‘Lone wolf killers blaffen niet’
Uit onderzoek van de FBI blijkt dat eenzame killers, zoals “Unabomber” Ted Kaczynsky, Timothy McVeigh en Anders Breivik, ondanks hun sterk verschillende politieke filosofieën, enkele essentiële persoonlijkheidskenmerken gemeen hebben. Kunnen hiermee toekomstige lone wolf aanvallen voorkomen worden?
Hoe kleiner een terroristische groep, hoe effectiever
Het is uiterst ingewikkeld om een geslaagde terroristische aanslag te plegen. 11 september bleek Al Qaeda’s zwanenzang te zijn. De reden is logistiek. Om heel veel mensen te vermoorden en grote paniek te zaaien, moet je beschikken over de kennis en expertise om aan de benodigdheden voor een massavernietigingswapen, bijvoorbeeld een zware ammoniumnitraatbom, te komen, dit in elkaar te zetten en af te leveren op de plek van bestemming, dit zonder dat de politie of inlichtingendienst iets ontdekt.
Letterlijk elke fout is fataal. De aanslag moet met chirurgische precisie worden voorbereid en uitgevoerd. Vooral het risico van onderschepte communicatie en informanten is enorm. Zo zijn al meerdere islamitische aanslagen voorkomen. De meer intelligente islamieten beseffen dat bloedige aanslagen op burgers hun religieus/politieke overtuiging en de aanhangers daarvan erg impopulair maken. Om die reden tippen ze vaak de politie als er een aanslag dreigt te worden gepleegd.
De meest succesvolle terroristische groeperingen zijn dus erg klein (vaak bestaande uit een of twee gezinnen). Hun communicatie is in de privésfeer en nauwelijks te onderscheppen en het risico op informanten is vrijwel nul. In feite werd Bin Laden pas gepakt toen een koerier (die werd gevolgd omdat hij een bericht van Bin Laden had afgegeven) naar zijn privécompound ging. Er waren geen informanten in zijn directe omgeving. Toch bleek ook deze constructie dus te kraken.
De ideale grootte voor een terroristische groep is dus in veel opzichten één persoon.
Intelligente, gedisciplineerde einzelgängers
Zoals bij elke misdaad, moet de dader over drie essentiële dingen beschikken. Hij moet een motief hebben, bij moet over de middelen beschikken en over de kennis en discipline om deze tot een geslaagde moordpartij te combineren.
De wens om terroristische aanslagen te plegen wordt ingegeven door een ‘hoger’ doel, zoals de wereldheerschappij van de islam, het voortbestaan van de westerse beschaving, het zogeheten blanke ras of de mensheid als geheel. Dit doel moet de persoon in zijn geheel beheersen. Dit vereist een hoog abstractieniveau, met andere woorden: de man (meestal gaat het hier om mannen) is daarom doorgaans hoogbegaafd. Ted Kaczynski was universitair docent wiskunde. Anders Breivik slaagde er in slechts enkele jaren in honderdduizenden euro’s te verdienen met een eigen bedrijf. Timothy McVeigh was een begaafd programmeur en eersteklas scherpschutter. Ook van islamistische terroristen is bekend dat ze hoogopgeleid zijn en niet uit wanhoop of armoede, maar weloverwogen uit religieus-politieke overtuiging hun slachtpartijen aanrichten.
Een tweede voor de hand liggende vraag is waarom ze besluiten terroristische aanslagen als middel te gebruiken voor hun strijd. Dit wordt verklaard door een andere persoonseigenschap die Kaczynski, McVeigh en Breivik gemeen hebben: hun problemen met het leggen van contacten met mensen. Vermoedelijk scoorden alle drie hoog op de Big Five persoonlijkheidskenmerken introversie, conscientieus zijn en laag op agreeableness, vriendelijkheid. Hieruit ontstaat het sociale isolement.
Gebrek aan sociale contacten blijkt trigger
Voor de meeste mensen is hun sociale omgeving de manier waarop ze invloed hebben op hun leefwereld. Ontbreken die sociale contacten met gelijkgestemde individuen, dan staat voor dit soort individuen een bloedige terreurdaad als enige middel open om hun geldingsdrang door te voeren.
Deze enorme geldingsdrang en discipline die de combinatie van deze drie eigenschappen meebrengt, geeft hen ook de mogelijkheid om alleen, zonder contacten met anderen, foutloos en minutieus alle voorbereidingen te treffen. Breivik, bijvoorbeeld, werd afgewezen door de nationalistische groepen waarmee hij contact zocht.
Inlichtingendiensten kunnen daarom het beste proberen, met infiltranten in dergelijke radicale groepen te achterhalen wie dat soort individuen zijn zodat ze op tijd gestopt kunnen worden, aldus onderzoekster Kathleen Pucket. Een hond die niet de kans krijgt te blaffen, verandert vaak in een lone wolf, zou je kunnen parafraseren.
Sovjetunie-achtige politiestaat dreigt
Een vervelender gevolg is dat ook mensen die (nog) niets hebben misdaan, preventief in een psychiatrische inrichting worden opgesloten. Zo werd tegen de waxinelichtjesgooier Erwin Lensink, die beweert dat Wilhelmina geen nakomeling is van de geesteszieke Willem III en dus de Oranjes geen wettige troonopvolgers zijn, een zwaardere straf geëist, voorarrest plus TBS (in de praktijk, zeker in het geval waarin het koninklijk huis wordt bedreigd, tien jaar of meer), veroordeeld dan de psychopate vrouwenbeul Saban Baran: zeven jaar met aftrek van voorarrest. Amnesty International noemt zoiets in een ander land een politiek schijnproces en zou Lensink als politiek gevangene adopteren. Niet zo in deze bananenmonarchie. Graag roepen wij in herinnering hoe er in de voormalige Sovjetunie met mensen als Anatoli Sacharov en Vladimir Boekowski werd omgesprongen. Zij werden ook vaak in een psychiatrische instelling opgesloten, omdat hun visie teveel afweek van de Sovjet-partijlijn.
De beste bescherming tegen terrorisme: vrijheid van meningsuiting
De vraag is of het middel – een totalitaire politiestaat als de DDR – dan niet erger is dan de kwaal. Had Breivik zijn ideeën kunnen uiten in een forum van gelijkgestemden, wat de strenge Noorse anti-discriminatiewetten onmogelijk maken, dan was de man waarschijnlijk bijgedraaid. Kortom: vrijheid van meningsuiting is de beste bescherming tegen terrorisme en (dat is getuige de affaire-Oltmans, de affaire-Spijkers en de waxinelichtjesaffaire bitter hard nodig), machtsmisbruik door de overheid. Op dit moment zijn er bitter weinig middelen om een afwijkende mening te ventileren over gevoelige onderwerpen als het koningshuis of het politieke systeem in Nederland.