Bacteriën zijn in staat tot verbluffend ingewikkelde samenwerkingsverbanden.

UPDATE: Zijn we allen Marsmannetjes?

Volgens sommige theorieën zijn we de nazaten van levensvormen die zich op Mars hebben ontwikkeld. Er zijn inderdaad enige argumenten die daar voor pleiten, want miljarden jaren geleden was Mars, net als de aarde, een planeet bedekt met oceanen. Komen we met het instrument Search for Extra-Terrestrial Genomes (SETG) aan boord van een nieuwe Marsmissie eindelijk achter de waarheid?

Uit analyses van de Marsrover Spirit blijkt dat bepaalde gesteenten uit de Gusev-krater, die meer dan vier miljard jaar oud zijn, zijn blootgesteld aan een hoog zuurstofgehalte. Althans, die conclusie trekken onderzoekers op basis van de chemische verschillen tussen vrij jonge (plm. 150 miljoen jaar oude) Marsmeteorieten (die afkomstig waren van materiaal onder de Marsoppervlakte) en het eerder genoemde gesteente. Het zeer oude gesteente bleek vijf keer rijker aan nikkel te zijn dan de jonge vulkanische rots. Volgens
[0] is de meest waarschijnlijke verklaring dat een zuurstofrijke atmosfeer dit veroorzaakte. Zuurstof is zeer reactief en verdwijnt als het niet aangevuld wordt door oxidatie van gesteente, dus dit zou betekenen dat er een actief zuurstofleverend proces moet zijn geweest. Er zijn op mars ook fossielen die erg lijken op stromatolieten, ‘levende rotsen’, aangetroffen. Kortom: de aanwijzingen voor plantaardig leven op Mars bijna vier miljard jaar geleden worden steeds sterker.

Mars als kraamkamer voor het allereerste leven?
De planeet Mars is naar aardse maatstaven een uiterst onaangename plek. Hartje zomer stijgt de temperatuur op de evenaar op enkele plaatsen tot iets boven nul, maar de gemiddelde temperatuur op Mars is drieënzestig graden onder nul: een Antarctische winter.

Stromatolieten zien er erg buitenaards uit. Kwamen deze levende rotsen miljarden jaren geleden ook op Mars voor?
Stromatolieten zien er erg buitenaards uit. Kwamen deze levende rotsen miljarden jaren geleden ook op Mars voor?

De zeer dunne atmosfeer, een procent van de aardse, is alleen voldoende om loeiende stofstormen te veroorzaken die gedurende maanden de hele planeet aan het zich kunnen onttrekken. Aan de polen is het zo koud dat zelfs kooldioxide een groot deel van het jaar bevroren is. Kortom: Mars is nu niet bepaald een plaats die je zou associëren met welig tierende oerwouden, kleurige koraalriffen en wuivende palmen.

Toch was dat volgens de laatste inzichten tijdens het Noachiaanse tijdperk, 4,2 tot 3,5 miljard jaar geleden, heel anders. Mars was toen bedekt met ondiepe oceanen die op het noordelijk halfrond zelfs bijna het hele halfrond bedekten. Dit weten we omdat op Mars overblijfselen zijn gevonden van kalksteen, een mineraal dat zich alleen in een waterrijke omgeving kan vormen. Ook blijkt er diep onder de oppervlakte een grote hoeveelheid waterijs en vloeibaar water aanwezig te zijn. De Marsrover Opportunity kwam zelfs vast te zitten in de Martiaanse modder.

Was er leven op Mars?
Op dit moment is er nog geen direct bewijs van leven op Mars aangetroffen.

Wel zijn er een aantal raadselachtige geologische structuren aangetroffen die aan aardse stromatolieten doen denken – een soort levende rotsen, het product van bacteriën die de aarde miljarden jaren geleden geheel overdekten en ook nu nog op bepaalde geïsoleerde plaatsen op aarde voorkomen. Ook is er ’s zomers methaanuitstoot gemeten op de gebieden waar het het warmst wordt. Kortom: er zijn een aantal sterke aanwijzingen dat als er al niet nog steeds levende bacteriën op Mars voorkomen, die mogelijk miljarden jaren geleden wel voorkwamen. Er is vanaf Mars zo’n miljard ton materiaal op de aarde terecht gekomen. Er zijn meerdere Mars-meteorieten bekend. De kans is niet denkbeeldig, denken sommige planetologen, dat sommige van die brokstukken van Mars, martiaanse bacteriën hebben bevat die de aarde hebben ingezaaid. We zouden dan allen nakomelingen van Marsbewoners zijn.

Jacht op Martiaans leven
Een groep onderzoekers van het Amerikaanse technische onderzoeksinstituut Massachusetts Institute of Technologie heeft een concept ontwikkeld voor een soort DNA sampler die meegestuurd kan worden met een missie naar Mars. DNA-sporen, weten wetenschappers  uit aardse fossiele afzettingen, kunnen voor langer dan een miljoen jaar intact blijven. De SETG (Search for Extra-Terrestrial Genomes) gebruikt een bekende techniek: DNA sampling. Hierdoor worden DNA-sporen in een monster – waar deze ook vandaan komen – verveelvoudigd. Het idee van de onderzoekers is om dat met een bodemmonster afkomstig van decimeters to meters diep onder het oppervlak te doen. In dit gebied is vloeibaar water aangetroffen; dit vormt de meest logische plaats om Martiaans leven te vinden. Bezitten deze organismen DNA zoals de aardse levensvormen, dan moeten sporen van dit leven tevoorschijn komen.

De missie – als deze goedgekeurd wordt – vergt twee jaar voorbereiding. Dat is te laat om mee te gaan met de komende lancering van Mars Science Laboratory, of  Curiosity, deze herfst.  Voor volgende missies moet het echter mogelijk zijn.

Bronnen
0. Nature
Physorg

8 gedachten over “UPDATE: Zijn we allen Marsmannetjes?”

  1. Ah, uit dit oudere artikel blijkt tot mijn vreugde, dat ik met de veronderstelling van mogelijk ondergronds leven niets teveel gezegd heb. Orgineel kan men tegenwoordig haast niet meer zijn met zeven miljard denkers op de planeet, maar een positieve bevestiging van wat men denkt is altijd leuk. 

Laat een reactie achter