Als God almachtig God kan niet alwetend, almachtig en goed zijn. Anders bestond er geen kwaad in de wereld. Met deze stelling brengen atheïsten gelovigen tot wanhoop. Toch zijn er enkele theologische methoden ontwikkeld om dit vervelende probleem op te lossen. Want wat is de wereld zonder een geloof als antwoord op alle vervelende vragen?
Je kan natuurlijk ook zeggen, zoals moslims doen, dat dit soort vervelende vragen boze inblazingen, waswaas, van de duivel zijn en dat de ware gelovige ophoudt met denken. Zo ben je meteen snel uitgepraat.
Een interessantere vraag is naturlijk: wat is kwaad, en waarom vinden wij dat kwaad?
Een buitengewoon interessant boek – The End of All Evil – by Jeremy Locke. Dit boek werd onder meer aangeraden in de 8 uur durende lezingenserie over Natural Law. Het boek zelf is slechts 98 paginas en leest gemakkelijk weg. De inhoud is buitengewoon interessant. Locke geeft aan dat mensen vrijheid nodig hebben zoals vissen water. Hij definieert kwaad als al datgene wat de vrijheid van mensen inperkt.
Daarbij richt hij zich vooral op autoriteiten als brengers van kwaad en via wat voor mechanismen zij gehoorzaamheid afdwingen, volgens Locke doen ze dat in den beginne altijd met geweld of met de dreiging van geweld. Daarbij gebruiken autoriteiten cultuur om eerder afgedwongen gehoorzaamheid zo goed mogelijk te behouden en zelfs uit te bouwen. Wetten en het controleren van spraak zijn de belangrijkste wapens van cultuur.
En hier komt ook de overlap met de 8 uur durende lezingenserie, de gewone man wordt in onze cultuur getraint om autoriteiten en wetten te gehoorzamen op straffe van geweld of opsluiting als ze dit niet doen. Ongeacht wie die wetten maakt en met welk doel die zijn gemaakt. Doordat mensen zo braaf wetten volgen en zelf niet nadenken of die wetten wel moreel verantwoord zijn, stellen gewone mensen psychopaten in de top in staat om via autoriteiten de meest gruwelijke zaken te doen. Het lijkt erop alsof Locke mensen bewust wil maken van de mechanimen die op ze wordt losgelaten vanuit autoriteiten om gehoorzaamheid af te dwingen. En daarnaast ze ook wakker te schudden dat de macht uiteindelijk bij onszelf ligt.
Als mensen massaal zelf het verschil leren tussen goed en kwaad via de natuurlijke wet inplaats van te geloven dat wetten komende vanuit autorteiten per definitie goed zijn en dus ophouden blind autoriteiten te gehoorzamen en orders te volgen dan zal het kwaad wat we in de wereld zien als sneeuw voor de zon verdwijnen. De vrijheid van onszelf en de mensen om ons heen zal hierdoor toenemen. Een interessante visie en buitengewoon helder en argumentair goed in elkaar gezet. Een aanrader voor iedereen omdat het je heel goed laat nadenken over autoriteiten, wetten, cultuur en onze eigen rol daarin. Mensen hebben oneindige waarde aldus Locke en als ze dat leren inzien is er geen autoriteit ter wereld die ze nog weer onder de duim kan krijgen.
The definition of freedom is the infinite value of the human being.
The definition of evil is the destruction of freedom.
Everything that is evil teaches people that they have limited value.
Truth is always simple. All people recognize truth because all people are intelligent beings. It is the nature of evil to create artificially complex ideas. It does this to hide or obfuscate the freedom it destroys. If you remove the complexities and fears from your life you will find a plain and beautiful truth. This truth is the nature of your worth.
To understand freedom is to understand the value of a person. Everything that evil wants is to disguise and destroy your value. All authority is created by evil men to disguise your worth. To understand your own worth is to understand the nature of liberty. The crucial key for understanding our world is to understand the nature of evil. Evil challenges the value of people by denying them the opportunity to make their own choices; by denying them the chance to grow strong in learning and understanding.
While evil seeks to destroy or hide a person’s worth, freedom shows humans their full potential and their full value. With freedom, people have loved, cured disease, removed hunger, eased labor and lived in peace. With freedom, happiness is possible. Freedom is the exact opposite of evil. Everything written in this book is written to destroy the ideas of culture and law. The lesson of this book is simple: nothing on earth is more valuable than you.
Ik vond het zelf een zeer helder en fijn boek om te lezen wat me goed aan het nadenken heeft gezet over een aantal zaken. Ik ben benieuwd wat anderen van het boek vinden.
Een interessante presentatie over hoe “gewone goede mensen”, “slechte en bizarre daden” kunnen plegen. Zimbardo claimt dat slecht zijn niet zozeer iets genetisch is maar dat de meeste mensen ertoe in staat zijn. Slecht gedrag door goede mensen kan worden veroorzaakt door hoe bepaalde systemen en straf en beloningssystemen daarin ontworpen zijn. Hij noemt dit effect van goede mensen die via het braaf volgen van de regels van een systeem zo slechte daden doen het lucifer effect.
Misschien begrijpt niemand de wortels van verdorvenheid en wreedheid beter dan Philip Zimbardo. Hij staat bekend om onderzoek als het Stanford Prison Experiment, dat aantoonde hoe gewone mensen onder de juiste omstandigheden snel amorele monsters kunnen worden. Het kwaad is niet zozeer inherent aan individuen, toonde Zimbardo aan, maar komt haast wetmatig naar voren wanneer zich een opeenvolging van ontmenselijkende en stressvolle omstandigheden ontvouwt. Het is dan ook geen wonder dat Zimbardo zowel zijn expertise als morele verontwaardiging heeft gewijd aan de zaak van Amerikaanse reservisten die de misstanden in de Abu Ghraib-gevangenis hebben begaan.
Zimbardo’s nieuwste boek, The Lucifer Effect, probeert te begrijpen hoe goede mensen slechte daden verrichten. Zijn toespraak schetst zijn betrokkenheid als getuige-deskundige voor het verdedigingsteam van een van de militaire politieagenten die verantwoordelijk zijn voor Abu Ghraib, en geeft ook een rijke geschiedenis van psychologisch onderzoek naar het soort gedragsveranderingen dat zichtbaar is in Irak. Eerst presenteert Zimbardo een diavoorstelling van de gruwelen van Abu Ghraib, inclusief enkele digitale foto’s die niet op grote schaal door de media werden verspreid. Vervolgens graaft hij diep in de archieven voor een gruwelijk geïllustreerde rondleiding langs experimenten die overtuigend aantonen dat bepaalde, voorspelbare situaties mensen corrumperen om op een destructieve manier macht uit te oefenen.
Hij beschrijft het op Yale gebaseerde onderzoek van Stanley Milgram uit 1963 dat aantoont dat mensen zich sadistisch zullen gedragen wanneer ze worden geconfronteerd met “een autoriteit in een witte jas.” Het doel was het schijnbaar doden van de andere persoon. Onderzoekers die sceptisch waren over zijn resultaten, repliceerden ze. Deze keer eisten professoren dat studenten echte puppy’s elektrocuteerden die op elektrische grills stonden. Zimbardo’s eigen gevangenisexperiment veranderde een gewone groep jonge mannen in op macht beluste bewakers, die een even gewone groep “gevangenen” vernederde in de kelder van Stanfords psychologiegebouw. De aftakeling naar barbaarsheid ging zo snel dat Zimbardo het experiment na een paar dagen moest annuleren.
Het recept voor gedragsverandering is niet ingewikkeld. Alle kwaad begint met een grote leugen, zegt Zimbardo, of het nu gaat om een claim om het woord van God te volgen, of de noodzaak om politieke oppositie uit te roeien. Een schijnbaar onbeduidende stap volgt, met opeenvolgende kleine acties, gepresenteerd als noodzakelijk, door een blijkbaar gewone gezagsdrager. De situatie stelt anderen voor die zich aan dezelfde regels houden, misschien protesteren, maar toch volgen. Als de slachtoffers op de een of andere manier anoniem zijn of op de een of andere manier ontmenselijkt, des te beter. En het is buitengewoon moeilijk om de situatie te verlaten.
Abu Ghraib paste naadloos in het patroon van dit soort situaties, zegt Zimbardo. De bewakers, die nooit zijn opgeleid voor hun werk bij het helpen van militaire ondervragers, werkten 12 uur per dag, 40 dagen zonder pauze, in chaotische, smerige omstandigheden, geconfronteerd met 1000 buitenlandse gevangenen en vijandelijk vuur uit de buurt. Ze werkten onder extreme stress, en hadden orders om hun gevangenen angst. Zimbardo is van mening dat de uitkomst perfect voorspelbaar was, en hoewel hij deze soldaten nooit van persoonlijke verantwoordelijkheid zal ontslaan, gelooft hij dat er pas gerechtigheid zal komen – de mensen die de situatie hebben veroorzaakt ook terechtstaan: George Tenet, Donald Rumsfeld, Dick Cheney en George Bush.
Goed nieuws voor positief gelovigen zoals christenen en boeddhisten, andere optimisten en Hollywood-scriptschrijvers. Het is nu bekend waarom het kwade weliswaar veel impact heeft, maar het goede in de maatschappij uiteindelijk overheerst.
Hoe besmettelijk is gedrag?
De manier waarop gedragspatronen ontstaan en zich verspreiden door de maatschappij is op dit moment onderwerp van intensief onderzoek. Dat komt gedeeltelijk vanwege de grote vorderingen die gemaakt zijn in het modelleren van de interacties tussen individuen in computermodellen en gedeeltelijk omdat er nu plotseling grote verzamelingen data beschikbaar zijn over bepaald menselijk gedrag, denk aan e-mail, mobiele telefoons en handelsgegevens.
Dat het goede overwint is niet een Hollywoodmythe. Het blijkt werkelijk zo te zijn.
Helaas bereikt geen van deze technieken een volledig beeld van hoe gedragingen zich verspreiden in de maatschappij. Dat is omdat gedragingen zich van het ene netwerk naar het andere verspreiden. Een boos telefoongesprek kan je volgende e-mailboodschap een stuk minder vriendelijk maken.
Dit is een belangrijke hindernis in het onderzoek. Het is immers redelijk om te veronderstellen dat als verschillende netwerken op dezelfde knooppunten (hier: mensen) worden verspreid, gedrag zich gemakkelijk van het ene netwerk naar het andere verspreidt. Op dit moment is er (gelukkig) nog geen systeem om e-mailverkeer, telefoonverkeer en dergelijke aan elkaar te koppelen, hoewel de kans groot is dat allerlei overheidsorganisaties zich hiermee bezig houden.
Virtuele gamewereld als proeftuin
Onderzoeker Stefan Thurner en een aantal collega’s van Santa Fe Institute in New Mexico hebben echter een manier gevonden om te ontsnappen aan dit probleem. Hun idee: bestudeer de gedragspatronen in een virtuele wereld waar alle gedragingen voor het nageslacht worden geregistreerd. In hun geval: het MMORPG (massive multiplayer online game) Pardus, dat startte in 2004 en ondertussen zo’n 380 000 gebruikersaccounts heeft (en gemiddeld 500 actieve spelers ingelogd heeft). Thurner en consorten bestudeerden acht spelacties waarmee spelers met elkaar interreageren. Deze zijn communiceren, handelen, vormen of verbreken van vriendschappen en vijandschappen, aanvallen en straffen. Ze legden de stroom van acties vast die elke speler uitvoert en keken toen naar patronen die vaker voorkwamen dan verwacht.
Kwaad is weliswaar besmettelijk, maar…
Hun conclusies: positief gedrag wordt versterkt als een individu een positieve actie ondergaat. Ze vonden ook een veel sterkere toename in negatief gedrag onmiddellijk nadat een individu een negatieve actie ontving. “Het is ongeveer tien keer zo waarschijnlijk dat een speler direct na een negatieve actie, zelf een negatieve actie onderneemt dan als de speler een positieve actie onderging,” aldus de onderzoekers. Negatief gedrag wordt dus ook vaker herhaald dan alleen vergolden, wat verklaard waarom het effectiever verspreidt. Kortom: negatieve acties zijn besmettelijker dan positieve acties. Het is makkelijker een oorlog te beginnen dan om vrede te stichten.
Waarom het Goede toch overwint
Er blijkt echter een beperkende factor voor het oprukken van het Rijk der Duisternis. Spelers met een hoog aandeel negatieve acties bleken korter bij het spel betrokken. Thurner en zijn collega’s denken dat hier in wezen twee redenen voor zijn: ten eerste worden ze opgejaagd door anderen, waardoor ze ophouden met spelen en ten tweede, een meer psychologische verklaring. Ze zijn niet in staat er in het spel een bevredigend sociaal leven op na te houden en verlaten het spel wegens eenzaamheid en frustratie. Kortom: de maatschappij heeft de neiging mensen aan te zetten tot positief gedrag. Goed nieuws. In de woorden van Thurner en de zijnen: “We interpreteren deze bevindingen als empirisch bewijs voor zelforganisatie naar wederkerig, goed gedrag binnen een menselijke maatschappij,” zeggen ze. Met andere woorden: de mensheid is fundamenteel goed.
Interessant is wellicht vervolgonderzoek. Soms blijken hele samenlevingen te veranderen in moordzuchtige menigten. Denk aan de massamoorden in Rwanda of de burgeroorlog in voormalig Joegoslavië. Hoe komt het dat in sommige gevallen de maatschappelijke remmen totaal verdwijnen en er chaos uitbreekt? Als dit raadsel wordt opgelost, komt er misschien een nieuwe manier om historisch gedrag te bestuderen. Het begin van echte psychohistorie? May the Force be with us…
Een buitengewoon interessant boek 
