In een rotsmonster van gesteente van 2 miljard jaar oud zijn levende bacteriën in slaaptoestand aangetroffen.
Rotsspleet bedekt door klei
Het rotsmonster is afkomstig van het Bushveld Igneous Complex in noordoostelijk Zuid-Afrika. Dit enorme geologische complex, groter dan de Benelux, staat bekend om de rijke ertsafzettingen, waaronder 70 procent van alle gewonnen platina. De ontdekking is van een team van de universiteit van Tokyo, dat een 30 cm lang rotsmonster verzamelde op ongeveer vijftien tot twintig meter onder de grond. De rotslaag bereikt diktes tot bijna tien kilometer en is relatief weinig verstoord, wat het een ideale habitat maakt voor organismen om honderden miljoenen jaren te overleven.
De bacteriën werden aangetroffen in smalle spleetjes, afgedekt met klei. Microscopisch onderzoek bevestigde dat het om levende bacteriën ging en dat deze afkomstig waren van de spleet. Het gesteente bevindt zich in het kraton Kaapvaal. Een kraton is een stokoude geologische kern van een (deel van een) continent en was geologisch nauwelijks beroerd.
Mars, een kijkje in het verleden en panspermie
Om drie redenen is deze ontdekking van belang. We weten dat Mars 3 miljard jaar geleden nog een vochtige, warmere planeet met ondiepe oceanen was die bewoonbaar was voor aards leven. Als bacteriën het zo lang volhouden, is het goed mogelijk dat in Martiaans gesteente nog levende bacteriën uit dit verre verleden worden aangetroffen. De Marsrover Perseverence zal rotsmonsters van Mars terugbrengen naar de aarde. Mogelijk bevinden zich daarin ook dergelijke bacteriën in winterslaap.
Ook kunnen we onderzoeken hoe bacteriën van miljarden jaren geleden, toen de aarde nog half zo oud was als nu, verschilden van het leven nu. In al die miljarden jaren heeft de evolutie niet stilgestaan. Mogelijk kunnen we meer sporen vinden van LUCA, de laatste gemeenschappelijke voorouder van alle leven op aarde.
Misschien wel de spectaculairste mogelijkheid is panspermie: dat als levende bacteriën het miljarden jaren uithouden, ze naar andere sterren zouden kunnen reizen, en ook het aardse leven ouder is dan het zonnestelsel. De allereerste sporen van het leven werden (geologisch gezien) vrij kort nadat de aarde zich vormde, aangetroffen. Dat lijkt er op te wijzen dat het leven van buiten de aarde afkomstig is.