Europa

Waarom een kernoorlog waarschijnlijker is dan de media je vertellen

Sommige militaire deskundigen en andere mensen die ervoor geleerd hebben, buitelen over elkaar heen om het grote publiek gerust te stellen, er komt geen kernoorlog. Ondertussen lijken de feiten voor zover publiek bekend, een heel andere richting op te wijzen. Wat is de meest waarschijnlijke gang van zaken?

De situatie eind februari 2023: het voorstadium van de escalatie naar het volgende niveau

Oorlog, de Pruisische strateeg Von Clausewitz zei het al, is een voortzetting van de diplomatie met andere middelen. Het doel van oorlog is om een strategisch voordeel te bereiken. Zolang beide oorlogvoerende partijen denken dat zij meer strategisch voordeel hebben met het voortzetten van de oorlog dan met vredesonderhandelingen, zal de oorlog doorgaan. Volgens de NAVO en de consensus in het Westen, is hun gewapende steun aan Oekraïne, legitieme steun aan een land en een bevolking die het slachtoffer is van agressie door een buurland. Volgens het pro-Russische kamp, als je de verhitte, weinig geloofwaardige naziretoriek even weg denkt, voert Rusland in Oekraïne een proxy-oorlog tegen een oprukkend, pervers Westen dat Rusland in een dodelijke wurggreep wil nemen en wil veranderen in een gedegenereerd land. Beide standpunten zijn absolutistisch, en bieden geen morele uitweg.

De westerse strategische doelen

Het Westen streeft ernaar om de bestaande wereldorde te behouden. Hierin is de productie uitbesteed aan landen als China, en worden de winsten afgeroomd in Londen, Wall Street en andere westerse financiële centra. Omdat China en Rusland hier duidelijk niet meer aan willen meewerken, proberen westerse regeringen productie over te hevelen van China naar meer gewillige landen, of naar westerse landen.

Hierbij geeft de Amerikaanse regering voor strategische sleutelindustrieën zoals de fabricage van chips, duidelijk de voorkeur aan het eigen land en de rest van de Noord-Amerikaanse vrijhandelsorganisatie NAFTA, ten koste van Europa, Japan, Zuid-Korea en Taiwan. Mogelijk omdat deze in de vuurlinie liggen, mogelijk omdat deze landen niet betrouwbaar genoeg worden geacht.

Een ander doel is om Rusland ten val te brengen en ervoor te zorgen dat het land geen grootmacht meer kan worden. Gezien de centrale ligging van Rusland in Eurazië, zal dit de grootste dreiging voor de VS, een verenigd Eurazië, verhinderen. Ter herinnering: Eurazië omvat zestig procent van de landmassa van de aarde en met 5,4 miljard mensen zeventig procent van de wereldbevolking. Wordt ook het continent Afrika in deze vergelijking meegenomen, dan praten we over respectievelijk 80-90% van de aarde, de rest van de wereld, Amerika en Australië, bestaat uit verspreide eilanden. Op de kaart hieronder zie je ook het enorme strategische belang van Rusland. Het bondgenootschap dat Rusland controleert, controleert de wereld. Wat dat betreft is de recente innige samenwerking tussen Rusland en China voor de Amerikanen een geopolitieke nachtmerrie.

Op deze geografische kaart van Eurazie zie je, hoe geografisch gebonden Rusland is met zowel de rest van Europa als met Centraal Azië.

De Russische strategische doelen

Tussen Moskou en de rest van Europa liggen geen natuurlijke barrières. De Duitse tanks van de Wehrmacht konden zonder problemen tot Moskou rijden (operatie Typhoon) en alleen door blunders van Hitler bleef Moskou gespaard. Dit verklaart de Russische obsessie met een bufferzone in het Westen, en dus de diepgewortelde wens om de vijand, de NAVO, een flink eind terug te duwen.

In dit pakket van Russische eisen, waarmee hij in feite het begin van de invasie van Oekraïne aankondigde, stelde hij meer eisen. In feite is de verovering van Oekraïne nog maar het begin. Zo wil hij dat de NAVO zich terugtrekt dat de grenzen van voor 1989. Dat betekent dat volgens Poetin en de siloviki alle nieuwe NAVO-leden, zoals de Baltische staten, Polen, de Balkanstaten en Hongarije, weer terug moeten komen in de invloedssfeer van Rusland, hetzij weer opnieuw deel gaan uitmaken van Rusland. Dit dreigt onder meer voor de etnische Russische regio Transnistrië in Moldavië. Uiteraard betekent dat dat er van Oekraïne weinig of niets overblijft. Of Rusland deze strategische doelen gaat behalen is natuurlijk de vraag, al is de kans daarop groter dan veel mensen denken.

Poetin maakte zich al voor het begin van deze oorlog geen illusies dat Rusland het in zijn eentje kon opnemen tegen het Westen. Daarna werd de situatie nog ongunstiger. Na zware strategische missers in het begin van de oorlog, die het gevolg waren van foutieve informatie van zijn spionnennetwerk in Oekraïne, is zijn gedroomde bliksemoffensief vastgelopen. Op dit moment is het Russische strategische doel om het Oekraïense leger te vernietigen, waarbij het doel is gekomen om de NAVO-munitievoorraden uit te putten. In de westerse media lees je weinig nieuws over Oekraïense verliezen, omdat deze geheim worden gehouden. Meer publiek bekend is dat de munitievoorraden, die toch al op een hopeloos laag peil waren, nu op een dramatisch dieptepunt zijn beland.

Wie is er de oorlog aan het winnen?

Volgens de Amerikaanse militaire top zijn er aan beide zijden rond de 200.000 soldaten permanent uitgeschakeld, hetzij omdat ze gesneuveld zijn, hetzij door zware verwondingen. Sindsdien heeft de Wagner Groep, een Russische huurlingenfirma met nauwe banden met het Kremlin, grote aantallen gevangenen aanvallen uit laten voeren op de Oekraïense steden Soledar en Bachmoet. Hierbij zijn tienduizenden van deze gevangenen gesneuveld. Maar omdat het hier niet om het reguliere Russische leger gaat maar om toch al ongewenste criminelen, waren deze verliezen voor Rusland in feite “gratis”. Omgekeerd zijn er wel veel Oekraïense soldaten, vaak zeer ervaren, gesneuveld in Bachmoet en Soledar.

Waarschijnlijk liggen de door deze generaal genoemde getallen dicht bij de waarheid. Oekraïne is met voor de oorlog iets van 40 miljoen inwoners, een veel kleiner en ook armer land dan Rusland (rond de 140 miljoen inwoners), waardoor verliezen ongeveer vier keer zo hard aankomen. Met andere woorden, anders dan de juichverhalen die je op dit moment in de westerse media leest, is Oekraïne dus aan het verliezen. Dit strategische doel van Rusland, het verpletteren van Oekraïne, is dus, helaas, binnen bereik.

Weliswaar heeft Rusland veel meer materieel verloren dan Oekraïne, maar de Russische zware industrie wordt vaak onderschat`omdat westerse analisten uitgaan van BNP, en niet van PPP (purchasing power parity, een nauwkeuriger indicator van de werkelijke grootte van de economie). daarbij neemt de industrie ook nog eens een veel groter deel van het Russische BNP in, rond de 40%, dan in westerse landen. In productievermogen heeft Rusland bijna evenveel productiecapaciteit als Duitsland, een erkende industriële grootmacht. Weliswaar van lage kwaliteit, maar wel in grote hoeveelheden. En, anders dan Duitsland, kan Rusland de grondstoffen uit eigen land halen.

Rusland is nu overgeschakeld op een oorlogseconomie, en de westerse chips die tot nu toe in Russische wapens gebruikt werden, worden nu hetzij gesmokkeld uit landen als Turkije, hetzij vervangen door Chinese chips. Materieel kan vervangen worden, mensen niet. Rusland heeft 3,5 keer zoveel mensen als Oekraïne. Rusland is nu overgeschakeld op een slijtageslag en zoals het er nu naar uitziet, zijn zij beter dan het Westen in staat om die te winnen. Zeker als China aan de kant van Rusland mee gaan doen.

De gevolgen van de Chinese intrede in de oorlog

China is een strategische partner van Rusland. Beide landen hebben diverse samenwerkingsverbanden opgericht, zoals de Shanghai Cooperation Council SCC en BRICS. De sympathie van de Chinese top ligt dus duidelijk aan Russische kant. Ook speelt mee, dat China net als Rusland een appeltje te schillen heeft met het Westen. Denk bijvoorbeeld aan de kwestie Taiwan, maar dat geldt ook voor handelsoorlogen. Volgens Amerikaanse bronnen (die niet altijd even betrouwbaar zijn) staat China op het punt, grote hoeveelheden wapens te leveren aan Rusland. Dit zou voor het Westen geopolitiek gezien, een catastrofe betekenen.

China is, uitgaande weer van PPP, de grootste economie ter wereld. Daarbij is, net zoals in Rusland, meer dan 40% van de economie industrie. Zelfs in dollars uitgedrukt is de Chinese industriële productie het dubbele van die van de VS (en bedenk daarbij dat China veel halffabrikaten voor Amerikaanse producenten maakt. In werkelijkheid, uitgedrukt in PPP, is deze enkele malen groter). Oorlogen worden gewonnen met logistiek, en het was de Amerikaanse industriële productie die de Tweede Wereldoorlog beslechten in voordeel van de geallieerden.

Dat laatste kunnen we op dit moment voorlopig vergeten. De Amerikaanse neoliberalen hebben er alles aan gedaan om de Amerikaanse industrie te ontmantelen en deze over te hevelen naar China. Het gevolg is dat China op dit moment de grootste industriële macht ter wereld is. Ze lopen technisch gezien niet op alle terreinen voorop, maar dit zijn ze snel aan het inhalen. Naar schatting van waarnemers zullen ze over enkele jaren het niveau van het Westen bereikt hebben, zo niet overtreffen.

De Chinese militaire industrie staat te popelen op een kans om de wapens te testen tegen westerse tegenstanders, en waarschijnlijk is de verleiding te groot, om ook in Oekraïne mee te gaan doen. Zo bleken de Iraanse lowtech drones een gamechanger. Ze stelden de toenmalige Russische opperbevelhebber Soerovikin in staat om een nietsontziende terreurcampagne te beginnen tegen de Oekraïense elektriciteitsvoorziening. Volgens onbevestigde berichten is Rusland deze nu massaal aan het bestellen in China, omdat Iran de productie niet bij kan houden. Ook door het niet erg spectaculaire succes van de westerse sancties tegen Rusland, is China aangemoedigd om de confrontatie te gaan zoeken.

Nu het Westen een tekort aan munitie heeft, het Oekraïense leger als het zo doorgaat een tekort aan manschappen en de westerse economie mogelijk wordt lamgelegd door Chinese strafmaatregelen tegen het Westen, wordt dit strategisch gezien een zwarte zwaan. Maar zelfs als China zich niet zal mengen in het conflict, is er nog een ander hoofdpijndossier.

Kernwapens en gametheorie

Poetins gokhal in zijn bescheiden optrekje aan de Zwarte Zee. Bron: palace.navalny.com

Rusland heeft een troef, die Europa niet heeft, namelijk kernwapens. Europa bestaat uit een lappendeken van bijna vijftig landjes, waarvan slechts twee over kernwapens beschikken: het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Kernwapengebruik verschilt van oorlog in het algemeen, vanwege de allesvernietigende consequenties ervan. In feite komt het gebruik van kernwapens neer op game theory, een spelletje blufpoker. Ter herinnering: Poetin heeft in zijn protserige paleis aan de Zwarte-Zee-kust een uitgebreid casino ingericht en is geobsedeerd met geheime operaties. Als Rusland kernwapens gebruikt tegen Engeland of Frankrijk, zullen Britse of Franse kernraketten Moskou van de kaart vegen. Dat zal het Kremlin dus niet doen. Maar de berekening wordt anders, als Rusland kernwapens gaat inzetten tegen bijvoorbeeld Polen, Duitsland of Nederland.

“Ik vond de berichtgeving erover nogal overdreven alarmistisch: ik denk dat Poetin een nucleaire confrontatie met de VS niet aandurft.”

Deze uitspraak is afkomstig van de gepensioneerde militair deskundige Ko Colijn. Colijn mist het punt, of verzwijgt dit om propagandistische redenen. Als Rusland deze kernwapens inzet tegen bijvoorbeeld Duitsland en Nederland, betekent dit weliswaar een artikel 5 situatie, maar de VS zal niet de vernietiging over zich afroepen door wraak te nemen met kernwapens. Dan lanceert Rusland namelijk het volle arsenaal richting Amerikaanse steden. Nu de NAVO bijna door de munitie heen is, is dit HET moment voor Rusland om nucleair en dan conventioneel toe te slaan.

Verwoesting van Noord-Europa om enkele redenen erg voordelig voor Rusland

Zonder Europa is de VS geopolitiek gezien een eiland zonder geloofwaardigheid  omdat het zijn belangrijkste bondgenoten, de Europese NAVO-leden, niet kon beschermen. Dit betekent dan een einde aan de hegemonie van de VS. Het alternatief, een nucleaire wraakneming van de Verenigde Staten op Rusland, betekent sowieso de vernietiging van de VS en het noordelijk halfrond. China heeft reeds voorbereidingen getroffen voor dit scenario, door voor twee jaar voedsel in te slaan en het bouwen van uitgebreide nucleaire schuilkelders. De kans dat de VS voor het laatste scenario zal kiezen is toch vrij groot. Europa kan in Amerikaanse ogen opgeofferd worden, als daarmee de Verenigde Staten gespaard kunnen blijven. In feite is de VS het grootste deel van haar bestaan isolationistisch geweest, en als de keus gaat tussen blijven voortbestaan, en Europa laten vernietigen, of het lot van Europa delen, is het duidelijk wat de Amerikaanse keuze zal zijn.

We hoeven niet te rekenen op aarzelingen bij de Russen om kernwapens te gebruiken. De eerder genoemde Soerovikin, bijgenaamd generaal Armageddon wegens zijn uitermate brute campagne in Syrië tegen de burgerbevolking, deed zijn naam al eerder eer aan in Oekraïne. Poetin heeft deze Soerovikin aangewezen als het hoofd van de rakettenafdeling van het Russische leger. Het gaat hier om een genadeloos harde militair, die bereid is om over lijken te gaan om zijn doel te bereiken. Als Rusland een nucleaire aanval pleegt op Duitsland en Nederland, is de Noord-Europese laagvlakte verdwenen als strategische dreiging voor Rusland. Dit is dan een nucleair rampgebied. Dit zou betekenen dat Rusland strategisch gezien veilig is. De verwoesting van Noord-Europa zou de Russen in staat stellen om Oost-Europa weer als vanouds te overheersen. Uit pure angst zouden de regeringen van de Oost-Europese landen zich dan moeten overgeven, anders ondergaat zij hetzelfde lot. De rest van de wereld zal zich neerleggen bij deze nieuwe realiteit, zoals in de geschiedenis altijd gebeurd is.

Hoe kunnen we dit nucleaire scenario voorkomen?

De enige manier om dit scenario te voorkomen, er overigens ook een soortgelijk scenario in Taiwan, is het uitrusten van alle grotere Europese landen met kernwapens die strategisch relevante Russische doelwitten kunnen bereiken, en waar deze landen zelf, en niet de Amerikanen, de zeggenschap over hebben. Als dit op een voor het Kremlin geloofwaardige manier gebeurt, zal Rusland niet kiezen voor de nucleaire optie. Maar de overige strategische problemen, zoals de komende inmenging van China, onze hopeloos slechte industriële positie, en het munitietekort, blijven onverkort bestaan.

De (on)mogelijkheden voor een vredesplan

Anderhalve minuut voor middernacht. Zo dicht zijn we bij een nucleaire oorlog, stelt The Bulletin Science and Security Board SASB. Bron/copyright SASB.

Zoals we al gezien hebben, zijn op dit moment de eisen van beide kampen absoluut. Vrede zal worden geïnterpreteerd als morele nederlaag. Elon Musk deed in een tweet de suggestie om in de vier door Rusland geannexeerde Oekraïense regio’s Kherson, Zaporizhia, Lugansk en Donetsk referenda te houden, onder toezicht van de Verenigde Naties, waarbij de bevolking kan kiezen tussen aansluiting bij Oekraïne of aansluiting bij Rusland. Daarbij zou de Krim, bewoond door meer dan 80% etnische Russen, en van 1783 tot de vijftiger jaren :onderdeel van de Russische Federatie, sowieso weer bij Rusland komen. Zijn vredesvoorstel werd weggelachen. mijns inziens, onterecht. Het doet zowel recht aan de westerse en Oekraïense wens tot zelfbeschikking van de bevolking, als aan de Russische retoriek dat de bevolking in deze oblasts onderdrukt is.

Ook China deed een voorstel voor vredesonderhandelingen, uitgaande van een wapenstilstand. Omdat het regeneratieve vermogen van Rusland veel groter is dan dat van Oekraïne en het westen, zou dat strategisch gezien alleen kunnen als er een internationale troepenmacht in Oekraïne gelegerd zou worden. Ook dit Chinese voorstel wordt in de westerse media geridiculiseerd. In dit geval met iets meer reden: tijd werkt in het voordeel van Rusland. Een combinatie van het vredesplan van Musk en dat van China, waarbij Oekraïne over stevige veiligheidsgaranties zou gaan beschikken (dus: lidmaatschap NAVO of strategische kernwapens), zou in principe het probleem oplossen en de wereld voor veel ellende behoeden. Helaas lijkt dit zowel in het westen als in Rusland politiek onverkoopbaar. Helaas gijzelen ze hiermee de wereld, en is de kans op een nucleair armageddon reëel.

Waarom Poetin de crisis in feite al gewonnen heeft

Ruslands eiste veiligheidsgaranties van de NAVO. Zoals het er nu naar uitziet, geeft de NAVO deze niet. Maar in feite is Rusland nu hard op weg de strategische doelen die het land zich heeft gesteld, binnen te halen. Een overzicht.

Wat wil Rusland?

Bij veel Russen heersen trauma’s over het verloren gaan van grote delen van het voormalige Sovjetrijk, vooral de delen die deel uitmaakten van de Sovjet-Unie, zoals Oekraïne. Een van deze Russen is de president van de Russische Federatie, Vladimir Poetin. Hij noemde het in elkaar storten van de Sovjet-Unie de grootste geopolitieke catastrofe van de twintigste eeuw. En voegde de daad bij het woord om dit terug te draaien. Als onderdeel van dit doel heeft Rusland een aantal wapens gemoderniseerd of nieuw ontwikkeld.

De Russische Tzirkon raket is op dit moment met mach 8 de snelste raket ter wereld.

De belangrijkste hiervan is de Tsirkon raket. Deze raket bereikt snelheden tot 2-3 kilometer per seconde en is hiermee twee keer zo snel als de projectielen van westerse luchtafweersystemen. De Tsirkon is niet te stoppen met conventionele systemen. Als deze raket wordt geladen met een nucleaire lading, betekent dat einde oefening voor een niet nucleair gehard doel.

Al eerder kwamen wapens als de Poseidon (die een tsunami op kan wekken door georchestreerde kernexplosies) en de RS-28 Sarman oftewel Satan-2 (een geclusterd intercontinentaal kernwapen dat de oppervlakte van Frankrijk kan verwoesten) in het nieuws. Dit zijn geen offensieve, maar afschrikkingswapens. De bedoeling hiervan is om elke state actor af te schrikken om Rusland aan te vallen.

Rusland nu immuun voor westerse sancties

Na de uitverkoop van de rijkdommen van de Russische Federatie in de negentiger jaren door de alcoholische president Jeltsin, pakte Poetin de oligarchen, die voor een appel en een ei deze opkochten, een voor een aan. Het gevolg is dat Rusland nu een gezonde economie heeft. Rusland heeft een lage buitenlandse schuld, rond de 20% van het BNP, en een goedgevulde oorlogskas. Ook de pot met buitenlandse valuta van de Russen is goedgevuld. Rusland bouwde de voorraad dollars flink af, en verving deze door euro’s, Chinese yuans en de Japanse yen. En, vooral, door goud. De Russische goudvoorraad is nu met 2300 ton een van de grootste ter wereld.

Op dit moment is de voornaamste export van Rusland aardgas en aardolie. Naast de belangrijkste aardgasleverancier voor Europa, met rond de 30% van de aardgasbehoefte, verkopen de Russen ook veel aardgas aan Turkije, China, Japan en Korea. Door de enorme oppervlakte van Rusland is er bijna geen strategische hulpbron te verzinnen die niet in Rusland wordt geproduceerd. Dit maakt het land onmisbaar voor China om te overleven.

SWIFT steeds meer overbodig

Rusland heeft enkele grote klanten die niet buiten Rusland kunnen. Naast Europa is dat China en veel ex-Sovjetrepublieken. Weliswaar kunnen de Amerikanen proberen Rusland uit het SWIFT banksysteem te zetten, maar dat zou betekenen dat de Europese Unie niet meer voor Russisch gas kan betalen. Dus zullen de Europese landen uit elementair zelfbehoud een veto uit moeten brengen. Ook is er steeds meer handel van Rusland met China en hebben beide landen van SWIFT onafhankelijke betalingssystemen ontwikkeld: het systeem SPFS in Rusland, CIPS in China. Deze twee systemen kunnen aan elkaar gekoppeld worden; in principe kan dat als de EU daartoe besluit, ook met het Europese SEPA systeem gebeuren.

Als ook de satellietstaten van Rusland in Centraal-Azië zich aansluiten – wat ze al doen – ontstaat dan een Euraziatisch handelssysteem, waar Duitsland en Zwitserland zich al bij aan hebben gesloten. Vermoedelijk zullen de overige financiële centra dan snel volgen, wat in feite het einde van het verouderde SWIFT zou betekenen. Wat dat betreft is de ontwikkeling van het Afrikaanse systeem PAPPS ook een doorbraak. Dit systeem gaat helemaal buiten de bestaande, zeer trage, banken om en maakt rechtstreekse boekingen tussen lokale banken in Afrikaanse landen mogelijk. Wat eerst weken duurde, omdat het allemaal via een Franse bank liep, kan nu in enkele minuten. In feite is dit een financiële onafhankelijkheidsverklaring. Frankrijk heeft nu een ijzeren financiële greep op West-Afrika via de Franc CFA. Ook dit systeem kan aan een nieuw Euraziatisch handelsnetwerk worden gekoppeld.

Trilateraal overleg met Iran

De Shanghai Cooperation Council beslaat bijna de helft van de wereldoppervlakte en wereldbevolking. Bron Wikimedia Commons

Onderbelicht in de main stream media zijn de contacten tussen Rusland, China en Iran. Door kenners wordt dit bondgenootschap aangeduid als “RIC”. Hoewel deze landen geen natuurlijke partners zijn, heeft de Amerikaanse vijandelijkheid jegens Rusland, China en Iran deze drie landen in elkaars armen gedreven. De eerste vruchten hiervan zien we al. Zo heeft er in januari 2021 overleg tussen afgezanten van Iran, Rusland en China plaatsgevonden.

Turkije heeft de gevaarlijke en effectieve Bayraktar killer drones – al eerder gebruikt om af te rekenen met de Libische rebellen van Haftar, het Armeense leger in Nagorno-Karabach en de Tigray-opstand in Ethiopië – aan Oekraïne geleverd. Rusland was hier niet blij mee. Iran heeft nu, vermoedelijk in overleg met Poetin, de gasleverantie aan Turkije stopgezet. Het gevolg is dat de Turken nu niet alleen te lijden hebben van hyperinflatie, maar ook van hoge energieprijzen in de koude winter. Waarschijnlijk zullen we meer voorbeelden van dit soort gecoördineerde acties zien in de komende tijd. Ook zal de Chinese invloed zich met behulp van het Iraanse netwerk van proxies, en de Russische betrekkingen met veel staten in de regio, uitbreiden over het hele gebied.

Het is goed mogelijk dat de Shanghai Cooperation Council het begin gaat vormen van een pan-Euraziatische organisatie.

Russische inval in Oekraïne leek minder waarschijnlijk, heeft toch plaatsgevonden

Op dit moment (januari 2022) zou een inval in Oekraïne voor Rusland strategisch minder aantrekkelijk zijn. Oekraïne is goed bewapend en wordt op dit moment door NAVO-staten in hoog tempo volgepompt met wapens. Defensieve, maar volgens rapporten, ook offensieve wapens waarmee bunkers zijn te verwoesten. De meest voor de hand liggende plek voor Oekraïne om deze wapens te gebruiken is het oostelijke opstandige gebied aan de Russische grens, de Donbass. Immers, Rusland steunt deze rebellen officieel niet. Uiteraard zal Rusland deze provocatie niet op zich laten zitten en vermoedelijk tegenmaatregelen nemen. Bijvoorbeeld het uit de lucht schieten van Oekraïense straaljagers. Ook kan Rusland in dit geval besluiten om alsnog Oekraïne binnen te vallen met een beroep op de bedreiging van Russische burgers in Donbass. Een groot aantal daarvan hebben de Russische nationaliteit.

Zoals we nu allemaal weten, zijn de Russen eind februari 2021 alsnog Oekraïne binnengevallen. Strategisch gezien was dit erger dan een misdaad, om, met Talleyrand te spreken. Het was een blunder. Poetin heeft hiermee Rusland behoorlijk in de problemen gebracht. Dit betekende een harde klap voor de Russiche roebel. Door deze actie heeft het land zich ook uitgeleverd aan China. Ook hebben de wrede bombardementen op burgerdoelen wereldwijd, maar vooral in Oekraïne en de rest van Europa, kwaad bloed gezet. Zelfs de bondgenoten van Rusland in de EU, zoals Hongarije en Italië, hebben zich tegen Rusland gekeerd.

Desintegratie van NAVO door blunder van Poetin gestopt

Interessanter is wat er met de rest van NAVO gebeurt, en wel vooral het Europese deel. In een meesterlijke voorbereiding hebben de Russen er voor gezorgd dat de gasvoorraden van de Europeanen uitgeput zijn. Het gevolg is dat de prijzen voor energie de pan uit rijzen. De Fransen hebben een stroomtekort, omdat er in meerdere centrales een defect type onderdeel bleek voor te komen en een op de vijf kerncentrales nu stil ligt. Het gevolg is een “perfecte storm” van energietekorten.

De eerste gevolgen zien we al. Duitsland is – na het in een vlaag van verbijsterende stommiteit sluiten van drie van de zes nog werkende kernreactoren – nu zeer afhankelijk van Russisch gas. Duitsland volgt nu een onafhankelijke koers en weigert om Duitse wapens naar Oekraïne te laten transporteren. Ook weigerde de Duitse bondskanselier Scholz om de Amerikaanse president Biden te ontmoeten wegens een “druk schema”. Ook andere Europese landen morren en voelen er weinig voor om zich een oorlog met Rusland in te laten trekken.

Ook hier zien we dat door blunder van Poetin om Oekraïne aan te vallen, de zieltogende EU en NAVO nieuw leven ingeblazen zijn en zelfs landen als Zweden en Finland een NAVO-lidmaatschap overwegen. Er is veel te doen over de toekomstige handel van Rusland met China, die de handel met de EU kan vervangen. Feit is dat de Russische bevolking is geconcentreerd langs de grens met de rest van Europa. Overige handelsbestemmingen zijn lastig te bereiken. Het duurt nog zeker een jaar of drie voor de nieuwe gaspijpleidingen naar China er liggen. Tot die tijd heeft Poetin een probleem.

Invasie van de Baltische staten

Een zeer gevaarlijke situatie kan ontstaan als het Russische leger de Baltische NAVO-lidstaten binnentrekt. Deze zijn nauwelijks bewapend, dus kunnen snel onder de voet gelopen worden. Grijpt NAVO dan niet in, dan betekent dit een einde aan de geloofwaardigheid van het bondgenootschap. Grijpt NAVO wel in, dan kan dat niet door middel van luchtsteun.

Want de Russische exclave Kaliningrad, een voormalig stukje Duitsland tussen Polen, Wit-Rusland en Litouwen, staat nu vol met geavanceerde Russische Iskandr luchtdoelraketten met een bereik van tot vijfhonderd kilometer. Daarmee is de Amerikaanse aanvoer van wapens en militairen naar de Baltische staten te stoppen en kan het Russische leger deze binnen enkele dagen onder de voet lopen.

De enige optie zou dan zijn, kernwapens inzetten, wat neer zou komen op een wereldoorlog en een nucleaire winter. De vraag is of de VS dat offer wil brengen voor drie kleine, in hun ogen onbelangrijke landen. Het lijkt erop dat China desondanks met deze mogelijkheid rekening heeft gehouden – de meerderheid van het opgeslagen voedsel in de wereld is nu in handen van China.

Conclusie: de Amerikanen hebben weinig keus

Met een verdeelde NAVO en een Europa, dat qua overgeleverd is aan de genade van Poetin, kunnen de VS niet veel anders dan zich terugtrekken uit Europa, in ieder geval het oostelijke deel. Precies wat Poetin eiste. Het alternatief is een kernoorlog. Dit zou een enorme verzwakking betekenen van het trans-Atlantisch bondgenootschap en de Amerikaanse invloed. Vermoedelijk zal dit ook China het sein geven om Taiwan over te nemen. We spreken dan over een nieuwe wereldorde, waarmee de VS terug is gebracht tot het eigen continent, Zuid-Amerika en Europa een twistappel, en de invloed van de drie Euraziatische grootmachten bijna onovertroffen.

We zien hier inderdaad dat de Amerikanen niet erg veel hebben gedaan. Ze moeten namelijk hun militaire inspanningen ook over de rest van de wereld verdelen en wel vooral Oost-Azië. Ook worden Rusland en vooral China steeds actiever in de achtertuin van de VS, Zuid-Amerika. Veelbetekenend heeft een land als Brazilië de Russische inval in Oekraïne niet veroordeeld. De tijd van vrede en een vredesdividend in Europa is de eerste tientallen jaren, helaas, voorbij. Alleen als de EU zich omvormt tot een superstaat, zal het voldoende tegendruk kunnen leveren om het Euraziatische wereldrijk in wording te weerstaan.

wereldreis

Goedkoop op wereldreis, 3 strategieën

Reizen is interessant, leerzaam en letterlijk grensverleggend. Het wordt zelfs aangeraden om een gelukkiger leven te leiden.

Reis meer.
Reis zolang je dat nog lichamelijk kan, offer andere dingen op als dat noodzakelijk is. De meeste mensen zien hun reisavonturen als hoogtepunten van hun leven en hebben er spijt van dat ze niet meer hebben gereisd. In de woorden van een oudere respondent: Als je moet kiezen tussen een nieuwe keuken of een reis, ik zou zeggen, boek dan de reis!

Een oudere respondent op een onderzoek, waar hij spijt van had aan het eind van zijn leven

Veel mensen denken dat een wereldreis alleen mogelijk is als je veel geld hebt. Dit is gelukkig niet het geval. Als je creatief bent en echt wilt reizen en andere culturen wilt leren kennen buiten de hotels en vakantieoorden om dan zijn de volgende 3 strategieën ideaal om met beperkt budget de wereld te verkennen.

Het is in deze tijden altijd handig om te leren hoe je zelf organisch voedsel kunt verbouwen, WWOOF is een ideale leerschool!

WWOOF – World Wide Opportunities on Organic Farms
Het concept van WWOOF is simpel. Mensen kunnen in ruil voor 4 tot 5 uur vrijwilligerswerk per dag, kost en inwoning krijgen bij organische boerderijen.  Zelf heb ik hier veelvuldig gebruik van gemaakt tijdens mijn reizen en kan het van harte aanbevelen. Je leert op deze plekken hoe je zelf gezond voedsel kunt verbouwen en de werksfeer is vaak relaxed. Daarbij kom je op deze plekken regelmatig andere wereldreizigers tegen waar je verhalen en tips mee kunt uitwisselen. Door een tijd mee te werken op een plek leer je de cultuur en de mensen van een land kennen. Inmiddels zit het WWOOF netwerk in de hele wereld verspreid, incl. Nederland. Op wwoof.org kun je meer informatie vinden.

Pasporta Servo – met Esperanto goedkoop de wereld rond
Esperanto is een logische en daardoor gemakkelijk te leren, politiek neutrale taal die nationaliteit overstijgt. Naast deze idealistische en praktische eigenschappen hebben Esperantosprekers het voordeel dat ze goedkoop kunnen reizen via een eigen netwerk van gastadressen. Het aantal Esperantosprekers wordt momenteel op 2 miljoen geschat, verspreid over meer dan 120 landen. Als reiziger kun je contact leggen met Esperantosprekers die lid zijn van het reisnetwerk en  zo gratis slaapplaatsen regelen. Mensen die te weinig tijd hebben om te reizen, kunnen gastadres worden en Esperanto reizigers onderdak bieden. Het grote voordeel van dit netwerk is dat communicatie niet een probleem is en je als gast bij mensen komt waar je prima mee kunt communiceren. Daarbij treden ze vaak op als een lokale gids die je de omgeving kunnen laten zien. Als gastadres is het boeiend om je gasten je eigen omgeving te laten zien en ze de ins en outs te vertellen van je eigen woonplaats, stad, cultuur, etc.

Het huidige reisnetwerk van Pasporta Servo

Uit eigen ervaring kan ik mededelen dat Esperantosprekers vaak boeiende, avontuurlijke en open mensen zijn. Zelf heb ik meermalen met Pasporto Servo gereisd en heb aan meerdere reizigers onderdak geboden. Tot nu toe hebben we mensen uit o.a. Argentinië, Zwitserland, Ukraïne, Denemarken, Engeland, Spanje, en Frankrijk mogen verwelkomen. Voor mensen die meer over Esperanto willen leren is er op esperanto-jongeren.nl een boel informatie te vinden over de taal. De taal is met een kwartier per dag binnen een half jaar dusdanig goed onder de knie te krijgen dat je  op een goed basisniveau kunt communiceren met anderen in de taal. Esperanto is o.a. gratis via het internet te leren. Naast het reisnetwerk Pasporta Servo worden er vele internationale bijeenkomsten georganiseerd over de hele wereld met Esperanto, wat vaak een goed excuus is om een ver land te bezoeken waar je anders wellicht niet zo snel naar toe zou zijn gegaan.

Banksurfend de wereld rond!

Couchsurfing
Hetzelfde principe als Pasporta Servo maar dan in de Engelse taal is Couchsurfing. Via een netwerk kun je gratis logeeradressen over de hele wereld vinden en buitenlandse mensen onderdak bieden. Zelf heb ik minder ervaring met Couchsurfing en de keren dat ik het wou gebruiken reageerden mensen over het algemeen slecht. Maar veel bekenden zijn zeer over Couchsurfing te spreken en het kan mensen een prima low-budget reismogelijkheid geven waar je de mensen van een land zelf leert kennen. Wellicht dat er lezers zijn met ervaring met Couchsurfing die zelf ook wat meer over hun ervaringen kunnen vertellen. Op couchsurfing.org meer informatie.

Tot zover deze drie strategieën om goedkoop de wereld rond te reizen. Mochten mensen zelf nog andere tips hebben, deel ze vooral in de reacties.

Eiland of drijvende stad om vluchtelingen op te vangen

De steeds grotere vluchtelingenstromen naar Europa leveren de nodige problemen op. Binnenslands is er veel verzet tegen de opvang. Zou huisvesting op een eiland of drijvende steden de oplossing vormen?

Grote vluchtelingenstromen structureel probleem

Er komen steeds meer mensen. Hoewel mensen nu rijker en gezonder zijn dan wanneer dan ook in de menselijke geschiedenis, zijn er een aantal zeer arme gebieden. Afrika ligt dicht bij Europa en wordt geteisterd door burgeroorlogen en opstanden (hoewel er in Afrika ook welvarender gebieden zijn). Wat een nog grotere rol speelt is dat mensen nu beter geïnformeerd zijn dan ooit tevoren. Satelliet-tv en internet brengen het rijke westen dicht bij mensen  uit arme gebieden. Alhoewel tv-series uiteraard een overdreven rooskleurig beeld schetsen van de Westerse samenleving – zo wonen de acteurs van soapseries in luxueuze huizen die buiten bereik liggen van de meeste Europeanen of Amerikanen – zijn de leefomstandigheden in Europa veel beter dan die aan de andere kant van de Middellandse Zee. Totdat deze economische verschillen rechtgetrokken zijn – waar het verwijderen van corrupte regimes flink bij zal helpen, zolang ze tenminste niet vervangen worden door een islamistische dictatuur – zal de immigrantenstroom blijven.

Nadelen van vluchtelingenkampen op het land

Vluchtelingenkampen op het vasteland zijn geen onverdeeld succes. Opvang is duur, levert strubbelingen met de lokale bevolking op en ook ontstaan er veel integratieproblemen. De lokale bevolking verzet zich tegen de vluchtelingenkampen, omdat vluchtelingen geregeld ontsnappen en proberen onder te duiken in het illegale circuit.  Omgekeerd is het asielbeleid op dit moment zo ongastvrij, dat zelfs mensen die reëel gevaar lopen op vervolging in hun land van herkomst – denk bijvoorbeeld aan de christelijke of vrijdenkende vluchtelingen (of mensen van andere religieuze minderheden) uit landen als Irak – worden geweigerd.

Huisvesten op een eiland

De ligging van Kastelorizo maakt het eilandje ideaal voor de opvang van asielzoekers.

Huisvesten op een eiland is prettig voor de vastelandbewoners, maar betekent een zware sociale druk op de eilandbewoners. Toeristen blijven weg, ook verandert hun leven totaal. Eventueel kan er wel een geïsoleerd eiland ontruimd worden en ingericht als Europees vluchtelingenkamp. Het zou ongeveer drie miljard euro kosten om elke inwoner van het Italiaanse eiland Lampedusa (6 300 mensen, twintig vierkante kilometer) schadeloos te stellen en het eiland om te bouwen tot een vluchtelingenstad. Een andere optie is hiervoor het Griekse eilandje Kastelorizo (9 vierkante kilometer, 210 inwoners, uitgebreider Engelstalig artikel) te gebruiken. Als elke inwoner twee miljoen euro schadevergoeding krijgt, zou dit wel eens een win-win situatie kunnen betekenen. Dit eilandje ligt ten zuiden van Turkije en hiermee zeer geïsoleerd.
Het is echter de vraag of de inwoners van Lampedusa of Kastelorizo dit willen. Wel zou een miljardenbedrag voor Griekenland in ruim voor het omtoveren van Kastelorizo tot vluchtelingenopvangcentrum het land erg van pas komen.

Het voordeel van drijvende steden

Drijvende steden kennen deze nadelen niet. Midden op zee zijn er geen buren. Ook de kosten zijn niet buitensporig hoog. Voor een drijvende stad van een vierkante kilometer die tienduizend mensen kan herbergen, liggen deze rond enkele tientallen miljoenen. Drijvende kassen waarin de vluchtelingen als arbeiders werken, leveren een groot deel van het voedsel of kunnen zelfs een exportproduct vormen.

Ze kunnen zelfs in economische zones worden veranderd met lage belastingtarieven waar de vluchtelingen geld kunnen verdienen en een opleiding volgen. Er ontstaat zo een ‘natuurlijke’ samenleving waar vluchtelingen een bestaan kunnen opbouwen en nuttige dingen leren die zowel in het westen als in het land van herkomst nuttig zijn. Ontsnappen van een drijvende stad kan, maar betekent dat de vluchtelingen zich op open zee bevinden en zelfstandig naar de dichtstbijzijnde kust moeten varen. Voor een drijvende stad hoeft geen vergunning te worden aangevraagd. Ook is er een duidelijke prikkel voor mensen om te integreren. Immers: wie na, zeg, vijf jaar uitstekend de taal spreekt, een voldoend westerse levensstijl en denkwereld heeft en heeft laten zien economisch productief te zijn, zal een gewilde immigrant worden. Dit is ook een uitstekend filter om psychopaten en islamisten te weren, want uiteraard lopen er de nodige medewerkers rond.

Iedere Zimbabwaan was op een gegeven moment multibiljonair. Erg veel plezier haddne ze er niet van, met dit biljet konden ze nauwelijks voedsel kopen.

Hyperinflatie, onzin of mogelijk al onderweg?

Veel kleine beleggers, crypto-bezitters en huizenbezitters kloppen zichzelf op de schouders vanwege hun sprookjesachtige rendementen. De werkelijkheid is wat minder florissant. Volgens sommigen dreigt hyperinflatie.

Economische relativiteitstheorie

We zijn gewend om de waarde van alles in geld uit te drukken. Euro’s, in ons geval, of Usaanse dollars aan de overkant van de grote plas. Dus als de prijs van iets in euro’s uitgedrukt stijgt, is dat een waardestijging. De vraag is, of dat terecht is. Zimbabwanen kunnen daar over meepraten. Zo is, uitgedrukt in Zimbabwaanse dollars, in 2008 de economie van Zimbabwe fabelachtig hard gegroeid. Een brood kostte een paar biljoen Zimbabwaanse dollars.

Was het slim om een bakkerij te beginnen in Harare in 2008? Niet bepaald. Met dit geld kon je als Zimbabwaan namelijk niet veel meer dan een sigaret rollen, of het vuurtje onder je kookpot met een armoedige maaltijd aanmaken. Alhoewel dit hoogste biljet ooit uitgegeven, nu curiositeitswaarde heeft en gewild is onder verzamelaars. Dit verschijnsel noemen economen hyperinflatie. De oorzaak van hyperinflatie is altijd de uitgever van het geld, meestal de overheid of centrale bank. Zo devalueerde de sestertie in het Romeinse Rijk, omdat de keizer steeds meer zilver verving door koper.

Iedere Zimbabwaan was op een gegeven moment multibiljonair. Erg veel plezier hadden ze niet van deze hyperinflatie, met dit biljet konden ze nauwelijks voedsel kopen.
Op een gegeven moment was elke Zimbabwaan multimiljardair met dit biljet van 100 biljoen. Erg blij waren ze niet met deze hyperinflatie. Copyright: Reserve Bank of Zimbabwe/Munthandel Oost Brabant. Bron

Geld: geen erts maar vertrouwen

Geld is niet meer dan een ruilmiddel, een rekenformule. Zoals het voorbeeld van Zimbabwe (en Duitsland in de twintiger jaren, en Hongarije vlak na de oorlog, China vlak voor de communistische machtsovername, enzovoort, enzovoort) laat zien, is de waarde van geld niet absoluut. En is het voor een overheid in nood erg verleidelijk om de binnenlandse geldkraan flink open te draaien. Om geld bij te drukken hoef je namelijk geen belasting te heffen. Geld bijdrukken is een sluipende vorm van belastingheffing. Immers, hoe meer geld er is in verhouding, hoe minder het waard wordt. Dus met jouw bankbiljet kan je dan minder kopen. Met inflatie belast je iedereen, ook de vrek die zijn spaarcentjes onder zijn hoofdkussen heeft verstopt.

Gaan de Eurozone en de USA de hyperinflatie van Zimbabwe volgen?

Het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank is roekeloos. Op dit moment kent de ECB een negatieve rente. Dat wil zeggen, dat je geld toe krijgt als je euro’s leent van de ECB. Zakenbanken doen dat dan ook grif, en kopen daarmee aandelen en grondstoffen. En onroerend goed, vooral woonhuizen. Door de toenemende vraag wegens dit goedkope geld, stijgen hiervan de prijzen. Wat superwinsten voor de rijken oplevert. Immers, ze verdienen zowel aan de koerswinst, als aan de negatieve rente. Kassa!

Dit verklaart ook, waarom aandelenkoersen en de vermogens van multimiljardairs pijlsnel stijgen. Dit ging een tijdje goed. Maar begin 2021 is deze inflatie nu ook de reële economie aan het bereiken. Zo zijn de Nederlandse huizenprijzen in 2020 11,6 procent gestegen in het coronajaar 2020. Let wel, in een jaar waarin de economie fors kromp met 3,8 procent. Ook het voedsel en andere basisbehoeften worden nu duurder als gevolg van de gestegen grondstofprijzen. De energierekening was al enkele jaren aan het stijgen.

Hyperinflatie?

Van steeds meer goederen worden de reële kosten flink hoger. Op zich is het niet erg als de prijzen van luxe-goederen stijgen. In veel opzichten hebben we al meer rijkdom dan goed voor ons is. Vervelend wordt het als eerste levensbehoeften snel duurder worden. Een skivakantie minder, of een paar jaar langer met je meubels doen, is geen ramp. Met een hongerige maag of rillend van de kou naar bed moeten gaan, wel. Laat staan, dat je de ziekenhuisrekeningen van je familie niet meer kan betalen. Helaas is dit het meest waarschijnlijke scenario. Inflatie heeft namelijk de vervelende eigenschap, van de top naar beneden te sijpelen. Uiteindelijk komt de zwarte piet bij de armsten terecht.

Fysiogeografisch gezien bestaat Europa niet. Het is zinniger over India, of Arabië als continent te spreken, dan over Europa. Bron: Wikimedia Commons

Het continent dat niet bestaat

De wereld heeft, hebben we op school geleerd, zeven continenten. Amerika (soms verdeeld in Noord- en Zuid-Amerika), Afrika, Europa, Azië, Oceanië en Antarctica. Maar klopt deze indeling wel?

Wat zijn continenten?
Het aardoppervlak is verdeeld in land, zee en een variërende hoeveelheid ijs, waaronder weer land of zee ligt. In het geval van Antarctica ligt dit land soms onder de zeespiegel. Over het algemeen zijn continenten grote eilanden (Australië, Antarctica) of door een smalle landengte met andere continenten verbonden bijna-eilanden (Afrika, de Amerika’s). Deze continenten vallen doorgaans samen met één of meer aardplaten. Zo bestaan Afrika, Zuid-Amerika en Australië uit één plaat. Noord-Amerika uit één grote plaat, met enkele kleine platen (de Juan de Fuca-plaat en de Cocos-plaat), alsmede de Caraïbische plaat die door tectonische krachten de tegenovergestelde kant op worden geduwd. Wat het bestaan van de Californische Sacramento Valley en de vele aardbevingen verklaart.

Met Europa en Azië is echter wat vreemds aan de hand. Er is geen duidelijke geografische scheiding tussen Europa en Azië. De Oeral, vaak als grens gezien, is een middelhoog gebergte. De Alpen en Pyreneeën, zelfs het Andalusische Sierra Nevada-massief zijn veel hoger. Er bestaat geen Europese of Aziatische plaat. Er bestaat wel een enorme Euraziatische plaat, die grenst aan de kleine Arabische plaat en de Indiase plaat. Deze kleine plaat boort zich steeds verder in de Euraziatische plaat. Daarom is de Himalaya het hoogste gebergte ter wereld. Het uiterste oosten van Azië (Oost-Siberië)  bestaat uit een stukje Noord-Amerikaanse plaat. Zie kaartje.

Fysiogeografisch gezien bestaat Europa niet. Het is zinniger over India, of Arabië als continent te spreken, dan over Europa. Bron: Wikimedia Commons
Fysiogeografisch gezien bestaat Europa niet. Het is zinniger over India, of Arabië als continent te spreken, dan over Europa. Bron: Wikimedia Commons

De wisselende grenzen van Europa

Fysiogeografisch gezien is Europa dus een continent dat niet bestaat. Hooguit kan je spreken over een Europees schiereiland. Alleen het supercontinent Eurazië bestaat. Maar dat niet alleen. Ook de grenzen van wat bij Europa hoort en wat bij Azië, zijn in de loop der tijden keer op keer veranderd. De enige begrenzing waar de klassieke Grieken en de Europeanen van nu het over eens zijn is dat Europa ten westen van de Bosporus ligt en Azië ten oosten ervan. Asia was de oud-Griekse naam voor Anatolië, een begrip dat uiteindelijk elk deel van Eurazië wat niet tot “Europa” werd gerekend, opslokte. De oude Grieken beschouwden de Don, een Russische rivier die in de Zwarte Zee uitkomt, als de oostgrens van Europa. De grens van Europa is dus sinds de Griekse tijd zo’n duizend kilometer naar het oosten opgeschoven.Nu rekenen de voorstanders van de toetreding van Turkije tot de EU, Anatolië ook graag tot Europa. Rusland is dan weer ‘niet-Europees’. Cyprus, hoewel flink ten oosten van de Bosporus, wordt traditioneel dan weer wel  tot Europa gerekend. Israël doet mee aan het Eurovisie Songfestival. Geografie is niet altijd even logisch.

Europa als cultureel concept
De inwoners van het Europese Schiereiland zagen (en zien) zichzelf graag als anders dan de rest van de wereld. Het verzinnen van een eigen continent is dan een logische stap. De Grieken zagen zichzelf als anders, en verheven, boven de Aziatische ‘barbaroi’, zoals de Perzen.  Dit superioriteitsgevoel, wat overigens niet uniek is in de wereld, bleef in stand en werd versterkt door religieuze verschillen. Europa was tot de kolonisatie van de Amerika’s en Australië, het enige overwegend christelijke continent. Europeanen hebben vaker uiterlijke kenmerken, zoals lichter haar en blauwe of grijze ogen, die elders in de wereld zelden tot nooit voorkomen. De stap was vervolgens klein om ook superieure intellectuele vaardigheden te veronderstellen. En hiermee een natuurlijk recht om te heersen.

Vaarwel Europa, welkom Eurazië. Bron: freeworldmaps.net
Vaarwel Europa, welkom Eurazië. Bron: freeworldmaps.net

Eurazië:  een beter concept
Het is onzinnig om aan Europa een meer speciale status toe te kennen dan aan bijvoorbeeld Zuid Oost Azië of het Indiase subcontinent. In veel opzichten vormt Zuid Oost Azië een spiegelbeeld van Europa, waarbij Japan ruwweg de rol vervult van de Britse Eilanden en China van Rusland. Omdat China in verhouding veel groter is dan welk Europees land dan ook, is de rol van China natuurlijk veel overheersender dan zelfs die van Rusland in Europa. Maar net als Europa vormt Zuid Oost Azië een cultureel samenhangend gebied.
Het is daarom beter om Europa niet te zien als continent, maar als onderdeel van het supercontinent Eurazië. Dat maakt ook de discussie over de toetreding van Rusland, en Turkije, tot de Europese Unie een stuk gemakkelijker. Beide zijn Euraziatische staten. De EU kan in principe fuseren met de Euraziatische Unie en op termijn zelfs met India en China. Kortom: denk groter. Denk Euraziatisch.

Lijfstraffen zoals zweepslagen, in de Lage Landen al meer dan een eeuw geleden afgeschaft, komen weer terug als islamisten hun zin krijgen. Bron: L'Exécution de la Punition de Fouet door Jean-Baptiste Débret (1829)

Is islamisme legitiem, en iets anders dan jihadisme?

Waar landen als Soedan en de Verenigde Arabische Emiraten afstappen van de meest controversiële aspecten van het islamitische wettenstelsel sharia, rukt het islamisme op in Nederland en België. Volgens een groep overwegend “progressieve” opiniemakers moeten we onderscheid maken tussen islamisme en jihadisme. Waar jihadisme wordt gezien als crimineel, want: oproepend tot geweld, ziet deze groep islamisme als een legitieme politieke stroming. Hebben zij gelijk? Wat is jihadisme en wat is islamisme?

Wat is het verschil tussen islam en islamisme?
Islamisme is een neologisme wat in feite neerkomt op “politieke islam”. Van oudsher was er alleen de islam, die zowel persoonlijke als politieke elementen bevatte. In de sharia is er geen onderscheid tussen het persoonlijke en privédomein. De hadith (overleveringen) met een politiek karakter, zoals de voorgeschreven straffen en huwelijkswetten staan in hetzelfde boek als de hadith met een persoonlijk karakter, zoals de voorgeschreven manier om te bidden of de rituele wassing uit te voeren. Dit volgt het systeem van het belangrijkste islamitische heilige geschrift, de koran. Ook ziet de islamitische staat streng toe op het geloofsleven van de individu. Zo was het gezamelijk bidden voor moslims geregeld een wettelijke plicht in een sharia-staat, zoals in de streng-islamitische staat van de Almohaden[1].
Samengevat: in de traditionele islam is er geen duidelijk onderscheid tussen de politieke en de religieuze dimensie. Deze vloeien naadloos in elkaar over. De explicitering van het islamisme is van vrij recente datum, met denkers als de door Nasser terechtgestelde Egyptische islamist Sayyid Qutb. Voor die tijd, en ook voor een belangrijk deel na die tijd, was er geen onderscheid tussen het privédomein en het publieke domein qua islamitische wet. De strenge afscheiding van het privédomein heeft uitsluitend betrekking op het voorkomen van “onwettige” seks tussen niet-getrouwde personen van het andere geslacht. De harem is afgeleid van het Arabische ‘haram’: verboden of heilig.

Lijfstraffen zoals zweepslagen, in de Lage Landen al meer dan een eeuw geleden afgeschaft, komen weer terug als islamisten hun zin krijgen.  Bron: L'Exécution de la Punition de Fouet door Jean-Baptiste Débret (1829)
Lijfstraffen zoals zweepslagen, in de Lage Landen al meer dan een eeuw geleden afgeschaft, komen weer terug als islamisten hun zin krijgen.
Bron: L’Exécution de la Punition de Fouet door Jean-Baptiste Débret (1829)

Wat is het verschil tussen “jihadisme” en “islamisme”?
Wie de qua leesbaarheid vrij taaie tijdschriften die terreurgroepen als Al Qa’eda en Islamitische Staat doorleest, zoals Inspire (Al Qa’ida) en Dabiq (IS) valt op dat de bronnen die zij aanhalen dezelfde zijn als de bronnen die islamisten aanhalen. Namelijk de koran en (vooral) de hadith. Een als ‘niet-terroristisch’ bekend staande groep als Hizb-ut-Tahrir keurt aanslagen op bijvoorbeeld Israëli’s en andere ; vijanden van de islam’ op theologische gronden goed. [2] Dit geldt in sterke mate ook voor de ideologisch meer flexibele Moslimbroederschap, die voor het doel: het verenigen van alle islamieten onder één soennitisch  kalifaat en het onderwerpen van de niet-moslims, de onderlinge verschillen tussen islamieten als secundair ziet [3]. Er zijn landen, waar deze groep zich vreedzaam manifesteert, zoals Turkije en veel westerse landen, en er zijn andere landen, waar deze groep terreuraanslagen pleegt (Gazastrook, Syrië).

Ideologisch gezien is er geen verschil tussen een “vreedzame” islamist en een “jihadist”, behalve een meningsverschil over de te volgen strategie. De ideologie van jihadisten IS islamisme. “Jihadisme” (nauwkeuriger: jihad al-qital, gewapende strijd) is slechts een strijdmethode van het islamisme, het is geen losstaande ideologie.

Wat als jihadisten of islamisten het voor het zeggen krijgen?
De gevolgen zijn in beide gevallen hetzelfde en uitermate voorspelbaar: invoering van de sharia, i.e. inperking van de rechten voor vrouwen en niet-islamitische groepen, invoering van de jizya (een hoofdelijke belasting toegepast op niet-moslims), invoering van polygynie, afschaffen van de mensenrechten van homoseksuelen, de doodstraf op het verlaten van de islam voor ex-moslim mannen / levenslange opsluiting voor ex-moslim vrouwen tot ze van mening veranderen, ar-rajam (steniging) voor getrouwde islamieten die seks hebben met een ander dan de eigen echtgenoot of een ma malakat amaynukum (‘wat de rechterhand toebehoort’, i.e. krijgsgevangen genomen slavin). En, natuurlijk, het ongeldig verklaren van het huwelijk van een ex-moslim met zijn vrouw, in landen zoals Egypte waar een sharia-light heerst. Pas in 2020 werd er in Egypte openlijk gediscussieerd over het afschaffen van deze wet [4]. Had deze ex-moslim in bijvoorbeeld Mauretanië geleefd, waar de volledige sharia geldt, dan was hij geëxecuteerd.

Zoals u al begrepen hebt, waarde lezer, wordt ook de slavernij weer ingevoerd. Immers, abolitionisme is bida (innovatie) van de kuffaar (ongelovigen). En, natuurlijk, de ongeldigheid van de getuigenis van een niet-moslim tegen die van een moslim. In bijvoorbeeld Pakistan en Noord-Nigeria zie je islamisme in de praktijk. In alle landen waar het islamisme oprukt, worden vrouwenrechten en de rechten van niet-islamitische en seksuele minderheden (waaronder de minderheid die seks heeft zonder huwelijk) ingeperkt of afgeschaft.

Positieve kanten vergeleken met de op dit moment heersende politieke ideologieën in het westen heeft het islamisme niet.

Kortom: niet echt idealen die worden geassocieerd met progressief, laat staan visionair denken.

Is islamisme legitiem?
Of islamisme “legitiem” is, is de vraag. De CP’86 is wegens racisme verboden door de rechter. De apartheidsidealen van het islamisme zitten eveneens over de rand wat volgens het huidige Nederlands strafrecht toegestaan is. Wij zijn daarom geneigd deze vraag stellig ontkennend te beantwoorden.

Bronnen
1. D. Serrano, Judicial pluralism under the “Berber empires” (last quarter of the 11th century C.E. – first half of the 13th century C.E.), Bulletin d’Études Orientales, https://doi.org/10.4000/beo.3229, 2015
2. Hizb ut-Tahrir: ideology and strategy, Henry Jackson society, 2013
3. A. Ayyash, Strong Organization, Weak Ideology: Muslim Brotherhood Trajectories in Egyptian Prisons Since 2013, Arab Reform Initiative, 2019
4.
Amna Naseer: Controversy in Egypt after a statement regarding the legality… [of a marriage between a Muslim woman and a non-Muslim man], 2020

 

Inquisiteurs bezig met de bestrijding van nepnieuws. Bron: Wellcome Trust

Hoe bestrijden we nepnieuws?

Zoals wel vaker rond verkiezingstijd, laait de Nederlandse discussie over nepnieuws weer eens hevig op. De Nederlandse Minister van Binnenlandse zaken, jonkvrouwe Kajsa Ollongren (D66), wil een “onafhankelijk” instituut oprichten dat zich bezig houdt met het tegengaan van het verspreiden van “nepnieuws”, dat volgens haar, en veel anderen, een grote bedeiging voor de democratie zou vormen. Heeft dit zin?

Wat is nepnieuws?
Beauty is in the eye of the beholder, zeft een bekend Engels spreekwoord. Zo ook, wat “echt nieuws” en wat “nepnieuws” is. In de Middeleeuwen was het beantwoorden van deze vraag gemakkelijk. Echt nieuws, dat was wat de Kerk (m.a.w. de rooms-katholieke kerk, als waarheid zag. Of, bij de zuiderburen, wat de heersende islamitische sekte als waarheid zag. De rest was nepnieuws, oftewel ketterij. De verspreiding van nepnieuws nam een grote vlucht met de uitvinding van de boekdrukkunst. Zo waren de Albigenzen, die er in  de twaalfde eeuw vergelijkbare ideeën op nahielden als Luther en andere protestanten eeuwen later, een marginaal groepje. Hun ketterse ideeën over het zelf lezen van de “heilige schrift” in plaats van de interpretatie van de kerk te volgen, konden vrij gemakkelijk met bruut geweld onderdrukt worden. Niet veel mensen hadden een bijbel, want die moest met de hand overgeschreven worden: letterlijk een monnikenwerk. Dat veranderde na de uitvinding van papier en de boekdrukkunst.  Er was toen geen houden meer aan: het informatiemonopolie van de rooms-katholieke kerk werd snel doorbroken.

Internet heeft een vergelijkbaar effect. In de goede oude tijd, toen er nog geen internet was, werd menig CPN-lid of journalist door de BVD (voorganger van de AIVD) geronseld[1]. Dat kon ook, want er was (en is) maar een handjevol kranten. Ook alle radio- en tv-stations waren op één hand te tellen. Ook nu nog werken er tientallen journalisten als AIVD-agent[2]. Met internet veranderde ook dat. Voor een journalist is het geen carrèretechnisch doodvonnis meer als er geen emplooi meer is bij kranten of tv-zenders. De bij de mainstream omstreden talkshowhost Robert Jensen, bijvoorbeeld, heeft nadat zijn TV-programma is stopgezet, een veelbekeken covid-19 beleid-kritisch Youtube-kanaal opgezet met als motto “de [mainstream] media is het virus”. Dit geldt ook voor journalisten zoals de eveneens bij de mainstream omstreden Joost Niemoller (nu actief als weblogger), of het veelbekeken, (volgens de main stream media) in wilde complottheorieën grossierende online actualiteitenprogramma Weltschmerz. Daarnaast zijn er nu duizenden bloggers, vloggers, influencers en, vanzelfsprekend, uw onvolprezen visionair.nl. Vandaar, dat er bij de overheid een grote behoefte is aan het bestrijden van deze niet onder controle te houden wildgroei.

Ministerie van Waarheid

Deze behoefte bij zowel Brusselse als Haagse regenten verklaart waarom er nu zoveel aandacht is voor nepnieuws[3]. Zo wil jonkvrouw Kajsa Ollongren nu een van de overheid losstaand (maar wel door de overheid gefinancierd) zelfstandig bestuursorgaan om zogenoemd nepnieuws aan te pakken[4]. Volgens de bewindsvrouw is er ‘geen sprake van’ een gedachtenpolitie. Ze benadrukt dat het niet de overheid zal zijn die onjuiste informatie gaat monitoren. “Die rol heeft de overheid niet.” Een onafhankelijke instantie die niet gebonden is aan een politieke partij of ministerie, moet de desinformatie opsporen en daarover berichten.”
Niet voor niets zegt een oud Nederland spreekwoord: wiens brood men eet, wiens woord men spreekt. Een gepoliticeerd zelfstandig bestuursorgaan (daar spreken we nu over, immers de vraag naar wat nepnieuws is en wat waar nieuws, is politiek geladen) is het ergste van twee werelden. Het is niet onafhankelijk en politiek niet aanspreekbaar. Het is bij uitstek een manifestatie van de “deep state”.

Inquisitie

De inquisitie, een instituut van de rooms-katholieke kerk dat afwijkingen van de rooms-katholieke leer opspoorde en bestreed, was ook een “onafhankelijke instantie die niet gebonden is aan een politieke partij of ministerie”. Dat de lokale overheid het vuile werk van de brandstapel voor haar rekening nam, was geen troost voor de brandende heksen en ketters. Overheidsorganisatie of niet: als een organisatie gemachtigd wordt door de overheid, zoals hier, is er geen functioneel verschil met een overheidsorganisatie.

Inquisiteurs bezig met de bestrijding van nepnieuws. Bron: Wellcome Trust
Inquisiteurs bezig met de bestrijding van nepnieuws. Bron: Wellcome Trust / Wikimedia Commons

Verder: ook de overheid is een belangrijke bron van misinformatie, zoals wel bleek aan het begin van de covid-19 epidemie, toen de Nederlandse overheidsorganisatie RIVM mondkapjes “niet nodig” achtte[5] en in navolging van de WHO beweerde dat asymptomatische patiënten het virus niet overdroegen[6]. Datawetenschapper Maurice de Hond leverde hier ook al harde en onderbouwde kritiek op. Dat kwam hem op een veroordeling op de sociale-media giganten wegens “nepnieuws” te staan[7]. Er zijn meer voorbeelden. Machtige belangengroepen zullen altijd autoritatieve bronnen kapen en omkopen om hun eigen nepnieuws (deze keer met het stempel “officiële waarheid”) op te leggen aan de rest.

Wat dan wel werkt? Simpel: bewaak de normen van goede journalistiek. Leer burgers hoe ze gedegen onderzoeksjournalistiek kunnen beoefenen, bijvoorbeeld via kosteloze cursussen met examen. Dit is waarschijnlijk een van de nuttigste skills om onze democratie, een democratie te houden. Onze democratie is in veiliger handen met honderdduizenden getrainde burgerjournalisten, dan met enkele honderden vaak door de AIVD gerecruteerde professionele journalisten.

Bronnen
1. De lange arm van de BVD, herinneringen aan de infiltratie – Nederlandse Communisten uit NRC, 1994
2. ‘We moeten niet zo verbaasd zijn dat de AIVD informanten werft onder journalisten’ – Trouw, 2019
3. Desinformatie en nepnieuws tegengaan – Nederlandse rijksoverheid, ongedateerd
4. Ollongren pakt “fake news” rond verkiezingen aan – BNR Nieuwsradio, 2020
5. ‘Mondkapje is geen realistische manier om coronavirus te dempen’ – AD, 2020
6. WHO trekt bewering in: ‘Wellicht toch veel coronabesmettingen door mensen zonder symptomen’ – De Morgen, 2020
7. Maurice de Hond teleurgesteld in YouTube wegens verwijderen corona-video: ‘Ik zeg hetzelfde als Duitse topviroloog!’ – Gaande.nl, 2020

De in opdracht van de nazi's ontwikkelde Volkswagen, een betaalbare auto voor de gewone man. Ondanks het inktzwarte verleden bleek het ontwerp zowel praktisch als populair.

Was alles aan het Derde Rijk slecht?

De Nederlandse partij Forum voor Democratie is weer eens in opspraak, deze keer wegens een aantal leden, die zich in een privé-Whatsapp-groep racistisch uitten (als in: Nederland 95% blank en moslimvrij wensen en: thnx for the mass shootings) en hun bewondering uitten voor de economische politiek van het Derde Rijk, zoals ene “Ruben” met de tekst: “Links-rechts, wat boeit het. Nationaal-socialisme heeft van het armste land van Europa het rijkste land gemaakt in een paar jaar.” Waarschijnlijk verwees gebruiker “Ruben” naar de economische opleving in de periode dat de nazi’s zich voorbereidden op een grootschalige oorlog en de wapenfabrieken op volle toeren lieten draaien.  Dit liet het nodige stof opwaaien.

De kritiek op het racisme in deze uitingen is volkomen terecht. Mensen beoordelen op hun afkomst of huidskleur, zoals racisten en ook degenen die hier zijn aangehaald doen, is immoreel. Mensen moeten beoordeeld worden op hun daden en denkbeelden. Maar hoe zat het eigenlijk met het Derde Rijk en de economie?

Was alles aan het Derde Rijk slecht?

Het is onzinnig om iets slecht te noemen, enkel en alleen omdat het uit de koker van het Derde Rijk komt. Een voorbeeld van de drogreden “argumentum ad Hitlerum”. Vegetariërs zijn slecht, want Hitler was vegetariër. Honden, vooral Duitse herders, zijn slecht, want Hitler hield een Duitse herder. Etcetera.

De in opdracht van de nazi's ontwikkelde Volkswagen, een betaalbare auto voor de gewone man. Ondanks het inktzwarte verleden bleek het ontwerp zowel praktisch als populair.
De in opdracht van Hitler ontwikkelde Volkswagen Kever, een betaalbare auto voor de gewone man. Ondanks het inktzwarte verleden bleek het ontwerp zowel praktisch als populair. Tot in 2003 werd dit ontwerp gebouwd. Bron: Volkswagen AG

Interessanter is je af te vragen welke elementen van deze economische politiek wel deugden. Baanzekerheid is bijvoorbeeld iets, waar veel mensen ook nu blij mee zouden zijn. De reden waarom deze baanzekerheid er was, namelijk de massale productie van moordtuig om de rest van Europa mee te onderwerpen en joden mee uit te moorden, uiteraard niet.

De economische politiek van het Derde Rijk

Bepaalde elementen van deze economische politiek kunnen denk ik nuttig zijn. Om precies te zijn: keynesiaanse investeringen in de infrastructuur en bijvoorbeeld de kolonisatie van de Noordzee. Zorgt ook voor werk, maar dan ten koste van niemand. Ook de autarkie waar de nazi’s naar streefden is op zich positief. Autarkie betekent: geen uitbuiting van Kongolese kinderen in coltanmijnen of verwoestende olie-oorlogen in het Midden Oosten. Hoe minder afhankelijk een land, of groep landen is van het buitenland, des te minder reden voor oorlog.

Het naziregime was fout omdat het racistisch was, agressief expansionistisch en totaal geen respect had voor het menselijk leven. Niet vanwege hun economische politiek per sé, afgezien uiteraard van zaken zoals het gebruik van dwangarbeiders en het gebruik van lichaamsresten (zoals gouden vullingen, huid en haar) van vergaste joden in producten.

Racisme tierde ook welig onder geallieerden

De nazitijd als een unieke anomalie in de Europese geschiedenis te behandelen is dom en gratuit. De dreiging van gewetenloze totalitaire systemen en racisme (in de zin van discriminatie op huidskleur en afkomst) is nog steeds springlevend.

De “goeden”, zoals de VS, kenden tot in de jaren vijftig rassenwetgeving. Winston Churchill was medeplichtig aan een genocidale hongersnood in Bengalen waardoor drie tot tien miljoen Bengalen stierven. Zuid Afrika, een andere “geallieerde” staat, kende tot 1990 racistische wetgeving. In Canada en Australië werden kinderen van inheemse volkeren gedwongen in weeshuizen geplaatst om ze te “beschaven”. Veel van hen overleefden dit niet. De brute stalinistische dictatuur, waardoor tientallen miljoenen doden vielen, behoeft geen verdere uitleg. Duitsland kende dit soort praktijken tot de komst van de nazi’s niet.

Durf te denken zonder verdoving en trek de juiste lessen uit de geschiedenis. Daarmee kunnen we voorkomen dat deze zich op onaangename wijze herhaalt. Alle schuld op de nazi’s schuiven om ons geweten schoon te poetsen, wordt niet gerechtvaardigd door de feiten.

Enkele subtielere cartoons van Charlie Hebdo waarin de veronderstelde uitvinder van de islam, de koopman Muhammad ibn Abdullah, wordt afgebeeld. Bron/copyright: Charlie Hebdo Magazine

Waarom we de vrijheid van meningsuiting onvoorwaardelijk moeten beschermen

Is een spotprent een mensenleven waard? Op het eerste gezicht zou je zeggen: nee. Schijn bedriegt hier echter: niet alleen onze vrijheid, maar ook het voortbestaan van de menselijke soort is gebaat bij integriteit in denken, en hierbij bij een absolute vrijheid van meningsuiting.

De mens en de mensheid als informatieverwerkers
Evolutie is in feite informatieverwerking. Evolutie is het product van de confrontatie van ons genotype (de DNA-blueprint in onze genen) en het hieruit ontstane fenotype (onze lichamen) met de natuurlijke omgeving (waaronder andere organismen). In miljarden jaren van evolutie is het genotype van onze soort uitgebreid en aangepast tot we van twee enkele strengen bacterie- en archaea-DNA, gehuisvest in een eenvoudige cel, zijn uitgegroeid tot een complex meercellig organisme, in staat om de mysteries van het leven, de ruimte en de tijd te ontraadselen.

Dit proces vond slechts plaatst door de eindeloze blootstelling van ons genoom aan steeds wisselende uitdagingen. Onze voorouders hebben wereldwijde rampen zoals een catastrofale asteroïde-inslag, een gammastralings-burst en iets wat waarschijnlijk een massale vulkaaneruptie is geweest, overleefd. Elke ramp heeft doorgaans de taaiste overlevers uitgeselecteerd. De catastrofale ramp aan het einde van het Perm 252 miljoen jaar geleden, waarbij  meer dan negentig procent van de soorten op aarde het loodje legde, heeft de weg vrijgemaakt voor de voorouder van de dinosauriërs (en hiermee vogels), de Chicxulub-inslag voor groepen zoogdieren waaronder de primaten, onze groep.

Enkele subtielere cartoons van Charlie Hebdo waarin de veronderstelde uitvinder van de islam, de koopman Muhammad ibn Abdullah, wordt afgebeeld. Bron/copyright: Charlie Hebdo Magazine
Enkele subtielere cartoons van Charlie Hebdo waarin de veronderstelde uitvinder van de islam, de koopman Muhammad ibn Abdullah, geestig wordt afgebeeld. Bron/copyright: Charlie Hebdo Magazine

Technische en culturele evolutie
Economische, sociale en culturele wedijver is onderworpen aan soortgelijke evolutionaire druk. Het “DNA” van bijvoorbeeld een fiets zijn de CAD-bouwtekeningen, specificaties en montagehandleidingen van de verschillende onderdelen en de hele constructie, en de mentale blueprint in de hersens van fietsenmakers, waar het fenotype de fiets zelf is. Een mooie, sterke en prettig rijdende fiets wordt vaker verkocht, waardoor de fabrikant de fiets kan doorontwikkelen en andere fietsfabrikanten elementen gaan overnemen. Ditzelfde mechanisme treedt ook op bij culturele elementen als taal, ideologieën en religie. Een religie die er beter in slaagt om mensen te bekeren en het geloof in stand te houden,heeft een voorsprong op religies die het ontmoedigen of verbieden om te bekeren, of een te zwakke greep hebben op het brein van hun aanhangers.De qua aantallen grootste religies, christendom, islam en hindoeïsme, slagen hier het beste in.

Waarom bestaan er religies?
Religies komen voort uit dezelfde drang die ook leidde tot het ontstaan van de wetenschap: de behoefte om de wereld om ons heen en de zin van ons bestaan te begrijpen. Een religie komt voort uit de fysische en metafysische ideeën uit de tijd waarin de religie ontstond. Deze ideeën worden afgekaderd, doorgaans door een stichter (christendom, islam, boeddhisme) of groep stichters (jodendom, sikhisme, hindoeïsme) en in de jaren daarna, als gevolg van confrontaties met andere religies en filosofieën, geïnstitutionaliseerd. De canon (verzameling van heilige geschriften) wordt vastgesteld en er ontstaan klassen van geïnstitutionaliseerde kennisdragers van de religie, zoals monniken, goeroe’s, priesters, theologen en ulema. Hiermee krijgen religies een extra evolutionair voordeel: full-time professionals waarvan hun bestaan afhangt van de aanwezigheid van grote aantallen gelovigen, die hun tienden afstaan. Deze professionals verzinnen voortdurend nieuwe methodes om gelovigen binnen te halen, hun geloof in stand te houden en afvalligheid te verhinderen. Dit verklaart het kastensysteem bij hindoes, de nadruk op bekering als enige manier om mensen te redden van de hel bij christenen en de draconische straffen op het verlaten van de islam bij moslims.

Hebben religies waarde?
Religies kaderen ideeën af en belemmeren het wetenschappelijke en metafysische denken. In principes hebben religies daarmee een negatieve invloed op de menselijke overleving. Elementen van religies kunnen bij wijze van uitzondering nuttig zijn. Denk aan de bescherming van het gezin, interpersoonlijke ethiek, het stimuleren van abstract denken en het bieden van een metafysische werkelijkheid die afstand van de waarneembare werkelijkheid creëert en zo de denkwereld opspant.
De oververtegenwoordiging van joden en in mindere mate christenen bij wetenschappelijke grensverleggers doen vermoeden dat deze religies elementen bevatten die de ontwikkeling van theorievorming, inductie en kritisch wetenschappelijk denken bevorderen. Waar het primitieve jodendom erg veel weg heeft van de huidige islam, heeft het latere rabbinale jodendom een speelsere, meer gelijkwaardige relatie met de oppergod. Ook is “lernen”, de nadruk op leren, erg belangrijk binnen het hedendaagse jodendom. Dit is, voorzover het natuurwetenschappelijke kennis betreft, vanzelfsprekend erg nuttig bij de wetenschapsbeoefening. Dit geldt ook voor het christendom, dat meer op het esoterische domein gericht is en hiermee (na de vernietigende nederlagen die de katholieke kerk leed tegen Galileï en de aanhangers van Copernicus, en de protestantse ketters) de natuurwetenschap veel minder tegenwerkte en in enkele gevallen zelfs bevorderde. Kortom: religies kunnen toch per saldo een positieve waarde hebben, afhankelijk van de ideeën die ze inhouden. Dit is echter meer de uitzondering dan de regel. Dit verklaart ook waarom in uitgesproken atheïstische landen als de beide China’s, Tsjechië en Japan, de beoefening van wetenschap en techniek op een hoger peil staat.

Vrijheid van meningsuiting staat hoger dan religieuze dogma’s
De essentie van evolutie is informatieverwerking. Onze technische en culturele evolutie is in feite een verlengstuk en logisch vervolg van de biologische evolutie. Vrijheid van meningsuiting opgeven omdat een mythisch opperwezen, of een legendarische oprichter, van een religie zou kunnen worden beledigd is: de evolutie van het menselijke denken en cultuur stilzetten. Als een religie niet in staat is om spot of kritiek te weerleggen, dan delft deze religie het onderspit in de oorlog der ideeën. Net zomin als het in Nederland of België toegestaan is om consumenten af te persen, mag het ook niet toegestaan zijn om met oneigenlijke methoden godsdienstkritiek onmogelijk te maken. Als een religie als de islam niet in staat is om te overleven zonder haar critici te intimideren met moord en doodslag, dan moet deze religie maar voorgoed van de aardbodem verdwijnen. Wie oproept om critici te doden om ze zo het zwijgen op te leggen, is een sta-in-de-weg van de evolutie van de mensheid. Zij zijn opdrachtgevers voor moord en hiermee schuldig aan moord. Zij moeten worden behandeld als terroristen. De mensheid is beter af zonder hen.