Europa

Ruslands eiste veiligheidsgaranties van de NAVO. Zoals het er nu naar uitziet, geeft de NAVO deze niet. Maar in feite is Rusland nu hard op weg de strategische doelen die het land zich heeft gesteld, binnen te halen. Een overzicht.

Wat wil Rusland?

Bij veel Russen heersen trauma’s over het verloren gaan van grote delen van het voormalige Sovjetrijk, vooral de delen die deel uitmaakten van de Sovjet-Unie, zoals Oekraïne. Een van deze Russen is de president van de Russische Federatie, Vladimir Poetin. Hij noemde het in elkaar storten van de Sovjet-Unie de grootste geopolitieke catastrofe van de twintigste eeuw. En voegde de daad bij het woord om dit terug te draaien. Als onderdeel van dit doel heeft Rusland een aantal wapens gemoderniseerd of nieuw ontwikkeld.

De belangrijkste hiervan is de Tsirkon raket. Deze raket bereikt snelheden tot 2-3 kilometer per seconde en is hiermee twee keer zo snel als de projectielen van westerse luchtafweersystemen. De Tsirkon is niet te stoppen met conventionele systemen. Als deze raket wordt geladen met een nucleaire lading, betekent dat einde oefening voor een niet nucleair gehard doel.

Al eerder kwamen wapens als de Poseidon (die een tsunami op kan wekken door georchestreerde kernexplosies) en de RS-28 Sarman oftewel Satan-2 (een geclusterd intercontinentaal kernwapen dat de oppervlakte van Frankrijk kan verwoesten) in het nieuws. Dit zijn geen offensieve, maar afschrikkingswapens. De bedoeling hiervan is om elke state actor af te schrikken om Rusland aan te vallen.

Rusland nu immuun voor westerse sancties

Na de uitverkoop van de rijkdommen van de Russische Federatie in de negentiger jaren door de alcoholische president Jeltsin, pakte Poetin de oligarchen, die voor een appel en een ei deze opkochten, een voor een aan. Het gevolg is dat Rusland nu een gezonde economie heeft. Rusland heeft een lage buitenlandse schuld, rond de 20% van het BNP, en een goedgevulde oorlogskas. Ook de pot met buitenlandse valuta van de Russen is goedgevuld. Rusland bouwde de voorraad dollars flink af, en verving deze door euro’s, Chinese yuans en de Japanse yen. En, vooral, door goud. De Russische goudvoorraad is nu met 2300 ton een van de grootste ter wereld.

Op dit moment is de voornaamste export van Rusland aardgas en aardolie. Naast de belangrijkste aardgasleverancier voor Europa, met rond de 30% van de aardgasbehoefte, verkopen de Russen ook veel aardgas aan Turkije, China, Japan en Korea. Door de enorme oppervlakte van Rusland is er bijna geen strategische hulpbron te verzinnen die niet in Rusland wordt geproduceerd. Dit maakt het land onmisbaar voor China om te overleven.

SWIFT steeds meer overbodig

Rusland heeft enkele grote klanten die niet buiten Rusland kunnen. Naast Europa is dat China en veel ex-Sovjetrepublieken. Weliswaar kunnen de Amerikanen proberen Rusland uit het SWIFT banksysteem te zetten, maar dat zou betekenen dat de Europese Unie niet meer voor Russisch gas kan betalen. Dus zullen de Europese landen uit elementair zelfbehoud een veto uit moeten brengen. Ook is er steeds meer handel van Rusland met China en hebben beide landen van SWIFT onafhankelijke betalingssystemen ontwikkeld: het systeem SPFS in Rusland, CIPS in China. Deze twee systemen kunnen aan elkaar gekoppeld worden; in principe kan dat als de EU daartoe besluit, ook met het Europese SEPA systeem gebeuren.

Als ook de satellietstaten van Rusland in Centraal-Azië zich aansluiten – wat ze al doen – ontstaat dan een Euraziatisch handelssysteem, waar Duitsland en Zwitserland zich al bij aan hebben gesloten. Vermoedelijk zullen de overige financiële centra dan snel volgen, wat in feite het einde van het verouderde SWIFT zou betekenen. Wat dat betreft is de ontwikkeling van het Afrikaanse systeem PAPPS ook een doorbraak. Dit systeem gaat helemaal buiten de bestaande, zeer trage, banken om en maakt rechtstreekse boekingen tussen lokale banken in Afrikaanse landen mogelijk. Wat eerst weken duurde, omdat het allemaal via een Franse bank liep, kan nu in enkele minuten. In feite is dit een financiële onafhankelijkheidsverklaring. Frankrijk heeft nu een ijzeren financiële greep op West-Afrika via de Franc CFA. Ook dit systeem kan aan een nieuw Euraziatisch handelsnetwerk worden gekoppeld.

Trilateraal overleg met Iran

Onderbelicht in de main stream media zijn de contacten tussen Rusland, China en Iran. Door kenners wordt dit bondgenootschap aangeduid als “RIC”. Hoewel deze landen geen natuurlijke partners zijn, heeft de Amerikaanse vijandelijkheid jegens Rusland, China en Iran deze drie landen in elkaars armen gedreven. De eerste vruchten hiervan zien we al. Zo heeft er in januari 2021 overleg tussen afgezanten van Iran, Rusland en China plaatsgevonden.

Turkije heeft de gevaarlijke en effectieve Bayraktar killer drones – al eerder gebruikt om af te rekenen met de Libische rebellen van Haftar, het Armeense leger in Nagorno-Karabach en de Tigray-opstand in Ethiopië – aan Oekraïne geleverd. Rusland was hier niet blij mee. Iran heeft nu, vermoedelijk in overleg met Poetin, de gasleverantie aan Turkije stopgezet. Het gevolg is dat de Turken nu niet alleen te lijden hebben van hyperinflatie, maar ook van hoge energieprijzen in de koude winter. Waarschijnlijk zullen we meer voorbeelden van dit soort gecoördineerde acties zien in de komende tijd. Ook zal de Chinese invloed zich met behulp van het Iraanse netwerk van proxies, en de Russische betrekkingen met veel staten in de regio, uitbreiden over het hele gebied.

Het is goed mogelijk dat de Shanghai Cooperation Council het begin gaat vormen van een pan-Euraziatische organisatie.

Russische inval in Oekraïne leek minder waarschijnlijk, heeft toch plaatsgevonden

Op dit moment (januari 2022) zou een inval in Oekraïne voor Rusland strategisch minder aantrekkelijk zijn. Oekraïne is goed bewapend en wordt op dit moment door NAVO-staten in hoog tempo volgepompt met wapens. Defensieve, maar volgens rapporten, ook offensieve wapens waarmee bunkers zijn te verwoesten. De meest voor de hand liggende plek voor Oekraïne om deze wapens te gebruiken is het oostelijke opstandige gebied aan de Russische grens, de Donbass. Immers, Rusland steunt deze rebellen officieel niet. Uiteraard zal Rusland deze provocatie niet op zich laten zitten en vermoedelijk tegenmaatregelen nemen. Bijvoorbeeld het uit de lucht schieten van Oekraïense straaljagers. Ook kan Rusland in dit geval besluiten om alsnog Oekraïne binnen te vallen met een beroep op de bedreiging van Russische burgers in Donbass. Een groot aantal daarvan hebben de Russische nationaliteit.

Zoals we nu allemaal weten, zijn de Russen eind februari 2021 alsnog Oekraïne binnengevallen. Strategisch gezien was dit erger dan een misdaad, om, met Talleyrand te spreken. Het was een blunder. Poetin heeft hiermee Rusland behoorlijk in de problemen gebracht. Dit betekende een harde klap voor de Russiche roebel. Door deze actie heeft het land zich ook uitgeleverd aan China. Ook hebben de wrede bombardementen op burgerdoelen wereldwijd, maar vooral in Oekraïne en de rest van Europa, kwaad bloed gezet. Zelfs de bondgenoten van Rusland in de EU, zoals Hongarije en Italië, hebben zich tegen Rusland gekeerd.

Desintegratie van NAVO door blunder van Poetin gestopt

Interessanter is wat er met de rest van NAVO gebeurt, en wel vooral het Europese deel. In een meesterlijke voorbereiding hebben de Russen er voor gezorgd dat de gasvoorraden van de Europeanen uitgeput zijn. Het gevolg is dat de prijzen voor energie de pan uit rijzen. De Fransen hebben een stroomtekort, omdat er in meerdere centrales een defect type onderdeel bleek voor te komen en een op de vijf kerncentrales nu stil ligt. Het gevolg is een “perfecte storm” van energietekorten.

De eerste gevolgen zien we al. Duitsland is – na het in een vlaag van verbijsterende stommiteit sluiten van drie van de zes nog werkende kernreactoren – nu zeer afhankelijk van Russisch gas. Duitsland volgt nu een onafhankelijke koers en weigert om Duitse wapens naar Oekraïne te laten transporteren. Ook weigerde de Duitse bondskanselier Scholz om de Amerikaanse president Biden te ontmoeten wegens een “druk schema”. Ook andere Europese landen morren en voelen er weinig voor om zich een oorlog met Rusland in te laten trekken.

Ook hier zien we dat door blunder van Poetin om Oekraïne aan te vallen, de zieltogende EU en NAVO nieuw leven ingeblazen zijn en zelfs landen als Zweden en Finland een NAVO-lidmaatschap overwegen. Er is veel te doen over de toekomstige handel van Rusland met China, die de handel met de EU kan vervangen. Feit is dat de Russische bevolking is geconcentreerd langs de grens met de rest van Europa. Overige handelsbestemmingen zijn lastig te bereiken. Het duurt nog zeker een jaar of drie voor de nieuwe gaspijpleidingen naar China er liggen. Tot die tijd heeft Poetin een probleem.

Invasie van de Baltische staten

Een zeer gevaarlijke situatie kan ontstaan als het Russische leger de Baltische NAVO-lidstaten binnentrekt. Deze zijn nauwelijks bewapend, dus kunnen snel onder de voet gelopen worden. Grijpt NAVO dan niet in, dan betekent dit een einde aan de geloofwaardigheid van het bondgenootschap. Grijpt NAVO wel in, dan kan dat niet door middel van luchtsteun.

Want de Russische exclave Kaliningrad, een voormalig stukje Duitsland tussen Polen, Wit-Rusland en Litouwen, staat nu vol met geavanceerde Russische Iskandr luchtdoelraketten met een bereik van tot vijfhonderd kilometer. Daarmee is de Amerikaanse aanvoer van wapens en militairen naar de Baltische staten te stoppen en kan het Russische leger deze binnen enkele dagen onder de voet lopen.

De enige optie zou dan zijn, kernwapens inzetten, wat neer zou komen op een wereldoorlog en een nucleaire winter. De vraag is of de VS dat offer wil brengen voor drie kleine, in hun ogen onbelangrijke landen. Het lijkt erop dat China desondanks met deze mogelijkheid rekening heeft gehouden – de meerderheid van het opgeslagen voedsel in de wereld is nu in handen van China.

Conclusie: de Amerikanen hebben weinig keus

Met een verdeelde NAVO en een Europa, dat qua overgeleverd is aan de genade van Poetin, kunnen de VS niet veel anders dan zich terugtrekken uit Europa, in ieder geval het oostelijke deel. Precies wat Poetin eiste. Het alternatief is een kernoorlog. Dit zou een enorme verzwakking betekenen van het trans-Atlantisch bondgenootschap en de Amerikaanse invloed. Vermoedelijk zal dit ook China het sein geven om Taiwan over te nemen. We spreken dan over een nieuwe wereldorde, waarmee de VS terug is gebracht tot het eigen continent, Zuid-Amerika en Europa een twistappel, en de invloed van de drie Euraziatische grootmachten bijna onovertroffen.

We zien hier inderdaad dat de Amerikanen niet erg veel hebben gedaan. Ze moeten namelijk hun militaire inspanningen ook over de rest van de wereld verdelen en wel vooral Oost-Azië. Ook worden Rusland en vooral China steeds actiever in de achtertuin van de VS, Zuid-Amerika. Veelbetekenend heeft een land als Brazilië de Russische inval in Oekraïne niet veroordeeld. De tijd van vrede en een vredesdividend in Europa is de eerste tientallen jaren, helaas, voorbij. Alleen als de EU zich omvormt tot een superstaat, zal het voldoende tegendruk kunnen leveren om het Euraziatische wereldrijk in wording te weerstaan.