Tabby’s Ster

Kometen zouden de mysterieuze bedekkingen van Tabby's Ster kunnen verklaren, maar ook deze verklaring is gebrekkig. Bron: NASA

‘Tabby’s Ster’ KIC 8462852 vermindert weer snel van helderheid

Door sommigen wordt het sterretje KIC 8462852, naar de ontdekster Tabitha Boyajian beter bekend als Tabby’s Ster, beschouwd als een bewijs van buitenaardse superstructuren. In ieder geval staat de gevestigde astronomie met haar mond vol tanden met betrekking tot dit raadselachtige object. En er is nu weer een periode van periodieke bedekkingen aangebroken…

Het raadsel van Tabby’s Ster
In twee eerdere artikelen beschreef Visionair reeds het raadselachtige gedrag van Tabby’s Ster. In het kort: Tabby’s Ster is een  F-type hoofdreeksster (m.a.w. een zonachtige ster die iets heter is dan de zon in de normale levensloop), in het sterrenbeeld Zwaan (Cygnus) op ongeveer  1280 lichtjaar afstand van de aarde. Weinig opmerkelijk dus, ware het niet dat de helderheid van Tabby’s Ster op onverklaarbare wijze periodiek afneemt. Er zijn veel gevallen van sterbedekkingen bekend – in feite is dit de effectiefste methode om exoplaneten te vinden – maar de schommelingen in helderheid van Tabby’s Ster zijn veel te groot (tot 20%) en onregelmatig om door bekende astrofysische processen, bijvoorbeeld enorme zwermen kometen of een donkere begeleider,  verklaard te kunnen worden. Tabby’s Ster is tussen de één en twee miljoen kilometer in doorsnede. Datgene wat Tabby’s Ster bedekt, moet dus meer dan een half miljoen kilometers in doorsnede zijn. Dat is drie keer zo groot als de doorsnede van Jupiter en zo groot als de grootste exoplaneet die we kennen, HD 100546 b. Dit komt dan weer niet overeen met de onregelmatige aard van de bedekkingen en de afwezigheid van bewijzen voor een grote donkere begeleider, bijvoorbeeld door schommelingen in de positie van KIC 8462852.

Kometen zouden de mysterieuze bedekkingen van Tabby's Ster kunnen verklaren, maar ook deze verklaring is gebrekkig. Bron: NASA
Kometen zouden de mysterieuze bedekkingen van Tabby’s Ster kunnen verklaren, maar ook deze verklaring is gebrekkig. Bron: NASA

Daling in lichtsterkte
Eveneens raadselachtig is de langzame, continue daling in lichtkracht van Tabby’s Ster. Deze bedraagt 0,34 procent per jaar, met een daling van 2,5% in 200 dagen in 2015. Op foto’s uit 1890 lijkt Tabby’s Ster 20 procent helderder te zijn dan nu.  Het proces, wat het ook is, is dus aan het versnellen. Er zijn geen andere objecten bekend die een soortgelijk gedrag vertonen. Een verklaring die daarom onder astronomen steeds populairder wordt, is dat het gaat om een zogeheten Dysonsfeer in aanbouw (een schil van zonnepanelen die alle energie van een ster af kan tappen) of een andere vorm van engineering op stellaire schaal door buitenaardse wezens. Dit zou uiteraard een erg spectaculaire uitkomst zijn. Omdat deze hypothese lastig te toetsen is, per slot van rekening kunnen we moeilijk voorspellen hoe technologie die we nog niet kennen zal  worden ingezet, geven de meeste astronomen de voorkeur aan meer doorsnee verklaringen, zoals een zwerm grote kometen.

Geen aanwijzingen voor stofwolken of puinringen
Anders dan bij jonge sterren, die vergelijkbaar gedrag vertonen, is er bij Tabby’s Ster geen spoor gevonden van een puinring of gaswolk. Deze kunnen dus als verklaring uitgesloten worden.

Nieuwe reeks bedekkingen gestart
Nu, mei 2017,  is weer een periode van daling ingezet. Anders dan in eerdere jaren zijn nu groepen astronomen, waaronder ook veel amateurs, over de hele wereld ingesprongen om waarnemingen te doen. De hoop is dat er veranderingen zullen worden gevonden in bijvoorbeeld de spectrale “handtekening” van de ster. Dit zou belangrijke aanwijzingen opleveren wat betreft de chemische samenstelling van de objecten die de bedekkingen veroorzaken, of de manier waarop ze bewegen. Ook het precieze verloop van de bedekking zal veel informatie opleveren. De betrokken astronomen hopen dat er nu dan eindelijk een tipje van de sluier van dit meest raadselachtig object in het bekende universum kan worden opgelicht.

Bronnen
KIC 8462852 Faded Throughout the Kepler Mission, ArXiv preprint server  (2017)

Een mogelijke, maar weinig bevredigende verklaring voor de periodieke bedekkingen: een kometenwolk. Bron: NASA

Gedrag van mysterieuze Tabby’s Ster KIC 8452852 nu nog raadselachtiger

Tabby’s Ster, formeel de F-klasse ster KIC 8462852, iets groter en heter dan de zon dus, verzwakt periodiek meer dan twintig procent. De lichtsterkte van de sterk is in een eeuw met een vijfde afgenomen.
Een sterschijf, ook van een kleinere ster, zoals Tabby’s Ster, is enorm. Denk aan een doorsnede van anderhalf miljoen kilometer. Datgene wat de verduisteringen veroorzaakt, moet dus kosmische afmetingen hebben, groter dan zelfs een planeet als Jupiter. Is dit een buitenaardse Kardashev-II beschaving?

https://youtu.be/Vm7ntv_AtsM

KIC 8462852

Astronomen verslinden science fiction, maar in hun dagelijkse werk gruwen ze van buitenaardse beschavingen als verklaring voor niet-begrepen astronomische fenomenen. Inderdaad zijn we er tot nu toe in geslaagd om alle fenomenen min of meer met behulp van klassieke astronomische theorieën te verklaren. Het is goed mogelijk dat ook Tabby’s Ster uiteindelijk een bizar natuurverschijnsel is. Denk bijvoorbeeld aan een puinring, zoals deze om Saturnus heen draait. Deze zou de bedekking kunnen verklaren, ware het niet dat het bedekkingspatroon niet overeenkomt met een van deze theorieën.

Een mogelijke, maar weinig bevredigende verklaring voor de periodieke bedekkingen: een kometenwolk. Bron: NASA
Een mogelijke, maar weinig bevredigende verklaring voor de periodieke bedekkingen: een kometenwolk. Bron: NASA

Hier op Visionair hebben we wat minder moeite met gedurfde theorieën, zolang deze maar niet in tegenspraak zijn met de feiten. Is Tabby’s Ster op weg om een volledig gesloten, en dus onzichtbare, Dysonsfeer te worden? En kunnen vergelijkbare voltooide buitenaardse Dysonsferen een deel van de donkere materie verklaren?