14edo: als zeven noten niet voldoende zijn
Wat is 14edo? De westerse muziek is gebaseerd op een octaaf van zeven noten. De achtste noot, is de noot waar het volgende octaaf begint. Hiertussen liggen vijf “half-tonen”. In feite dus twaalf tonen.
Octaven
Natuurkundig gezien, is een noot van een octaaf hoger, een twee keer zo korte geluidsgolf. Dus een toon van 300 Hz (trillingen per seconde) klinkt een octaaf hoger dan een toon van 150 Hz.
De ‘oer-toonladder’ is de pentatonische toonladder. Deze komt overal ter wereld voor. Er zijn mineur- en majeuroctaven.
14edo
Maar dit is echter maar een kleine greep aan de enorme keuze die we hebben in alternatieve toonladders. Want, waarom bijvoorbeeld niet een noot tussen C en C# (cis)? Of een toonladder met 14 (14edo) of 20 (20edo) noten?
Om deze composities af te spelen is een standaard keyboard niet geschikt. De wiskundige en componiste Elaine Walker ontwikkelde daarom keyboards met afwijkende toonafstanden.
De kern van creativiteit is “knoppen” te zien, waarmee je dingen kan veranderen. Zoals de vanzelfsprekendheid, waarmee we uit gaan van het westerse octaaf. Walker draaide aan de tot nu toe ondenkbare knop. Namelijk de knop, hoe we een octaaf in stukjes verdelen. Door deze ontdekking legde Walker een wereld van nieuwe, grensverleggende muziek open.
Hieronder een stuk van de componiste, gebaseerd op een octaaf van 14 noten.
Elaine Walker was door de covid-19 epidemie thuis opgesloten. Voor velen een ramp, maar voor Walker een kans om eindelijk rustig te kunnen werken. Ze leefde zich daarom helemaal uit in exotische muziek die, anders dan atonale muziek, wiskundige regelmaat kent. Daarom klinkt deze best wel plezierig in de oren.
Iets vrolijker is deze 14edo muziek.
Wat natuurlijk vragen oproept. Zoals, kunnen wij mensen leren om van alternatieve toonschalen te genieten? En ook, wat voor muziek zouden andere dieren mooi vinden? Of aliens? En ook, hoe werkt muziek in op ons brein?
Meer opmerkelijke composities op haar website ZIAspace.
