diagnose

We staan er zelden bij stil, maar ons immuunsysteem is in feite een geavanceerd informatie-opslagsysteem. Van alle virussen waaraan we blootgesteld zijn geweest, zijn sporen achtergebleven in ons lichaam. Er is nu een bloedtest ontwikkeld, Virscan, waarmee alle 206 bekende ziekteverwekkende virussen op zijn te sporen in een druppel bloed.

Hoe werken antilichamen?
Elke keer als een lichaamsvreemd deeltje ons lichaam binnendringt, komt ons immuunsysteem in actie. Wij merken dat in de vorm van koorts, zwellingen en pusafscheiding. Op microscopische schaal worden er grote hoeveelheden witte bloedcellen aangemaakt, die ziekteverwekkende bacteriën en protozoën opslokken. Virussen zijn te klein, en kunnen door ons lichaam alleen met zogeheten antilichamen worden bestreden. Antilichamen zijn speciale Y-vormige eiwitten (immunoglobulines), die zich specifiek aan één type virus of bacterie binden. Het virus, omringd door de mantel van antilichamen, kan hierdoor geen cellen meer infecteren. Deze worden geproduceerd door T-cellen. Elke groepje T-cellen ‘onthoudt’ één specifiek immunoglobuline, die massaal aan wordt gemaakt als het lichaam weer wordt geteisterd door de ziekteverwekker. Daardoor kunnen we niet een tweede keer door hetzelfde virus ziek worden: immuniteit. Ons bloed bevat een cocktail van antilichamen, elk gericht tegen een specifieke ziekteverwekker.

206 ziektenverwekkende virussen
Immunoloog Stephen J. Elleridge en een groep onderzoekers van Howard Hughes Medical Institute heeft nu een test ontwikkeld, die de 206 bekende ziektenverwekkende virussen en rond de achthonderd varianten daarvan opspoort.

Elk virus heeft een mantel van eiwitten, die uniek zijn voor dat virus. Ons afweersysteem, en de test, maakt hiervan gebruik. De onderzoekers bouwden de karakteristieke aminozuurvolgordes voor elk virus in de omringende eiwitmantel van bacteriofagen, virussen die bacteriën infecteren.

Voor de antilichamen ‘lijkt’ de faag hiermee op de ziektenverwekker en deze binden zich aan de faag. Dit zorgt voor een verkleuring in de test, waardoor de testafnemer een keurig overzicht heeft van alle virusinfecties waar de patiënt in zijn of haar leven onder heeft geleden.

Elleridge schat dat de test voor rond de 25 Amerikaanse dollar uitgevoerd kan worden. Op dit moment is zelfs een test op één virus vaak duurder. Van veel virussen is bekend dat ze vage klachten, zoals vermoeidheid, kunnen veroorzaken. Elleridge denkt daarom, dat deze test veel virussen als boosdoeners boven water kan halen. Ook bacteriën en protozoa kunnen in toekomstige, uitgebreidere versies van de test boven water worden gehaald.

Helaas is de test nog niet verkrijgbaar, maar slechts voor onderzoeksdoeleinden leverbaar. Angst voor de agressieve Amerikaanse letselschadeadvocaten en de bureaucratie in de gezondheidszorg is hier waarschijnlijk de reden voor. Niettemin is dit een zeer veelbelovende ontwikkeling. Dit zou in principe een uitgebreid testlab overbodig maken en de gezondheidszorg, zeker in armere landen, een sterke boost geven.

Bronnen
Your Viral Infection History from a Single Drop of Blood, Howard Hughes Medical Institute News, 2015
S.J. Elledge et al., Comprehensive serological profiling of human populations using a synthetic human virome, Science, 2015, DOI: 10.1126/science.aaa0698