Zoekresultaten voor: TED

Zo ziet de Melkweg er denken astronomen van boven uit.

De galactische seriemoordenaar

Elke zesentwintig tot zevenentwintig miljoen jaar vindt er een massale uitstervingsgolf op aarde plaats. Toeval of niet, maar deze frequentie komt redelijk goed overeen met de punten waarmee de zon (en dus de aarde) het verst verwijderd is van het vlak van onze melkweg.

Uitsterfgolven komen elke 26 miljoen jaar voor. Wat is de oorzaak van deze periodieke natuurramp?
Uitsterfgolven komen elke 26 miljoen jaar voor. Wat is de oorzaak van deze periodieke natuurramp?

Vandaar dat tot voor kort veel wetenschappers geloofden dat er een oorzakelijk verband is. Op dit moment overheerst de scepsis in de wetenschappelijke gemeenschap: juist op de punten waar de invloed van de Melkweg het sterkst is, in het galactische vlak, vindt geen uitstervingsgolf plaats. In new-age kringen gelooft men juist dat het feit dat de aarde nu vlak in de buurt is van het galactische vlak zal leiden tot massale spirituele groei of juist een vernietigende ramp. Men vergeet te verklaren hoe het kan dat dat drie miljoen jaar geleden niet gebeurd is (tenzij je de eerste homo erectus als zodanig ziet). Toen bevond de aarde zich namelijk precies in het galactische vlak…

De melkweg als draaimolen
De zon draait met de rest van het zonnestelsel om de kern van de melkweg. Eén rotatie, een galactisch jaar, duurt tweehonderd tot tweehonderdvijftig miljoen jaar. Anders geformuleerd: een kwart galactisch jaar geleden liepen  er nog grote dino’s rond in onze achtertuin (wat Nederland betreft: zwommen er mosasaurussen). De zon blijft niet braaf in het galactische vlak hangen. Natuurkundige berekeningen en astronomische waarnemingen wijzen er samen op dat de zon een soort golfbeweging maakt: drie keer per galactisch jaar duikt de zon onder het galactische vlak en drie keer per jaar staat de zon er juist boven. De beweging van de zon heeft dus veel weg van de beweging van de bekende kermisattractie waarbij bezoekers een op en neer golvende beweging maken terwijl ze ronddraaien. De vraag is dus: wat zorgt er voor dat just op het moment dat de zon het verst verwijderd is van het galactische vlak, er massale uitsterving optreedt?

Ecliptica beschermt tegen kosmische rampen?
We weten uit metingen dat bij het bereiken van elke maximale uitwijking de aarde wordt getroffen door een vernietigende natuurramp. Van de laatste grote uitsterving, de Krijt-Tertair massaextinctie die een einde maakte aan de dino’s, is de Chicxulub meteoriet als dader aangewezen. Ook het hoge gehalte aan iridium in de Krijt-Tertair grenslaag in gesteente wijst erop dat er een buitenaardse boosdoener verantwoordelijk was. Er zijn in de loop der jaren verschillende theorieën ontwikkeld om te verklaren hoe de positie van de zon ver uit het galactische vlak tot uitstervingen kan leiden.

Zo ziet de Melkweg er denken astronomen van boven uit.
Zo ziet de Melkweg er denken astronomen van boven uit.

1. Oortwolk wordt gedestabiliseerd door grote afstand van de galactische schijf – Volgens deze theorie zorgt op een gegeven moment de grote afstand van het zonnestelsel tot de galactische schijf er voor dat de omloopbanen van de brokken puin in de Oortwolk instabiel worden. Het vlak van het zonnestelsel staat voor een groot deel (62 graden)  recht op het vlak van de melkweg, waardoor  de aantrekkingskracht van de Melkweg de omloopbanen uit evenwicht brengt. Het gevolg: sommige brokken belanden in de binnenste regio’s van het zonnestelsel met uiteindelijk akelige gevolgen voor het leven op aarde. Pre: een duidelijk werkingsmechanisme. Nadeel: de uitsterfpieken zouden in dit geval onregelmatiger moeten zijn dan nu.

2. Verhoogde kosmische straling leidt tot massale uitstervingen – Volgens sommige onderzoekers is het onjuist om meteorietinslagen of vulkaanuitbarstingen alleen de schuld te geven van de massale uitsterfgolven. Zij denken dat op een of andere manier het galactische vlak ons beschermt tegen de heftige straling aan de randen van de galactische schijf – tot het zonnestelsel zich aan de rand van de galactische schijf bevindt. Inderdaad weten we uit recent onderzoek dat interstellair gas en stof veel gammastraling wegvangt. Volgens andere theorieën is de extreem krachtige kosmische straling die we soms meten afkomstig van geladen deeltjes die door het galactische magnetische veld rond de schijf van de Melkweg worden gejaagd. Als de aarde zich in de baan hiervan bevindt, is het voorstelbaar dat dit erg nare gevolgen heeft voor de meeste levende wezens. Hoewel dit de regelmaat mooi verklaart, pleit hier tegen dat in principe de atmosfeer en het aardmagnetisch veld – om niet te spreken over de heliosfeer, het zonnemagnetisch veld en invloedssfeer van de zon – goed beschermen tegen kosmische straling.

Een generatieschip is eeuwen onderweg. Generaties worden onderweg geboren en sterven.

Reizen naar andere sterren pas mogelijk in 2200?

Volgens een wetenschappelijke studie die uitgaat van ons vermogen om energie op te wekken, zullen we pas begin drieëntwintigste eeuw voldoende vermogen hebben om een verkenningsschip richting Alfa Centauri, onze dichtsbijzijnde buur, te sturen. De vraag: hebben deze onderzoekers wel gelijk?

Ruimtevaart slurpt energie
Ruimtereizen kosten ontstellend veel energie. Om een voorbeeld te geven: de Apollo-11 missie die de eerste mensen naar de maan bracht, kostte alleen aan brandstof al drie miljoen kilo kerosine, vloeibare zuurstof en waterstof. Alhoewel door bijvoorbeeld gebruik te maken van ruimteliften en zonnezeilen het prijskaartje behoorlijk omlaag kan, blijven de enorme negatieve zwaartekrachtspotentialen van de aarde en de zon energievreters. Ter illustratie: het kost 62 megajoule, dat is zeventien kilowattuur, om een kilogram op het aardoppervlak uit de greep van de aarde te krijgen. Zelfs een Amerikaanse familie doet daar een dag mee (een Nederlandse twee dagen).

Dat is nog weinig vergeleken met wat ontsnappen aan de zon kost: 886 megajoule per kilo vanaf de omloopbaan van de aarde. Ongeveer het daggebruik van eco-goeroe Al Gore. Wel kan energie afgesnoept worden door langs andere planeten te vliegen en slimme ruimtevaarttechneuten doen dat ook om zo hun ruimteverkenners gratis naar de verre, ijzige buitenplaneten te kunnen sturen.

Omdat de afstanden tussen sterren enorm zijn: zelfs het licht doet meer dan vier jaar over de reis naar buurster Alfa Centauri, moeten ruimteschepen zeer snel kunnen reizen, denk aan procenten van de lichtsnelheid. Een ander alternatief is een generatieschip: een enorm ruimtedorp waarin de nakomelingen van de vertrekkende astronauten aankomen bij de buurster. Beide alternatieven vreten uiteraard energie, om even een indruk te geven: willen we een ruimtescheepje met een massa van tien ton (stel je voor dat je daar veertig jaar in moet doorbrengen…) met een tiende van de lichtsnelheid naar Alfa Centauri sturen, dan kost dat evenveel energie als de hele wereld in een jaar verbruikt. Een beetje moeilijk uit te voeren dus als we de verheven klimaatdoelstellingen van voornoemde meneer Gore willen halen. En dan komt het volgende probleem. Afremmen. Dat kost net zo veel brandstof en energie als versnellen.

Een generatieschip is eeuwen onderweg. Generaties worden onderweg geboren en sterven.
Een generatieschip is eeuwen onderweg. Generaties worden onderweg geboren en sterven.

Een snel schip kent nog als extra nadeel dat bij snelheden in de buurt van de lichtsnelheid minuscule ruimtestofjes veranderen in dodelijke projectielen, dus moeten zware beschermende schilden mee worden gesleept. We kunnen natuurlijk een langzame robotverkenner sturen. Zo zal over tachtigduizend jaar Pioneer 11 vier lichtjaar hebben overbrugd. Tachtigduizend jaar is alleen wel erg lang. Misschien bestaat de mens dan niet eens meer.

Gezocht: mega-energiebron
Kortom: alleen als we onze energieproductie kunnen verveelvoudigen, kunnen we (als we ons braaf aan Einsteins relativiteitstheorie houden, althans) ontsnappen aan het zonnestelsel. De groei van de omvang van onze economie staat ruwweg gelijk aan de groei van het energieverbruik: enkele procenten per jaar. In dat tempo bereiken we Kardashev-I (het punt dat we alle aardse energiebronnen kunnen benutten, denk aan zonnepanelen op iedere vierkante centimeter aarde oid) pas rond 2400.
Marc Millis, ex-hoofd van de NASA-denktank voor interstellaire ruimtevaart en oprichter van de Tau Zero Foundation met hetzelfde doel, denkt daarom dat pas over tweehonderd jaar de eerste robots Alfa Centauri bereiken. Pas dan is onze energieproductie duizenden malen groter dan nu en wordt het peanuts om een ruimteschip voldoende te versnellen. 

Maar… klopt Millis’ verhaal wel?
Millis weet duidelijk waar hij over praat. De man heeft de afgelopen twintig jaar niets anders gedaan dan inventieve manieren bedenken en speculatieve ideeën van anderen beoordeeld om te ontsnappen aan het zonnestelsel. Iedereen kan met middelbare-school natuurkundekennis, op een middelbare-school zakjapannertje narekenen dat de getallen die hij geeft kloppen.
De vraag is alleen of zijn aannames wel kloppen.

Om te beginnen: de grootte. We kunnen nu al met atomen slepen. Over niet al te lange tijd kunnen we in een zeer klein ruimtescheepje van misschien honderd kilo atoom voor atoom alle apparatuur proppen die nodig is om de onderzoeken te verrichten. Versnellen doen we hier op aarde voor een groot deel met een laser zodat er minder brandstof meehoeft: überhaupt is een geladen vortex of soliton die de baan rond het ruimtescheepje schoonveegt nuttig. We kunnen met het ruimteschip een Von Neumann-machine sturen die een stuk ruimtepuin rond Alfa Centauri ombouwt tot redelijk goede waarnemingsapparatuur. Misschien zelfs wel uit bevruchte menselijke eicellen een complete nieuwe menselijke kolonie laat groeien.

Ook is het de vraag of afremmen inderdaad wel zoveel energie kost als Millis denkt. De interstellaire ruimte is gevuld met ijl gas en geladen deeltjes. Schakel een groot magnetisch schepveld in, bijvoorbeeld door op een gegeven moment de wrijving te gebruiken om het schip te laten roteren, en remming is een feit. En heeft Einstein wel het laatste woord over sneller-dan-licht reizen? Ook daar denken sommige theoretisch-fysici heel anders over

Stad in de toekomst

De toekomst van leven op aarde

Stad in de toekomst
Stad in de toekomst

Discovery Networks heeft een documentaire gemaakt over hoe zij denken dat het leven in de iets verdere toekomst (lees tien tot vijftig jaar) er op aarde uitziet.
Uiteraard willen we die onze bezoekers niet onthouden.

Bereid je voor op drie kwartier slim stof dat over een stad uitgestrooid een gigantische computer vormt, James-Bond achtige gadgets als jetpacks, vliegende en duikende auto’s, drijvende steden en slimmere manieren om meteen beperkt aantal atomen toch de wereldbevolking van een luxueus bestaan te voorzien. Kortom: onbeschaamd optimisme. Enfin: ‘nuff said.

Kortzichtige bezuinigingen leidden tot de grootste olieramp in de geschiedenis en het bijna-faillisement van BP.

Kunstmatige levensvorm vernietigt aarde

Vergeet Craig Venter en zijn geknutsel aan de minibacterie Mycoplasma. Het eerste kunstmatige leven ontstond al in de negentiende eeuw. En sinds die tijd gaat het van kwaad naar erger met NV’s en BV’s, want door een foute juridische beslissing hebben ze een psychopate persoonlijkheid gekregen. Wordt het niet tijd deze onbeheersbare molochs stevig te kortwieken?

Al eeuwenlang bestonden er trusts, kerkelijke stichtingen en kloosterordes. In de achttiende eeuw ontstonden organisaties als de Verenigde Oostindische Companie. Deze organisaties, die vergeleken worden met grote BV’s en NV’s anno nu, hadden maar beperkte bevoegdheden. Elke bevoegdheid moest expliciet door de overheid aan deze organisatie toegekend worden. In de negentiende eeuw komt daar verandering in. In wat wel de grootste juridische misser van de moderne tijd kan worden genoemd, wordt een vennootschap dezelfde rechten toegekend als een natuurlijk persoon.

De geboorte van een kunstmatige levensvorm
We schrijven 1819. Het bestuur van een private school in de Amerikaanse staat New Hampshire, Dartmoor College, een stichting in het bezit van land, is afgezet door de raad van trustees (te vergelijken met de raad van toezicht hier in Nederland). De gouverneur van New Hampshire wil de school nationaliseren en het afgezette bestuur weer opnieuw installeren. Het nieuwe bestuur gaat hiertegen in beroep.

In een achteraf gezien historische uitspraak wordt het nieuwe bestuur (en dus de raad van toezicht) in het gelijk gesteld. De motivatie voor het vonnis: Dartmoor College wordt gezien als het gevolg van een geldig contract tussen de toenmalige Engelse koning James II en de toenmalige trustees. Het nationaliseren van Dartmoor College zou hiermee contractbreuk inhouden. Hiermee kwam er de facto erkenning van de raad van trustees als een rechtspersoon. De geboorte van een kunstmatige levensvorm.

Burgerrechten voor een bedrijf
In de negentiende eeuw waren vennootschappen nog steeds streng aan banden gelegd. Ze mochten slechts opgericht worden door een besluit van het parlement en moesten zich exact aan hun functieomschrijving houden. In een eeuw waarin zwarten en vrouwen als minderwaardige burgers werden gezien, is de volgende stap dan ook verbijsterend te noemen: de corporatie kreeg dezelfde rechten als een Amerikaanse burger.

Bancroft Davis drukte de rechtspersoon er door: bedrijven kregen dezelfde rechten als mensen.
Bancroft Davis drukte de rechtspersoon er door: bedrijven kregen dezelfde rechten als mensen.

In een belastingconflict tussen de staat Californië de Southern Railway (individuen mochten schulden aftrekken van bezittingen, bedrijven niet), belandde de zaak bij het Amerikaans hooggerechtshof. Bancroft Davis, ‘reporter’ van het Amerikaanse Hooggerechtshof en als ex-spoorwegmanager bepaald niet onpartijdig, kreeg van het hooggerechtshof de vrije hand en slaagde er in om corporaties dezelfde rechten toe te laten kennen als natuurlijke personen: “The court does not wish to hear argument on the question whether the provision in the Fourteenth Amendment to the Constitution, which forbids a State to deny to any person within its jurisdiction the equal protection of the laws, applies to these corporations. We are all of the opinion that it does.”

Kortom: in een voetnoot van het hof werden vrijwel alle Amerikaanse grondwettelijke burgerrechten, zoals het recht op privacy, toegekend aan bedrijven. Een uiterst controversieel besluit dat, als het in de Senaat of het Huis van afgevaardigden in stemming was gekomen, vrijwel zeker met grote meerderheid  was verworpen.

License to kill
De gevolgen bleken al snel rampzalig. Grote industriële magnaten als de Rockefellers en J.P. Morgan grepen hun kans. Burgerrechten beschermden hun corporaties tegen lastige inspecteurs en ambtenaren en gaven hen hiermee een license to kill om over concurrenten heen te walsen. Niet zij persoonlijk, maar de corporatie was aansprakelijk en corporaties kan je alleen beboeten, niet op de elektrische stoel zetten. Ook voor flessentrekkers waren limiteds (BV’s) en incorporated companies (NV’s) ideaal: ze konden heel veel schulden in de rechtspersoon stoppen en zelf met de noorderzon vertrekken, vergelijkbaar met de epidemie van plof-BV’s in de jaren zeventig.

Enorme kartels, trusts, kregen een wurggreep op de Amerikaanse economie en alleen door strenge anti-trustwetten, uiteraard op alle mogelijke manieren tegengewerkt door de industriële magnaten, kon hun invloed een beetje worden teruggedrongen.

Bedrijf krijgt bij wet psychopate persoonlijkheid
Een nieuwe rechtszaak  tegen automagnaat Henry Ford maakte de zaak nog veel erger. Ford, een hartstochtelijk autoliefhebber, dacht lange termijn en wilde tegen een lagere winstmarge werken om de marktpositie te verbeteren. Zijn compagnon voelde hier niets voor.

Henry Ford, visionair autobouwer en uitvinder van de lopende-bandproductie.
Henry Ford, visionair autobouwer en uitvinder van de lopende-bandproductie.

Helaas voor de compagnon had Ford de meerderheid van de aandelen en drukte zijn wil door. Zijn compagnon liep naar de rechter.

In een opmerkelijke uitspraak van de rechter kregen bestuurders van een incorporated voortaan als enige plicht te streven naar maximale winst voor de aandeelhouders. Alles wordt ondergeschikt aan de winst. Kan een bedrijf een miljoen dollar extra winst maken door een milieuregel te overtreden die een boete van duizend dollar met zich meebrengt, dan is de manager dus in gebreke als hij deze milieuregel niet overtreedt. Veel van deze Amerikaanse wetgeving is in de jaren tachtig en negentig ook in Europese landen zoals Nederland ingevoerd.

Het gevolg: zo ontstaat de ideale omgeving voor psychopaten, mensen die alleen aan korte-termijn winst  denken ten koste van alles. Inderdaad zijn psychopaten (die ongeveer een procent van de bevolking vormen) oververtegenwoordigd in de top van het bedrijfsleven.

Roofbouw op consument en milieu
De gevolgen merken we elke dag. Managers worden afgerekend op het halen van korte-termijn targets en  gedwongen tot het maken van zoveel mogelijk winst, ook als dit ernstige schade voor de omgeving oplevert of het voortbestaan van  het bedrijf in gevaar brengt.

Kortzichtige bezuinigingen leidden tot de grootste olieramp in de geschiedenis en het bijna-faillisement van BP.
Kortzichtige bezuinigingen leidden tot de grootste olieramp in de geschiedenis en het bijna-faillisement van BP.

Onder de vele voorbeelden:  de BP-ramp in de Golf van Mexico (een kortzichtige bezuiniging op een onderdeel van een boorplatform leidde tot de grootste olieramp in de geschiedenis).

Ook de doofpotaffaire bij sigarettengigant Philip Morris en andere Amerikaanse tabaksfabrikanten is hier een rechtstreeks gevolg van. De schadelijke gevolgen van tabaksrook waren al in de jaren vijftig bekend, maar toch ging Philip Morris door met het aanprijzen van roken als gezonde gewoonte: dat leverde het meeste  winst op.

Bestuurders persoonlijk aansprakelijk stellen kan nauwelijks. De corporatie zelf ontbinden is door de grondwettelijke bescherming ook zeer lastig. Kortom: alleen door hoge boetes zijn deze organisaties te temmen.  De reden dat er in de VS  zo absurd hoge schadevergoedingen bij rechtszaken tegen bedrijven worden toegekend.

De oplossing: stel bestuurders persoonlijk aansprakelijk, maak een ethische richtlijn verplicht
Door een drietal zeer twijfelachtige juridische beslissingen is er een monster geschapen: een kunstmatig wezen met een ingeprogrammeerde roofzuchtige, psychopate natuur. Dat alles om de bezitters van aandelen aan zoveel mogelijk inkomen te helpen.

Gezien de enorme risico’s die aan modern zakendoen kleven – een enkel cruiseschip, kerncentrale of chipsbakker kost al gauw meer dan een miljard – is het ondoenlijk een enkele eigenaar alle risico te laten dragen. Helemaal afkomen van de corporatie wordt dus lastig, maar misschien dat iemand een goede manier weet om de risico’s niet te hoog te laten worden voor de eigenaars.

De rechten die op dit moment aan corporaties worden toegekend, zullen moeten worden beperkt tot het hoogstnoodzakelijke, afgeleid van individuele rechten van betrokkenen: aandeelhouders, personeel en klanten. De situatie in de negentiende eeuw.  Welke rechten dan zouden overblijven? Moet je aandeelhouders van een bedrijf aansprakelijk stellen als hun bedrijf misdaden pleegt? 

Bestuurders moeten aansprakelijk worden gesteld als zij wettelijk over de schreef gaan. Boetes die aan corporaties worden opgelegd zouden eigenlijk ook aan de verantwoordelijke bestuurders worden uitgedeeld. Maar ook moeten besturuders niet worden gedwongen om misdaden te plegen om maar zoveel mogelijk winst te kunnen maken. Hoe zou je dat in een wet kunnen formuleren?

Iedere corporatie moet een publiek bekende ‘grondwet’ krijgen waarop bestuurders op de vergadering van aandeelhouders worden afgerekend. Bedrijven moeten meer het karakter krijgen van verenigingen. Bedrijven zijn niet alleen winstmachines. Het zijn belangrijke onderdelen van de maatschappij met een enorme impact op de planeet. Met macht komt verantwoordelijkheid, toch?

Laura Dekker is volgens Jeugdzorg nog niet in staat een reis rond de wereld te maken.

Burgerschapsexamen invoeren in plaats van leeftijdsgrens

Op dit moment krijgt iedereen met het bereiken van het achttiende levensjaar automatisch bijna alle burgerschapsrechten die horen bij een volwassene. Zonder burgerschapsexamen.
Sommige dingen waar je alleen jezelf mee schaadt, denk aan het kopen van medicijnen op recept, mogen alleen artsen. Terecht?

Achttien jaar: arbitraire grens

Wilsbekwaamheid, het recht voor jezelf te beslissen, krijgen mensen in Nederland automatisch op hun achttiende. In de praktijk varieert de leeftijd dat mensen zelfstandig kunnen leven en beslissen uiteraard enorm.

Laura Dekker is volgens Jeugdzorg nog niet in staat een reis rond de wereld te maken. Lost een burgerschapsexamen dit dilemma op?
Laura Dekker is volgens Jeugdzorg nog niet in staat een reis rond de wereld te maken. Lost een burgerschapsexamen dit dilemma op? Bron: Wikimedia Commons

Sommigen zijn op hun twaalfde of jonger al geestelijk volwassen en worden jarenlang beknot in hun mogelijkheden.

Denk aan het ‘zeilmeisje’ Laura Dekker, volgens veel vrienden en familie rijp genoeg om de solotocht rond de wereld te volbrengen, dat nu eindelijk, na jarenlang trammelant met Bureau Jeugdzorg, op reis kan.

Anderen worden nooit volwassen.

Vaak nemen ze dan rampzalige beslissingen waar ze vaak de rest van hun leven (of dat van anderen) mee verwoesten, denk aan de problemen door zwangerschappen, comadrinken of pooierboys.

Voordelen van een burgerschapsexamen

Met een burgerschapsexamen kan je dat voorkomen. We vragen een rijbewijs voor iemand die de weg op gaat, maar iedereen van achttien jaar of ouder kan bijvoorbeeld een veel te dure lening afsluiten, zonder te begrijpen dat hij of zij jarenlang tegen een faillisement aan gaat hangen.

Zelfs de meest gestoorde man of vrouw kan kinderen krijgen of een wurgcontract ondertekenen. Het is dan logisch een soort burgerschapsexamen in te voeren, waardoor dit soort ingrijpende beslissingen vereisen dat iemand weet waar het om gaat.

Je kan dan ook de burgerrechten flink uitbreiden.  Zo kunnen er meer referenda komen.

Nu moet je voor de meeste medicijnen naar de huisarts. Laat mensen de keus de medicijnen ook online te bestellen m.u.v. zwaar giftige medicijnen en test hun kennis van de werking en bijwerkingen grondig.  Ze kunnen zo hooguit zichzelf kwaad doen.

Hetzelfde geldt voor drugs. Als iemand bijvoorbeeld cocaïne wil gebruiken doet hij alleen zichzelf daar kwaad mee. Wel moet je dan zeker weten dat iemand de werking en consequenties van de drug kent.

Het voordeel: een grote bron van illegale en criminele inkomsten verdwijnt.

Hoe zou een burgerschapsexamen er uit moeten zien?
Kunnen lezen en schrijven is essentieel.

Om verstandige beslissingen te kunnen nemen moeten mensen over een bepaalde minimumhoeveelheid kennis beschikken, niet te emotioneel reageren en  in staat zijn de gevolgen van een bepaalde handeling te overzien.

Kennis kan je toetsen met kennisvragen. Emotionele rijpheid is lastiger te toetsen, mogelijk door een opstel te laten schrijven over wat er in een bepaald persoon in een situatie omgaat.

Deze techniek kan je ook toepassen om te kijken hoe goed iemand kan overzien wat de gevolgen kunnen zijn van, zeg, je een avond bedrinken en met een aantrekkelijk persoon van het andere geslacht naar huis gaan.

Deelexamens of meer examens?

De burgerrechten die op ons achttiende in één keer worden toegekend, vereisen verschillende kennis en vaardigheden (of zoals dat tegenwoordig zo mooi heet: competenties). Een gekozen politicus moet bijvoorbeeld weten hoe de overheid waar hij mede de scepter over gaat zwaaien functioneert en, belangrijker, iets van het onderwerp waar hij over gaat beslissen afweten.
Ook moet er een  systeem bedacht worden om psychopaten, corrupte schurken en meedogenloze carrièreratten te weren uit de politiek.

Ouders in spe moeten weten wat kinderen nodig hebben om gezond en gelukkig op te groeien en hier ook de rijpheid en empathie voor hebben: heel andere  eisen dan aan een politicus. Je zou burgerrechten dus stukje bij beetje toe kunnen kennen. Een van de voorstanders van een burgerschapsexamen is de Vlaamse politicus Bart de Wever.

Zie o0k: Burgerschapsexamen: een afstraffing, geen oplossing

Achtergrondinformatie:

Geschiedenis van rangen  en standen
In de middeleeuwen bestond er in West-Europa een complexe rangen- en standenmaatschappij. Er waren meerdere ‘standen’, een soort erfelijke kasten: de adel, geestelijken (de hoge geestelijke functies waren gereserveerd voor de adel) en de derde stand, het gewone volk dat weinig te vertellen had. In de vroege middeleeuwen, afgeschaft onder druk van de rooms-katholieke kerk, bestond er nog lijfeigenschap, een vorm van slavernij. Horigheid was een beperkte vorm van slavernij waarbij het boeren verboden was hun land te verlaten en hield het veel langer vol.
Mannen hadden veel meer wettelijke rechten dan vrouwen. Niet-christenen werden ook gediscrimineerd. Vogelvrijen mochten door iedereen straffeloos dood worden geslagen en vormden dan ook vaak rondzwervende gewelddadige bendes om zichzelf in leven te houden.

Later kwamen de steden op. De ingezetenen van steden, ‘burgers’, kregen gegarandeerde rechten. Begin twintigste eeuw, met de invoering van het algemeen kiesrecht kwam er pas een einde aan de discriminatie van vrouwen, alhoewel de allerlaatste discriminerende regels nog maar kort geleden afgeschaft zijn.

Nu, begin van het derde millennium is er, althans wettelijk gezien, niet veel meer over van deze standenmaatschappij. In de praktijk speelt vriendjespolitiek in Nederland een nog bijna even grote rol speelt als in de pruikentijd.  Denk bijvoorbeeld aan de manier waarop gewilde, lucratieve baantjes als burgemeester, topmanager of commissaris der koningin worden toebedeeld en de privileges die kinderen met rijke ouders genieten.

Burgerrechten nu, in Nederland
In Nederland lopen vijf soorten mensen rond: Nederlandse staatsburgers, mensen met een verblijfsvergunning, EU-onderdanen, toeristen met een visum en illegalen. De eerste drie groepen mogen stemmen en gekozen worden als ze ingeschreven staan (en hebben recht op een uitkering), toeristen en illegalen niet.

De Nederlandse adel bestaat nog, maar heeft in theorie geen bijzondere rechten meer (al zijn ze sterk oververtegenwoordigd op hoge posten).  De toestand van illegalen lijkt in veel opzichten op die van vogelvrijen, al mogen ze dan niet worden vermoord of gemolesteerd. De status van mensen die een verblijfsvergunning hebben aangevraagd (zoals asielzoekers) is in grote lijnen vergelijkbaar met die van toeristen, al worden ze vaak opgesloten in verkapte gevangenissen.

De tweede belangrijke onderverdeling is op leeftijd. De meeste burgerrechten, zoals stemrecht en het recht om als zelfstandig persoon te handelen, met een mooi woord wilsbekwaamheid, worden rond het achttiende jaar toegekend. Jongeren mogen tot hun 23e minder verdienen dan een oudere. Soms worden mensen (gedeeltelijk) wilsonbekwaam verklaard, bij een faillisement of als ze op worden genomen in een psychiatrische inrichting.

Visionaire websites

Links naar websites met een hoog visionair gehalte

Fourth Millennium Foundation: groep natuurwetenschapppers en denkers, die nadenken over de mogelijkheden voor interstellaire ruimtevaart

Long Now Foundation: visionaire stichting met als doel lange-termijn denken te bevorderen. Opgericht in 01996

Humanity Plus: groep met als doel transhumanisme: de mens te laten evolueren tot een superieur wezen

Ted.com: internationale community van sprekers met innovatieve, vaak visionaire ideeën

Cassandra Club: blog met vaak pessimistische (of, volgens Cassandra Club zelf, realistische) visies over de toekomst

Grenswetenschap: nieuws, geregeld van visionaire aard, van de randgebieden van de wetenschap

Zaplog: community met maatschappijkritische artikelen, geregeld van visionair belang

Sargasso: een van de eerste Nederlandse weblogs met alternatief nieuws en andere stukken die tot nadenken aanzetten

One.org: grassroot internetorganisatie die armoede bestrijdt

De Innovatiebrouwerij, sociale innovatie

Mensa: vereniging van hoogbegaafden, oorspronkelijk opgericht met een visionair doel; veel visionairen zijn hoogbegaafd

Financiele.onafhankelijkheid.nu, omdat financiële onafhankelijkheid meer mogelijkheden geeft om visionair bezig te kunnen te zijn

Personal Potential: persoonlijke ontwikkeling; oprichter Maarten van Mook is mede-inspirator van visionair.nl

Kleureneconomie: een alternatief economisch systeem, waarin recycling is ingebakken

Futurismic: visionair perspectief op (wetenschaps) nieuws

Exit Mundi: de ultieme resource voor visionaire doemdenkers met een glimlach

Global Ideas Bank: verzamelplaats voor visionaire ideeën

Articulum: blog voor jonge ondernemers met grensverleggende ideeën.

Studium Generale Utrecht: Het podium voor lezing en debat van de Universiteit Utrecht, open en gratis voor iedereen

FreightBUS, bedacht door Hugh Frost, combineert vrachtvervoer met bustransport.

Combineer openbaar vervoer en vrachtvervoer

In kleine dorpen laat het openbaar vervoer het steeds meer afweten. Kan het niet slimmer?

FreightBUS, bedacht door Hugh Frost, combineert vrachtvervoer met bustransport.
FreightBUS, bedacht door Hugh Frost, combineert vrachtvervoer met bustransport.

Kleine dorpen op het platteland lopen leeg. De woonomgeving is prachtig en wetenschappelijk aantoonbaar gezonder, maar helaas is er nauwelijks werkgelegenheid.

Bedrijven vestigen zich massaal in de grote steden waar klanten zich op een steenworp afstand bevinden. Hun personeel volgt, daarna ook de winkels waar ze hun inkopen deden.

Een belangrijke reden voor het vertrek van mensen uit dorpen is de slechte bereikbaarheid met bus en trein.

Er zijn maar weinig passagiers, waardoor buslijnen vaak met verlies rijden en met veel subsidies overeind gehouden worden.

De prijzen in dorpswinkels liggen hoog, mede  door de hoge transportkosten. Hierdoor worden nog meer klanten weggejaagd.

De oplossing: vrachtvervoer en personenvervoer combineren
Dit probleem zou opgelost kunnen worden als bussen ook voor het transport van goederen kunnen worden gebruikt. Busstations dienen dan ook als overlaadstations. Ook de post zou zo vervoerd kunnen worden en door een lokale postbode op de haltes waar de bus langskomt, afgegeven.

Met het vrachtvolume en pakketpost er bij wordt de buslijn zo kostendekkend. Waarschijnlijk kan de buslijn zelfs vaker rijden dan nu.

De elektrische Nepalese Safa Tempo's redden Kathmandu van veel luchtvervuiling.
De elektrische Nepalese Safa Tempo's redden Kathmandu van veel luchtvervuiling.

Tweede oplossing: onbemand openbaar vervoer
Op dit moment is men er al in geslaagd om onbemande voertuigen duizenden kilometers te laten rijden. Kleinere, zuinige elektrische voertuigen kunnen op sommige buslijnen worden ingezet.

In Nepal rijden al 650 elektrische safa tempo’s tegen een kostprijs van zeven cent per kilometer. Hierin kunnen maximaal zes personen achterin zitten. Voor dunbevolkte gebieden waar meestal weinig mensen met de bus reizen is dit ideaal.

De opbergcapsule bevat een halve glazen bol die zes keer vergroot.

Het Rosetta Project

Hoe kunnen mensen over duizenden jaren onze teksten nog lezen? Het Rosetta Project werkt aan de oplossing.

De Steen van Rosetta
Het is 1799. Al vele jaren probeerden de eerste egyptologen de raadselachtige hiërogliefen, waarmee de vele tempels, graven en paleizen uit het oude Egypte overdekt zijn te ontcijferen. Tevergeefs.

Reusachtige replica van de Steen van Rosetta waarmee Champollion wordt geëerd.
Reusachtige replica van de Steen van Rosetta waarmee Champollion wordt geëerd.

Dan komt er de doorbraak waarop iedereen hoopt. Franse genietroepen in de Egyptische plaats Rosetta (nu Rashid) ontdekken bij toeval een steen, bedekt met Griekse letters, demotische karakters (een vereenvoudigde, ‘steno’ vorm van hiërogliefen) en hiërogliefen.

Voor het eerst worden er kopieën van dezelfde tekst in een bekende taal, klassiek Grieks (dat archeologen konden lezen), de in het kerk-Koptisch geschreven demotische karakters (die na verloop van enkele jaren werden gedecodeerd) en de onbekende hiërogliefen gevonden. Na jarenlang puzzelen slaagt  de Franse archeoloog  Jean-François Champollion er daardoor in 1822 in de hiërogliefen te ontcijferen. Eindelijk konden onderzoekers de grafschriften en papyrusrollen ontcijferen. Deze vondst was een gelukstreffer. Er bestaan bijvoorbeeld inscripties uit Kreta, Lineair A, die nog steeds niet ontcijferd zijn.

Toekomstige archeologen
Stel, het is  het jaar 2982. De mensheid is vele millennia geleden getroffen door een enorme ramp, een kernoorlog, virus of asteroïdeinslag bijvoorbeeld. De overlevers vielen terug naar de steentijd. Na enkele honderden jaren hebben de overlevenden zich met vallen en opstaan tot een nieuwe beschaving ontwikkeld.

De opbergcapsule bevat een halve glazen bol die zes keer vergroot.
De opbergcapsule bevat een halve glazen bol die zes keer vergroot.

Archeologen vinden overblijfsels van onze steden met inscripties en wonder boven wonder nog een paar intacte boeken. Alleen: na duizend jaar begrijpt niemand meer Engels. De overlevenden stammen bijvoorbeeld af van een groepje in het oerwoud verscholen Twa, pygmeeën, uit Centraal-Afrika die Twi, een totaal van Engels verschillende taal spraken.

Kortom: waar onze verre nazaten behoefte aan zullen hebben is een moderne steen van Rosetta. De Long Now Foundation helpt nu het toeval een handje.

De  Rosetta Disk, opgeborgen in een metalen beschermcapsule van tien centimeter doorsnede, is een nikkelen schijf van ongeveer 7,5 cm doorsnede.

De ene kant trekt direct de aandacht met de inscriptie van een aardbol en teksten in de tien grootste wereldtalen die spiraalsgewijs kleiner worden.  De andere kant bevat 13.000 pagina’s in de schijf geëtste tekst, leesbaar met een microscoop die 650 maal vergroot.

De schijf met stylus en schrijfmateriaal
De schijf met stylus en schrijfmateriaal

De schijf overleeft minstens tweeduizend jaar. De dertienduizend pagina’s tekst beschrijven van elke taal het basisvocabulair en grammatica en bevatten gemeenschappelijke grondteksten.

Ook beide helften van de bolvormige beschermcapsule worden benut. Eén helft is een lens die zes keer vergroot. De andere helft bevat een graveernaald en een strook metaal waarop de eigenaren boodschappen achter kunnen laten voor toekomstige generaties. De tijdcapsules zijn helaas nog niet in massaproductie.

Een gelukkige afloop?
De archeoloog Kwanzi Ntutu doet een grote ontdekking. In de ruïnes van een bibliotheek vindt hij een geheimzinnige metalen bol, groter dan een mannenvuist. De bol bevat een metalen schijf met aan één kant een wereldbol, met daaromheen teksten die als een steeds kleiner wordende spiraal om de bol heen wentelen en op lijken te lossen in het niets. Eén daarvan kunnen ze moeizaam lezen: het is Swahili, een antieke taal die in Oost-Afrika veel gesproken werd. Het nieuws gaat per tamtam de wereld over. Uitvinders van over de hele wereld gaan aan de slag om een goede microscoop te ontwikkelen. Dan worden de microscopische teksten op de andere kant van het schijfje leesbaar.

Ontcijferen van de vele papieren archieven gaat nu snel. De wetenschap gaat met sprongen vooruit. Een student van Ntutu, de briljante Lusa Kwama, ontdekt wat de oorzaak was van de ramp: de uitbraak van een dodelijk genetisch gemanipuleerd pokkenvirus, ontwikkeld door een militair lab als wapen. Het schokkende nieuws gaat de hele wereld over. De mensheid leert deze keer van haar fouten en voorkomt door goed toezicht en betere internationale samenwerking dat dit soort rampen ooit nog weer zullen gebeuren.

Levensreddend? Groen in de omgeving is in ieder geval heel gezond, blijtk uit onderzoek.

Meer groen oplossing vergrijzing

Meer groen in de omgeving leidt tot minder ziekte in mensen. Een groot deel van de extra kosten van vergrijzing komt voort uit het vaker voorkomen van deze ziektes bij oudere mensen.

Levensreddend? Groen in de omgeving is in ieder geval heel gezond, blijkt uit onderzoek.
Levensreddend? Groen in de omgeving is in ieder geval heel gezond, blijkt uit onderzoek. Foto: George Schepens

Naar blijkt, is het positieve gezondheidseffect van het wonen in een groener gebied even groot als het negatieve gezondheidseffect van een hogere leeftijd.

Een groot deel van de problemen die met vergrijzing te maken hebben zou dus opgelost kunnen worden door meer groen aan te planten in steden en voorsteden. Meer volkstuintjes dus in plaats van de kaalslag die nu plaatsvindt. Guerilla-farmers moeten van harte aangemoedigd worden in plaats van tegengewerkt worden met regels.

Meer groen dus, in en om het huis.

Artist impression van de Gyre Seascraper. Bron: Zigloo.

Drijvende stad start kolonisatie van de oceanen

Op land wordt het steeds voller. De komende drie decennia zal de wereldbevolking met meer dan twee miljard groeien. Meer dan de helft van de wereldbevolking woont op korte afstand van de kust. Veranderingen van de zeespiegel, in de geschiedenis van de aarde meer regel dan uitzondering, zullen daarom veel mensen treffen.

Artist impression van de Gyre Seascraper. Bron: Zigloo.
Artist impression van de Gyre Seascraper. Bron: Zigloo.

Vandaar dat er steeds meer stemmen op gaan om een drijvende steden op de oceaan te bouwen. Gezien de zeer hoge prijzen voor land en onroerend goed aan de kust is het al snel economisch aantrekkelijk. De oceaan houdt de temperaturen het hele jaar door gematigd en aangenaam, wat drijvende steden in de tropen en de poolstreken extra aantrekkelijk maakt. Ook zeespiegelstijging is geen issue meer.

De Gyre seascraper van het Canadese ontwerpbureau Zigloo heeft eigenlijk meer weg van een complete oceaanstad dan van een drijvende wolkenkrabber, zoals de naam zou doen vermoeden. In de stad kunnen tweeduizend oceanologen en ‘gewone’ burgers verblijven.

De centrale ring in het midden is van versterkt carbonaatglas en bevat meerdere verdiepingen. Aan de ring zitten vier pieren met een lengte elk van een halve kilometer, voldoende groot voor zelfs de grootste schepen. De pieren bevatten ook golfslaggeneratoren.

De drijvende stad vanaf een diepte van 400 meter.
De drijvende stad vanaf een diepte van 400 meter.

Onder de centrale ring, zie foto, strekt een vierhonderd meter diepe schacht zich uit. De appartementen en werkruimten liggen goed beschermd tegen stormen en krijgen licht via de centrale opening, die ook dient als opslag voor regenwater.

In de diepte bevindt zich een oceanografisch observatorium en bezoekerscentrum. De stad is zelfvoorzienend in voedsel door algenoogst uit het water, hydroponische tuinen en heeft een totale oppervlakte van 21 hectare.

Bron: Zigloo