Het oog gericht op de toekomst
Wereldverbeteraars zijn eigenwijze mensen. Hoe krijgen we alle neuzen één richting op, zodat we werkelijk wat van de grond krijgen?
Uitdijend heelal van initiatieven
Rond 2012 kwam ik langs op visionair.nl en voegde het toe aan mijn verzameling van mensen/websites/organisaties die naar een betere toekomst willen of die de heersende denkrichtingen met dat doel willen bestrijden. Deze zin schetst meteen al het probleem: het is een uitdijend heelal van individuele initiatieven die allemaal graag iets aan de wereld te willen verbeteren. Dat was vroeger natuurlijk ook al zo, het internet maakt het alleen gemakkelijker om “iets” op te zetten en het enigszins zichtbaar te maken.
“Paradijs”
Waar we in abstracte zin naar toe willen, daar zijn al die sites (en ik) het meestal snel over eens: Een soort van paradijs, waarin iedereen elkaar respectvol bejegend en als medemens ziet, waarin materialisme niet de boventoon voert en waarin we zorgvuldig/duurzaam omgaan met “de natuur”. De meesten vragen zich niet af of een dergelijke paradijselijke toestand mogelijk is en zo ja hoe ver in de toekomst die ligt. En men vraagt zich helemaal niet af hoe we daar met zijn 9 miljarden naar toe zouden moeten roeien. Het komt er meestal op neer dat je moet meedoen aan een of ander duurzaam en/of spiritueel project. Als iedereen dat namelijk doet dan lossen de problemen zich vanzelf op. Aan het voorgestelde handelen ligt geen serieus te nemen analyse van de huidige “toestand van de wereld” ten grondslag. En als je niet weet waar je bent kun je ook nergens naar toe.
Individualisme het probleem
Over de oppervlakkige verschijnselen van die toestand zijn we het ook snel eens: Te veel materialisme, onrechtvaardige verdeling, falende instituties (politieke partijen, rechtelijke macht, overheid, religies, EU, banken,…). Maar een van de belangrijkste kenmerken van de huidige “toestand van de wereld”, het individualisme van de hedendaagse (westerse) mens wordt over het hoofd gezien. Een individualisme dat niet beperkt is tot de deelnemers aan de falende instituties maar dat iedere vorm van een georganiseerd “anders” in de weg zit.
Individualisme moet niet verward worden met egoïsme. De kern van het individualisme is dat men denkt de waarheid in pacht te hebben. Die waarheid hoeft helemaal niet in te houden dat men ten allen tijde het eigen welzijn voorop stelt. Zelf te weten wat goed (en kwaad) is en zich op dat vlak door niemand iets wil laten aanleunen is de kern van de zaak. Dit individualisme maakt communicatie over gemeenschappelijke doelen, en daarmee werkelijke groepsvorming onmogelijk. Het is voor de individualist nauwelijks te accepteren dat iemand anders iets beter kan of weet. Nou ja, van een pianist willen we nog wel aanvaarden dat die beter piano kan spelen en dat als je dat zelf wil leren je je aan zijn kennis en kunde moet onderwerpen, maar over morele zaken en politiek (in de brede zin) laten de meeste mensen zich niets zeggen. Het minst degenen die zo ver zijn dat ze een initiatief nemen, bijvoorbeeld een website bouwen. Het beste wat men kan bereiken is een vorm van toevallige gelijkgestemdheid of een belangengemeenschap, die onder enige druk van omstandigheden weer als los zand uit elkaar valt. Mensen die daar wat meer over willen weten raad ik aan het boek “Identiteit” van Paul Verhaeghe te lezen. Een bespreking staat op mijn blog.
Hoe starten we een kansrijke groep?
Ik ben nu anderhalf jaar bezig om heel langzaam mensen om de tafel te krijgen die dit probleem bij zichzelf en bij elkaar willen aanpakken en willen proberen tot effectieve groepsvorming te komen. Het doel is dat we het eens zijn over waar we naar toe willen en, nog belangrijker waar we naar toe kunnen en hoe dat zou moeten. Maar ook dat de groep ook een thuis wordt: dat je je goed en sterk voelt omdat je er deel van uit maakt. Het is een zaak van richting proberen aan te brengen en te proberen om de vele op zich misschien goede initiatieven te verbinden en tot een effectieve politieke kracht te maken. En daarmee bedoel ik niet het oprichten van nog een partij. Misschien gaan we wel met zijn allen prosumeren of vormen een sustainocratie. Voorlopig wordt ik nogal dol van al die verwarrende eigenwijze wegwijzers.