 2021

Als je de engelen uit de Tenach (Oude Testament van de bijbel) letterlijk uitbeeldt zoals de bijbel ze beschrijft, ontstaan enge wezens. Dat toont de video.

Why Bible Accurate Angels Are So Creepy

Enge engelen

Onder invloed van de hellenistische cultuur zijn engelen antropomorf, lijkend op de mens, geworden. Maar in de oervorm, de joodse voorstelling van deze wezens, waren vooral de hogere engelen ware aliens. Monstrueuze entiteiten, die niets met mensen te maken hebben. Vermoedelijk heeft dit te maken met het strenge monotheïsme van de joden. Elke gelijkenis met mensen zou immers afbreuk doen aan de ongenaakbaarheid van God, of JHWH in het Hebreeuws.

De engelen uit Ezechiël blijken erg vreemd, en weinig op mensen te lijken. Bron: Matthäus Merian (zestiende eeuw)
De engelen uit Ezechiël zijn erg vreemd, en lijken weinig op mensen. Bron: Matthäus Merian (zestiende eeuw)

Bijbelse Picasso

Vooral in het boek Ezechiël komen zeer vreemde wezens voor. Deze hebben meer weg van kunst van Picasso, dan van bekende dieren. Zo bizar zelfs, dat dit een bezoek beschrijft door een UFO met aliens, stellen daarom een paar amateurs. Maar volgens anderen heeft Ezechiël vliegenzwammen of andere kruiden gebruikt om zijn bizarre visioen op te wekken.

De meest logische verklaring is denk ik, dat onder invloed van de Babylonische mystiek, Ezechiël zijn eigen beelden uitvond om zijn ideeën uit te beelden. Dit beschrijft dan niet zozeer wat hij zag, maar hoe hij dacht dat de wereld rond God en zijn engelen werkt. Hiermee zou Ezechiël een van de stichters zijn van de mystieke stroming binnen het jodendom.

Bron:
Ben Kageyama, How Angels Really Look Like, According to the Bible, Medium.com, 2020

Astrologie baseert zich op de sterrenbeelden van de Dierenriem. Alleen kloppen deze na duizenden jaren niet meer. En dan is er het probleem dat Uranus, neptunus en Pluto pas in de moderne tijd werden ontdekt...

Astrologie, hemelse wijsheid of pseudowetenschap?

Laat een reactie achter / Filosofie, Ideeën, Misvattingen, Visionaire vragen / Door / 7 februari 2021

Uit sterrenstof zijn we ontstaan en op een dag, hopelijk nog deze eeuw, zullen wij mensen terugkeren tot de sterren. Sommige mensen gaan verder. Ze denken dat de sterren en planeten hun lot bepalen. Is astrologie zin of onzin?

Wat is astrologie?

Voor wie zich afvraagt waarom de meeste namen voor wetenschappen eindigen op “logie”, behalve “astronomie”: dit komt omdat astrologie eerder bestond dan astronomie. Astronomen, die hemellichamen op wetenschappelijke wijze bestuderen, wilden zich graag onderscheiden van astrologen.

Dit is geen wonder. Astrologie is het geloof, dat de stand van de planeten en sterren op je geboortetijdstip, je lot bepaalt. Hoewel astrologen gedetailleerde methoden hanteren om voorspellingen over je toekomstige levensloop uit de standen van de sterren los te weken, zijn deze methoden niet wetenschappelijk onderbouwd. Kortom: astrologen doen zo ongeveer alles waar een rechtgeaarde wetenschapper van gruwelt.

Astrologie is nog steeds populair. Dit, ondanks dat er geen bewijs is dat het werkt.
Astrologie is nog steeds populair. Dit, ondanks dat er geen enkel bewijs is dat het werkt. Bron: https://pixabay.com/illustrations/astrology-horoscopes-constellation-1244728/

Zo is er geen duidelijk werkingsmechanisme van astrologie. De zwaartekracht van de verloskundige op een baby is vier keer zo sterk als ze zwaartekracht van de planeet Mars, bijvoorbeeld. De enige hemellichamen waar je als mens echt wat van merkt zijn de zon (dag en nacht) en de maan (eb en vloed, in combinatie met de zon). Naast de aarde zelf, natuurlijk. En eventueel inslaande asteroïden. Uiteraard kan in dat laatste geval een astronoom een nauwkeurige voorspelling maken van je sterfdatum. En die van haarzelf en de rest van de mensheid, natuurlijk.

Welke vorm?

Een ander probleempje met het geloven in astrologie, is dat er minstens drie verschillende astrologieën zijn. De Chinese astrologie gaat uit van het geboortejaar, de Indiase (vedische) astrologie en verwante Griekse astrologie gaat uit van de standen van planeten. En ook de Maya’s (en waarschijnlijk de Inca’s ook) kenden een uitgewerkte vorm van astrologie. Uitgaande van dezelfde stand van de sterren, komt een Indiase astroloog dus tot een andere voorspelling dan een westerse. De yuga’s van de Indiase astrologie zijn heel andere dan de baktuns van de Maya.

Dit terwijl bijvoorbeeld de Chinese, Griekse en Maya-versie van de Stelling van Pythagoras, dezelfde uitkomst opleveren.

Gauquelin: bewijs dat astrologie werkt?

De Franse psycholoog Pierre Gauquelin ontdekte, naar eigen zeggen, een “Mars effect“. De stand van de planeet Mars tijdens de geboorte van iemand zou de kans om een succesvol sporter te worden, beïnvloeden. Deze ontdekking deed het nodige stof opwaaien, en werd door astrologen met beide handen aangegrepen om hun geloof in de sterren te verdedigen. Later bleek dat hij de nodige methodologische fouten had gemaakt. Zo bleek het effect niet meer op te treden bij geboortedata na 1950, toen artsen de geboortedatum doorgaven.

Een vergelijkbaar effect, waarbij de geboortemaand een statistisch significant effect bleek te hebben op Canadese ijshockeyprestaties, was terug te voeren op de leeftijd van een leerling. Als een leerling vlak nadat het selectiejaar begint jarig is, is hij veel groter en sterker dan een leerling die aan het einde van het jaar die leeftijd bereikt. Domweg omdat hij bijna een jaar ouder is. Hij zal dus eerder als “ijshockeytalent” worden gezien en worden gescout, dan de jongere leerling.

Kortom: sterren en planeten zijn erg boeiend, maar bepalen je lot niet.

Tenzij je besluit om astronoom of astronaut te worden. Of naar Mars te verhuizen. Sterren bepalen niet de toekomst, onze toekomst ligt in de sterren.

Destroying Astrology in Less Than 10 Minutes!!
Mag liegen? Bij de pop Pinokkio werd de neus langer, als deze loog.

Liegen om de wereld te redden, mag dat?

Laat een reactie achter / Filosofie, Ideeën, Mensheid, Misvattingen, Visionaire vragen / Door / 3 februari 2021

Mag liegen, als je hiermee de wereld kan redden?

Liegen erg handig in de politiek

In een democratie regeert in theorie de bevolking. In de praktijk is dit “gedelegeerd” aan professionele politici, die elke vier jaar gekozen worden. Je zin doorvoeren is lastig, als er voortdurend eigenwijze mensen voor de voeten lopen die het allemaal beter denken te weten. En bovendien, vaak een andere agenda hebben dan jij. Dat verklaart, waarom leugens zo populair zijn in de democratie. Net als goochelaars, verbloemen politici en politieke hun werkelijke, impopulaire bedoelingen. Deze maskeren ze met nobele leugens. Want het domme volk kan de waarheid immers niet aan. Hieronder enkele voorbeelden van “leugentjes om bestwil”, welbekend uit openbare bronnen, die rampzalig uitpakten.

Broeikaseffect

Een goed voorbeeld is de steeds ergere antropogene opwarming van de aarde (AGW), is de volksmond het ‘broeikaseffect’. De hoeveelheid CO2 in de lucht is in de laatste twee eeuwen fors gestegen. Namelijk, van circa 270 ppm tot rond de 415 ppm in 2021. Dat gaat niet de goede kant op. Meer CO2 in de lucht betekent immers, opwarming en stijging van de zeespiegel. Ook kunnen delen van de tropen onbewoonbaar worden door de hoge temperaturen.

Als de temperatuur structureel boven de 26 graden blijft, krijgt ons lichaam bij zware arbeid last van te veel hitte. Dit is nu al een enorm probleem in bijvoorbeeld El Salvador[1]. En zeker, als zoals verwacht, de gemiddelde temperatuur in de tropen nog meer omhoog gaat. Dan worden de tropen ook bij voldoende drinken, en lichte arbeid, onleefbaar. Reden genoeg, dus, om het AGW probleem aan te pakken. Dat willen de meeste Nederlanders en Belgen ook graag.

Vlees ongezond voor de aarde, niet voor de mens

Een van de belangrijkste bijdragers aan deze CO2 is veeteelt. Naar schatting wordt ongeveer 14% van alle uitstoot van broeikasgassen, plus de nodige ontbossing, veroorzaakt door vee[2]. Kortom: voor de aarde is het erg handig als we stoppen met vlees eten.

Nu is het probleem: het argument om de aarde te redden, overtuigt maar enkele mensen om vlees te laten staan. Maar als mensen gaan geloven dat dat vlees eten ziek maakt, explodeert het aantal vegetariërs. En ziedaar, een flinke reductie in CO2. Dit verklaart, waarom de mening dat vlees ongezond is, en vlees prima kan worden gemist, overheerst in progressieve, hippe weblogs. Want wie wil nu niet de wereld redden met een leugen om bestwil?

Een leugen ja, inderdaad. Kinderen hebben vlees nodig om beter te groeien – plantaardig eiwit is veel moeilijker verteerbaar[3]. Dus hoewel wat minder vlees eten voor volwassenen die veel vlees eten gunstig is, hebben opgroeiende kinderen zeker voldoende vlees nodig.

De oorlog tegen zuivel

Ook zuivel ondergaat dit lot. Immers, ook zuivel komt van veeteelt en is hiermee CO2-belastend. Een kg eiwit uit zuivel is ongeveer even erg als een kg eiwit uit vlees. Ooit werd melk aangeraden om botontkalking te voorkomen, en was schoolmelk iets waar we trots op waren. Nu krijgen zelfs schoolkinderen nep-melk zoals havermelk van hun goed bedoelende, maatschappelijk bewogen ouders. Havermelk wordt volop gehypet in hippe kringen, maar is in feite een soort duur meeldrankje. Met veel lege calorieën en veel en veel te weinig bouwstoffen, zoals eiwit en vitamine D[4]. Met als gevolg: ondervoeding bij kinderen. Want dit soort gezinnen eet ook weinig eieren en vlees.

Banvloek op soja

In feite komt slechts één plantaardige vervanger voor melk redelijk in de buurt van koemelk. Sojamelk. Al is het eiwit van soja ongeveer twintig procent minder rijk in essentiële aminozuren dan dat in koemelk. Dus moet je meer sojamelk gebruiken om die aminozuren toch voldoende binnen te krijgen. Toch kiezen ze niet zo vaak voor soja. De sojaboon staat in een slechte reuk bij sociaal bewogen mensen.

Hoewel soja prima in Nederland is te kweken. En bovendien, een hogere opbrengst per hectare geeft dan in Brazilië: 3,5-4 ton per hectare bij ervaren telers[6]. Dat staat gelijk aan 1500 kg soja-eiwit per hectare. Voldoende voor een slordige 500 000 liter sojamelk per ha per jaar. Anders uitgedrukt: we zouden genoeg soja voor de complete melkconsumptie van Nederland, 975 miljoen liter, op een oppervlakte van 2000 vierkante kilometer (dit is ongeveer de oppervlakte van de provincie Limburg) kunnen kweken. Maar soja is fout. Dus dat kan niet.

Liegen om oorlogen te beginnen

Over het algemeen zijn oorlogen een enorm slecht idee. Door oorlogen wordt er namelijk heel erg veel menselijk leed aangericht. En er vallen zeer veel slachtoffers, zowel doden als invaliden. Landen veranderen ook in een woestenij. De ontwrichting richt het leven van miljoenen mensen ten gronde. Geen zinnig mens kan dus voor oorlog zijn. Toch zijn oorlogen nog steeds de regel. Ook oorlogen die begonnen zijn door democratische landen.

Dit kan, omdat het volk voorgelogen wordt. Denk aan de massavernietigingswapens van de toenmalige Iraakse dictator Saddam, die later niet bleken te bestaan. Op grond hiervan werd het regime van Saddam omver geworpen, dat nu is vervangen door een pro-Iraans regime. Met honderdduizenden doden tot gevolg. Maar de oliewinsten en die van bedrijven als Halliburton en Raytheon waren verzekerd. Saillant detail: de energie-inhoud van de op Irak gegooide verarmde-uranium munitie was voldoende om alle huishoudens in Noord-Amerika vier jaar lang gratis van elektriciteit te voorzien.

De mondkapjesleugen en coronatest-leugen

Een voorbeeld iets dichter bij huis. De manier waarop de Nederlandse regering de corona crisis te lijf ging, werd gekenmerkt door leugen op leugen. Zo beweerde de overheid dat er onvoldoende testcapaciteit was. En maakte ook weinig aanstalten, om deze capaciteit op te voeren. Gevolg was dat de Nederlandse coronacijfers gunstig afstaken bij die in het buitenland, zoals Duitsland en België. En Nederland uitgezonderd werd, toen bijvoorbeeld vluchten naar Duitsland en België wél werden stilgelegd. Dat leverde nogal wat economische winst op. In werkelijkheid blijkt uit de oversterfte in 2020 al dat Nederland minstens zo zwaar getroffen is als de buurlanden: ongeveer even zwaar als België en veel zwaarder dan Duitsland. [3]

Mondkapjes waren, zo beweerde de overheid, niet nodig. In de rest van de wereld, waaronder bij de WHO, was al in het voorjaar van 2020 bekend dat het dragen van mondkapjes het beste preventie tegen covid-19 verspreiding vormt. De reden voor deze leugen was om te voorkomen dat Nederlanders medische mondkapjes gingen hamsteren. Daaraan was er in de zorg groot gebrek. Als de overheid de waarheid had verteld, dan hadden Nederlandse fabrieken massaal kunnen overschakelen op inheemse productie van mondkapjes, zoals bijvoorbeeld in China ook gebeurde. Of we hadden samen kunnen werken met onze Belgische, Franse en Duitse buren.

Mag liegen? Bij de pop Pinokkio werd de neus langer, als deze loog.
Mag liegen? Bij de pop Pinokkio werd de neus langer, als deze loog. Bron: Adrian Michael/Wikimedia Commons

Heeft liegen zin?

Aan voorgaande voorbeelden zien we, dat het liegen tegen de bevolking altijd negatief werkt. Zelfs als de bedoelingen van de leugenaar nobel zijn. Leugens vernietigen de geloofwaardigheid en het vertrouwen, m.a.w. het sociale kapitaal. Om leugens in stand te houden, is geheimhouding en censuur nodig. Ook zorgen leugens voor verkeerd beleid en sturen deze de samenleving de verkeerde kant op. Dit alles is een hoge prijs voor een korte termijn voordeel.

Jokken is fout. Jokken mag nooit. Nee, zelfs niet om de wereld te redden. Liegen om bestwil bestaat niet. Als we als soort te stom en te laf zijn om de waarheid te bevatten en te handelen, verdienen we het niet om voort te blijven bestaan.

Bronnen
1. T. Bodin et al., Intervention to reduce heat stress and improve efficiency among sugarcane workers in El Salvador: Phase 1, Occup Environ Med. 2016 Jun; 73(6): 409–416.
2. https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/ipcc_wg3_ar5_full.pdf
3. Meat diets boost kids growth, Nature, 2005
4. Euromomo, Excess deaths (interactieve grafieken)
5. Angelica Sousa and Katrin A Kopf-Bolanz, Nutritional implications of of an Increasing Consumption of Non-Dairy Plant-Based Beverages Instead of Cow’s Milk in Switzerland, Adv Dairy Res 2017, 5:4DOI: 10.4172/2329-888X.1000197
6. Lokale soja, WUR Depot

De stikstofuitstoot in Nederland is al enorm gedaald, maar helaas onvoldoende voor de nieuwe strenge EU-norm. Bron: [2] [3]

Stikstofveiling met emissierechten oplossing voor stikstof problematiek

Laat een reactie achter / Analyses, biologie, Economie, Ideeën, Maatschappij, Misvattingen, Nederland, Scheikunde, Social Engineering / Door / 11 december 2020

Nederland is een klein, dichtbevolkt land met een uitgebreide veestapel. Dat gaat niet goed samen. Zeker van nature stikstofarme natuurgebieden leggen steeds meer het loodje. Is een stikstofveiling de oplossing?

Waarom is stikstof een probleem?
Een kleine tachtig procent van de aardse atmosfeer bestaat uit stikstofgas (N2). Stikstof is een onmisbaar element voor het leven. We bestaan uit eiwitten en eiwitten uit aminozuren, een stikstofverbinding. Nederland bevat miljoenen stikstofbronnen, variërend van huisdieren tot varkensmesterijen, en natuurlijk u, waarde lezer. Ook autoverkeer en bouwactiviteiten stoten stikstof uit, zij het veel minder dan mensen en -vooral- mesterijen. In de stikstofdiscussie bedoelt men alle stikstofbronnen, anders dan luchtstikstof en in eiwitten gebonden stikstof. Dit zijn vooral ammoniak (NH3) en stikstofoxiden (NO, NO2 en het omstreden lachgas N2O). Ook nitraat (NO3–) dat uit bemeste akkers spoelt, is een milieuprobleem.

De stikstofuitstoot in Nederland is al enorm gedaald, maar helaas onvoldoende voor de nieuwe strenge EU-norm. Bron: [2] [3]
De stikstofuitstoot in Nederland is al enorm gedaald, maar helaas onvoldoende voor de nieuwe strenge EU-norm. Bron: [2] [3]
Brute bouwstop door administratief gecreëerd noodgeval
De EU heeft strenge regels afgekondigd voor stikstofemissies. Regels, die in een dunbevolkt land als bijvoorbeeld Frankrijk of Bulgarije makkelijk te handhaven zijn, maar in Nederland erg lastig. Het probleem is niet dat de stikstofuitstoot in Nederland stijgt. Integendeel. Deze is mede dankzij strenge wet- en regelgeving zoals de mineralenboekhouding voor boeren aanzienlijk gedaald [2] [3]. Het probleem is dat mede dankzij het stuitende gebrek aan vooruitzien door het kabinet-Rutte, de uitstoot niet snel genoeg daalde. Het gevolg was dat er een bouwstop werd afgekondigd met een aanzienlijke economische schade – en het voortduren van de huisvestingscrisis.

Stikstofveiling: voor- en nadelen
De vrije markt is er erg goed in om het economische optimum te vinden.  Dat kan een voordeel zijn, althans: als het spelterrein van de vrije markt zo wordt ingeperkt dat er geen externaliteiten optreden. Externaliteiten creëren gebeurt nogal snel. Zo begonnen slimme ondernemers zelf muskusratten te kweken, toen de overheid een premie van tien gulden op elke gedode knager zette. In principe kan de overheid het recht om stikstof uit te stoten verkopen, bijvoorbeeld, via een stikstofveiling. Als een varkensboer er mee stopt, kan hij zijn emissierechten via de veiling verkopen aan een andere boer, aan een bouwondernemer of een natuurorganisatie (die ze vervolgens niet gebruikt). Op een gegeven moment hebben de ondernemers die de meeste euro’s per kilo stikstofuitstoot kunnen verdienen, de emissierechten in handen, waardoor er een economisch optimum is ontstaan. Aldus het schoolboekje economie.

Elk systeem met wetten en regels waarmee geld gemoeid is, heeft te maken met de kans op fraude. Stikstofuitstoot vindt plaats in de vorm van gasvormige verbindingen. Gassen zijn berucht moeilijk te traceren op een enkele bron. Zo kan een boer bijvoorbeeld opgeven dat hij een dure afvanginstallatie heeft geïnstalleerd die hij in werkelijkheid niet heeft, of een veel slechter goedkoper model, waardoor zijn uitstoot veel hoger is dan uit officiële cijfers blijkt. Hier moet dus grondig gecontroleerd worden, het liefst ook met geregelde veldmetingen in de buurt van grote stikstofvervuilers. Per saldo is dit systeem dus uitvoerbaar.

Bronnen
1. Emissieautoriteit: geef handel in stikstofrechten tweede kans, FD, 2019
2. Verzuring en grootschalige luchtverontreiniging: emissies, 1990 – 2017, Centrum voor de Leefomgeving, 2017
3. O. Oenema, Factsheet stikstofbronnen, Wageningen Universiteit, 2019

Is het vrijwillig kunnen beëindigen van je leven een mensenrecht? Bron: Aangepast

Moet de Pil van Drion op ieders nachtkastje liggen?

Laat een reactie achter / Filosofie, Ideeën, Maatschappij, Misvattingen, Nederland, Psychologie, Visionair leven, Visionaire vragen / Door / 4 december 2020

Kamerlid Pia Dijkstra van de partij D66 komt met een voorstel om de houdbaarheid van de overheidsfinanciën te verbeteren. Geef iedereen boven de 75 jaar een zelfmoordpil, de pil van Drion. Is dit een goed plan?

Wat houdt de Pil van Drion in?
De rechtsgeleerde Huib Drion (1917-2004) stelde in 1991 in een opinie-artikel[1] voor om aan alle ouderen boven de 75 jaar die daar om vroegen, een zelfmoordpil ter beschikking te stellen. Deze pil moest uit twee preparaten bestaan: pil A en pil B. Alleen de combinatie van deze twee preparaten zou een dodelijk effect hebben. Preparaat B zou dan enkele dagen na preparaat A geslikt moeten worden, om de zelfmoordenaar bedenktijd te geven. Dit idee deed het nodige stof opwaaien en werd de spreekwoordelijke Pil van Drion.

Wetsvoorstel Voltooid Leven in grote lijnen

  • Om in aanmerking te komen moet iemand 75 jaar of ouder zijn;

  • Het betreft mensen die niet voor euthanasie in aanmerking komen, maar die wel hun leven als voltooid beschouwen;

  • Deze mensen gaan eerst in gesprek met een levenseindebegeleider;

  • Er moeten minstens twee gesprekken met de levenseindebegeleider worden gevoerd en daar moet minstens twee maanden tussen zitten;

  • De levenseindebegeleider is een arts, verpleegkundige of psychiater die een speciale kopstudie heeft gevolgd om levenseindebegeleider te mogen worden;

  • De levensbegeleider moet toetsen of de doodswens authentiek en consistent is, en of er geen andere oplossingen mogelijk zijn;

  • Indien de levenseindebegeleider akkoord gaat, wordt er een stervensdatum afgesproken;

  • De levenseindebegeleider haalt het dodelijke middel bij de apotheek, bewaart het thuis, dient het toe op de afgesproken datum, blijft er bij tot de cliënt dood is en brengt het eventuele restant terug naar de apotheek;

  • Een toetsingscommissie toetst of alles volgens de regels is verlopen. [4]

Voordelen van de Pil van Drion
Door voorstanders van de Pil van Drion worden argumenten genoemd als: als een oudere vindt dat zijn leven geen zin meer heeft, moet deze in staat zijn op pijnloze wijze een einde aan zijn leven te maken, omdat zelfmoord een mensenrecht is.

Is het vrijwillig kunnen beëindigen van je leven een mensenrecht? Bron: Aangepast
Is het vrijwillig kunnen beëindigen van je leven een mensenrecht?
Bron: Aangepast

Onuitgesproken argumenten zijn bijvoorbeeld: ouderen zijn duur. Ze werken niet, ze eten onze pensioenpot leeg, doen een buitenproportioneel beroep op de zorg en tot overmaat van ramp verergeren ze de woningnood en stemmen ze vaker dan gemiddeld op populistische partijen. Ze vergiftigen jonge, beïnvloedbare mensen met “foute” ideeën als nationalisme, godsdienst en traditionele feesten. Elk levensjaar van een oudere kost de samenleving tienduizenden euro’s aan pensioen en zorg, die nuttiger besteed kunnen worden aan bijvoorbeeld afvloeiingsregelingen voor politici en bijdrages aan de Europese Unie. Stel dat elke oudere boven de 75 jaar de Pil van Drion zou slikken, dan zou dat 1,4 miljoen AOW-uitkeringen minder, honderdduizenden leegstaande huizen en, als elke oudere boven de 65 deze pil zou slikken, de helft minder zorgkosten betekenen[2]. En denk aan de erfbelasting. Genoeg om zelfs de meest krankzinnige verkiezingsbeloftes na te komen en de Europese Unie fors te spekken. Althans, voor even. Opmerkelijk is ook, dat de discussie over de Pil van Drion vooral oplaait in tijden van economische tegenspoed. Zo toonde de Nederlandse economie in 1991 tekenen van afkoeling en was er in 1993 sprake van een lichte dip.

Sommige voorstanders, zoals [3] gaat het D66-voorstel nog lang niet ver genoeg. Zij willen dat iedereen de beschikking krijgt over deze “wonderpil”, ook mensen onder de 75. Kan de “menslievende” Pil van Drion de redding zijn van onze overheidsfinanciën?

Nadelen van de Pil van Drion
Het voornaamste nadeel van de Pil van Drion is dat het zo veel gemakkelijker wordt om te moorden zonder sporen na te laten. Een moord met deze zelfmoordpil kan dan door een moordenaar een zelfmoord lijken.  Een forensisch anatoom kan geen onderscheid maken tussen moord en zelfmoord. Ook betekent het verspreiden van dodelijke giffen onder de bevolking, dat moordwapens altijd dichtbij zijn. In elk drankje kan een dodelijk gif zitten. Geen prettige gedachte.
In het voorstel van D66 is dit nadeel ondervangen door de professionele “levenseindebegeleider” als onafhankelijke derde er tussen te plaatsen. Dit maakt de taak voor moordenaars moeilijker. Moorden door “levenseindebegeleiders” en psychologische moorden, waarbij rijke ouderen wordt aangepraat dat hun leven voorbij is en het goed is als ze sterven, blijven echter mogelijk.

Een tweede nadeel is het nadeel van euthanasie in het algemeen. Het betekent een grote aantasting van de waardigheid van het menselijke leven.

Waarom willen ouderen dood?
Een gezond mens geniet van het leven. Dat geldt ook voor vrijwel alle gezonde ouderen. Redenen om niet meer te willen leven voor gezonde ouderen zijn een gevoel van eenzaamheid, uitzichtloosheid of nutteloosheid. Net als overigens bij jongeren is eenzaamheid een groot probleem onder ouderen. Wij mensen zijn een sociale diersoort en contacten met jongeren zijn erg belangrijk voor ouderen. Ouderen vormen het levende geheugen van de mensheid en zorgen ook voor cultuuroverdracht. Weliswaar een cultuuroverdracht die in strijd is met de door D66 zo geliefde “maakbare samenleving”, maar toch: een cultuuroverdracht.

Conclusie: de Pil van Drion is een onzalig idee. Er zijn zat nuttige dingen die gezonde ouderen kunnen doen, als ze zich nutteloos voelen. Ook wijlen Drion zelf heeft na zijn pensionering nog tal van nuttige dingen gedaan. In plaats van het verheerlijken van de dood en ouderen te zien als ballast, moeten we medische hulpmiddelen en geneesmiddelen ontwikkelen waardoor ouderen langer gezond blijven (bij voorkeur: het verouderingsproces stilzetten of terugdraaien) en ze meer betrekken bij de maatschappij. Dat ouderen minder meegaan met modieuze theorietjes heeft redenen. Vaak, niet altijd overigens, zijn dit erg goede redenen. Hun door levenservaring onderbouwde kritiek kan helpen zaken in perspectief te zetten en betere concepten te ontwikkelen.

Bronnen
1. H. Drion, Het zelfgewilde einde van oudere mensen, NRC Handelsblad, 1991
2. 65-plussers maken de helft van alle zorgkosten, Vectis.nl, 2018
3. ‘Stel de pil van Drion voor iedereen beschikbaar’, John Jansen van Galen, Het Parool, 2020
4. Wetsvoorstel Voltooid Leven, EO Explainer, 2020

Nederland en België gebruiken tussen de twee en drie maal zoveel als de aarde aan kan. Bron/copyright: Global Footprint Network, 2020

Vleestaks: moeten we een vleestaks invoeren om het milieu te beschermen?

Laat een reactie achter / Analyses, Ideeën, Maatschappij, Misvattingen, Nederland / Door / 10 september 2021

Onze planeet wordt zwaar overbelast. Een van de grootste slokops qua ruimtegebruik is de landbouw, en wat dat betreft vooral de veeteelt. Het zou voor het ecosysteem van de aarde beter zijn als de veeteelt zou verdwijnen of in ieder geval ingeperkt tot dat vee, dat voor mensen oneetbare plantenresten eet. Moeten we een vleestaks invoeren?

Hoe ernstig is het probleem?

De roep om een vleestaks wordt steeds groter, en wel hierom. Op dit moment kampt de aarde met een grote ecologische overshoot. Dat wil zeggen, dat we hernieuwbare bronnen sneller opgebruiken dan ze worden vernieuwd.  Volgens het Global Footprint Network heeft Nederland al 3 mei haar rechtmatige aandeel in de hulpbronnen van de wereld opgebruikt. België maakt het zelfs nog bonter: 5 april. En dit is nog een gunstig beeld, het gevolg van de Covid-19 uitbraak. Sinds 1970, het jaar waarop de mensheid voor het eerst ‘rood’ kwam te staan is de ecologische voetafdruk alleen maar groter geworden. Dus het probleem is inderdaad ernstig. En veeteelt is een belangrijk onderdeel van deze footprint, en hiermee van het probleem.[1]

vleestaks
Nederland en België gebruiken tussen de twee en drie maal zoveel als de aarde aan kan. Bron/copyright: Global Footprint Network, 2020

Een vleestaks is geen goed idee en wel hierom

Dierlijke proteïne is het best verteerbaar van alle eiwitsoorten volgens de methodiek DIAAS, die door de FAO wordt aanbevolen[2]. Zeker opgroeiende kinderen hebben dierlijk eiwit nodig. Zelfs soja, de meest complete plantaardige eiwitbron, is nog steeds onvolledig. Ook bevat soja toxines die rauwe soja giftig maken en met behulp van traditionele technieken, zoals fermenteren, alleen met grote moeite onschadelijk gemaakt kunnen worden [3]. Uit archeologische vondsten blijken ook de nakomelingen van veehouders langer, sterker en gezonder te zijn dan de nakomelingen van mensen met een vegetarisch dieet die vaak gebreksziekten vertonen [4].

Rijke ouders hebben voldoende geld om vlees voor hun kinderen te kopen en ze gezond op te laten groeien. Nu hebben arme ouders dat geld ook, omdat vlees relatief goedkoop is. Een vleestaks zal rijke ouders die graag vlees willen eten, daarvan niet weerhouden. Het werkelijke doelwit van de vleestaks, wat de voorstanders je nooit zullen vertellen, zijn dus arme mensen, die een aanzienlijk deel van hun besteedbare inkomen aan voedsel besteden.

Met deze vleestaks worden arme ouders gedwongen om hun kinderen toxische soja of nog ergere plantaardige alternatieven voor te zetten. Met als gevolg dat ze op volwassen leeftijd eerder chronische ziekten krijgen.
Kortom: de harteloze vleestaks mag nooit worden ingevoerd, dit komt neer op de erfelijkheid van armoede en de kinderen van armen veroordelen tot een gebrekkig lichaam.

Kweekvlees, een betere oplossing dan een vleestaks

Beter geeft de overheid forse ontwikkelsubsidies aan Nederlandse firma’s die labvlees ontwikkelen, zoals Mosa Meat. Kweekvlees is qua ecologische voetafdruk vele malen minder milieubelastend. Als de kostprijs onder die van vlees van levende dieren kan worden gebracht, en op dit moment zijn de kosten al gedaald van € 250.000 tot € 9 per hamburger, is dit een betere oplossing dan de onrechtvaardige vleestaks. [5]

Bronnen
1. Global Footprint Network, Earth Overshoot Day
2. Laure Herreman et al., Comprehensive overview of the quality of plant- And animal-sourced proteins based on the digestible indispensable amino acid score, Food Science And Nutrition, 2020, DOI: https://doi.org/10.1002/fsn3.1809
3. Arlete M. Becker-Ritt, Antinutritional and/or toxic factors in soybean (Glycine max (L) Merril) seeds: comparison of different cultivars adapted to the southern region of Brazil, Journal of the Science of Food and Agriculture, 2004, DOI: https://doi.org/10.1002/jsfa.1628
4. Helen Thompson, Switching to Farming Made Human Joint Bones Lighter, Smithsonian magazine, 2014
5. Mosa Meat: From €250,000 To €9 Burger Patties, Clean Technica, 2019

Inquisiteurs bezig met de bestrijding van nepnieuws. Bron: Wellcome Trust

Hoe bestrijden we nepnieuws?

Laat een reactie achter / Analyses, Europa, Geopolitiek, Ideeën, Maatschappij, Misvattingen, Nederland, Social Engineering / Door / 19 november 2020

Zoals wel vaker rond verkiezingstijd, laait de Nederlandse discussie over nepnieuws weer eens hevig op. De Nederlandse Minister van Binnenlandse zaken, jonkvrouwe Kajsa Ollongren (D66), wil een “onafhankelijk” instituut oprichten dat zich bezig houdt met het tegengaan van het verspreiden van “nepnieuws”, dat volgens haar, en veel anderen, een grote bedeiging voor de democratie zou vormen. Heeft dit zin?

Wat is nepnieuws?
Beauty is in the eye of the beholder, zeft een bekend Engels spreekwoord. Zo ook, wat “echt nieuws” en wat “nepnieuws” is. In de Middeleeuwen was het beantwoorden van deze vraag gemakkelijk. Echt nieuws, dat was wat de Kerk (m.a.w. de rooms-katholieke kerk, als waarheid zag. Of, bij de zuiderburen, wat de heersende islamitische sekte als waarheid zag. De rest was nepnieuws, oftewel ketterij. De verspreiding van nepnieuws nam een grote vlucht met de uitvinding van de boekdrukkunst. Zo waren de Albigenzen, die er in  de twaalfde eeuw vergelijkbare ideeën op nahielden als Luther en andere protestanten eeuwen later, een marginaal groepje. Hun ketterse ideeën over het zelf lezen van de “heilige schrift” in plaats van de interpretatie van de kerk te volgen, konden vrij gemakkelijk met bruut geweld onderdrukt worden. Niet veel mensen hadden een bijbel, want die moest met de hand overgeschreven worden: letterlijk een monnikenwerk. Dat veranderde na de uitvinding van papier en de boekdrukkunst.  Er was toen geen houden meer aan: het informatiemonopolie van de rooms-katholieke kerk werd snel doorbroken.

Internet heeft een vergelijkbaar effect. In de goede oude tijd, toen er nog geen internet was, werd menig CPN-lid of journalist door de BVD (voorganger van de AIVD) geronseld[1]. Dat kon ook, want er was (en is) maar een handjevol kranten. Ook alle radio- en tv-stations waren op één hand te tellen. Ook nu nog werken er tientallen journalisten als AIVD-agent[2]. Met internet veranderde ook dat. Voor een journalist is het geen carrèretechnisch doodvonnis meer als er geen emplooi meer is bij kranten of tv-zenders. De bij de mainstream omstreden talkshowhost Robert Jensen, bijvoorbeeld, heeft nadat zijn TV-programma is stopgezet, een veelbekeken covid-19 beleid-kritisch Youtube-kanaal opgezet met als motto “de [mainstream] media is het virus”. Dit geldt ook voor journalisten zoals de eveneens bij de mainstream omstreden Joost Niemoller (nu actief als weblogger), of het veelbekeken, (volgens de main stream media) in wilde complottheorieën grossierende online actualiteitenprogramma Weltschmerz. Daarnaast zijn er nu duizenden bloggers, vloggers, influencers en, vanzelfsprekend, uw onvolprezen visionair.nl. Vandaar, dat er bij de overheid een grote behoefte is aan het bestrijden van deze niet onder controle te houden wildgroei.

Ministerie van Waarheid

Deze behoefte bij zowel Brusselse als Haagse regenten verklaart waarom er nu zoveel aandacht is voor nepnieuws[3]. Zo wil jonkvrouw Kajsa Ollongren nu een van de overheid losstaand (maar wel door de overheid gefinancierd) zelfstandig bestuursorgaan om zogenoemd nepnieuws aan te pakken[4]. Volgens de bewindsvrouw is er ‘geen sprake van’ een gedachtenpolitie. Ze benadrukt dat het niet de overheid zal zijn die onjuiste informatie gaat monitoren. “Die rol heeft de overheid niet.” Een onafhankelijke instantie die niet gebonden is aan een politieke partij of ministerie, moet de desinformatie opsporen en daarover berichten.”
Niet voor niets zegt een oud Nederland spreekwoord: wiens brood men eet, wiens woord men spreekt. Een gepoliticeerd zelfstandig bestuursorgaan (daar spreken we nu over, immers de vraag naar wat nepnieuws is en wat waar nieuws, is politiek geladen) is het ergste van twee werelden. Het is niet onafhankelijk en politiek niet aanspreekbaar. Het is bij uitstek een manifestatie van de “deep state”.

Inquisitie

De inquisitie, een instituut van de rooms-katholieke kerk dat afwijkingen van de rooms-katholieke leer opspoorde en bestreed, was ook een “onafhankelijke instantie die niet gebonden is aan een politieke partij of ministerie”. Dat de lokale overheid het vuile werk van de brandstapel voor haar rekening nam, was geen troost voor de brandende heksen en ketters. Overheidsorganisatie of niet: als een organisatie gemachtigd wordt door de overheid, zoals hier, is er geen functioneel verschil met een overheidsorganisatie.

Inquisiteurs bezig met de bestrijding van nepnieuws. Bron: Wellcome Trust
Inquisiteurs bezig met de bestrijding van nepnieuws. Bron: Wellcome Trust / Wikimedia Commons

Verder: ook de overheid is een belangrijke bron van misinformatie, zoals wel bleek aan het begin van de covid-19 epidemie, toen de Nederlandse overheidsorganisatie RIVM mondkapjes “niet nodig” achtte[5] en in navolging van de WHO beweerde dat asymptomatische patiënten het virus niet overdroegen[6]. Datawetenschapper Maurice de Hond leverde hier ook al harde en onderbouwde kritiek op. Dat kwam hem op een veroordeling op de sociale-media giganten wegens “nepnieuws” te staan[7]. Er zijn meer voorbeelden. Machtige belangengroepen zullen altijd autoritatieve bronnen kapen en omkopen om hun eigen nepnieuws (deze keer met het stempel “officiële waarheid”) op te leggen aan de rest.

Wat dan wel werkt? Simpel: bewaak de normen van goede journalistiek. Leer burgers hoe ze gedegen onderzoeksjournalistiek kunnen beoefenen, bijvoorbeeld via kosteloze cursussen met examen. Dit is waarschijnlijk een van de nuttigste skills om onze democratie, een democratie te houden. Onze democratie is in veiliger handen met honderdduizenden getrainde burgerjournalisten, dan met enkele honderden vaak door de AIVD gerecruteerde professionele journalisten.

Bronnen
1. De lange arm van de BVD, herinneringen aan de infiltratie – Nederlandse Communisten uit NRC, 1994
2. ‘We moeten niet zo verbaasd zijn dat de AIVD informanten werft onder journalisten’ – Trouw, 2019
3. Desinformatie en nepnieuws tegengaan – Nederlandse rijksoverheid, ongedateerd
4. Ollongren pakt “fake news” rond verkiezingen aan – BNR Nieuwsradio, 2020
5. ‘Mondkapje is geen realistische manier om coronavirus te dempen’ – AD, 2020
6. WHO trekt bewering in: ‘Wellicht toch veel coronabesmettingen door mensen zonder symptomen’ – De Morgen, 2020
7. Maurice de Hond teleurgesteld in YouTube wegens verwijderen corona-video: ‘Ik zeg hetzelfde als Duitse topviroloog!’ – Gaande.nl, 2020