Door de regering-Trump is Europa op hardhandige wijze met de neus op de feiten gedrukt. De VS is niet meer bereid op te draaien voor de bescherming van Europa.

Het (gedeeltelijke) gelijk van Trump

Trump stelt dat de VS opdraaien voor de kostbare verdediging van Europa (meer dan de helft van alle militaire uitgaven binnen de NAVO worden gedaan door de VS), terwijl Europese landen als Duitsland en Italië, en eerder ook Nederland, onderbesteden. De VS zit op dit moment in ernstige financiële problemen, daarover in de volgende paragraaf meer. Daarom wil Trump het legerbudget halveren. Dat gaat alleen, als het Amerikaanse leger taken afstoot, zoals de verdediging van Europa.

Financiële noodsituatie in de VS

Het zal u, waarde lezer, niet ontgaan zijn. De Amerikaanse overheidsfinanciën staan er uitermate beroerd voor. Als we uitgaan van de begroting van 2023, is er een begrotingstekort van 6,4% van het Amerikaanse BNP. Dat lijkt niet heel veel, totdat je bedenkt dat de federale overheid maar een kwart van de Amerikaanse economie beheerst (6,9 biljoen dollar uitgaven, bij 4,9 biljoen dollar inkomsten) en de staatsschuld nu al meer dan het totale GDP van 29 biljoen dollar is.

Bij ondernemers als Trump en Musk gaan dan, terecht, alle seinen op rood. Een manier waarop je dit op zou kunnen lossen is de belastingen flink verhogen. Zo is dat na de Tweede Wereldoorlog in de VS opgelost. Maar dit ligt politiek nogal gevoelig, zeker bij de Republikeinse achterban en miljardairs als Musk, die Trump steunen.

De enige oplossingen die dan overblijven zijn dan hetzij zorgen dat de economie flink groeit of de inflatie de schuld wegerodeert – de reden, naast creatief boekhouden door Rutte en Kaag, dat de Nederlandse staatsschuld op papier flink is gedaald – hetzij flink bezuinigen. Een van de grootste kostenposten van de Amerikaanse overheid zijn de uitgaven aan het leger. Dat is dan ook een logische bezuinigingspost. Dat kan Trump bereiken door het leger in omvang te halveren, en de Europeanen massaal Amerikaans wapentuig laten aanschaffen om hun handelsoverschot te laten verdwijnen. Een andere prettige bijkomstigheid is dat de Europeanen zo nog afhankelijker worden van de VS. Zakelijk gezien is dat heel slim.

En het ongelijk

Voor de Amerikanen was de Russische invasie in Oekraïne zeer lucratief. Veel verouderd legermaterieel was toch al rijp voor de sloop. Dit moest vervangen worden en wat dat betreft kwam de oorlog in Oekraïne niet slecht uit. De Europeanen deden enorme bestellingen bij Amerikaanse defensiefirma’s. Ook de Oekraïners kopen in feite op de pof, slechts een deel van de Amerikaanse hulp was een vrije gift. Overigens geldt dat nog veel sterker voor veel Europese hulp.

Explosieve stijging Amerikaanse wapenexport

Door de desastreus verlopen Russische invasie, waarbij vooral beelden van verwoeste Russische tanks de wereld over gingen, stortte de Russische wapenexport in. Hun marktaandeel werd voornamelijk door de Amerikanen overgenomen. De wapenexport van de VS groeide explosief, tot meer dan 280 miljard dollar in 2023.

Europese gasmarkt van de Russen afgepakt

Maar de grootste klap maakten de Amerikanen door de olie- en gasboycot. Waar de EU enorme hoeveelheden gas uit Rusland importeerde (met een opbrengst van rond de 238 miljard euro per jaar) en de Russische oligarchen een groot deel van dat geld weer in Europa uitgaven, veranderde dat door de gasboycot radicaal.

De Europeanen waren gedwongen Amerikaans gas aan te kopen voor veel meer geld. Dit bracht behoorlijk wat geld in het laadje voor de Amerikanen, naar schatting meer dan honderd miljard.

Dure energie maakt Europa minder competitief

Maar ook openden veel Europese bedrijven vestigingen in de VS, omdat de energiekosten in de EU pijlsnel omhoog schoten. In Rusland kost een kubieke meter gas drie cent, in Nederland voor een consument bijna twee euro. Je begrijpt, dat dat uitermate vervelende gevolgen voor de Europese, vooral Duitse industrie had. Ook werden de Europeanen zo erg afhankelijk van Amerikaans gas. Kortom: heel terecht is het Amerikaanse zelfmedelijden dus bepaald niet.

Waarom Europese strategische autonomie gewenst is

Waar er in eerdere jaren een redelijke consensus wat betreft de buitenlandse politiek tussen Democraten en Republikeinen was, is aan dit tijdperk sinds de verkiezing van Trump duidelijk een einde gekomen. Da betekent dat we niet meer op de Amerikanen kunnen rekenen als stabiele partner. Een verkiezingsuitslag kan een radicale omslag betekenen en dus, zoals we nu ontdekken, een heel andere geopolitieke realiteit. Dus zullen we zelf onze verdediging ter hand moeten nemen. We hebben een zeer agressief buurland aan de oostgrens van de EU en ook in het zuiden rommelt het.

Het goede nieuws is, dat kunnen we op zich prima. Europa is een rijk continent, dat het op technisch vlak goed doet, zij het dat we steeds verder achterop raken bij de VS en China.

Militair

Op militair vlak lopen we behoorlijk achter op de VS. Maar dit nadeel kan ook een voordeel zijn: we kunnen kiezen voor een strategische vlucht naar voren, waarbij oudere, ineffectief gebleken militaire concepten worden losgelaten en we volop inzetten op technologieën als drones en raketten. De Europese bevolking voelt er, in tegenstelling tot de Russische, weinig voor om als kanonnenvlees te dienen. Het is daarom slimmer om in te zetten op high tech infanterie, waarbij we soldaten voorzien van exoskeletten, of zelfs robotinfanterie. Frontsoldaat is bij uitstek gevaarlijk en onaangenaam werk, waar je liever robots voor inzet dan mensen van vlees en bloed. Dat veel Russen dom genoeg zijn om in de leugens van Poetin te trappen is tot daaraantoe, maar we moeten voorkomen dat er onnodig Europese mensenlevens verloren gaan.

Menselijke sergeanten kunnen dan leiding geven aan bataljons halfautonome robots. Het voordeel van de inzet van humanoïde robots als infanterie is dat ze dual use zijn. Ze kunnen zowel in fabrieken werken, pakjes rondbrengen als naar het front gestuurd worden. Het enige nadeel is dat ze veel minder robuust zijn dan mensen, vooral in de smerige, modderige omgeving van een slagveld.

Economisch

Deze dual use strategie wordt ook door China gevolgd, ook in de productie. Fabrieken kunnen zeer snel overschakelen van het produceren van civiele naar militaire goederen. Een vermogen dat helaas nog ontbreekt in Europese fabrieken.

Een ander belangrijk punt is dat we onze energieonafhankelijkheid moeten verzekeren. Hernieuwbare energiebronnen zijn mooi, maar met uitzondering van de marginale geothermie en biogas (en tot op zekere hoogte waterkracht) zijn ze variabel en niet betrouwbaar qua load balance. We ontkomen dus niet aan kernenergie, of serieuze investeringen in langdurige energiopslag.

Qua handelscontacten kunnen we de handel met Zuid-Amerika, Canada, Australië en BRICS vergroten. Hun economieën zijn grotendeels complementair aan die van ons. Terwijl we werken aan strategische autonomie wat betreft energie, kunnen we uit Canada en Zuid-Amerika olie en gas importeren.