Ontslaan ambtenaren heeft meerdere voordelen. Nederland telt rond de 915.000 ambtenaren. Als we hier een groot deel van ontslaan, bespaart dat niet alleen tientallen miljarden. Ook lossen we veel personeelstekorten op.
Hoeveel ambtenaren zijn er precies?
Eind 2022 waren er 138 376 rijksambtenaren. Dit aantal groeide dat jaar explosief met 5,5%. In totaal is de Nederlandse staat aan deze ambtenaren 11,5 miljard euro aan salariskosten kwijt. Hiervan is een kleine 15 procent externe inhuur, meldt ambtenarenblad Binnenlands Bestuur [1]. Er zijn natuurlijk ook gemeentelijke ambtenaren, ambtenaren bij de provincies, waterschappen en werknemers van zelfstandige bestuursorganen. Vooral het aantal beleidsambtenaren en managers neemt sterk toe. [3]
Het aantal gemeenteambtenaren, met 179 380 een stuk hoger, groeide sterk, zij het met 4% niet zo sterk als het aantal rijksambtenaren [2]. Maar in absolute aantallen is de groei hier maar iets minder dan de groei van het aantal rijksambtenaren.
Verder werken er honderdduizenden ambtenaren bij de “gemeenschappelijke regelingen”, politie, Defensie en kleinere groepen, zoals provinciale ambtenaren, rechterlijke macht en waterschappen. De hieronder genoemde FTE (full time equivalent) aantallen zijn kleiner, omdat er ook veel ambtenaren parttime werken[4].
Rijk: Twintig procent ontslaan ambtenaren
In het coalitieakkoord van de vier centrumrechtse partijen VVD, PVV, BBB en NSC is halverwege 2024 afgesproken dat het aantal rijksambtenaren met ongeveer een vijfde af zal nemen. Als dit voorbeeld wordt gevolgd door de provincies en de gemeenten, betekent dat, dat er 200.000 mensen beschikbaar komen voor de arbeidsmarkt. Een verdere kostenreductie kan bereikt worden door alle ambtenaren met een meervoudige nationaliteit, bijvoorbeeld een extra paspoort van de Kaaiman Eilanden, Turkije of Marokko, te ontslaan. Dit verkleint ook de corruptie aanzienlijk – mensen met een meervoudige nationaliteit worden geregeld onder druk gezet door de andere overheid en kunnen bezittingen verborgen houden voor de fiscus. Verder kunnen alle ambtenaren worden ontslagen die medeambtenaren en de werkenden in het bedrijfsleven van het werk houden. Denk dan bijvoorbeeld aan diversiteits- en inclusiemedewerkers, voorlichters en pr-medewerkers, veiligheidskundigen, duurzaamheidsmanagers en dergelijke.
Employability na ontslaan ambtenaren vaak een probleem
Helaas laat het werktempo van ambtenaren vergeleken met de in het bedrijfsleven vaak nogal te wensen over. Dat heeft vaak te maken met de nadruk op zorgvuldigheid bij ambtenaren, wat op zich een waardevolle eigenschap is voor een ambtenaar. Dat verklaart ook, waarom de employability van ambtenaren vaak wat problematisch is, maar in bedrijfstakken waar deze zorgvuldigheid juist een asset is, denk aan de geneesmiddelenindustrie en fijnmechanica, zou dit juist positief uit kunnen pakken. Pr-medewerkers kunnen aan de slag als influencer of een andere nuttige job. Voor de DEI-medewerkers wordt dat wat lastiger. Ze kosten vooral geld en leveren niets op. In het bedrijfslaven is daar wat minder behoefte aan, maar wellicht kunnen ze als schoonmaker of bejaardenhulp aan het werk. Daar zijn grote tekorten.
Einde aan personeelstekort in veel sectoren
Waarmee we op misschien wel het grootste voordeel komen. Namelijk, er komt een einde aan veel personeelstekorten. Daardoor hoeven we minder arbeidsmigranten binnen te halen. Vooral in de Randstad, waar de meeste rijksambtenaren wonen en werken, zou dat een grote verlichting betekenen. Er komen zo honderdduizenden werkenden beschikbaar, zonder dat er druk komt op de woningmarkt.
Estland, de meest geautomatiseerde overheid ter wereld
Estland is een klein ex-Sovjetland., waar de overheid van de grond af is opgebouwd. Daardoor konden de Esten meteen slim te werk gaan en heel veel taken die hier handmatig gebeuren, automatiseren. Estland heeft in totaal iets meer dan 28.000 ambtenaren op een bevolking van 1,2 miljoen [5]. Als Nederland procentueel evenveel ambtenaren zou hebben als Estland, zou Nederland 420.000 ambtenaren hebben, dus minder dan de helft van nu. Daarbij moet je ook bedenken dat het Estse leger vanwege de Russische dreiging relatief groot is, met 3800 militairen. Estland krijgt dit voor elkaar door heel veel te automatiseren. In Estland kan je letterlijk alles online doen, zelfs trouwen. Kortom: voor Nederland is hier veel van te leren.
Bronnen
- Ruim 7.000 rijksambtenaren erbij in 2022, Binnenlands Bestuur
- Aantal ambtenaren bij gemeenten steeg nog nooit zo snel als in 2022
- Een kleinere overheid? Er is juist een explosie van ambtenaren – EW
- Omvang en samenstelling personeelsbestand | Cijfers overheidspersoneel | Kennis van de overheid
- More than 28,400 civil servants working in Estonia last year | News | ERR