De winnaars van de Nobelprijs 2024 hebben zich bezig gehouden met de vraag, waarom niet elk land rijk is. Waarom bleef bijvoorbeeld Ghana, rijk aan goud en vruchtbaar land, arm terwijl het ooit straatarme Singapore nu rijker is dan Nederland? De geopolitieke school stelt dat geografie en demografie een allesbepalende factor zijn. Maar dat verklaart niet alles. Wat is dan wel het geheim?
In het kort: de rol van instituten
Het verschil tussen Ghana en Singapore, tussen Israƫl en Eritrea of tussen de VS en Argentiniƫ is niet een verschil in atomen. Ook geografisch gezien zijn er geen redenen om dit enorme verschil in welvaart te verklaren en de demografie is in het armere land juist gunstiger. Waarom zijn deze arme landen dan arm? Volgens de drie Nobelprijswinnaars Daron Acemoglu, Simon Johnson en James A. Robinson ligt dat niet zozeer aan de geografie of demografie, maar aan de instituten. En wel aan de vraag, of deze instituten inclusief of exclusief zijn.
Exclusieve en inclusieve instituten
Exclusieve instituten zijn instituten, die de lokale bevolking buitensluiten en gericht zijn op de exploitatie van deze bevolking en de natuurlijke hulpbronnen van een land. Het klassieke voorbeeld is natuurlijk een kolonisator, die de lokale bevolking als slaven laat werken en de natuurlijke hulpbronnen zo goedkoop mogelijk afvoert naar het teerbeminde vaderland. Ook nu bestaan dergelijke regimes nog. Vaak worden deze gecontroleerd door een bepaalde etnische groep of uitgebreide familie. Dit model komt in het Midden Oosten en Afrika veel voor. Vaak werken dit soort corrupte regimes samen met een buitenlandse mogendheid. In West Afrika is dat vaak Frankrijk, in het Midden Oosten de VS of Iran, maar er zijn ook corrupte regimes die het met minimale buitenlandse steun doen.
Inclusieve instituten daarentegen, zijn er voor en door de lokale bevolking. Ze werken nauw samen met deze bevolking op basis van gelijkwaardigheid. Activiteiten en initiatieven van deze instituten zorgen er voor dat er volop rekening wordt gehouden met de lokale bevolking, en dat deze initiatieven ook echt in hun belang plaatsvinden. De (weinige) succesvolle autocratische staten, zoals China, doen precies dat. De Chinese Communistische Partij werft leden door middel van meritocratische selectie. Een machthebber als Xi Jinping begon als “gewoon” partijlid. Het grote voordeel hiervan is dat de pool aan menselijk talent veel efficiĆ«nter wordt benut. In plaats van het beperkte aantal “nepo-babies”, krijgt de gehele bevolking een kans om het eigen talent te ontwikkelen, en hiermee de welvaart te laten groeien. Als je de video hieronder niet kan zien, raadpleeg dan deze link.
Menselijk potentieel de sleutel tot rijkdom
De juistheid van deze theorie is ook eenvoudig in te zien, als je net als Visionair.nl uitgaat van enkele eenvoudige, al bijna een eeuw geleden vastgestelde feiten. Deze zijn in feite wat de atomisten, zoals de oud-Griekse filosoof Democrates en zijn navolger Epicurus al stelden. Alles om ons heen bestaat uit atomen. Atomen zijn vrijwel onvernietigbaar, slijten niet en zijn eindeloos herbruikbaar. We kunnen dus alles wat we ons wensen, en wat natuurkundig gezien kan bestaan, uit atomen samenstellen. Een kwestie van deze atomen sorteren en op de juiste manier aan elkaar plakken tot de moleculen en dingen die we willen hebben. Het geheim om deze atomen te veranderen in rijkdom is de manier waarop we ze aan elkaar plakken. Met andere woorden: naast energie, dingen als machines, cultuur en techniek.
Cultuur en techniek komen voort uit de ideeƫn van mensen. Hoe meer getalenteerde mensen in de gelegenheid zijn om die ideeƫn te ontwikkelen en ten uitvoer te brengen, hoe beter onze machines worden. Hoe meer vraag naar technisch geavanceerde producten, hoe meer die worden gemaakt en hoe meer fabrikanten hun best doen om die te ontwikkelen. En dus, hoe groter onze welvaart en ons potentieel. Deze prikkel is er voor exploitatieve, exclusieve instituten niet. Rijke burgers zijn een gevaar, zij brengen de exploitatie van de natuurlijke hulpbronnen in gevaar. Daarom proberen deze de burgers arm, dom en gehoorzaam te houden.