Huizen kunnen tachtig procent goedkoper
Vrijwel alle producten en diensten, variërend van eieren tot computers, zijn de afgelopen halve eeuw relatief veel goedkoper geworden. Een opmerkelijke uitzondering zijn woningen. Deze zijn aanmerkelijk duurder dan ze decennia geleden waren. Hier is duidelijk iets aan de hand…
Huizen in Nederland erg duur
Op dit moment kost een huis in Nederland rond de 250 000 euro. Huizenbezitters zijn hier uiteraard erg blij mee (voor de goede orde: daar hoort schrijver dezes ook bij). Het is erg leuk rijk te zijn, daar niet van, maar het is nogal vervelend voor mensen die geen huis hebben en een huis willen kopen. Ook betekent het dat mensen heel veel geld kwijt zijn aan woonlasten. Goed, daar hebben ze weer huursubsidies, huurcommissies, hypotheekrenteaftrek, garantiefondsen en allerlei ander moois voor, wat weer goed nieuws is voor de werkgelegenheid, maar laten we eerlijk zijn: dit is allemaal maar lapwerk. Het is veel effectiever om er voor te zorgen dat wonen in Nederland veel goedkoper wordt dan het nu is.
Ambtelijke voorschriften drijven de prijzen op
In de afgelopen maanden hebben we hier op Visionair meer dan twintig alternatieve manieren beschreven om huizen te bouwen. Al deze bouwmethoden hebben als gemeenschappelijk kenmerk dat ze aanmerkelijk goedkoper zijn dan huizen van baksteen. Vaak hebben ze ook andere aanvullende voordelen. Zo zijn ze doorgaans energiezuiniger, mooier, fantasierijker en doen minder een beroep op schaarse grond. Waarom zijn huizen dan nog steeds zo belachelijk duur? Aan de techniek ligt het niet. Die is er. Weliswaar zijn aannemers in Nederland niet buitengewoon fantasievol, maar ook hier zijn er uitzonderingen van technisch begaafde en creatieve architecten en aannemers die unieke kunststukjes hebben ontworpen en tot stand hebben gebracht.
Het voornaamste probleem is de volkomen doorgeslagen regeldrift van honderdduizenden ambtenaren. In plaats van technische eisen te stellen aan de functies van woningen (bijvoorbeeld: laag energieverbruik, goede ventilatie, voldoende licht, bouwveiligheid) stellen ze zeer gedetailleerde eisen wat betreft uiterlijk en de methode van bouwen. Het oerwoud van regels is een eigen leven gaan leiden en verstikt de bouwsector totaal. Zelfs voor het aanleggen van een kelder moet een uitgebreide bouwvergunning worden aangevraagd. Ook blijkt het vergunningstelsel niet buitengewoon effectief. Geregeld storten er daken of balkons in.
Oligopolie van projectontwikkelaars: huis onbetaalbaar voor armen
Een bijkomend probleem is dat er heel weinig vrije bouwpercelen voor particulieren worden uitgegeven. Projectontwikkelaars beheersen de markt totaal en kopen vaak grote lappen grond rond gemeenten op. Er is een sterke verstrengeling tussen projectontwikkelaars en ambtenarij, waardoor corruptie aantrekkelijk is en veel voorkomt. Als kleinere percelen worden uitgegeven van bijvoorbeeld vijftig vierkante meter, komt een woning ook voor de lagere middenklasse en arbeidersklasse binnen bereik. De hypotheekrenteaftrek kan zo worden afgeschaft. De hoge huizenprijzen in Nederland vertegenwoordigen in feite een schijnwelvaart, die niet de leefomstandigheden verbetert. Leuk voor de statistieken, maar het betekent wel een improductieve allocatie van middelen.
Het is beter dat mensen hun spaargeld in iets gaan steken dat wel nut heeft, zoals bedrijvigheid of energiezuinige bouwverbetering.