Nietsdoen: vaak het beste wat politici kunnen doen
Nietsdoen heeft de nodige voordelen. Het is volkomen risicoloos, voorspelbaar en er kan weinig misgaan. Is dit het geheim hoe België de kredietcrisis overleefde?
Twee jaar zonder politici
Na de verkiezingen in 2010 duurde het bijna twee jaar voordat er een nieuwe Belgische regering kwam. De enorme verkiezingsoverwinning van de Vlaams-nationalistische N-VA, die bijna een derde van de stemmen in Vlaanderen haalde, maakte het moeilijk om aan een stabiele meerderheid te komen. De N-VA had namelijk een aantal uitgesproken standpunten over de zelfstandigheid van Vlaanderen en de opdeling van Brussel Halle-Vilvoorde in Vlaamstalige en Franstalige gemeenten. Uiteindelijk werd na uitputtende onderhandelingen een coalitie gevormd waar de N-VA geen deel van uitmaakte. Interessant is de periode waarin België in feite niet bestuurd werd. Deze duurde historisch lang: bijna twee jaar.
Politieke besluitvorming berucht
De politieke besluitvorming in België is berucht. België is een tot op het bot verdeeld land, waarin de Vlamingen en Walen elkaar nauwlettend in de gaten houden zodat de andere partij er niet met een onverdiend voordeeltje vandoor kan gaan. Hun kleinere aantal en grotere armoede compenseren de Walen met en zeer assertieve politieke stellingname, waarbij ze optimaal gebruik maken van de Belgische federale structuur. In de praktijk betekent dit dat elke uitgave, die ten goede komt aan de Vlamingen, ook een vergelijkbare uitgave ten bate van de Walen uitlokt en andersom. De Belgische overheidsuitgaven liepen hierdoor totaal uit de hand en de staatsschuld bereikte begin jaren negentig Griekse proporties, totdat de toenmalige Belgische Minister van Begroting, Herman van Rompuy, hard ingreep. Dat hielp: Van Rompuy legde een zo gezonde basis dat de Belgische staatsschuld elk jaar bleef dalen tot het uitbreken van de kredietcrisis. Een opmerkelijke prestatie van de Belgen, zeker als je bedenkt dat België geen gasbel heeft en dat Wallonië erg arm is.
Wat waren de gevolgen van bijna twee jaar geen beleid?
Ook in België bestaat er de regel dat een demissionair kabinet geen controversiële besluiten kan nemen. Het gevolg was dat er gedurende twee jaar geen leuke dingen voor de mensen werden gedaan. Twee jaar geen politici die in blinde paniek raakten als een ratingbureau weer eens een doemvoorspelling uitvaardigt en daarna aan paniekvoetbal gingen doen. De overheidsschuld liep weliswaar op (zij het niet zo sterk als in Nederland), maar de economische groei bleef overeind. Het gevolg: België kwam redelijk ongeschonden door de crisis. Door slimme onderhandelingen met de Nederlanders slaagden de Belgen er in om niet al teveel op te draaien voor het Fortis-debacle.
Welke lessen kunnen we trekken?
Een eenmalige harde ingreep kan de problemen voor vele jaren oplossen. Een toekomstige minister van Financiën moet het voorbeeld van Van Rompuy volgen en de Nederlandse staatsfinanciën zo herstructureren dat Nederland een structureel begrotingsoverschot bereikt. Voor de hand ligt hierbij de grootste slokop, de zorg, keihard te saneren. Deze kan naar Belgisch model worden hervormd.
Depolitiseer de zorg en het onderwijs
Als de salarissen van medisch specialisten flink worden verlaagd, is er ook geen uitgebreide bureaucratie meer nodig om de kosten te bewaken (wat nog mee geld scheelt). De structuur van de zorg moet worden vereenvoudigd. Minder overleg en geen gerommel meer met potjes en regelingen. Patiënten hebben geen behoefte aan overbodige dure ingrepen, medisch personeel wel. Helaas bepaalt nu medisch personeel, niet de patiënt welke behandeling deze krijgt. Alleen behandelingen voor levensbedreigende of zeer pijnlijke ziekten moeten nog vergoed worden. Dit geldt ook voor het onderwijs. Hef al die medezeggenschapsraden op. Halveer minimaal het aantal managers en stafpersoneel. Geef werkenden in de zorg en het onderwijs voldoende vrijheid om goede zorg en onderwijs te leveren, maar dan wel zo dat ze er persoonlijk geen belang bij hebben om nutteloze, dure handelingen te verrichten.
