Van dit traditionele paradigma van de menselijke evolutie klopt maar weinig, weten we nu.

Paradigma’s en veranderingen

Een woord wat wel eens  in discussies wordt gebruikt is het woord paradigma. Vooral als er sprake is van een verandering of vernieuwing die er wordt bepleit. Er wordt dan gesteld dat het tijd is voor een verschuiving of verandering van een bepaald paradigma. Maar wat is nu eigenlijk een paradigma?

Zienswijze of model
Het woord paradigma is een woord dat op verschillende manieren kan worden gebruikt. Over het algemeen wordt er een zienswijze of model bedoeld wat van toepassing op een bepaald deel van de ‘werkelijkheid’.

Misschien wel het meest aansprekende voorbeeld van het woord paradigma is te vinden in de wetenschap. Het woord paradigma kan dan als volgt worden gedefinieerd [1]:

Een paradigma is in de wetenschap en in de filosofie een samenhangend stelsel van modellen en theorieën die een denkkader vormen waarbinnen de ‘werkelijkheid’ geanalyseerd en beschreven wordt.

Wetenschapsfilosofie
Het onderdeel van de filosofie wat zich bezighoudt met het kritisch bestuderen van (wetenschappelijke) paradigma’s is de wetenschapsfilosofie. Voorbeelden van invloedrijke wetenschapsfilosofen zijn Karl Popper en Thomas Kuhn.

Falsifieerbaarheid speelt een essentiële rol in het werk van Popper. Een belangrijk element uit het werk van Kuhn is dat wetenschap volgens hem niet geleidelijk evolueert, maar middels paradigmaverschuivingen zich stapsgewijs ontwikkeld. Het werk van Popper richt zich duidelijk meer op de wetenschappelijke bewijsvoering.

Paradigmaverschuiving: een voorbeeld
Een bekend en duidelijk voorbeeld van een paradigmaverschuiving is de evolutietheorie van Darwin. Kortweg gezegd: het ging van creatie naar evolutie.  De mens werd niet meer geschapen, maar werd onderdeel het evolutieproces. Hoewel deze zienswijze over het algemeen geaccepteerd is, zijn er nog steeds tegenstanders die twijfelen aan dit paradigma. Het creationisme is een voorbeeld van een eigen paradigma als alternatief voor de evolutietheorie die deze tegenstanders hebben ontwikkeld.

Een belangrijk aspect bij een paradigmaverschuiving is perceptie of geloof. Het is niet gemakkelijk om een nieuwe paradigma te accepteren en het oude los te laten. Nieuwe paradigma’s die radicaal verschillen van bestaande heersende paradigma’s kunnen dan ook veel weerstand oproepen voordat ze algemeen geaccepteerd worden. Als ze al überhaupt geaccepteerd worden.

Het onderwijs
Een belangrijke plek om paradigma’s  ‘aan te leren’ of eigen te maken is het onderwijs. Tijdens biologielessen wordt bijvoorbeeld de eerdergenoemde evolutietheorie van Darwin onderwezen. Of tijdens de natuurkundeles de gravitatiewet van Newton wat het gedrag van zwaartekracht verklaard.

Ook in het onderwijs zelf worden er paradigma’s gehanteerd over de wijze waarop je het onderwijs organiseert en het beste kan worden aangeboden aan leerlingen. In onderstaande video wordt er gepleit voor veranderingen van de heersende onderwijsparadigma’s die niet meer goed zouden aansluiten bij het huidig tijdperk.  De video geeft een inzicht wat de gevolgen zijn als een bepaald paradigma niet goed meer lijkt te functioneren en een nieuw paradigma noodzakelijk lijkt te zijn.

Belangrijkste bronnen

[1]  Paradigma (wetenschapsfilosofie), Nederlandse Wikipedia
[2] Charles Darwin’s paradigm shift
[3] Wetenschapsfilosofie, Nederlandse Wikipedia

17 gedachten over “Paradigma’s en veranderingen”

  1. Interessant artikel Berny, paradigmaverschuivingen uiten zich ook in het denken en bijhorende taal, zo krijg je heel wat verwarring in normale dialogen die toch met dezelfde woorden gevoerd worden. Dit is ook de reden voor zoveel verwarring en chaos in onze hedendaagse maatschappij. Visionairen weten dit en kunnen dat ook onderscheiden van elkaar. Vaak staan mensen weigerachtig jegens een visionaire dialoog aangezien het vaak ‘vastgeroeste’ denken onder spanning komt. De bereidheid tot diepgaander reflectie is dan ook een geheel persoonlijke keuze, ook een kwestie van loslaten van een inmiddals evolutionair achterhaald gedachtegoed. Dit is geen verwerping hiervan maar het vervolg hierop, een volgend paradigma.

  2. Paradigma verschuivingen zijn idd wereldbeeld/denkkader verschuivingen en dat gaat vaak met stress gepaard maar ook met groei en vernieuwd inzicht. Hier wat filmpjes over wat mensen door kunnen maken bij zo een verandering. 

    19)  Stage 1. Denial
    20)  Stage 2. Anger
    21)  Stage 3. Bargaining
    22)  Stage 4. Depression
    23)  Stage 5. Acceptance 

    En hier wat filmpjes over denkstappen etc rond paradigma’s 

    30)  Normalcy Bias
    31)  Cognitive Dissonance
    32)  Doublethink
    33)  Societal Illusions

    1. Zó en dan precies anders om gaan ook de zachtere vormen van Volksverkrachting/mediabarages/seculier/angstzaaiend/rassenhaatzaaiend  nieuws   dat ze dagelijks op Ons loslaten en de Mindcontrol Kinder verkrachtingen van geweld misbruik en jaren van geisoleerde indoctrinaties en vijandbeeldvormingen op schooltjes ook!

      1. Misschien ligt dat gelegen binnen hetzelfde proces, het maakt ons bewust dat we als maatschappij tekort schieten in menselijkheid en moreel handelen. Het is een trend die zich laat zien doorheen heel de geschiedenis, vroeger waren bv folterpraktijken in gevangenissen nog toegelaten, nu is dat iets menselijker geworden. Vandaag zit bv het monetaire systeem compleet vast, mensen worden geofferd om geld te produceren. Ook dat is economisch gezien volstrekt onnodig als mondiale samenwerking tot stand komt. Een mondiaal bewustzijnsniveau is in het nieuwe paradigma dan ook een voorwaarde om lokale problemen een oplossing te bieden. Heel veel nobel wetenschappelijk studiewerk bevestigt dit.  

    2. Ja Douwe, aan informatie ontbreekt het echt niet, zeker nu niet wanneer we toegang hebben tot internet, was vroeger wel anders toen de aarde plots rond werd :). Een paradigmaverschuiving betekent wel degelijk een drastische ommezwaai, dialoog wordt in kwalitatief opzicht dan ook heel anders, quasi onvergelijkbaar met traditionieel. Een praktisch voorbeeld zou kunnen zijn …
       
      (1) hoe kunnen we de werkloosheid oplossen ? (oud paradigma)
      (2) hoe kunnen we voor ons allen nog meer vrije tijd creëren ? (nieuw paradigma)
       

  3. Ik sluit me aan bij het kritiek van van Dudley Shapere op de hele notie van een paradigma:
    “The term “paradigm” thus covers a range of factors in scientific development including or somehow involving laws and theories, models, standards, and methods (both theoretical and instrumental), vague intuitions, explicit or implicit metaphysical beliefs (or prejudices). In short, anything that allows science to accomplish anything can be a part of (or somehow involved in) a paradigm. […] Kuhn’s blanket use of the term “paradigm” to cover such a variety of activities and functions obscures the important differences between those activities and function. […] Again, Newtonian and Hertzian formulations of classical mechanics are similar to one another, as are the Einstein, Whitehead, Birkhoff, and Milne versions of relativity, and as are wave mechanics and matrix mechanics. But there are significant differences in the ways in and degrees to which these theories are ‘similar’ – differences which are masked by viewing them all equally as different articulations of the same paradigm.”
     
    Zie: http://people.cohums.ohio-state.edu/tennant9/shapere_PR1964.pdf

  4. Inge v Bergen

    Volgens mij ben ik dit Ken Robinsonfilmpje al eens eerder hier tegengekomen en toen dacht ik al, dit heb ik al gezien, want zowel de TEDlezing als de afgeleide RSAanimatie had ik al bestudeerd, want het onderwijs heeft mijn grote belangstelling en ik ben dol op de RSAsamenvattingen.
    Zoals je weet roep ik iedereen op om zich in te leven in het nieuwe paradigma omdat ik het huidige materialistische paradigma op zijn end zie en als schade berokkenend ervaar, nl al die dolgedraaide systemen om ons heen. Het is hoog tijd dat de metafysica weer deel uit gaat maken van ons wetenschapsidee. Ook al kan je er niet over praten, je kunt het ook niet weglaten. Alleen al om het gebrek aan moreel. Om dit denken te stimuleren gebruik ik het rechterrijtje van Meade:
     
    Characteristics of the Creative Leader (versus Authoritative Leader)

    I made this chart with Becky Bermont for our presentation at Davos World Economic Forum on “Creative Leadership” in January 2009. Since it has been requested … here it is. I hope it’s useful. -JM http://creativeleadership.com/2009/03/15/characteristics-of-the-creative-leader-versus-authoritative-leader/

    Authoritative Leader
     
    Creative Leader

    Symbol of Authority
    More Sticks
    Hierarchical
    Linear Path
    Plan and Execute: Launching with 1.0
    Sustaining Order
    Yes or No (clear)
    Literal in Tone
    Concerned with Being Right
    Think like a General or Conductor
    Delegates Actions
    Closed System
    One-Way
    Close the Ranks
    Follows the Manual
    Loves to Avoid Mistakes
    Reliability
    Orchestra Model
    Community in Harmony
    Wants to be Right
    Open to Limited Feedback
    Your Opinion Matters
     
    Symbol of Inspiration
    More Carrots
    Networked
    Nonlinear Path
    Iterate and Do: Living in Beta
    Taking Risks
    Maybe (comfort with ambiguity)
    Metaphorical in Tone
    Concerned with Being Real
    Think like an Artist or Designer
    Hands-On Driven
    Open System
    Interactive
    Permeable
    Improvises when Appropriate
    Loves to Learn from Mistakes
    Validity
    Jazz Ensemble
    Community in Conversation
    Hopes to be Right
    Open to Unlimited Critique
    What are You Really Thinking?

    So our object of research is moving and movable, we can look at more dimensions at the same time and it always has some surroundings going with it. I really invite you to think “new” and make this way of thinking far more common in our thinking.
    Stom, opeens praat ik engels, maar zo werkt het bij mij vanboven.
    Als laatste deze heerlijke link van een door mij zeer gewaardeerde paradigmachange http://www.youtube.com/watch?v=xywpyZwm7Ko
    enjoy, inge

  5. Inge v Bergen

    helaas de Meade-colommen staan nu naast elkaar, misschien kan iemand van de redactie ze naast elkaar zetten voor me, anders gaat veel van de kracht verloren.  i

    1. Helaas lukt me dat niet, maar in je link staat het goed.

      Ik zie een verband met hoe de paradigma verandering zou kunnen zijn. Ik meende ergens te lezen dat Kuhn een een verschuiving van het wetenschappelijk wereldbeeld beschreef, waar de duidelijkheid die we verlangen minder van toepassing zou zijn.

       

      1. Hey Tuihu, ik vertaal je bericht even binnen de context binnen m’n eigen manier van denken, je schrijft … ‘de duidelijkheid die we verlangen’. Zo ik het nu interpreteer en verbeter me als je dit anders bedoelde, er zijn altijd verschillende niveaus waarbinnen we iets kunnen beschrijven/bespreken. Als ik je zinsnede vertaal naar ‘de zekerheid of duurzaamheid die we verlangen’ dan blijken we in een maatschappij te leven waar dat geenszins een garantie is, eerder andersom we die gerealiseerde zekerheden (welzijn en welvaart) trachten te verdedigen en zelfs vergroten, vaak ten koste van anderen. Binnen het huidige paradigma ontstaat hierdoor – vaak niet echt bewust hiervan – een gigantische strijd, met alle neveneffecten die hierbij komen kijken. De voorbeelden zijn legio, we horen amper iets anders via media en politiek. Nu, bij een paradigmaverschuiving ontvouwt zich een andere manier van denken waardoor heel die strijd en het traditionele conflict overstegen wordt, als dat gebeurt dan wordt de dialoog in kwalitatieve zin radicaal anders. Met radicaal wordt bedoeld ‘aan de wortel of bron’, die bron of wortel zijn we zelf en dat brengt ons terug tot de voorwaarde als. Hiermee wordt bedoeld dat we dienen open te staan voor nieuwe of andere informatie die komt uit het nieuwe paradigma, in de eerste plaats een kwestie van zelfreflectie en transformatie van het denken om het vervolgens in de praktijk om te zetten. Dit alles is werkelijk een wonderbaarlijk proces dat in dynamisch opzicht zeer eenvoudig is, de praktijk een ander paar mouwen. De reden hiervoor is eenvoudig, soms is het geconditioneerde denken zo weerbarstig en vastgeroest in de eigen logica dat geen nieuwe informatie toelaat en zelfs in verzet gaat hiertegen. Vandaar de uitspraak ‘it’s all in the mind’, begrijp je?

      2. Tuihu, ik plaats het bericht nogmaals, zag plots nog een paar fouten staan die ik niet kan wijzigen achteraf J.
         
        Ik vertaal je bericht even binnen de context van m’n eigen manier van denken, je schrijft … ‘de duidelijkheid die we verlangen’. Zo ik het nu interpreteer en verbeter me als je dit anders bedoelde, er zijn altijd verschillende niveaus waarbinnen we iets kunnen beschrijven/bespreken.
         
        Als ik je zinsnede vertaal naar ‘de zekerheid of duurzaamheid die we verlangen’ dan blijken we in een maatschappij te leven waar dat geenszins een garantie is, eerder andersom waardoor we die gerealiseerde zekerheden (welzijn en welvaart) trachten te verdedigen en zelfs vergroten, vaak ten koste van anderen. Binnen het huidige paradigma ontstaat hierdoor – vaak niet echt bewust hiervan – een gigantische strijd, met alle neveneffecten die hierbij komen kijken. De voorbeelden zijn legio, we horen amper iets anders via media en politiek.
         
        Nu, bij een paradigmaverschuiving ontvouwt zich een andere manier van denken waardoor heel die strijd en het traditionele conflict overstegen wordt, als dat gebeurt dan wordt de dialoog in kwalitatieve zin radicaal anders. Met radicaal wordt bedoeld ‘aan de wortel of bron’, die bron of wortel zijn we zelf en dat brengt ons terug tot de voorwaarde als. Hiermee wordt bedoeld dat we dienen open te staan voor nieuwe of andere informatie die komt uit het nieuwe paradigma, in de eerste plaats een kwestie van zelfreflectie en transformatie van het denken om het vervolgens in de praktijk om te zetten.
         
        Dit alles is werkelijk een wonderbaarlijk proces dat in dynamisch opzicht zeer eenvoudig is, de praktijk een ander paar mouwen. De reden hiervoor is eenvoudig, soms is het geconditioneerde denken zo weerbarstig en vastgeroest in de eigen logica dat geen nieuwe informatie toelaat en zelfs in verzet gaat hiertegen. Vandaar de uitspraak ‘it’s all in the mind’, begrijp je?

        1. Ik wilde een antwoord maken, maar het werd een woordenbrij. Maar ik kwam vandaag een boek tegen over wat ik bedoel; http://en.wikipedia.org/wiki/Fooled_by_Randomness

          Het gaat onder meer over ‘cognitive biases’ en dat sluit aan bij jouw ‘it’s all in the mind’ en hoe ik een repliek op jouw antwoord probeer te maken en dat duidelijkheid of zekerheid iets misleidends in zich heeft.

        2. Hey Tuihu, dat veel misleidend kan overkomen is beslist waar, het denken is vaak te rechtlijnig en houdt geen rekening met verschillende drijfveren die zich op verschillende niveaus van onze ontwikkeling manifesteren. Het niet respecteren hiervan maakt dat zaken uit balans geraken en dan wordt de chaos nog groter, niets dan strijd (met inbegrip van het vrijwaren van zekerheden) lijkt dan ons lot. Perceptieverschuivingen kunnen zich zowel individueel als collectief voordoen, bij visionairen heeft dat proces zich al eens voltrekken waardoor ze de voorhoede zijn van een collectieve paradigmashift. Het is enkel de strijd die ons hiervan weghoudt, daarbovenop komt de paradigmashift met een totaal andere invalshoek of visie die dan vaker niet dan wel begrepen wordt. Het vergt wat studie en zelfreflectie om het correct te integreren, dit lijkt makkelijk maar blijkt – ondanks de eenvoud – bijzonder moeilijk. De voorbeelden zijn legio.    

  6. Ik ben al heel lang geïnteresseerd in denktrants. Bijvoorbeeld: de oude Grieken hadden een wiskunde die vooral gebaseerd was op bouwen, de arabieren hadden een veel abstractere wiskunde. Sommige problemen zijn veel makkelijker “Grieks” op te lossen dan “Arabisch” of juist omgekeerd. Zo kun je (a+b)*(a+b) term voor term uitschrijven of een vierkant tekenen met zijden (a+b) en daar de vierkanten en rechthoeken in puzzelen. Ook zal het van persoon tot persoon verschillen welke methode de beste is: de één kan veel abstracter denken, of heeft juist een “timmermansoog”. Ik vraag me altijd af of er niet meer ingangen zijn tot de wiskunde die weer hele andere inzichten met zich meebrengen.
     
    Wat ik tijdens mijn opleiding (Lucht- en Ruimtevaarttechniek) wel heb geleerd is dat er op onze scholen een enorme geschiedvervalsing aan de gang is. Tegenwoordig moet wetenschap “neutraal” zijn. Godsdienst wordt erbuiten gehouden, zelfs als dat de aanleiding is geweest voor een belangrijke doorbraak. En dat brengt grappig genoeg weer een nieuwe religie met zich mee: de Wetenschap zelf.
     
    Voorbeeld: we leren tegenwoordig eerst de wetten van Newton en moeten maar aannemen dat die waar zijn, want ze worden niet bewezen. Uit die wetten van Newton worden dan later de wetten van Kepler afgeleid (die over bewegingen van hemellichamen gaan). Op deze manier worden de wetten van Newton dus tot een nieuwe religie, en de wetten van Kepler wiskundig afgeleid.
    De werkelijkheid is volkomen anders. Kepler was een religieus man en een goede waarnemer. Hij vond dat de wereld “harmonisch” in elkaar moest zitten, want God had de wereld geschapen en dat moest toch geniaal eenvoudig in elkaar zitten. Dus vond hij dat de beweging van hemellichamen eigenlijk moesten voldoen aan hooguit tweedegraads vergelijkingen. De bewegingen waren duidelijk niet eerstegraads (rechte lijnen), dus moesten ze tweedegraads zijn: ellipsen, hyperbolen of parabolen.  En dat bleek inderdaad te kloppen.
    Later is ene meneer Newton gekomen, die uit de wetten van Kepler zijn eigen wetten heeft afgeleid. De wetten van Newton zijn dus niet zomaar uit de lucht komen vallen, maar indirect gebaseerd op het idee dat de schepper zijn werk “harmonisch” gedaan had. Dit krijg je bepaald niet op school zo geleerd.
     
    In de gouden eeuw (was ook te zien in de TV serie) ging men op zoek naar de schepper via zijn schepping (“ik toon u de vinger Gods in de anatomie van een muis”). Hoe zou de wetenschap eruit gezien hebben als men dat niet gedaan had? Was men er dan nog steeds uitgegaan dat de oude Grieken en Romeinen de wijsheid in pacht hadden? De wetenschap is volgens mij nooit neutraal geweest. Er zijn altijd zienswijzen geweest, van religie tot bouwmeesterschap of gewoon opvoeding in een bepaalde manier van denken. Om dit actief te ontkennen is gewoon geschiedvervalsing en ook schadelijk. Als je dit wel onderkent kun je bijvoorbeeld een denktank bewust voorzien van mensen met een timmermansoog, een talenknobbel, en nog meer sterke kanten.
     

    1. Beste Willem, zeer mooi bericht en mee eens. De term ‘timmermansoog’ vind ik mooi gevonden, ik voeg er graag een voorbeeld bij waarbij het gegeven ‘eenvoud’ tot uiting komt. In het kader van de hedendaagse economische crisis kunnen we bv alle schulden tot nihil herleiden door het gebruik van een sleutel die zich uit in F1=1+S/Q. In abstracte vorm zal dit weinig mensen charmeren om het nader te onderzoeken, dit wordt totaal anders als duidelijk wordt tot welke neveneffecten dit kan leiden. Het betekent ook dat veel berichten in onze maatschappij ‘onwaar’ zijn, ze zijn misschien ‘waar’ binnen het traditionele paradigma, totale nonsens vanuit een ander paradigma of denkkader. Hiertussen zit dan een paradigmaverschuiving, een transformatie van het maatschappelijke denken. Wie het probeert zal zien dat het klopt, alles wordt zelfs veel logischer.

  7. Is het niet zo dat men juist door samenwerking zeer goed in staat zal zijn tot ‘divergent thinking’ en daardoor tot hoge creativiteit kan komen?Als men gezamelijk orde schept in de huidige ontstane chaos door een andere richting te kiezen dan het huidige slechts op winst gerichte industrieele denken.Het telkens als een voor de hand liggende doorschijnende connectie naar voren treedt dat deze tijd juist roept om  samen te komen tot elkaar,tot op gelijke hoogte in waarde en respect voor elkaar.Dat we  elkaar als gelijkwaardig en waardevol beschouwen om niets anders dan het simpele feit dat we allemaal mensen zijn op deze aarde (all in the same boat).En dat het betekent dan ook letterlijk allemaal ,en er niet aan voorbij te lopen dat het een feit is dat er nog steeds landen zijn die qwa ontwikkeling niet voor niks derde wereld landen genoemd kunnen en mogen worden.Waar we enig zins ietswat hypocriete theorieen als onze excuses ervoor laten aandragen.Ook dat schept verdeling en houdt ons gevangen in de matrix en de daaraan verbonden oude pardigma’s.De verdeel en heers systemen.Die men nooit helemaal kan of zal kunnen loslaten tot men de oude schepen achter zich verbrandt.Als men door rangen en standen vergetend komend tot op gelijke hoogte ,uit de aangenomen dogma’s zou stappen. Zodoende voor niks anders zou gaan dan de absolute waarheid welke ons uiteindelijk zal en kan bevrijden.Zou dat de daadwerkelijke vooruitgang zijn van de mensheid kunnen zijn en meer betekenen dan de ‘Giant Leap For Mankind’?( ‘de eerste stappen op de maan’) Wat daar tegenover zou staan als een klein stapje en zo gezien mag of zal worden als we ernaar terug kijken ,vanuit een heldere mooie toekomst ,komend tot een geheel nieuw paradigma.Unity stands for the creation of the needed change.

Laat een antwoord achter aan prosument Reactie annuleren