Napoleon Bonaparte (en later Hitler) liep met zijn legers bijna heel Europa onder de voet. Zal de EU hetzelfde resultaat met vreedzame middelen bereiken?

Europese samenwerking: nog een weg te gaan

Europa: een continent wat al eeuwenlang verandert. Van de Renaissance tot de Wetenschappelijke Revolutie tot aan de Verlichting en de Industriële Revolutie toe. Dit zijn allemaal voorbeelden die laten zien dat Europa zich door de eeuwen heen steeds verder ontwikkeld heeft. Zelfs zware klappen die het te verduren kreeg, zoals de Wereldoorlogen, kwam het te boven.

Want sommige Europese landen kozen na de Tweede Wereldoorlog voor iets wat de basis legde voor een stabieler continent: supranationale samenwerking, eerst in de EGKS, toen in de EEG en later in de EU en de EMU.

Wie goed kijkt, ziet dat er parallellen te trekken zijn tussen aan de ene kant de hoogtepunten van eerdere eeuwen en aan de andere kant het succes wat voortvloeide uit de Europese samenwerking. Beide groepen laten zich namelijk kenmerken door eenzelfde eigenschap: er werd niet in grenzen en verschillen gedacht, maar er werd naar de landen gekeken met een grensoverschrijdende blik en er werd gedacht in overeenkomsten.

Overeenkomst

De EU breidt zich nog steeds sterk uit. Moeten Rusland of Turkije toegelaten worden?
De EU breidt zich nog steeds sterk uit. Moeten Rusland of Turkije toegelaten worden?

Het is opvallend dat hoogtepunten in de vormgeving van Europa altijd plaatsvonden op momenten dat de mensen niet in hokjes dachten. Tijdens de Renaissance kreeg Europa interesse in het Klassieke Erfgoed; Europees erfgoed. Ten tijde van de Wetenschappelijke Revolutie werd kennis uit heel Europa gedeeld en verbeterd. De Verlichting ging uit van idealen die voor iedereen zouden moeten gelden. Industrie werd daar gevestigd waar het wat opbracht.

In al deze gevallen maakte het niks uit waar de kennis of ideeën vandaan kwamen. Of waar een technologie als de stoommachine zijn oorsprong had. De kennis en ideeën werden zo optimaal mogelijk benut door alle landen door deze te delen. Daar profiteerden alle landen, en dus ook de Europese bevolking als geheel van.

Met de Europese eenwording is het niet anders. In plaats van dat na de Tweede Wereldoorlog alle landen op zichzelf verder gingen, besloten enkele landen gezamenlijk voor hun belangen op te gaan komen. Destijds was dat vooral het voorkomen van een nieuwe oorlog, later kwamen daar ook economische belangen bij. En er kwamen niet alleen meer deelterreinen, ook het aantal landen wat deelnam steeg.

De schoonheid van eenheid

Hoe meer mensen samenwerken zonder vooroordelen, hoe beter doelen gerealiseerd kunnen worden. Wat dat betreft is de Europese samenwerking een voorbeeld voor de wereld te noemen. Net als de Verlichting en de Wetenschappelijke Revolutie is verregaande samenwerking tussen landen een middel om conflicten te beperken en om vooruitgang tot stand te brengen, of beter gezegd, vooruitgang in beweging te houden.

Napoleon Bonaparte (en later Hitler) liep met zijn legers bijna heel Europa onder de voet. Zal de EU hetzelfde resultaat met vreedzame middelen bereiken?
Napoleon Bonaparte (en later Hitler) liep met zijn legers bijna heel Europa onder de voet. Zal de EU hetzelfde resultaat met vreedzame middelen bereiken?

Natuurlijk zijn er ook mensen die het allemaal maar een slecht idee vinden. Verandering is ten slotte vaak iets engs, omdat het vreemd is. Uiteraard zijn dit enkel onderbuikgevoelens. Deze gedachtegang komt voort uit het beperkte vermogen van sommigen om zich open te stellen voor nieuwe ideeën.

Want mensen die tegen Europese samenwerking zijn, realiseren zich blijkbaar niet dat een verenigd Europa, en zelfs een verenigde wereld, niet meer dan logisch is. Als we de wereldkaart bekijken, dan zien we een planeet zonder grenslijnen. En dat is ook hoe die wereld in elkaar zit: alle landen zijn geologisch gezien met elkaar verbonden. De atmosfeer, waterhuishouding, eigenlijk alle milieuaspecten, omvatten de hele aarde. Wil je daar goed beleid over kunnen voeren, dan zul je samen moeten werken.

En dat is ook helemaal niet erg. Het is nergens voor nodig om mensen in een land (lees: hokje) geboren te laten worden en hen daar te laten. Welk bezwaar is ertegen om mensen vrij van land naar land te laten reizen? Waarom zouden landen elkaar moeten blijven beconcurreren als dat het oplossen van problemen in de weg staat, zoals we in Kopenhagen hebben gezien?

Succes van Europa – vereisten

Als Europa, en dus ook Nederland, een rol willen blijven spelen in de wereld, dan zullen de Europese landen nog meer samen moeten werken. Turkije moet in zo’n geval bij de EU komen, en zelfs Rusland moet proberen overgehaald te worden.

Daarnaast – en misschien moet dat wel voor horizontale uitbreiding gebeuren – moet de Europese Unie verticaal, dus de diepte in, uitbreiden. Er moet op nog meer beleidsterreinen samengewerkt worden. Ook moet er één duidelijke stem gaan klinken. We moeten geen verzameling landen blijven, maar één superland worden. Hiertoe dient het beleid van verschillende overheden aan elkaar te worden gekoppeld.

Uiteraard zullen al die overheden ook aan dezelfde eisen omtrent schulden en wetgeving moeten voldoen. Dit om de kwaliteit van de samenwerking te waarborgen.

Succes van Europa – middelen

Om Europa een duurzame toekomst te geven, zal het allereerst moeten democratiseren. De EU is nu in de ogen van veel mensen nog een te elitaire club die vooral opgedrongen wordt. Van dat idee moeten we eerst af. Mensen moeten het idee krijgen dat zij invloed kunnen hebben op de Unie. Om deze reden moet het Europees Parlement meer bevoegdheden krijgen.

De EU begint steeds meer trekken te vertonen van een superstaat. Voor- en tegenstanders zijn sterk verdeeld over hoe we verder moeten met de EU.
De EU begint steeds meer trekken te vertonen van een superstaat. Voor- en tegenstanders zijn sterk verdeeld over hoe we verder moeten met de EU.

Als Europa stabiel wil zijn, dan moet er niet alleen één munt komen, maar ook een fiscale unie, gemeenschappelijk loonbeleid, en een echte gemeenschappelijke markt, inclusief een gemeenschappelijke kapitaalmarkt (Europese obligaties) en dezelfde prijsindexen en inflatiecijfers voor de hele Unie.

Alleen een gemeenschappelijke munt hebben is namelijk niet genoeg: als de inkomens van mensen door verschillende lonen, belastingen, prijzen en inflatie verschillen, kan één munt nog steeds voor verschillende reeële inkomens zorgen. Je kunt dan met je euro nog steeds niet overal evenveel kopen, ook een reden om tot één gemeenschappelijke, transparante markt te komen. Het mag niet langer zo zijn dat sommige landen door exportoverschotten andere landen in de problemen brengen. Die tweedeling moet worden weggenomen, en dat kan enkel door de deelnemende landen nog verder aan elkaar te koppelen.

De hele economie wordt bepaald door variabelen die met elkaar in verbinding staan. Als je één variabele daarvan, zoals een munteenheid, aan elkaar koppelt als groep landen, dan moet je ook bereid zijn de andere variabelen, zoals eerder genoemd, niet langer te laten variëren.

Het gaat goed

Het is goed om te zien dat politici uit alle landen hun best doen om Europa overeind te houden. Want Europa is, eerlijk waar, een erfenis waar we trots op mogen zijn. Net zoals de Verlichting ons dezelfde idealen gaf, kan een verenigd Europa ons, alle Europeanen en iedereen die verder mee wil doen, de kans geven om over onze denkbeeldige grenzen heen te kijken.

Op een kritische wijze, zoals verlichte denkers het graag zouden willen, maar ook met een vleugje enthousiasme en een tikkeltje optimisme.

2 gedachten over “Europese samenwerking: nog een weg te gaan”

  1. Persoonlijk denk ik dat de kracht van Europa in haar verscheidenheid ligt. We hebben in Europa dwangneurotische techneuten (de Duitsers), regelneven (Nederlanders), artistieke levensgenieters (Italianen), excentriekelingen (Britten), suïcidale romantici (Hongaren), baanbrekende creatievelingen (Russen) en Zweedse ethici. Kortom: alsjeblieft geen eenheidsworst van maken.

    Het is slimmer zo samen te werken dat de sterke punten van iedere bevolkingsgroep optimaal naar voren komen. Dus Duitse techniek, gecombineerd met Italiaans design, Frans elitarisme en door Polen in elkaar gezet. Zou wel eens een redelijk onverslaanbaar product op kunnen leveren :)

Laat een reactie achter