‘Schaf bonussen af om consumenten vertrouwen terug te winnen’

De oorzaken achter de financiële crisis die al sinds 2007 grote delen van de wereld teistert, zijn anno 2011 nog steeds niet weggenomen. Dit concluderen de leden van het Sustainable Finance Lab, een denktank met wetenschappers uit verschillende disciplines die is opgericht om ideeën te ontwikkelen voor een daadwerkelijke verduurzaming van de financiële sector: een stabiele en robuuste financiële sector die bijdraagt aan een economie die de mens dient zonder daarbij zijn leefmilieu uit te putten.

Het gebouw van de ECB, Frankfurt. Bron foto: Wikipedia

Het Sustainable Finance Lab (SFL), onder leiding van Herman Wijffels, is opgericht door het Utrecht Sustainability Institute van de Universiteit Utrecht en Triodos Bank. 24 November 2011 presenteerden het SFL de hoofdconclusies en aanbevelingen die naar aanleiding van een aantal bijeenkomsten zijn opgesteld. Om tot een verduurzaming van de financiële sector te komen zijn meer fundamentele veranderingen nodig dan wat nu op de maatschappelijke agenda staat. Hieronder een greep uit de conclusies en aanbevelingen, het complete rapport is hier te vinden.

Hoofdconclusies

  • We lopen alsmaar pijnlijker tegen de sociale en ecologische grenzen aan van het huidige economisch model. Dat dwingt ons de omslag naar duurzaamheid te maken. Dat vereist oog voor de lange termijn, voor de kansen en risico’s die we hierdoor lopen en de (nu nog) externe effecten. Het besef dat de enige toekomstbestendige economie een duurzame economie is, moet overal aanwezig zijn, zeker ook in de financiële sector die een cruciale rol speelt in de aanwending van de beschikbare middelen.
  • Deze financiële sector heeft de afgelopen jaren de risico’s niet goed ingeschat en blijk gegeven van een korte termijn oriëntatie, gericht op financiële hypes. Hierdoor zijn het belang van samenleving en individuele bankier steeds meer uiteen gaan lopen. De sector is tekort geschoten. Als ze blijft koersen op modellen gebaseerd op de ervaringen van de laatste decennia, met beloningsprikkels en het streven naar winstmaximalisatie gericht op de korte termijn, dan zal ze tekort blijven schieten.
  • Groei van de financiële sector zelf mag geen doel op zich meer zijn, zeker niet van overheidsbeleid. Het gaat om de bijdrage die de sector levert aan de samenleving.
  • In onze visie dient de trend in de financiële sector van alsmaar groter, complexer en riskanter te worden gekeerd. Het moet weer beheersbaar worden: veiliger, simpeler en soberder. Voor een land als Nederland is ook de omvang van de sector waarvoor de overheid immers garant staat een punt van zorg, het moet daarom ook kleiner.

Aanbevelingen

  • Pas structuur bankensector aan. Verbied handelen voor eigen rekening door banken (‘Volcker rule’). Hieronder vallen niet de zakenbanktransacties (zoals rente en valuta swaps) die verbonden zijn aan reële activiteiten van klanten. Waarborg ook dat de verstrekker van leningen belang heeft en houdt bij de kwaliteit van die lening.
  • Geen bonussen binnen financiële sector. Binnen op de reële economie georiënteerde banken hoort geen beloningsstructuur die gerelateerd is aan puur financiële criteria. De resultaat- en volume gerelateerde beloningssystematiek is nu een bron van wantrouwen tussen sector en publiek. Schaf daarom in de financiële sector de bonussen af.
  • Bron foto: Wikipedia

    Behandel vreemd en eigen vermogen fiscaal op gelijke wijze. Faseer de gunstige fiscale behandeling van schuld uit.

  • Neem sociale- en milieurisico’s mee bij de risicoweging van bezit banken. De Bazel akkoorden verplichten banken om alle relevante risico’s mee te wegen bij het bepalen van hun risico gewogen bezit. Banken laten daarbij nu de sociale- en milieurisico’s, in financiële en in termen van reputatieverlies, niet meewegen. Toezichthouders hebben nog onvoldoende oog voor deze lacune. Daardoor wordt voor evident onduurzame investeringen te weinig kapitaal aangehouden, wat leidt tot te goedkoop krediet voor deze onduurzame activiteiten. Leningen aan onduurzaam producerende bedrijven zouden een zwaardere risicoweging moeten krijgen. Hiermee krijgt de sturende werking van kredietverlening een concrete duurzame dimensie.
  • Vergroot de diversiteit van de medewerkers van banken. Binnen banken is een grotere diversiteit aan meningen noodzakelijk. Zet daarom in op diversiteit in het personeelsbeleid, waardeer tegendraadse geluiden en zet in op een cultuur die diversiteit ondersteunt.
  • Biedt basis (‘no regret’) financiële producten aan. ‘De klant centraal’ betekent uitgaan van de wensen én beperkingen van de klant. Veel klanten koesteren onrealistische verwachtingen en de meerderheid blijkt niet in staat of bereid om producten goed te vergelijken. Banken moeten daarom dienstverleningscriteria nader uitwerken, zoals een standaard helder basis product voor o.a. hypotheken, spaarrekening en betaalrekening (zgn. ‘defaults’ in basisproducten).

Let op: dit is dus niet de complete versie van het rapport van 24 november. Zie voor de volledige conclusies en aanbevelingen hier.

Bronnen:

Hoofdconclusies en aanbevelingen d.d. 24 november 2011

Lees ook meer in het artikel van de DUB