gezondheid

Eindelijk een wapen tegen afschuwelijke ziekten als ebola?

‘Universeel antivirusmiddel ontdekt’

In een artikel dat 27 juli 2011 gepubliceerd is in het vrij toegankelijke magazine PLoS One, testten de onderzoekers het geneesmiddel DRACO uit tegen vijftien virussen, afkomstig uit totaal verschillende groepen. Ze ontdekten dat het middel effectief was tegen alle vijftien – inclusief rhinovirussen (die verkoudheid veroorzaken), influenza (griepvirus), polio, rotavirus, denguevirus (veroorzaakt knokkelkoorts) en verschillende typen bloedingen veroorzakende virussen.

Tot nu toe weinig antivirale middelen
Het medicijn werkt in op een type RNA dat alleen in cellen wordt geproduceerd dat door virussen wordt geïnfecteerd. “In theorie zou dit tegen alle virussen moeten werken”, aldus  Todd Rider, met een aantal andere onderzoekers van het Amerikaanse Lincoln Lab, de uitvinders van de nieuwe technologie. De techniek grijpt in op een universeel zwak punt van alle virussen en is hiermee zeer breed spectrum. In theorie is deze techniek dus ook in te zetten tegen nieuwe, onbekende virussen zoals het virus dat de SARS uitbraak in 2003 veroorzaakte, stelt Rider. Hiermee zou de stof één van de zeer weinige effectieve antivirale middelen zijn. De enkele antivirale middelen die op dit moment bijvoorbeeld tegen HIV worden gebruikt, zijn maar tegen een beperkte groep virussen werkzaam. Ook ontwikkelen virussen hiertegen zeer snel resistentie.

DRACO’s: virusdetector gekoppeld aan zelfmoordeiwit

Eindelijk een wapen tegen afschuwelijke ziekten als ebola?
Eindelijk een wapen tegen afschuwelijke ziekten als ebola?

Rider baseerde zijn verzameling geneesmiddel, DRACO’s (Double-stranded RNA Activated Caspase Oligomerizers), op de bestaande verdedigingsmechanismes van levende cellen. Als virussen een cel binnendringen, nemen ze de controle over de cel over en veranderen de cel in een lopende band voor virussen. Gedurende dit proces produceren virussen dubbele RNA-ketens (ds-RNA). Elk bekend virus vormt ergens in zijn bestaan ds-RNA [1]. RNA komt in het menselijk lichaam gewoonlijk nooit als dubbele keten voor.  Ds-RNA wekt daarom onmiddellijk een afweerreactie in de cel op: een cascade van biochemische reacties die het virus bestrijden. Virussen zijn echter vaak in staat verderop in de cascade de afweerreactie te blokkeren.
Rider pakt het anders aan. DRACO bestaat uit een eiwit dat aan ds-RNA bindt, gecombineerd met een ander eiwit, caspase, dat cellen zelfmoord laat plegen (apoptose).  Caspase voorkomt in veel gevallen kanker en virusinfectie – als een cel terminaal ziek is, laat caspase de cel afsterven. Als het ene einde van DRACO met ds-RNA bindt, wordt het zelfmoordeiwit aan het andere eind van DRACO actief en pleegt de cel zelfmoord. Collega-onderzoekers noemen de aanpak veelbelovend. Het is voor een virus vrijwel onmogelijk om de ds-RNA fase te omzeilen. Deze ligt ten grondslag aan de hele voortplantingscyclus van vrijwel alle virussen (wat overigens zeer opmerkelijk is). Resistentie zal zich dus niet snel ontwikkelen.

De DRACO’s zijn ook voorzien van een ‘label’, afkomstig van natuurlijke eiwitten, die het geneesmiddel in staat stellen celmembranen te passeren en elke menselijke of dierlijke cel binnen te dringen. Als geen dsRNA aanwezig is, verlaat DRACO de cel zonder schade.

Muizen genezen van H1N1 influenzavirus
De meeste van de testen met DRACO werden uitgevoerd met menselijke en dierlijke cellen in het laboratorium, maar de onderzoekers testten DRACO ook in muizen die met het  H1N1 influenza virus (de Mexicaanse griep) waren geïnfecteerd. DRACO bleek niet giftig voor de muizen en bleek het virus geheel te verwijderen. Op dit moment (augustus 2011) testen de onderzoekers DRACO op meer virussoorten in muizen en behalen naar eigen zeggen veelbelovende resultaten. Er zijn plannen om dierproeven op grotere dieren en uiteindelijk klinische proeven op de mens uit te voeren. De beloften van dit middel zijn enorm. Er vallen per jaar tientallen miljoenen doden door virusziekten. Laten we hopen dat hieruit een effectief geneesmiddel wordt ontwikkeld.

Bronnen
1. Todd H. Rider et al., Broad-spectrum antiviral therapeutics, PLoS ONE (2011)
2. MIT Lincoln Laboratory researchers develop a technique to cure a broad range of viruses, MIT (2011)

Thorium leek zo onschuldig. Niet giftig en nauwelijks radioactief. De gevolgen waren rampzalig.

Terugstotende atoomkern gevaarlijker dan alfadeeltje

Lang werd gedacht dat de kleine deeltjes die radioactieve atoomkernen uitzenden, het voornaamste gevaar vormen. Italiaanse fysici toonden aan dat de terugslag van het deeltje op de rest van de atoomkern veel verwoestender werkt.

Thorium: de langzame sluipmoordenaar

Thorium leek zo onschuldig. Niet giftig en nauwelijks radioactief. De gevolgen waren rampzalig.
Thorium leek zo onschuldig. Niet giftig en nauwelijks radioactief. De gevolgen waren rampzalig.

Thorium is een zilverachtig, radioactief metaal dat erg goed röntgenstraling absorbeert. In de tijd dat de eerste röntgenfoto’s werden gemaakt, injecteerden doktoren routinematig met thorium-232 dioxide. In de dertiger en veertiger jaren ontvingen zo’n twee tot tien miljoen mensen deze injecties.

Het voordeel van thorium dioxide, of Thorotrast zoals het werd genoemd, is dat het niet onmiddellijk giftig is. Ook is thorium niet erg radioactief: de halfwaardetijd is 14 miljard jaar. Sinds het ontstaan van de aarde is misschien maar een achtste deel van het thorium uiteengevallen.

De lange-termijn gevolgen van de thoriuminjecties bleken echter uitermate akelig. Om te beginnen duurt het ongeveer 22 jaar voordat de helft van alle thorium het lichaam verlaten heeft.

Verder valt thorium, als het eenmaal vervalt, ook in sneltreinvaart uit elkaar. Vier van de vijf tussenproducten vallen in seconden tot hooguit enkele uren uit elkaar. Bij elk verval wordt een alfadeeltje, een heliumkern, uitgestoten. Thorotrast bleek daarom sterk kankerverwekkend, maar dan gemeten over een tijd van decennia. Geen wonder dus dat er naar andere middelen werd gezocht en het middel in de vijftiger jaren verdween.

Zolang het metaal niet of nauwelijks in je lichaam terecht komt is er overigens weinig aan de hand.  Er werden enkele grammen bij de patiënten geïnjecteerd. Dat is toxicologisch gezien een enorme hoeveelheid. De gevolgen waren er dan ook naar: een enkele injectie met thorium verkortte de levensverwachting van Duitse patiënten met veertien jaar. Leukemie kwam twintig keer vaker voor bij patiënten, leverkanker zelfs honderd keer vaker.

Alfaverval. Een radioactieve atoomkern stoomt een heliumatoomkern uit. Hier komt het meeste helium op aarde vandaan.
Alfaverval. Een radioactieve atoomkern stoomt een heliumatoomkern uit. Hier komt het meeste helium op aarde vandaan.

Op hol geslagen kernen gevaarlijker dan alfadeeltjes
Maar hoe verwekken alfadeeltjes schade? Zoals bekend zijn  alfadeeltjes in feite helium-4 kernen. Helium is het enige element waarbij het geen enkele wetenschapper ooit gelukt is om het ooit een chemische binding of reactie te laten ondergaan. Kortom: vrij onschadelijk dus. Toch weten we dat thorium desondanks veel kanker veroorzaakt door het beschadigen van bijvoorbeeld DNA .

Evandro Lodi Rizzini en zijn collega’s van de universiteit van het Italiaanse Brescia denken dat natuurkundigen een mechanisme over het hoofd hebben gezien dat nog veel meer schade kan aanrichten. Als een radioactieve kern een alfadeeltje uitstoot, krijgt ook de zware overgebleven kern een stevige dreun. Weliswaar heeft de overgebleven kern een veel kleinere snelheid en energie dan het alfadeeltje, maar het alfadeeltje botst tegen honderden moleculen, waardoor het de energie gelijkmatig afgeeft. De overgebleven kern niet: deze reist misschien maar duizend atomen ver.

Volgens de berekeningen van de Italianen heeft deze overgebleven kern een energie van enkele procenten van die van het alfadeeltje, maar wordt deze energie geconcentreerd op een kleine plek. Volgens het Italiaanse team is de hoeveelheid energie op deze kleine plek zelfs rond de honderd maal groter dan het alfadeeltje zelf. Mogelijk leidt dit tot nieuwe behandelmethodes om de schade door alfastralers te beperken.  Een logisch idee lijkt het slikken van anti-oxidanten die voorkomen dat beschadigde molecuulresten als sloopkogels gaan werken.

Bron:
About The Importance of Nuclear Recoil In α Emission Near DNA

Sommigen denken dat de eerste designer baby al binnen tien jaar geboren kan worden.

Virusresistente kunstmensen op komst

Mad scientist of visionair? Church heeft een werkelijk visionair idee. En hij weet al hoe hij dat gaat verwezenlijken. Sommigen denken dat in tien jaar de eerste genetisch gemanipuleerde kunstmensen al geboren worden. Bij bacteriën is het immers ook al gelukt…

Knutselen aan het genoom nu nog lastig en duur
Op dit moment is het extreem lastig om uitgebreide veranderingen in zelfs het kleinste genoom aan te brengen. In 2010 kondigde bioloog en zakenman Craig Venter aan, dat zijn team het DNA van een bacterie had vervangen door een door Venter zelf geschreven DNA en haalde hier het toptijdschrift Science mee[1]. Zijn team stelde kleine stukjes DNA samen met een specifieke basevolgorde en voegde ze toen samen om zo een compleet bacteriegenoom te bouwen. Een ontzagwekkende prestatie, maar makkelijk was het niet: het kostte Venter 40 miljoen dollar en 400 mensjaren werk.

MAGE, een machine die de evolutie van o.a. bacteriën sterk kan versnellen en die we al eerder op Visionair beschreven, kan dit in veel minder tijd. Het recept van bedenker Church: voeg gewijzigd DNA van duizenden genen toe, run de machine voor enkele cycli en een groot deel van de cellen moet beschikken over de gewenste veranderingen. Dit kan (en is) gecontroleerd door DNA-sequencing uit te voeren.

DNA geheimschrift

Sommigen denken dat de eerste designer baby al binnen tien jaar geboren kan worden.
Sommigen denken dat de eerste designer baby al binnen tien jaar geboren kan worden.

Als dit idee werkt, kunnen hiermee enkele waarlijk visionaire (en, zoals zo vaak, uiterst omstreden) plannetjes worden uitgevoerd die op dit moment onmogelijk moeilijk in praktijk te brengen zijn. Dit is ook de reden dat hij MAGE uitvond. Zijn grote doel: het DNA van mens, dier en bacterie kunnen herschrijven zoals hij dat wil. Samen met collega Joseph Jacobson (de uitvinder van e-ink, elektronische inkt, volgens velen de opvolger van LCD schermen) kwam hij op het idee om de totale genetische code van het leven te wijzigen. Dus niet alleen het DNA zelf veranderen, nee, ook de bouwstenen van het DNA en de manier waarop DNA wordt vertaald veranderen. Als kunstmatig DNA uit andere letters bestaat dan natuurlijk DNA, kan het niet meer gelezen of veranderd worden door een natuurlijke bacterie of virus.

Ongeveer zoals een handleiding in het Japans niet erg nuttig is voor iemand die geen Japans begrijpt. Dit idee toepassen voorkomt dat genetisch gemanipuleerde organismen hun genen verspreiden in het wild, op dit moment terecht een grote angst bij tegenstanders van genetische manipulatie. En er is nog een prettige bijkomstigheid: virussen kunnen geen slachting meer aanbrengen onder genetisch gemanipuleerde bacteriën. Zodra het virus-DNA wordt vertaald,  ontstaat er een volkomen onbruikbaar eiwit. Ongeveer zoals je videocamera er uitziet als je die zelf probeert te repareren met een Japanse handleiding.

Op dit moment kost infectie met fagen (bacterievirussen) biotechbedrijven miljarden per jaar. De bacteriën in één klap virusresistent maken zou dus erg lucratief zijn. Tot er een kwaadwillige concurrent of slimme biotech-hater uiteraard een virus ontwikkelt dat deze code wel kan lezen…

Compleet virusresistent
Carr en zijn collega’s zijn al begonnen ‘overtollige’ codons (DNA-‘woorden’ die elk voor een andere aminozuur (eiwitbouwsteen) staan) te verwijderen uit het genoom van E. coli. Ze beginnen met het zeldzaamste, het stopcodon TAG. Deze stopcodons worden vervangen door een ander stopcodon, TAA. Het zal veel meer tijd kosten om alle stopcodons te verwijderen. Ook moeten de ribosomen (de eiwitfabriekjes in de cel) zo worden gemanipuleerd dat ze TAG niet meer herkennen als stopcodon. TAG kan dan worden gebruikt als code voor bijvoorbeeld een kunstmatig aminozuur dat in de natuur helemaal niet voorkomt. Hiermee zou je supereiwitten kunnen maken die bijvoorbeeld heel hitteresistent, stabiel, elektrisch geleidend of iets dergelijks zijn. Dit heeft ook als voordeel dat het onmogelijk is geworden om een nieuw gen te kopiëren naar een natuurlijk organisme. Bacterieseks, waarbij twee bacteriën DNA uitwisselen, wordt zo onmogelijk. Bacterieseks is de oorzaak dat bijvoorbeeld antibiotica-resistenties van de ene bacteriesoort naar de andere kunnen overspringen.

Wie stopt de killer-E. coli?
Er zijn potentiële gevaren aan het virusbestendig maken van organismen. Ze krijgen zo een belangrijk evolutionair voordeel. Stel dat een genetisch gemanipuleerde E. colibacterie in onze ingewanden terecht komt. De virusbestendigheid zou het organisme dan wel eens de overheersende darmbacterie kunnen maken met voor de gastheer  nogal nare gevolgen. Een oplossing is wellicht om het kunstmatige aminozuur essentieel te maken voor het organisme en tegelijkertijd er voor te zorgen dat het organisme dat niet zelf kan produceren. En als echt niets anders meer helpt, kunnen biologen virussen ontwikkelen die wél in staat zijn deze bacteriën ziek te maken.

Mens wordt virusvrij
Church denkt dat met deze techniek onze virusprobleempjes voorbij zijn. Op deze manier kan je volgens hem industriële microben, landbouwplanten en -dieren en zelfs mensen virusvrij maken. Church gebruikt MAGE nu al om menselijke stamcellijnen te modificeren. Het doel: vaststellen of bepaalde mutaties bepaalde ziekten veroorzaken. Met MAGE kan hij zeer snel deze mutaties in stamcellijnen inbrengen en er zo achter komen of die mutatie inderdaad een bepaalde ziekte veroorzaakt. Dit kan nu een miljoen maal sneller en zal een enorme stroomversnelling in het biomedisch onderzoek opleveren. In een later stadium wordt celtherapie mogelijk. Zo kunnen leverpatiënten een genetisch gemanipuleerde lever krijgen die resistent is tegen het hepatitis C-virus. Church denkt dat de meeste patiënten logischerwijs zullen kiezen voor virusresistente donororganen.

Uiteraard is dit gemakkelijker gezegd dan gedaan. Ons DNA bestaat uit bijna 3,2 miljard baseparen. Soms wordt het gewijzigde DNA op de verkeerde plek in het DNA aangebracht. In dat geval ontstaan er uiteraard vervelende gevolgen. Collega Carr denkt daarom dat het toepassen van deze techniek op mensen een bron is van gevaar. Als er eenmaal grote aantallen mensen met een virusresistente kunstlever rondlopen, denkt Church dat het een kwestie van tijd is voordat klinieken virusresistente embryo’s vervaardigen. Het veranderen van het menselijk DNA op zo’n manier dat genetische veranderingen aan kinderen worden doorgegeven is lang gezien als taboeonderwerp. Church denkt echter dat de weerstand tegen deze technieken dezelfde weg zal gaan als weerstand tegen in-vitro fertilisatie en orgaantransplantaties. Zodra mensen zien dat ze werken, zullen ze worden geaccepteerd.

Mensheid splitst in twee soorten
Ethicus Arthur Caplan, adviseur van de Amerikaanse overheid, ziet nog een essentieel ethisch bezwaar. In feite splits je de mensheid zo in twee verschillende soorten die niet met elkaar kinderen kunnen krijgen. Een toekomstige genetisch gemanipuleerde mens is zo niet in staat om zelf te beslissen met wie hij of zij kinderen wil.

Caplan denkt wel dat MAGE ethisch zuiver gebruikt kan worden om genetische ziekten te voorkomen en te genezen. Maar ook dan zijn er de nodige ethische vraagstukken. mag genetische manipulatievan mensen alleen worden gebruitk om erfelijke ziekten te voorkomen of ook om mensen te verbeteren? Wie komt in aanmerking? Welke regels moeten worden ingevoerd? Caplan denkt dat we maar beter snel kunnen beginnen hierover na te denken. Als de ontwikkelingen met dit tempo doorgaan en Church slaagt er in om hogere diersoorten te manipuleren, zou het wel eens binnen tien jaar zover kunnen zijn dat de eerste designerbaby wordt geboren. Dan maar hopen dat er niet een moordzuchtige maniak komt die met een gemanipuleerd virus de nieuwe of juist de bestaande mensensoort uit probeert te roeien. Wij kennen wel wat enge groepen die graag van de mens af willen

Bronnen
1. J. Craig Venter et al., Creation of a Bacterial Cell Controlled by a Chemically Synthesized Genome, Science (2010)
2. Editing the Genome: Scientists Unveil New Tools for Rewriting the Code of Life, ScienceDaily (2011)
3. E. coli’s genetic code has been hacked, New Scientist (2011)
4. Evolution machine: Genetic engineering on fast forward, New Scientist (2011)

Lodewijk XIV

Jan Modaal nu rijker dan Lodewijk XIV, de Zonnekoning

De Franse Zonnekoning Lodewijk XIV was bekend om zijn exorbitante hofhouding en spectaculaire feesten op zijn paleis te Versailles. Maar als we naar zijn levenskwaliteit kijken, blijkt zijn bestaan heel wat minder riant…

De Zonnekoning: bestaan in luxe
In veel opzichten was Lodewijk de Veertiende, die in de achttiende eeuw leefde, de meest geprivilegieerde burger van Europa. Hij had de beste artsen tot zijn beschikking, verwisselde meerdere keren per dag van kleding en kreeg de meest exclusieve gerechten opgediend. Hij hield er meerdere mątresses op na, verwekte meer dan twintig kinderen en woonde in een schitterend kasteel met spreekwoordelijk riante tuinen. Met een enkele opdracht kon hij mensen ter dood laten brengen of het leven schenken. In zijn opdracht marcheerden tienduizenden mannen een naburig land in om dood en verderf te zaaien Рeen mogelijkheid waar Lodewijk de Veertiende veel en graag gebruik van maakte.

Andere vorsten deden hun uiterste best de pompeuze levensstijl van Lodewijk te imiteren. Overal in Europa verschenen klonen van Versailles.

Geneeskunde dodelijker dan ziekten

Lodewijk XIV
Lodewijk XIV leidde een leven van pracht en praal, maar overleed aan een eenvoudige infectie.

Toch kende Lodewijk de Veertiende veel luxe niet die vandaag de dag zelfs voor een Nederlander met een minimuminkomen vanzelfsprekend is. De man is bijvoorbeeld nooit buiten Europa geweest. Zelfs een reis buiten Frankrijk was een hachelijke onderneming. Zijn kennismaking met het buitenland bestond uit een legertent op bloederige slagvelden. De Zonnekoning is voor zijn tijd heel oud geworden, bijna 77 jaar, maar werd geplaagd door ziektes (nierstenen en jicht). Bij het trekken van een kies kwam een groot deel van de bovenkaak mee, waarbij even voor zijn leven werd gevreesd.
Geen wonder. De geneeskunst in die tijd was een belangrijke doodsoorzaak. Een geliefd geneesmiddel in die tijd en de negentiende eeuw was bijvoorbeeld het zwaar giftige kalomel, kwik(II)-chloride.  Ook aderlaten en het gebruik van bloedzuigers waren populaire medische ingrepen [1]. Zonder verdoving. Erg veel genieten kon hij niet van zijn luxe leven door de vele pijnen waarmee hij te kampen had.

Veel mensen, ook de adel, stierven aan ziekten die we nu gemakkelijk kunnen behandelen. Lodewijk XIV stierf bijvoorbeeld een ellendige dood door gangreen, een zeer pijnlijke infectie waarbij het weefsel afsterft en zwart verkleurt. Tegenwoordig behandelen we dat met een enkele injecties penicilline G, nu in combinatie met een breed-spectrum antibioticum[2]. Althans: als het stompzinnige antibiotica-misbruik in de vee-industrie snel wordt stopgezet, voordat alle antibiotica door multiresistentie onwerkzaam worden.

Leven zelfs voor de adel ongemakkelijk
Huizen en dus ook paleizen in die tijd waren niet geïsoleerd, houten blokhutten wellicht uitgezonderd. Ze waren dus nauwelijks warm te stoken. Vlooien en hoofdluizen waren een voortdurende plaag, juist ook voor de adel met hun kostbare kleding en pruiken waar luizen en vlooien zich makkelijk in konden verstoppen. Seks betekende doorgaans zwangerschap. Het voedsel was saai en vitamineloos in de winter. Kleding werd met de hand gemaakt en was naar hedendaagse maatstaven  lomp en oncomfortabel. Oh ja, en laten we de kans op verraad en moord niet vergeten. Lodewijk ontsprong de dans, maar vele andere vorsten uit die tijd eindigden hun leven door een sluipmoord, een hakblok of de guillotine. Dat laatste overkwam Lodewijk de Zestiende bij de Franse Revolutie. Nog steeds jaloers? Zelfs een bijstandsmoeder heeft het beter.

Dit alles dankzij drie eeuwen wetenschap en techniek. En het goede nieuws is: het wordt nog veel beter dan nu…

Bronnen
1. Léon Bernard, Medicine at the court of Louis XIV, National Institute of Health (US)
2. Erttmann M, Hobrecht R, Havemann D., Is penicillin G the drug of choice in gas gangrene? Results of a prospective documentation of clinical, microbiological and animal experiment data, Zentralblatt Chirurgie (1992)

UMTS-masten zijn omstreden vanwege de sterke radiostraling die ze uitzenden. GSM-telefoons hebben hetzelfde nadeel. Onzin, zeggen fysici, maar hebben ze wel gelijk?

Radiostraling toch schadelijker dan aangenomen?

Volgens een Amerikaanse theoretisch bioloog is radiostraling toch schadelijker voor het menselijk brein dan tot nu toe aangenomen, vanwege een fysisch effect waar tot nu toe geen rekening mee is gehouden. Zijn we zendpiraten op de golflengte van de natuur?

umts mast
Een UMTS mast. Is UMTS echt onschadelijk? Licentie: CC-BY-2.5, P.J.L Laurens

Radiofotonen te zwak om atomen uit elkaar te trekken
Radiogolven vormen de manier waarop mobiele telefoons en andere draadloze apparatuur met zendmasten communiceren. Al jaren wordt onderzoek gedaan naar de mogelijk schadelijke gevolgen van radiostraling op de mens.
Op dit moment zijn er twee kampen. Het eerste kamp, bestaande uit vooral natuurkundigen,  stelt dat radiostraling te zwak is om de chemische verbindingen tussen atomen te verbreken (daarvoor is UV- of röntgenstraling nodig) en ook dat de hoeveelheid energie in de radiostraling van een GSM, minuscule fracties van een watt, veel te laag is om het brein te verhitten.

Zij wijzen op epidemiologische onderzoeken waaruit niet blijkt dat er ernstige gezondheidsgevolgen zijn.
Hun tegenstanders stellen dat er wel degelijk negatieve gevolgen op gedrag en gezondheid van mensen kunnen optreden (beschreven in overigens omstreden onderzoeken zijn hoofdpijn, depressies, slapeloosheid en veranderingen in hersenmetabolisme) en ook zij kunnen meerdere onderzoeken aanhalen die hun standpunt lijken te ondersteunen. Tot nu toe kampten zij met het nadeel dat er geen werkingsmechanisme bekend was waardoor dit effect kon optreden.

Radiofotonen kunnen elkaar versterken
Nieuw werk van theoretisch bioloog Bill Bruno geeft nu toch een mogelijk werkingsmechanisme dat zelfs bij zeer zwakke intensiteiten een rol kan spelen. Wordt het aantal fotonen hoger dan de kubieke golflengte (bij radiogolven van een centimeter bijvoorbeeld dus meer dan één radiofoton per kubieke centimeter), dan kunnen de golven met elkaar gaan interfereren (dus versterken en verzwakken). GSM-straling heeft een golflengte van rond de 16 cm, precies de lengte die door de hersenen wordt geabsorbeerd. Kortgolviger straling wordt geabsorbeerd door de huid.

Op bepaalde plaatsen kunnen dan kritische dichtheden bereikt worden en kan cel- of weefselschade optreden. Dit effect wordt uiteraard sterker naarmate de radiogolven langer worden, want dan is het aantal fotonen per kubieke golflengte veel groter. Uit onderzoek is al bekend dat het optische pincet (dat werkt met een holle infrarood straal waarmee kleine objecten worden gevangen en verplaatst) beschadigingen veroorzaakt in celstructuren, daar waar de golven elkaar versterken. Hetzelfde effect kan in principe optreden in de hersenen.

Lichaam vol met antennes en gevoelige radio-ontvangers
Ook zijn er in ons brein en rest van ons lichaam grote structuren (denk aan neuronen met een lengte tot een meter) die, stelt Bruno, als antenne kunnen werken voor deze radiostraling. Van onder meer DNA-ringen in bacteriën (en mogelijk dus die in onze mitochondriën) is kort geleden aangetoond dat de energieniveaus van vrije elektronen hierin in de buurt komen van die van de fotonen van radiostraling. Mogelijk kunnen ook grote moleculen als enzymen of complete celstructuren in een andere energietoestand (dus vorm) springen door de straling.

Kort geleden is ook ontdekt dat neuronen gezamenlijk elektrische velden opwekken en ook mogelijk op deze wijze communiceren. Dit zou kunnen verklaren waarom mobiele telefoons depressie en andere psychologische problemen zouden kunnen veroorzaken.

Er is dus alle reden om uiterst voorzichtig te zijn met radiostraling, stelt Bruno daarom. Hij adviseert om mobiele telefoons met veel lagere vermogens te laten werken. Hij gooit hiermee olie op het vuur van een toch al uiterst felle discussie. Als dit klopt, wat uiteraard uiterst onzeker is, zijn we namelijk zendpiraten  op de golflengte van Moeder Natuur en betalen we mogelijk al de rekening met onze gezondheid.

Bronnen
Technology Review Arxiv Blog
Bruno, W, What Does Photon Energy Tell Us About Cell Phone Safety?, ArXiv (2010).
Arns, M., van Luijtelaar, G., Sumich, A., Hamilton, R. & Gordon, E. (2007)
Electroencephalographic, personality and executive function measures associated with frequent mobile phone use. International Journal of Neuroscience, 117: 1341-1360

Levensreddend? Groen in de omgeving is in ieder geval heel gezond, blijtk uit onderzoek.

Meer groen oplossing vergrijzing

Meer groen in de omgeving leidt tot minder ziekte in mensen. Een groot deel van de extra kosten van vergrijzing komt voort uit het vaker voorkomen van deze ziektes bij oudere mensen.

Levensreddend? Groen in de omgeving is in ieder geval heel gezond, blijkt uit onderzoek.
Levensreddend? Groen in de omgeving is in ieder geval heel gezond, blijkt uit onderzoek. Foto: George Schepens

Naar blijkt, is het positieve gezondheidseffect van het wonen in een groener gebied even groot als het negatieve gezondheidseffect van een hogere leeftijd.

Een groot deel van de problemen die met vergrijzing te maken hebben zou dus opgelost kunnen worden door meer groen aan te planten in steden en voorsteden. Meer volkstuintjes dus in plaats van de kaalslag die nu plaatsvindt. Guerilla-farmers moeten van harte aangemoedigd worden in plaats van tegengewerkt worden met regels.

Meer groen dus, in en om het huis.